wmÊBËsmm
mm
Mr?
76*te Jaargang
ZATERDAG 6 APRIL 1935
No. 23019
Dagblad Ivoor, leiden en omstreken
De Plaat van Piet van der Hem
STADSNIEUWS.
GOUDEN JUBILEUM
TE ALPHEN.
Het voornaamste Nieuws
van heden.
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
gO ets. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
gentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk
tager tarief. Kleine advertenties uitsluitend b() vooruitbetaling
.Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
'10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden f. 2.33
per week f. 0.18
Franco per post - f. 2:35 per 3 maanden portokosten,
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mnd.)
Dit nummer bestaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD.
Op de eerste pagina van het Derde Blad
Kal men heden de eerste plaat, gctcekend
door Piet van der Hem, vinden. Voortaan
ïal Zaterdags die plaats daarvoor gereser
veerd blijven.
BENOEMING VAN BUITENGEWONE
HOOGLEERAREN.
Mr. J. J. Schrieke en de heer
F. D. -Holleman.
Zooals wü gisteren nog In een gedeelte
van onze oplage konden mededeelen, is
Bisteren het Koninklijk besluit afgekon
digd. waarbij zijn benoemd tot buiten-
Bewoon hoogleeraar in de Faculteit der
rechtsgeleerdheid aan de Rijksuniversiteit
alhier om onderwijs te geven: a. in het
staats- en administratief recht van Ned.
Indië. mr J. J. Schrieke. oud-directeur van
het departement van Justitie te Batavia:
ib. in 't Adatrecht van Ned. Indië, de heer
F D. Holleman, oud-hoogleeraar aan de
Rechtshoogeschool te Batavia.
Frof. Mr, J. J. Schrieke.
Mr. J. J. Schrieke werd op 19 October
3884 te Pijnacker (Z.-H.) geboren. In 1897
bezocht hij de Industrieschool te Enschede
en in 1898 werd hij leerling van het ste
delijk gymnasium te Kampen. Na is 1903
eindexamen te hebben gedaan, werd hij
student aan de Leidsche universiteit en
studeerde hij in de rechten en voor den
Indischen rechterlijken dienst.
Hil promoveerde in April 1908 tot doctor
in de rechtswetenschap op een proefschrift
Betiteld: De ordonnantie met Koninklijke
medewerking.
Na zijn promotie vertrok hii naar Ned.-
Indië. Hier was hij van September 1909 tot
Mei 1913 substituut-griffier bij den Raad
van Justitie te Batavia en bij het Hoog
gerechtshof, buitengewoon landraad-voor
zitter te Probolingo. landraadvoorzitter te
Kraksaan. auditeur-militair te Magelang,
lid van den gemeenteraad te Magelang en
lid van het bestuur van de Afdeelingsbank
aldaar.
Prof. Mr. J, J. Schrieke.
Van Augustus 1913 tot December 1916
was mr. Schrieke ambtenaar ter beschik
king. later referendaris ter algemeene
secretarie te Buitenzorg en bestuurslid der
Buitenzorgsche kiesvereeniging.
Van 1917 tot Nov. 1919 was hij gedeta
cheerd bij het Ministerie van Koloniën
te 's Gravenhage. Hij vertrok toen weer
naar Indië en was daar van December
1919 tot Juni 1920 adjunct-adviseur voor
de decentralisatie te Buitenzorg
Van Juni 1920 tot Maart 1922 was hij
'hoofdambtenaar ter beschikking van den
Directeur van Onderwijs en Eeredienst te
Batavia en secretaris van de Commissie
voor de scheiding van Kerk en Staat
van Maart 1922 tot Juli 1928 was hij'
Regeenngs-gevolmachtigde voor Algemeene
„abU den Volksraad, waarna hij met
verlof naar Europa vertrok
M®j _,1929 werd hij benoemd tot
de,rlandsehe delegatie ter 12e
internationale Arbeidsconferentie te Ge
neve voor het vraagstuk der ..Travail
iorce
T„a!=<?:tober 1929 keerde hii naar Ned.-
Indie terug en vervulde daar tot Juni 1934
d..van directeur van Justitie en
toor ter van det Volksraadstemkan-
de" l0oP. de; laren zijn tal van pu-bli-
caties van zijn hand verschenen o.a.: De
voornaamste bepalingen betreffende de
decentralisatie «Batavia 1917); Ontstaan
en groei der stads- en landgemeenten in
Nederlandsch-Indië t Amsterdam 1918);
Bepalingen en beginselen der decentralisa
tie van 1903 (Batavia 1920)De lagere ln-
landsche rechtsgemeenschappen ln Ned.-
Indië (Batavia 1912); Het eerste noodige
bij den staatsrechtelijken opbouw van
Nederlandsch-Indië (Voordracht voor In
disch genootschap Nov. 1928) en de In
dische politiek (Amsterdam 1929).
