76ste Jaargang
WOENSDAG 27 MAART 1935
No. 23010
DAGBLAD VOOR BEIDEN EN OMSTREKEN
STADSNIEUWS.
Het voornaamste Nieuws
van heden.
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
'30 ets. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
wan 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
j 10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zljnf1
per 3 maanden f. 2.35
per week f. 0.1S
Franco per post f. 2,35 per 3 maanden -f- portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mnd.)
Dit nummer bestaat uit DRIE bladen
EERSTE BLAD.
DE A.S. LUSTRUMFEESTEN.
Versiering van de Hoogewoerd
en omstreken.
Gisteravond vergaderden de bewoners
van de Hoogewoerd en eenige straatge
deelten, die in aanmerking komen voor
het „aansluiten in stijl" aan de versiering,
welke daar ter plaatse ter gelegenheid van
de a.s. Lustrumfeesten zal worden aan
gebracht.
Te ongeveer 9 uur opende de heer F. G.
Mastenbroek de druk bezochte vergadering
en sprak in opwekkenden geest tot de vele
vergaderden. Na lezing van de ingekomen
stukken door den secretaris, den heer H. M.
Verhulst, verkreeg de heer Herm. Trossel
het woord voor nadere uiteenzetting van
de plannen Nadien was er eer. geani
meerde bespreking met de aanwezigen en
gaf men getuigenis van een opbouwende
kritiek, waardoor menige goede raad in
dank door de voorloopige commissie kon
worden aanvaard.
Met algemeene stemmen werd besloten
de versiering te laten aanbrengen en een
uniformen prijs voor de Hoogewoerd en
eenige straatgedeelten als Watersteeg,
Kraaierstraat, gelegen tusschen Hooge
woerd en Utr. Veer, etc. etc. vast te stellen,
welke algemeen als zeer billijk werd be
schouwd. Voor de Plantage moest in ver
band met de meerdere kosten voor extra-
palen, eet. een andere maatstaf worden
genomen.
Tot bestuursleden werden bij acclamatie
gekozen de heeren F. G. Mastenbroek,
H. M. Verhulst. H. H. Maas, Herm. Trossel.
H. J. Jagerman, G. Kuperus, H. Bonte en
L. K. Servaas, waarvan de heeren Masten
broek, Maas, Trossel en Verhulst het dage-
lijksch bestuur zullen uitmaken.
Het secretariaat is gevestigd bij den heer
H. M. Verhulst, accountant, Hoogewoerd
no. 123, alhier; tot voorzitter werd gekozen
de heer F. G. Mastenbroek. Hoogewoerd 60,
alhier; tot penningmeester, de heer J. H.
Maas, Hoogewoerd 88 en tot algemeen lei
der van het uitvoerend comité voor de
versiering de heer Herm. Trossel, Hooge
woerd 109. De vergadering benoemde tot
kasnazieners de heeren Kuperus en Ser
vaas.
In de nadien gehouden bestuursverga
dering werd besloten in de week van 16
April a.s. de verschillende metingen te ver
richten en de diverse bewoners te ver
zoeken hun bijdragen te willen voldoen,
waaraan niemand zich onttrekke. Het zal
de Commissie aangenaam zijn geen enkele
niet-deelnemer te mogen ontdekken, opdat
de versiering één geheel vorme, zonder
hiaten!
De voorzitter sloot de vergadering met
een ernstig beroep op alle aanwezigen pro
paganda te voeren voor algemeene spon
tane medewerking. Het zou zeker een der
hoofdstraten van Leiden niet tot eer strek
ken, indien geen algemeene medewerking
werde betoond!
DE GERMAANSCHE STAMMEN
IN ONS LAND.
Lezing van dr. J. H. Holwerda.
In de gisteravond gehouden lezing in het
Rijksmuseum van Oudheden heeft dr.
