H K.H. Prinses Juliana
Het 25ste Ned. Natuur- en Geneeskundig Congres.
76ite Jaargang
DONDERDAG 25 APRIL 1935
No. 23033
DAGBLAD iVOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
STADSNIEUWS.
Voortzetting der sectie-vergaderingen.
Het voornaamste Nieuws
van heden.
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
TID ets. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons BLad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk
Jager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
»an 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeinds plein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:'
Franco per post f. 2:35
per 3 maanden - f. 2.3b
per week f. 0.18
per 3 maanden portokosten,
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mnd.)
Dit nummer bestaat uit DRIE bladen
EERSTE BLAD.
VIJFTIG JAAR BLIKSLAGER.
Voordrachten van Dr. Haagen Smit en prof. Cley.
De heer P. J. Jesse.
Maandag 29 April a.s. hoopt onze oud
stadgenoot de heer P. J. Jesse den dag te
herdenken, dat. hij vóór 50 jaar als blik
slager bij de N V. Conservenfabriek Hoo-
genstraten in dienst trad toentertijd hier
ter stede gevestigd en thans in Alkmaar.
DE RIJWIEL TOCHT DHR WBKKL0O2EN
Het parcours van den rijwiel-wedstrijd
der werkloozen is als volgt: vanaf par
keerterrein Zomerzorg langs Steenstraat,
Prinsessekade, Noordeinde, Haagsche
Schouw, rechtsaf Hoofdweg naar Rijns-
burg, Bitumenweg naar Noordwijk en Piet
Gijzenbrug over Sassenheim. straatweg
ïgs Oegstgeest naar Den Haag alwaar
een uur wordt gerust en dan gezamenlijk
rijden naar Viaduct. Bij het viaduct naar
Leiden zal gestart worden voor de eind
spurt. Het Leidsch Dagblad vormt de laat
ste controle-post. Alleen werkloozen kun
nen zich opgeven bij J. Crama, van Len-
nepstraat 2 tot Donderdagavond 2 Mei.
In de afdeelingen der Geneeskundige
Wetenschappen gaf prof. dr. E. Gorter
een algemeene inleiding over de beteeke-
nis der anorganische stofwisseling in ver-
band met de endocrine klieren. Allereerst
bespreekt hij de afgifte en de resorptie
van verschillende stoffen Bij zulke pro
cessen spelen niet alleen physico-che-
mische factoren een rol. Ionisatie, vitami-
I nen, zenuwstelsel enz. hebben invloed.
Van groot belang zijn ten slotte de
hormonen. De aard van de stof zelve be
paalt wat verder van belang is, zoo b.v.
natrium en chloor in verband met
waterstofwisseling. De calcium-stofwisse-
ling is 'afhankelijk van geheel andere
stoffen en bovendien ingewikkeld omdat
na de resorptie in den darm weer ver
derop uitscheiding plaats vindt.
Na deze inleiding gaf de voorzitter het
woord aan prof. Snapper
Prof. dr. I. Snapper begon te wijzen op
de beteekenis der bijschildklieren voor
calcium- en phosphaatstofwisseling. Ver
wijdering of verdwijnen der bijschildklie
ren geeft daling van het kalkgehalte en
stijging van phosphaatgehalte van het
bloed en er ontstaat het ziektebeeld der
tetanie. Van belang wellicht is de verhou
ding van kalk en phosphaat. De tetanie,
ontstaan door kalkverlias tengevolge van
vet-diarrhee, vertoont alleen laag kalk
gehalte in het bloed, doch geen verande
ring van het phosphaatgehalte. De uit
scheiding van kalk met de urine houdt
vaak verband met het kalkgehalte van
het bloed. Voor de phosphaatstofwisseling
geldt dit niet. Uitscheiding met de ont
lasting ls van meer beteekenis. De bepa.-
ling van de stofwisseling dezer stoffen is
moeilijk, omdat zij zich over een groote
periode moet uitstrekken. Maar voor de
kliniek is de wetenschap van het kalk
gehalte der urine toch van groot belang.