In 1927 bracht hij te zamen met J. P.
van Hoogstraten, als secretaris een verslag
uit van de Commissie voor schcldine van
Kerk en Staat in Ned. Indië.
Prof. Schrieke heeft zijn colleges alhier
reeds eenlge maanden geleden aange
vangen.
Prof. Mr. F. D. Holleman.
".r> '-mÊ,
Prof. Mr. F. D. Holleman.
Prof. F. D. Holleman werd ln 1887 te
Potchefstroom (Transvaal) geboren. Hij
studeerde ln 19071912 aan de Leidsche
Universiteit. In 1910 promoveerde hij op
stellingen tot doctor in de rechtsweten
schap en in 1912 legde hij met gunstig ge
volg het zoogenaamde faculteitsexamen
voor de rechterlijke macht in Ned.Indië af.
Hij vertrok hierna naar Ned-Indië. waar
hii werkzaam werd gesteld bü de rechter
lijke macht waarbij hij achtereenvolgens
voorzitter was van de inlandsche recht
banken op Madoera en Java en in de Mo-
lukken. In 1924 werd hij verbonden aan de
Algemeene Secretarie te Buitenzorg, eerst
als chef van de afdeelingen Kabinet en
Algemeene Zaken, later als gouverne
mentssecretaris.
In 1929. tijdens zijn tweede verlof in
Europa, werd hij benoemd tot hoogleeraar
in de volkenkunde en de sociologie aan de
Rechtshoogeschool te Batavia in de plaats
van dr. B, J. O. Schrieke. die tot ^directeur
van Onderwijs en Eeredienst was benoemd.
Van de hand van mr. Holleman ver
scheen in 1923 te Delft: ,.Het Adat-gron-
denrecht van Ambon en de Celiasers"
iUitgave van het Molukken Instituut); in
1927 te Buitenzorg: „Het adatrecht van de
afdeeling Toeloensgoeng (gewest Kediri);
in 1930 te Weltevreden het „Verslag van
een onderzoek inzake Adatgrondenrecht in
de Minahassa" In 1932 verscheen te
Batavia in druk zijn rede „Synthetische
vormen in de „primitieve" cultuur".
In 1931 stelde hij op uitnood lging van
de American Council of Learned Societies
te Washington gedurende 4 maanden ln
de Philiopijnen een onderzoek in naar den
toestand van het adatrecht in dezen
archipel
In 1912 werd prof. Holleman benoemd
tot correspondent van de Kon Academie
van Wetenschappen te Amsterdam.
NOTABELEN NED. HERV. GEMEENTE.
Tot notabel der Ned. Herv. Gemeente
zijn gekozen de heeren J. de Boer. G.
Knotter F. v. d. Laaken, J. J. Labree, P.
van Llenden, C. H. v. d. Wijngaard en P.
C. Zandee.
TENTOONSTELLING MODERNE
FOTOGRAFIE.
Van Maandag 8 April tot en met Vrij
dag 12 April zal in het Leidsche Volks
huis een tentoonstelling gehouden wor
den van fotografieën op het gebied van
portretten, architectuur, interieur, tech
niek, reclame, fotomontage enz.