Holwerda, aan de hand van talrijke licht
beelden, een beschouwing gehouden over
de Germaansche stammen, die in Romein-
schen tijd ons land bewoonden en waar
van alleen de Friezen en Bataven uit de
terpen en woerden in de Betuwe bekend
zijn. Een derde stam, de Tungri zijn vooral
bekend door inscripties, gevonden in den
Hadrianuswal in Engeland, waar zij als
wapenbroeders der Bataven, die in het
Romeinsche leger dienden, worden ge
noemd. Behalve Aduatica Tongrorum moet
hun gebied echter nog veel grooter zijn
geweest, hetgeen voornamelijk is gebleken
uit de urnenvelden, waar spr. reeds lang
geleden een urnentype heeft aangewezen
waarvan, door Romeinsche bijvondsten,
viel vast te stellen, dat het omstreeks
Christus geboorte in gebruik moet zijn ge
weest en dat over den Rijn hierheen is
gekomen. Deze inval vanuit Duitschland is
ook in de literatuur terug te vinden; zoo
vertelt Caesar nl. van de vestiging van
verschillende Germaansche stammen, o.a.
Condrusi en Eburonen in het Gallische
land en Tacitus bericht, dat in zijn tijd.
100 jaar geleden, deze menschen Tungri
genoemd werden. Waar deze Tungri in ons
land precies hebben gewoond, zien we aan
de verspreiding van dat bepaalde urnen
type, dat men vooral vindt in de graf
velden van Noord-Brabant en Limburg en
verder in de buurt van Wijchen en op de
Veluwe. Zoo ziet men dus, dat al die kleine
Germaansche stammen in ons land nog
een machtig volk gevormd hebben. Op een
aantal inscripties, aan den Hadrianuswal
gevonden, vindt men de bevestiging van
deze verspreiding; daar wordt nl. oa. als
gebied der Tungri, de pagus Vellaus, onze
Veluwe, genoemd. Aan de Maas, de streek
der Tungri, wordt in de 4de eeuw een rijk
der Thuringi genoemd Een verklaring
voor dezen naam vond spr naast de
naamsgelijkheid met den naam Tungri
in de afkomst van het bovengenoemde
urntype. lit Midden-Duitschland, waar
thans nog u Duitsche Thüringen dezen
naam bewaart.
HET VERVORMEN DER MENSCHEN.
Voordracht van prof. dr. Karl Mannheim.
Gisteravond heeft prof. dr. Karl Mann
heim uit Londen, vroeger te Frankfort, in
een der lokaliteiten van het Universiteits
gebouw een voordracht gehouden over ..Het
vervormen van menschen".
Het volgende is eraan ontleend;
Alle revolutionaire tijdperken, die niet
slechts in de maatschappelijke structuur,
maar ook in de menschelijke verhou
dingen plotseling fundamenteele ver
anderingen tot stand brengen, doen steeds
de vraag rijzen in hoeverre de mensch
vervormbaar is.
In de wetenschappen, die op den mensch
betrekking hebben, zooals biologie, psy
chologie, psychoanalyse, geestesgeschie
denis, bestaat een neiging meer den na
druk te leggen op de elementen van de
menschelijke natuur, die zich zelf gelijk
blijven, dan op de elementen die plastici
teit vertoonen Dit laat zich slechts hier
door verklaren, dat de meeste onderzoe
kers. hoe voortreffelijk ook op hun eigen
speciale gebied door gemis aan sociologi
sche oriënteering bij hun plan van acade
misch onderzoek maatschappelijk blind
zijn. Tegenover deze opvatting omtrent de
menschelijke natuur, hebben eenige re
cente nieuwe verschijnselen, zooals het
opkomen van den totalen staat en de
mogelijkheid om gelijk te schakelen het
geen macht bezit, paedagogisch middel is,
of dient om de openbare meening te be-
heerschen, om zoo te zeggen experimen
teel gedemonstreerd, welke intensieve
werkkrachten in de maatschappij voor
handen zijn. Op eens werd het zichtbaar,
dat wij in een stadium getreden zijn,
waarin bewuste leiding van hetgeen de
maatschappij vormt een veel verder
gaande vervorming van den mensch mo
gelijk maakt dan men voorheen denkbaar
achtte.