Deze wetenschap, van belang voor 't ver
band tusschen skeletaandoeningen en de
functie der bijschildklieren heeft geleid
tot wegnemen van gedeelten der bijschild
klieren bij bepaalde beenziekten o.a. door
de school van den chirurg Leriche. Dit
had geen resultaat, daar wegnemen van
een gedeelte der bijschildklieren geen in
vloed heeft op het kalkgehalte van het
bloed.
Adenoom van de bijschildklier geeft
hoog kalk-gehalte van 't serum met ver
laging van het phosphaatgehalte, gepaard
gaande met sterke uitscheiding van kalk
met de urine. Het organisme verarmt aan
kalk, d.w.z. het skelet, hetgeen voert tot
Foto Zlegler.
DE NIEUWSTE FOTO VAN H. K. H. PRINSES JULIANA, DIE
DINSDAG 30 APRIL A.S. HAAR 26sten VERJAARDAG VIERT
ostitis fibrosa (ziekte van Recklinghau
sen). Wegnemen der bijschildklieren voert
tot bijna totale genezing. Evenwel bestaan
nog andere skeletziekten met verhoogd
kalkgehalte van het bloed en sterke cal-
cariurtie b.v. de ziekte van Kahler. Bij
deze ziekte evenwel geen regel, maar uit
zondering. Bovendien is bij deze ziekte
het phosphaatgehalte van het bloed niet
verlaagd.
Bij ostitis fibrosa is de hypercalcari-
urie constanter dan de hypercalcaemie
Dit alles werd toegelicht met duidelijke
tabellen van de resultaten van proefne
ming en observatie o.a. hoe onder invloed
van de functie van de schildklier en door
toediening var. schildklierpraeparaten bij
onveranderd blijven van bloed-kalk de
kalkuitscheiding sterk toeneemt.
Ten slotte wijst de spreker op de be
teekenis der ultrafiltrabele kalk en de
voorzorgen, welke men bij de bepaling
ervan moet nemen.
Prof. Dr. W. A. Kuenen spreekt daarna
over natrium- en kaliumstofwisseling bij
gestoorde functie der endocrine organen.
Spreker wijst op het verschil van de rol
der verschillende electrolyten in 't bloed,
demonstreert de tabel van Loeb en wijst
verder op het nauwe verband tusschen
natrium en chloor eenerzijds en dat van
natrium en kalium anderzijds. Bij het
zuur-base-evenwicht spelen chloor en na
trium een zéér verschillende rol. Chloor
is zeer verschillend verdeeld over de ver
schillende weefsels en vochten b.v. roode
bloedlichaampjes en serum. Natrium ge
draagt zich geheel anders en zoo vat men
tegenwoordig niet meer chloor en natrium
samen.
Het natrium overtreft het kalium in het
serum, terwijl in de spier het tegenstelde
het geval is, evenals in de bloedcellen. Het
kalium kan het natrium niet vervangen.
Over het normale natriumgehalte zijn de
meeningen verdeeld. Bij hypertensie vindt
men geen duidelijke afwijking, wel daaren
tegen bij de hypotensie, waarbij verlaging
van geringen graad gevonden wordt.
Natrium speelt een groote rol bij tal van
processen b.v. bij pancreas-insufficientie.
Het zwaartepunt ligt evenwel ln de func
tie der bij-nieren. Loeb vond na bij-nier
exstirpatie bij honden negatieve natrium-
en chloor-balans, doch geen verhoogde
kaliumuitscheiding. In bloeddalen natrium
en chloor, terwijl kalium stijgt. Men vraagt
zich wel af of bij deze proefdieren geen
postoperatieve shock in het spel was.
Maar ook wanneer werd onderzocht in een
phase, welke geen postoperatieve shock
meer was, zag men daling van chloor en
natrium in 't bloed en wel zeer in het bij
zonder van 't natrium. Al deze onderzoe
kingen voerden tot de beteekenis van het
natrium bij de ziekte van Addison. Lijders
aan deze ziekte hebben een laag natrium
gehalte en zijn zéér gevoelig voor keuken
zoutonthouding.
Overal heeft men deze bevinding kunnen
bevestigen. Toch is de invloed van bijnier
op natrium stofwisseling niet zoo eenvou
dig. zooals een publicatie van Maranon
heeft aangetoond.