Door de medewerking van de Academie
voor beeldende kunsten te Den Haag, de
Leidsche amateur-vereeniging e.a be
looft dit een zeer interessante tentoon
stelling te worden en we raden dan ook
allen, die op eenigerlei wijze belangstel
ling hebben voor de moderne fotografi
sche mogelijkheden hier een kijkje te
gaan nemen.
o
ACADEMISCHE EXAMENS.
Geslaagd voor het taalkundig doctoraal
examen Indologie de heer W. L. Klijn
(Den Haag): voor het candidaatsexamen
Rechtsgeleerdheid de heeren J B. Ever
wijn (Lochemi, J. Weyl (Den Haag), G. L.
Schim van der Loeff (Den Haag), J. N. G.
Söhngen (Den Haag) en F. B. s' Jacob
i Leiden i en voor het candidaatsexamen
Klassieke Letteren mej. S. J. Hiemstra
(Lelden)
LIBERALE STAATSPARTIJ
„DE VRIJHEIDSBOND."
De vrijheid en het overheidsgezag.
Voor de afdeeling Leiden van de Liberale
Staatspartij de Vrijheidsbond spraken gis
terenavond in „Den Burcht" de heeren H.
Groenewout en prof. mr. C. W. de Vries.
De sprekers werden ingeleid door den
voorzitter der Leidsche afdeeling, prof.
dr. B. D. Eerdmans, die de vrij talrijke
aanwezigen en in het bijzonder het
Tweede Kamerlid mr. Boon hartelijk
welkom heette op deze eerste verkiezings
vergadering en een krachtig beroep deed
op allen om de idealen van den Vrijheids
bond te helpen verwezenlijken.
Spr. gaf daarop het woord aan prof.
mr. C. W. de Vries uit Rotterdam, die
sprak over „De liberale staat" en in
eerste instantie teruggreep naar zijn, den
vorigen avond te Wassenaar gehouden
rede, waarvan wij gisteren een resumé
plaatsten. Spr. wees er daarbij op, dat het
de plicht is van de vijf groote parlemen
taire partijen, t.w. de R.K. Staatspartij,
C.H. Unte, AR. Partij. Vrijz. Dem. Bond
en Vrijheidsbond om het parlementaire
stelsel hoog te houden en stelling te
nemen tegen bewegingen, welke er naar
streven totale cultuur-partijen te zijn,
zooals de S.D.A.P. en het fascisme, die
bestaan, uit het beginsel: alles uit, in en
door den Staat.
De liberale partij erkent en steunt het
wettig gezag, doöh zij weigert als het
recht te erkennen, wat de overheid be
veelt. Dit is in zijn diepste wezen de oor
zaak geweest van het verzet van ons volk
tegen de overheersching van koning Phi
lips II. Verzet tegen het staatsabsolu-
tisme is ook de reden, waarom wij afkee-
rig staan tegenover de nationaal-socla-
llstlsche beweging.
Spreker wil vervolgens iets zeggen
over het bekende verbod van den
burgemeester van Amsterdam om ir.
den optocht der N.S.B. Nederlandsche
vlaggen en vaandels mede te voeren. Spr.
kan voor dit verbod niets gevoelen. Na
tuurlijk was het mogelijk geweest den ge-
heelen optocht in de binnenstad te verbie
den Zulke optochten worden in Londen
en in Parijs ook niet toegelaten ln het
eigenlijke centrum
De „verboden vlag" mag ook daar
om door de N. S. B. worden gevoerd,
omdat de N.S.B. niet is een verboden ver-
eeniging. Spreker deelt dus het inzicht van
prof. de Savornin Lohman. Hij verschilt
echter van hem met betrekking tot de ge
dachte. dat Oranje in ons land thans een
wezenlijk en actief leiderschap vervult.
Prof. Lohman ziet in Oranje de volkslei
der. De Nederlanders zijn het „Gefolg
schaft" van Oranje. Historisch schijnt dit
toch onjuist Zelfs Prins Willem heeft de
Unie van Utrecht niet in het leven ge
roepen, maar hij is gevolgd en heeft zich
aangepast. Nederland is trotsch op Oranje,
maar Oranje is ook 'trotsch op Nederland,
niet op de nederige onderdanen, maar op
de medewerkers aan het publiek belang.