Deze toenemende beheersching van de
techniek der maatschappelijke vorming
kan zoowel aan de hoogste als aan de
laagste idealen dienstbaar worden ge
maakt. Als kinderen van het liberale tijd
perk, verklaarde prof. Mannheim, staan
wij tegenover het opkomen van zulk een
machine, die het maatschappelijk leven
vervormt en bestuurt, eerder met ontzet
ting dan met vreugde.
De vraag is echter niet zoo te stellen, of
wij er ons al dan niet van bedienen wil
len. Door het proces der maatschappelijke
concentratie zijn deze mogelijkheden een
voudig gegeven; door een lijdelijk toezien
spelen wij hen in handen van hen, die ze
voor lagere doeleinden misbruiken. Op het
oogenblik schijnt dus slechts dit denken
werkelijk vruchtbaar te zijn, dat op grond
van steeds nauwkeuriger kennis der maat
schappelijk werkende krachten in staat
is de diepste paedagogische mogelijkheden
naar voren te brengen en deze daarna
aan de hoogste ethische en sociale doel
einden ondergeschikt te maken.
o
LEIDSCHE EXPLOITATIE MIJ. VAN
ONROERENDE GOEDEREN.
Voorstel tot renteverlaging.
De Trustee bericht, dat op de vergade
ring van houders der 5'/!°/o obligaties ten
laste van bovengenoemde vennootschap, te
houden op Vrijdag 29 Maart a.s. te Am
sterdam, het volgende voorstel in behan
deling zal komen:
1. Renteverlaging der obligaties tot 3'/i
procent gedurende den tijd van 3 jaren.
2. Indien binnen dezen termijn door
verbetering der inkomsten de vennoot
schap in staat wordt gesteld eene rente
van 5'/;"/» op de obligaties te betalen, zal
in overleg met de Trustee het percentage
weder op het oorspronkelijke peil worden
gebracht, echter niet met terugwerkende
kracht.
ACADEMISCHE EXAMENS.
Bevorderd tot doctor in de Wis- en
Natuurkunde, op proefschrift getiteld:
„Derivaten van Aethyleen-1:2-Dioxamine-
zuur", de heer W. Gaade. geboren te
's-Gravenhage.
Geslaagd is voor het candidaatsexamen
Wis- en Natuurkunde, letter L mej. P. H.
van Marie (Scheveningen).
HANDELSREGISTER
iv.LMBR VAN KOOPHANDEL.
Nieuwe inschrijving. Lambertus Wesse-
lius, Heerenweg 228, Lcimuiden, rijwiel
handel. -reparatieinrichting; schildersbe
drijf.
Eigenaar: L. Wesselius. Leimuiden.
Opheffing. Gerardus Brinks. Haarlem
merstraat 139, Leiden, kantoor-, school-,
schrijf-, teekenbehoeften
Wijzigingen. L van Bergen, Weth.
Spaargarenstraat 42, Oegstgeest, grossier
in rund-, kalfs-, varkens- en lamsvleesch.
De zaak is verplaatst naar Haarlem
merstraat 218a. Leiden.
Bouwgrond exploitatie Maatschappij
„Prins Hendrik" N.V.. Geversstraat 61.
Oegstgeest.
Uittredende Commissarissen- H. Pel,
Oegstgeest: W. F. de Rooy, Oegstgeest en
G H. Pel, Wassenaar.
A H. Visser Haarlemmerstraat 268 Lei
den. slagerij
Vestiging filiaal: Haarlemmerweg 1,
Leiden, d.d. 21 Maart 1935.
Het filiaal: de Genestetstraat 4, is d.d.
1 Jan. 1935 overgegaan aan A. H. Visser Jr.
ZUID-AFRIKAANSCHE AVOND.
Voordracht van Z. Exc. dr.
H. D. van Broekhuizen.
Bovengenoemde avond, welke tot stand
kwam door samenwerking van de afd.