Maar men is verder gegaan door onder
zoekingen over den invloed van het thyreo-
trope hormon van de hypophyse, ingespo
ten bij caviae. Beïnvloed wordt dan de
thyreoidea, terwijl de lever glycogeen-vrij
wordt. Het natriumgehalte van het bloed
gaat dalen, eveneens het chloor. Maar nog
sterker wordt die natriumdaling door in
jectie van thyroxine.
Schneider ging vervolgens bij Basedow
het natriumgehalte van het bloed na en
vond dit enorm verlaagd. In de Leidsche
geneeskundige kliniek kon men deze zoo
sterke daling niet bevestigen. Dit vraagstuk
is van groot belang voor de beoordeeling
van het risico der operatie. Maar voorloopig
staat men vreemd tegenover de uitkomsten
van Schneider, al zal men ze niet zonder
meer terzijde kunnen leggen in verband
met tal van andere vraagstukken.
Prof. Dr. G. G. J. Rademaker spreekt
dan over jodium en krop.
Reeds lang is bekend, dat de schildklier
jodium bevat. Oswald vond verschillende
jodium-waarden al naar gelang van de
streek, waarin de kroplijder woonde en
verder naar gelang van den aard der krop
De colloïd-krop bevat zeer veel jodium
en door jodium-toevoer wordt dit gehalte
nog veel grooter. Naast thyrenglobuline
vindt men in de schildklier thyroxine, dat
bij toediening werkt als schildklierpoeder,
doch minder sterk. Blijkbaar moet thyro
xine gebonden zijn om te werken. Verder
vindt men in de schildklier thyronine,
waaruit door splitsing dijoodtyrosine
ontstaat, hetwelk slechts weinig invloed
op de stofwisseling heeft. Haalt men uit
thyroxine de jodium, dan houdt de werk
zaamheid op Men kan de jodium vervan
gen door broom, waardoor de werking
i deele behouden blijft.
Algemeen is gevonden, dat in streken van
endemische krop jodiumarmoede beslaat.
Veel vet, veel eiwit, veel calcium in het
voedsel zou het ontstaan van krop bevor
deren, vooral de toediening van vet.
Methylcyanide-toediening geeft even
eens krop evenals toediening van het
thyreotrope hormon van de hypophyse.
Men heeft getracht krop te voorkomen
door jodium toediening. Bestaat reeds
krop, dan kan hyperthyreoidie ontstaan.
Bij parenchymateuse krop ziet men door
jodium toediening de samenstelling geheel
veranderen, weer een normaal karakter
krijgen.
Maar anderzijds, is de toediening van
jodium niet ongevaarlijk, omdat te voren
onschuldige strumae verschijnselen van
hyperthyreoidie kunnen geven.
Reeds in 1819 zag Coindet verbetering
van de krop door jodium, gevolgd door ver
slechtering, waarop later Kocher nog uit
drukkelijk wees. Uit al deze waarnemingen
groeide de behandeling van Basedow-
patiënten met jodium. Over de doseering
van jodium bij Basedow, over de vraag ot
de verbetering blijvend of voorbijgaand is,
bestaat verschil van meening. Men heeft
het ook gezocht in den aard van het toege
diende preparaat. Toediening van thy
roxine of schildklierpoeder valt te over
wegen, daar bij proefdieren tenslotte
atrophie van de schildklieren bereikt kan
worden.
De heer Schoorl spreekt dan over
natrium-stofwisseling, speciaal over den
invloed van natriumgehalte van voedsel
op den groei en op de vruchtbaarheid.
Deze invloed doet zich gelden via de
eiwitstofwisseling.
De heer P. de Fremery sluit aan bij de
voordracht van prof. Rademaker en
spreekt over de remming van de activiteit
van de schildklier. In de periode van de
metamorphose van salamanders en der
gelijke dieren, ziet men belangrijke ver
anderingen in de schildklier. De spreker
hield zich bezig met de histologie van de
schildklier in verband met zijn onderzoe
kingen over de remming van de activiteit
van de schildklier. Bij hypophysectomie
neemt de grootte der epitheelcellen af.