Het Koningschap is een functie in het pu
bliek belang binnen ons staatsorganisme
en zweeft daar niet boven. De leiding is
aan de regeering, aan Oranje met de mi
nisters tezamen.
Deze regeering verdedigt de vrijheid. De
heer Mussert ondervindt er de zegeningen
van. Maar wij moeten ook de vrijheid van
het overheidsgezag beschermen. Het is zoo
gemakkelijk om te trachten het overheids
gezag te beinvloeden ten behoeve van onze
eigen wenschen. De politieke partijen heb
ben vroeger veelal de fout gemaakt, dat zij
bepaalde regeeringsbeslissingen uitlokten.
Bij benoemingen is ook veel te veel geke
ken naar een zekere vertegenwoordiging
van politieke partijen. Ook groot-indus-
trieelen en allerlei georganiseerde groeps
belangen hebben getracht de overheid
naar hun hand te zetten. De Duitsche re
publiek van Weimar bleek geheel door
groepsbelangen overheerscht. Het parle
mentaire stelsel heeft zichzelf herzien. De
uitoefening van het staatsgezag, waarover
de vrijzinnig-democraten zoo dikwijls klei
neerend hebben gesproken, is hersteld. In
dit verband wijst spreker er op, hoe ook
georganiseerde belanghebbenden in Leiden
tegen het normale aanbestedingswerk van
de Leidsche overheid willen ingaan. Het is
mgar een kleinigheid maar wel een symp
toom van den druk op de overheid, welke
de overheid moet schaden. Natuurlijk kun
nen georganiseerden vrijelijk het eigen be
lang behartigen, maar zij moeten de vrij
heid van de overheid om zelf te beslissen,
eerbiedigen.
De tweede spreker, de heer H. Groene
wout uit Hees bij Nijmegen wees er op,
hoe het huidige Nederlandsche liberalisme
een echo is uit het verleden en geboren
is uit verzet tegen de Romaansoh-Spaan-
sche dictatuur. De vrijheid van gedachten-
uiting en van geloofsleven zijn ook thans
nog twee pijlers van het liberale gebouw.
Spr. ging daarna in de opeenvolgende ge
slachten de hechte verhouding na tusschen
Nederland en Oranje en wees vervolgens op
de noodzakelijkheid om in politiek opzicht
niet te zien naar hetgeen de verschillende
partijen scheidt, maar wat hen verbindt.
Het huidige kabinet is als zoodanig de
practische verwezenlijking van hetgeen 15
jaar geleden door nog slechts de besten
onder 't Nederlandsche volk als 'n Ideaal
werd beschouwd. De liberale partij heeft
zich hier weer de bindende kracht getoond,
welke kon leiden tot de totstandkoming
van een eenheid op breedere basis dan
het partijbelang. De scherpe tegenstellin
gen. welke onze volkskracht ondermijnden,
zijn goeddeels vervaagd. De liberale partij
VAN DEN HEER J. GROENENDIJK.
Een heir J. Groenendijk.
De heer J. Groenendijk te Alphen aan
den Rijn. hoopt, gelijk in het kort ver
meld Dqnderdag 11 April a.s. zijn
50-jarig jubileum te herdenken als
zetter in dienst bij de inrichting voor ge
meenteadministratie N. Samsom N.V al
daar. De a.s. jubilaris die bij het 50-jarig
bestaan der genoemde inrichting werd on
derscheiden met de bronzen medaille ver
bonden aan de Orde van Oranje Nassau,
zal het dezen dag zeker niet aan belang
stelling ontbreken. De heer Groenendijk
die de geheele ontwikkeling van deze in
richting heeft medegemaakt, zal na zijn
jubileum den dienst met pensioen verla
ten. Als bijzonderheid kunnen wij nog
melden dat de a.s. jubilaris gedurende
deze 50 jaar slechts enkele dagen zijn
werkzaamheden wegens ziekte niet heeft
kunnen verrichten.
heeft zich bij herhaling verzet tegen
staatssocialistische tendenzen, welke het
particulier initiatief doodden en het maat
schappelijk leven verlamden. Het vrijheids
beginsel heeft ook hder meermalen gezege
vierd over van overheidswege opgelegden
dwang. Tegenover de door de S.D.A.P ge
propageerde ordening van boven af z.i
een offer aan den tijdgeest stelt spr.
de mogelijkheid van een vrije ontplooiing
der in de maatschappij levende krachten.