Leiden van het Nationaal Jongeren Ver
bond en het Algemeen Nederlandsch Ver
bond en gehouden werd in den foyer der
Stadsgehoorzaal, voor deze gelegenheid
feestelijk met vele vlaggen versierd, was
uitstekend bezocht. Na het zingen van het
Wilhelmus, sprak de voorzitter der afdee-
ling Leiden van het N.J.V., de heer C. W.
van Santen, er dan ook zijn vreugde over
uit, dat zoovelen, waaronder talrijke Jon
geren, waren opgekomen om te luisteren
naar hetgeen de Zuid-Afrikaansche gezant,
Z.Exc. dr. H. D. van Broekhuizen had mede
te deelen. In het bijzonder heette hij het
allereerst deze hij was bij zijn binnen
komst begroet met het Transvaalsche
volkslied hartelijk welkom. Ook richtte
de heer van Santen zich o.a. nog tot den
heer Sandberg, prof. Knappert, den pro
motor van dr. van Broekhuizen, mr. Iden-
burg en wethouder Goslinga. Na deze offi-
cieele inleiding, verkreeg dr. van Broek
huizen het woord. Het allereerst wendde
deze zich tot de vele jongeren, tot wie hij
zeide, dat hun aanwezigheid hem ten
zeerste verheugde. Niet alleen omdat men,
door met jonge menschen om te gaan. zelf
jong blijft, maar tevens, omdat aan de
jeugd de toekomst is. De toekomst van
Nederland, ligt bij jelui, jelui met je
idealen die je moet hebben, omdat anders
gevraagd moet worden: waar is de toe
komst? Idealen verwezeüjken kost echter
strijd en niet het minst heeft men dit in
Zuid-Afrika bemerkt. Spr. gaat dan over
tot het memoreeren van persoonlijke her
inneringen. Hij vertelde hoe in zijn jeugd
de scholen sehaarsch waren. Waren ze er
wel, dan was er soms neg geen meester.
Was echter ook deze aanwezig, dan was
het vaak een weggeloopen Engelsch
matroos of soldaat, die meestal uitmuntte
in het geven van een pak slaag. Spr.
schetste moeilijkheden, welke er ontston
den. doordat men alleen Engelsch mocht
spreken. Hoe hij later als student all#
examens in het Engelsch moest afleggen
en dat het zoodoende niet te verwonderen
was. dat de Engelsche taal haar invloed
deed gelden. Hij verhaalde hoe dr. Mans-
feldt te Stellenbosch den studenten liefde
voor de Nederl. taal bijbracht hoe de
Afrikaansche taal er zonder Nederlandsch
nimmer kan komen en dat isolatie gewoon
weg fataal zou zijn, zoowel voor taai, litte
ratuur als toekomst van Z. Afrika. Men
noemt het Afrikaansch wel eens een kin
dertaaltje vanwege de eenvoud zoo heb
ben de geslachten o.a. afgedaan doch,
het is een mooi taaltje. Engeland heeft
geprobeerd het Engelsch te doen zege
vieren. doch het is niet gelukt. In het
kort gaat spr. dit even historisch na. Hij
wees hierbij op den Grooten Trek van
1835. toen 2 a 3000 families het land ver
lieten, omdat zij zich niet wenschten te
laten ringelooren door Engeland. Men
moet niet aan een Afrikaner zijn taal of
godsdienst komen!
Spr. eindigde dit eerste deel van zijn
voordracht met te zeggen dat Z.-Afrika
dankbaar is voor al hetgeen wat Neder
land, in het bijzonder H.M. de Koningin,
voor het land heeft gedaan en daarom sta
ik hier, om U hiervan te getuigen.
Daarna was de beurt aan een koortje
van het N.J.V., dat onder leiding van dr.
Wicherink, verschillende bekende Zuid-
Afrikaansche liederen ten gehoore bracht,
iets waarbij men de volle medewerking
van de aanwezigen genoot. Na de pauze
zong men eveneens nog eenige liederen.