Andere onderzoekers vonden goed ont
wikkeld Golgi-net bij goed functionee-
rende schildklieren. Door toediening van
dijodthyroxine ziet men vaak vermeerde
ring van colloid. Physiologisch kan men in
de schildklier geen rust aantoonen na
toediening van dijondthyroxine. We geven
anti-thyreotrope sera een remming van
de activiteit van de schildklier.
De heer H. ter Meulen spreekt daarna
over het Molybdeen van gezonde en
cavieuse tanden. Hij ging na 't gehalte aan
molybdeen bij menschen-tanden en vond
over het algemeen bij slechte tanden
veel lagere waarden. In de tanden evenwel
van gezonde menschen vond hil molyb-
deenwaarden, welke hooger waren.
Het voedsel zal zeker invloed hebben op
dergelijke zaken. De spreker vond bii de
analyse van voedsel soms groote verschillen
in het molybdeengehalte van het voedsel.
Tot voorzitter van de Geneesk. sectie
voor het volgend congres werd benoemd
prof. Noyon.
De Geneeskundige af deeling B verga
derde onder voorzitterschap van prof. Flu
in de collegezaal der afd. Kindergenees
kunde.
Allereerst werd hier het woord gevoerd
door Dr. J. Sanders, die nader besprak een
uit 139 personen bestaande familie, waar
van 67 met kroeshaar. De eigenschap bleek
enkelvoudig dominant. Het lukte niet de
oorsprong van het kroeshaar vast te stel
len. Andere bewijzen voor de hypothese
dat dit van een Oostersche vrouw afkom
stig zou zijn werden niet gevonden. Het
was spreker gebleken dat ook het kroes
haar op doorsnede rond was, evenais het
normale haar. Dit in tegenstelling met on
derzoekingen van anderen.
Als tweede spreekster trap op mej. B. van
Dantzig, met als onderwerp „Wat er aan
spraakheelkundige "verlangens verwezen
lijkt is en wat er nog te wenschen blijft."
Ondanks het feit, dat de spraak in de
laatste jaren steeds meer in het middel
punt der belangstelling is komen te staan
en overal poliklinieken voor spraak wor
den opgericht, blijven er toch vele deside
rata waarbij spreekster voornamelijk denkt
aan een verbetering van het meüisch-
paeöagogische gedeelte van dit werk. Hier
bij zal een spraakarts noodig zijn, terwijl
in Nederland een leerstoel voor spraak-
en stemheelkunde met een daaraan ver
bonden polikliniek volgens spr. in een be
hoefte zou voorzien
Hierna voerde dr. F. Gerritzen uit Lun-
teren het woord over „Spontane diurese"
Uitgaande van de hypothese over de rhyt-
mische leverfunctie deed spr. bij 57 ge
zonde proefpersonen diureseproeven Op
grond hiervan neemt hij een paralellisme
aan tusschen de spontane diurese en het
24 uurs verloop van de bloedsuiker. Als
verklaring voor beide verschijnselen kan
gelden van 2 uur tot 7-8-9-uur een dissi-
milatorische functie van de lever, daarna
een hyperinsulinaemie, terwijl van 14 uur
tot 2 uur 's nachts de assimilatorische le
verfunctie overheerscht. Van de andere
factoren zijn wellicht de maaltijden van
belang, verder onderzoek hiervan is noodig
Dr. E. G. van t Hoog sprak vervolgens
BINNENLAND.
Het 25ste Ned. Natuur- en Geneeskundig
Congres te Leiden is heden gesloten.
(Stadsnieuws en Laatste Berichten, le
Blad).
De positie van den Volksraad: memorie
van antwoord aan de Eerste Kamer
(2e Blad.)
De roeheffing zal door de regeering met
soepelheid worden toegepast. (Land- ea
Tuinbouw, 3e Blad.)
De Betuwe bloeit. (3e Blad.)
De moord te Zoeterwoude: de daders tot
resp. 5 én 2 jaar gevangenisstraf veroor
deeld. iRcchtzaken, le Blad).
BUITENLAND
De voorbereiding der Donau-conferentie
te Rome. (Buitenland, 3e Blad.)
Verklaring van Bulgarije's nieuwen
premier (Buitenland, 3e Blad.i
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
lste BLAD.
over „Symbiontvrije cultuur van droso-
phila als reagens op deficiënte voeding.