De overheidsbemoeiing met den land- en
tuinbouw, hoe goed ook bedoeld, heeft niet
tot saneering van de bedrijven kunnen
leiden. Integendeel de vrijheid van het
bedrijfsleven is den landbouwer volkomen
ontnomen en daarmede zijn levensvreugde
Tenslotte maakte spr. op historische en
menscheiijke gronden bezwaren tegen het
nationaal-socialisme en communisme, die
beide geestelijke dictatuur opleggen, on
duldbaar voor iedereen, die het vrijheids
beginsel huldigt. Het is een volslagen
leugen, dat de N.S.B. een nationaal pro
gramma heeft; het is een getrouwe copie
van de Oostelijke naburen
Spr eindigde met een opwekking om in
den komenden stembusstrijd het vrijheids-
begisel hoog te houden en liberaal te stem
men.
Van de gelegenheid tot debat werd door
een tweetal N.S.B.'ers gebruik gemaakt,
wier opmerkingen tot groote hilariteit aan
leiding gaven
De heer Groenewout beantwoordde de
beide debaters, waarna prof. Eerdmans de
vergadering onder dank voor de opkomst
sloot.
R.-K. STAATSPARTIJ.
De candidaatstelling voor de
Gemeenteraadsverkiezing.
Gisteravond vergaderde de afd. Leider,
der R.-K. Staatspartij voor de candidaat
stelling voor de a.s. verkiezingen van le
den van den Gemeenteraad.
Nadat de voorzitter mr. Bolsius de ver
gadering met den Chr. groet had geopend
las de secretaris de notulen der vorige
vergadering, welke onveranderd werden
goedgekeurd.
De voorzitter deed mededeeling, dat in
de vorige vergadering is besloten tot het
benoemen van een adviescommissie voor
het samenstellen der officieele lijst der
Gemeenteraadscandidaten. In deze com
missie zullen zitting hebben het bestuur
van de kiesvereeniging met uitzondering
van de candidaten, die ln het bestuur zit
ting hebben, aangevuld door 5 leden. Op
voorstel van het bestuur werden daartoe
benoemd de heeren Heemskerk Neijhuis,
Schoondergang, Bisschop en Peeters.
De voorzitter deed daarop mededeeling
dat bij het bestuur de volgende candida
ten voor de verkiezing van leden van den
Gemeenteraad zijn Ingediend, n.l. de hee
ren Th. M. Bergers, E. J. Coster, W. M. H.
Geene, D. Haverkorn, H. Lombert, J. A.
van Oyen, J. H. M. Manders, C. P. W.
Schinck, nil'. A. F. L. M. Tepe, H. L. J.
Tobé en Th B. J. Wilmer, waarvan de
heeren Geene. Haverkorn. Van Oyen en
Schinck als nieuwe candidaten.
Den heer C. J. van Tol heeft den
wensch te kennen gegeven niet opnieuw
candidaat te worden gesteld.
BINNENLAND.
De Indische begrootingvoorloopig ver
sier der Eerste Kamer. (Binnenland, 3e
Blad.)
Steunontwerp voor de Zeescheepvaart,
(Binnenland, 3e Blad.)
Pakhuisbrand te Rotterdam. (Gemengd,
3e Blad.i
BUITENLAND.
Eden weer thuis. (Buitenland en Tel.,
Ie Blad.)-
Een agenda van Mussolini. (Buitenland
le Blad.)
Henderson volgende week naar Genève,
(Buitenland, le Blad.)
Keizer Kav Teh te Tokio. (Buitenland,
le Blad.)