Dr. van Broekhuizen, die hierna zijn
voordracht vervolgde, haalde als voorbeeld
van de volharding van den Z.A.-boer het
geval aan. dat vanuit Lorenzo Marques in
1839 reeds tot Abessynië werd doorgedron
gen en dat niet Livingstone de Victoria-
watervallen heeft ontdekt, doch dat Trigar
het reeds 20 jaar eerder deed. Vervolgens
gmg de heer v. B. weer over tot persoon
lijke herinneringen en vertelde van zijn
vriend generaal De Wet, hoe zij samen en
anderen hadden moeten strijden, vooral
ook toen in '14 de Engelsche regeering van
hen eischte. dat zij tegen Duitschland de
wapenen zouden opnemen. Hij vertelde
u'.tvoerig van zijn gevangenis-ervaringen,
welke hij, dank zij Engeland, in ruime
mate deelachtig was geworden. Maar al
die moeilijkheden hebben de ontwaking
van het Z.-Afrikaansche volk ten gevolge
gehad. En thans is er gelijkheid tot stand
gekomen en is Z.-Afrika vrij, vrij in zijn
binnen- en buitenlandsche aangelegen
heden en gaat met het volste vertrouwen
de toekomst tegemoet Spr. eindigt met
den wensch. dat allen trouw zullen blijven
aan God. Volk en Oranje. Blijft Z.-Afrika
trouw aan God, Volk en Taal, dan is de
toekomst zeker, zoowel voor U als voor mij.
Direct na 't applaus dat deze voor
dracht verwierf, zongen de aanwezigen
spontaan het Tranvaalsche Volkslied.
Daarna nam wederom de heer v Santen
het woord en dankte den heer v. Broek
huizen hartelijk voor zijn persoonlijk
woord en de persoonlijke herinneringen,
welke hij dezen avond naar voren had ge
bracht.
Met het zingen van: „Mijn schildt ende
betrouwen", werd de bijeenkomst ge
sloten.
Zij nog vermeld, dat de films, welke
welwillend door de Zuid-Afrikaansche
Legatie ter beschikking waren gesteld en
na de pauze zouden worden vertoond op
het laatste moment waren afgekeurd
De heer van Br eekhulzen was echter
zoo welwillend ook dit deel van den avond
te vullen, iets wat door de aanwezigen op
hoogen prijs werd gesteld.
MOOIE LIEFDADIGHEIDSUITVOERING
„LEIDSCHE KINDERBEWAARPLAATS".
Zeer groote belangstelling.
De Leidsche Kinderbewaarplaats aan
de Langebrug, welke het volgend jaar
vijftig jaar zal bestaan en gedurende
haar langdurige bestaansperiode bewezen
heeft, zulk een uiterst nuttige plaats in
te nemen, verkeert in moeilijke finan-
cieele omstandigheden.
Dat deze nuttige instelling ondanks
deze moeilijkheden veler sympathie heeft,
bleek gisteravond overduidelijk bij de
liefdadigheidsuitvoering, welke ten bate
van deze inrichting in de Stadsgehoor
zaal werd gegeven. De zaal was stamp
vol; velen moesten zich zelfs met een
staanplaats tevreden stellen.
De presidente, mevr. Hoogenboom heet
te allen hartelijk welkom, waarna zij in
een kort propaganda-speechje het een en
ander over de kinderbewaarplaats mede
deelde. Met nadruk wees zij hierbij op de
zorgelijke omstandigheden, om er in dit
verband aan te herinneren, dat het be
treurenswaardig zou zijn als de bewaar
plaats, die van 's ochtends acht uur tot
's avonds halfacht de kinderen van wer
kende vrouwen uit alle gezindten oppast
en verzorgt, zou moeten worden gesloten.
Spr. spoorde aan om zich. daar toch de
minimum contributie maar één gulden
per jaar bedraagt, op te geven als lid.
Ook wekte mevr. Hoogenboom op om zich
als werkend-lid aan te melden bij de or-
kestvereeniging „Musica". die onder lei
ding van den heer Noordanus geheel be
langeloos deze samenkomst met vroolijke
muziek opluisterde.
Als hoofdschotel van dezen avond
prijkte het tooneelstuk „Joop van Dil
Ter Heul" naar het bekende, gelijknamige
boek van Cissy van Marxveldt, op het
programma.
Dit stuk, opgevoerd door de „Vadertje
Langbeen Club", is voor dit gezelschap
een groot succes geworden!
Het stuk zat er tot op de kleinste on
derdeden zeer goed in. Vooral de rol van
Joop van Dil Unej. C. Penseel), die zich
zoo geheel vrij en vlot gaf, heeft bij mo
gen dragen tot dit succes. Doch ook de
andere medespelenden hebben huil rol
met ds juiste expressie gespeeld.