Gezien de bezwaren verbonden aan het
gebruik van caviae en ratten als proef
dieren voor vitamine-bepalingen, meende
spr. een lans te moeten breken voor het
gebruik van Drosophila melanogaster het
fruitvliegje, als proefdier. Hij gaf een uit
gebreide beschrijving van de techniek van
het z.g. symbiontvrije kweeken, waarbij de
zich ontwikkelende insecten op zeer ge
voelige wijze reageerden op toevoegen of
weglaten van verschillende voedingsbe-
standdeelen.
Prof. Dr. J. Roos sprak over de physio-
logie van het fluitspel. De fluit onder
scheidt zich van alle andere blaasinstru
menten doordat de lucht niet van binnen
naar buiten, maar naar het instrument toe
gedreven wordt. De druk van de mond
holte werd bij een drietal fluitspelers tij
dens het spel gemeten. De druk bleek met
de toonhoogte te stijgen en bleek voor een
bepaalde toon specifiek en voor den fluitist
constant te zijn. De stroomsnelheid van de
lucht, op het oogenblik dat ze de iipspleet
verlaat, kon berekend worden, bleek reeds
in de benedenoctaaf met orkaansnelheid
overeen te komen en op te loopen tot ruim
het dubbele van orkaansnelheid, d.i. 65
Meter per seconde.
Uit de in grafiek gebrachte waarnemin
gen werd vergeleken met andere physio-
logische grootheden duidelijk, dat 't fluit
spel. mits geschoold toegepast, als zeer
nuttig voor de adembeweging kan worden
beschouwd.
Tenslotte spraken de doktoren C. H. Kok
en H. Hondelink resp. over de radiologi
sche en de klinische kant van de slijm
vliesdiagnostiek der neusbijholten. Daar de
oude methode van vulling met contrast
vloeistof niet voldeed, werkten de beide
sprekers gezamenlijk een methode uit, die
neerkomt op een vulling der bijholten met
een 10 procent lactobariet-oplossing, welke
na twee minuten weer uit de holte wordt
geblazen, waarbij zich genoeg van de vloei
stof aan het slijmvlies hecht om een goede
contrastfoto te verkrijgen, die niet alleen
over de dikte van het slijmvlies, maar ook
over den aard van het oppervlak voldoende
kan inlichten. De beteekenis hiervan kon
aan de hand van uitgebreid klinisch
materiaal zeer duidelijk naar voren wor
den gebracht.
In de middaguren werd een groot aan
tal excursies ondernomen naar verschil
lende musea, alwaar speciale tentoonstel
lingen waren ingericht en naar andere
Leidsche bezienswaardigheden, terwijl den
congressisten 's avonds in den Schouw
burg een variété-programma werd aan
geboden, dat geheel verzorgd werd door
dames- en heeren-studenten.
Onnoodig te zeggen, dat de schouwburg
uitstekend bezet was, dat zich onder de
aanwezigen de burgemeester en de rector-
magnificus bevonden en dat het succes
groot was.
Na afloop heeft prof. Baas Becking de
medespeienden bedankt en hun een krans
aangeboden. In het bijzonder huldigde
spr. de dames Nicolal en Ruinen, die van
dc revue „De kermis der wetenschap" resp.
de regie en de décors verzorgden en elk
een bloemruiker in ontvangst hadden te
nemen.
Namens het congresbestuur heeft ir. A.
G. Bosman prof. Baas Becking onder aan
bieding van een krans dank gezegd voor
zijn vele bemoeiingen ten behoeve van
de organisatie van dezen avond.
Na afloop volgde nog een gezellig sa
menzijn in de sociëteit „Amicitia".
Vanmorgen zijn de sectie-vergaderingen
voortgezet.
In de onderafdeeling voor wiskundige
natuurkunde werden voordrachten gehou
den door de heeren G. P. Ittmann (Vree
land) over „Dissociatie-verschijnselen in
molecuul-spec'ra". B. van der Pol iEind
hoven l over „Oplossing van potentiaal
vergelijking en golfvergelijking in n, n 1,
n-r2dimensies", J. A. Vollgraff (Lei-