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
lste BLAD.
Het bestuur heeft gemeend deze maal
met 12 candidaten op de lijst te moeten
komen, zoodat de thans uit 11 candidaten
bestaande lijst door het bestuur met één
zal worden aangevuld. Een voorstel in
die richting werd door de vergadering niet
gedaan.
De voorzitter richtte tot het thans af
tredend gemeenteraadslid den heer C. J.
van Tol die vanaf 1901 voor de R.-K.
Staatspartij in den gemeenteraad heeft
zitting gehad, een woord van dank en
waardeering. De voorzitter deed vervol
gens mededeeling dat op 9 en 16 April een
vergadering zal worden belegd met als
sprekers resp. drs. Plet Kasteel en mr.
Romme.
Na de rondvraag sloot de voorzitter de
vergadering met den Chr. groet.
VOORTWOEKEREND TAALBEDERF.
Antwoord van minister Marchant aan
de Mij. van Letterkunde.
Donderdag is in ons Blad melding ge
maakt van het adres, door het bestuur
van de Maatschappij der Nederlandsche
Letterkunde gericht aan den minister
van onderwijs. Dit eindigt aldus: „In de
overtuiging, dat uwe excellentie het be
lang van een dergelijk nationaal gericht
onderwijs even levendig beseft als ons
bestuur, hebben wij de vrijheid genomen
uwe aandacht te vestigen op deze aange
legenheid, waarvan de urgentie een snelle
en afdoende regeling eischt".
Op dezen brief heeft de minister het
volgende geantwoord:
Met groote voldoening nam ik kennis
van uw brief d.d. 3 dezer betreffende het
onderwijs in de Nederlandsche taal. Daar
uit blijkt, dat mijn redevoering, gehouden
op 20 Maart 1.1, in de vergadering van de
Eerste Kamer der Staten-Generaal, de
volle instemming heeft mogen vinden van
uw bestuur. Als blijk van deze instemming
waardeer ik het schrijven ten zeerste.
Het zal uw bestuur uit die redevoering
ook bekend zijn geworden, dat de leer
plannen voor het onderwijs den schooltijd
volledig bezetten en dat het uiterst moei
lijk is. daarin bepaalde leervakken te
schrappen. Ik meen uit de brief de con
clusie te mogen trekken, dat ook uw be
stuur met voldoening het feit begroet,
dat de vereenvoudiging van de onnoodig
moeilijke schrijfwijze van den tijd, aan
het onderwijs in ae Nederlandsche taal
toegemeten, een deel heeft beschikbaar
gemaakt voor het besteden van meer zorg
aan de taalbehandeling zelf.
Verder zal het uw bestuur aangenaam
zijn te vernemen, dat ik. waar zich de
gelegenheid voordoet, verbetering van het
onderwijs in de Nederlandsche taal tracht
te bevorderen. Zoo heb ik ln den omzend
brief aan de rectoren en directeuren van
scholen voor voorbereidend hooger en
middelbaar onderwijs en aan de directeu
ren van kweekscholen voor onderwijzers
en onderwijzeressen, waarin ik mijn voor
nemen te kennen gaf een aanvulling van
de programma's voor de eindexamens van
die scholen te zullen uitlokken, waardoor
de nieuwe spelling zou worden geëischt,
er tevens op aangedrongen, dat voor het
schriftelijk werk in alle vakken steeds een
juist gebruik van de Nederlandsche taal
zal worden geëischt en dat fouten daar
tegen bij de beoordeeling van het werk
zullen meewegen. Voorts verzocht ik ook
aan het spreken van het Nederlandsch
bijzondere aandacht te wijden.
Bovendien zijn maatregelen in voorbe
reiding, ten gevolge waarvan bij de onder
wijzers- en de hoofdonderwijzersexamens
in dit opzicht aan de candidaten strenger
eischen zullen worden gesteld.
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Opheffing:
Firma Gebr. Gründemann, Witte Singel
88, Leiden; handel in manufacturen.
Vereffenaar F. A. M. Gründemann, Lei
den.