De fraaie meubelen, die bij deze uit
voering gebruikt werden, waren welwil
lend afgestaan door de fa Loeb alhier.
Dat de aanwezigen zich kostelijk amu
seerden. laat zich denken! De dames-
medespelenden werden met bloemen ver
rast.
Tijdens de pauze had een groote ver
loting plaats van voor dit doel geschon
ken voorwerpen, waaronder zeer vele
mooie kunstvoorwerpen, die naar wij ho
pen. veel vrucht zal hebben afgeworpen.
Het slot kwam eerst na middernacht, het
geen speciaal voor de in groote getale
aarv-zige Jeugd, wel wat laat was.
't Was een prachtige avond voor een
mooi »n sympathiek doel.
Voor het alhier afgenomen examen
van apothekers-assistent zijn geslaagd: de
dames A. D. Geluk (Scheveningen). A. la
Grand (Overschiel, W. M. Laan (Delft) en
H. E. O. Rückert (Leiden).
Prof dr. S. T. Bok en dr. J. Goed-
bloed, beiden alhier, zijn door den minister
van O., K. en W. benoemd tot lid respec
tievelijk plaatsvervangend lid van de com
missie, welke in 1935 belast is met het
examineeren van hen, die een akte van
bekwaamheid wenschen te verkrijgen tot
het geven van middelbaar of lager onder
wijs in de lichamelijke oefening.
Mr. H. D. M. Knol alhier is door den
minister van O., K. en W. benoemd tot
lid van de commissie, welke in 1935 be
last is met het examineeren van hen, die
een akte van bekwaamheid wenschen te
verkrijgen tot het geven van middelbaar
onderwijs in het boekhouden (akte K XII
en Q) of tot het geven van lager onder
wijs in de beginselen der handelskennis
(akte U).
Ten huize van prof. A. W. B„ aan den
Witte Singel is gistermiddag een begin van
brand ontstaan, doordat een vensterbank
aan de achterzijde van het huis, welke
door schilderspersoneel was afgebrand, was
gaan smeulen. Met een enkele emmer
waten was het gevaar bezworen, zoodat de
inmiddels gearriveerde motorspuit geen
dienst behoefde te doen. De schade is
gering.
Bij de politie is een onbeheerd ge
vonden heerenrijwie) te bevragen.
De heer H. Ladan heeft zijn bestaande
zaak in rijwielen en onderdeelen, haarden,
stofzuigers, motorrijwielen en emaille-
waren, gevestigd Lage Rijndijk 28a. een
belangrijke uitbreiding gegeven door de
achter den winkel gelegen werkplaats te
verbouwen en eveneens in te richten als
showroom, waardoor de verkoopruimte met
100 °/o is toegenomen Aan de achterzijde
van het pand is een nieuwe werkplaats
bijgebouwd Dc meerdere tentoonstel
lingsruimte stelt den heer Ladan in staat
zijn cliëntèle te toonen over welk een sor
teering hij besqhikt.
BINNENLAND.
De nieuwe omroepmaatschappij Nozema;
de statuten gepubliceerd (Binnenland, 3e
Blad).
Ernstige verduistering bij botercon-
trolestation te 's Gravenhage (Gemengd,
3e Blad).
De Tweede Kamer over de inpoldering
van het IJsselmeer (Pari. Overzicht, 3e
Blad).
De nieuwe Rijnbrug te Arnhem wordt
op 10 April voor het verkeer opengesteld
(Laatste Berichten, ie Blad).
Sir John Simon wederom op Schiphol
(Laatste Berichten, le Blad).
BUITENLAND
De besprekingen te Berlijn zijn beëin
digd. Sir John Simon is teruggekeerd naar
Londen, Eden is naar Moskou doorgereisd
(Buitenland en Tel., le Blad).
Het Fransch-Italiaansch accoord (Bui
tenland, le Blad).
Japan verlaat den Volkenbond (Buiten
land, le Blad).
HANDEL-HERDENKING FEIKE ASMA.
In de Hooglandsche Kerk.
Naast Bach-herdenkingen nemen ook
die van Handel dit seizoen een dominee-
rende plaats in: immers, Georg Friedrich
Handel werd eveneens 250 jaar geleden
geboren (23 Februari 1685). Deze meester
is nu op het orgel door Feike Asma her
dacht, gelijk hij 't verleden week diens
groote antipode Bach deed. Wat men ook
cp Handei's uiterlijkheid kan aanmerken,
hoé men ook van een deel zijner werken
kan zeggen, dat het van zijn belangrijk
heid verloren heeft hetgeen ons dezen
avond weer opviel tóch is dikwijls zóó
veel immer „levends" daarvan overge
bleven, dat wij hem steeds nog tot de
grootsten der musici uit vroeger eeuwen
beschouwen mogen.
Handel bleef altijd zichzelf en zijn kunst
getrouw, behoorde tot hen, voor wie de
kernspreuk uit Goethe's Faust geldt, n.l.
het „Wer immer strebend sich bemiiht,
den können wir erlösen". Aan dat moeite-
vol streven steeds het hoogste te bieden,
ontbrak het hem nimmer: tenslotte ge
werd óók Handel de verlossing, t.w. de
volledige uitleving van zijn kunstzinnige
persoonlijkheid in een vorm en een statig-
majestueuse, medodieuse, dan weer be
minnelijke stijl, die zeer speciaal „de zijne"
genoemd kan worden, doch die soms wat
simpel en vlak aandoet, vooral na de ge
compliceerde schrijfwijze van een Bach.
In dit verband herinneren wij o.a. aan de
zich wel veel herhalende en op elkander
gelijkende klassieke afsluitingen, die, wan
neer men deze een ganschen avond weer
ontmoet, wat wrevelig stemmen, zoodat
de spanning verslapt.
Was Bach's wereld de innerlijke, waarin
gestreefd werd naar inkeer tot de diepste
diepten van het gemoed, Handei's open
blik was méér de buitenwereld toegewend,
die hij eerst door weerspiegeling in de
eigen ziel artistiek deed opklaren. Wordt
Bach's oeuvre „helaas" hoofdzakelijk ge
waardeerd door een kleine, doch wei zeer
uitverkoren groep, dat van Handel is meer
..volkstümlich", zij 't in den hoogsten zin
des woords, wordt door haar bevattelijker
stemvoering gemakkelijker begrepen en
dankbaar aangevoeld door de massa.
Zoó zijn wij overtuigd, dat zij. die de
Handel-herdenking van Asma, die even
eens „strebend sich bemuht" zijn kunst
te dienen, bijwoonden weer gepakt door
zijn door de vertolking van enkele der
orgelconcerten van den grooten Georg
Friedrich, de vrijmoedige, die, gecompli
menteerd door koning George II van En
geland, na een uitvoering van de „Messias"
met de woorden „U heeft ons véél genoe
gen gedaan", dezen met zijn onverbloemde
waarheidsliefde slechts ten antwoord gaf
„Majesteit, 't was mij er niet om te doen
de menschen een genoegen te bereiden,
maar om mijn werk te verbeteren".
Handei's orgelconcerten, getuigend van
zijn groot improvisatietalent, waren, gelijk
wij reeds eens uiteenzetten, bedoeld als
tussehenspelen voor zijn oratoria, waar
van zij eigenlijk deel uitmaakten, waaraan
zij zoo sterk herinneren Merkwaardig is
hierbij aandacht te vestigen op 't verschil
tusschen de Engelsche en Duitsche orgels
in Handei's tijd tot 't einde der 19de eeuw
was het orgel in de St. Paul's Cathedral,
dat Handel als jonge man zoo graag be
speelde, het eenige in geheel Engeland, dat
een pedaal bezat In zijn orgelconcerten
beperkte hij zich dus overwegend tot de
manualen, schreef veelal in een stijl, die
hoewel van een welliuidende schoonheid,
toch v/at dun aandoet naast de enorme
massiviteit van Bach's orgelmuziek, al kun
nen btjv. ook Handei's fuga's getuige
die van gisteren imponeerend werken.
