75ste Jaargang
ZATERDAG 2 FEBRUARI 1935
No. 22965
STADSNIEUWS.
MUZIEK.
Het voornaamste Nieuws
van heden.
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES:
SO ets. per regel voor advertenties uit Leiden, en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 36 ets. per regel. Voor zalkenadvertentics belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 9 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1<507.
Rost cheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden f. 2.35
per week 1.0.18
Franco per post f. 2.35 per 3 maanden portokosten
Ivoor binnenland f. 0.80 per 3 mnd.)
Dit nummer bestaat uit VIER blaoen
EERSTE BLAD.
AFSCHEID VAN DEN HEER. J. NOË.
Als keurmeester-hoofdopzichter van het
Openbaar Slachthuis.
Na een diensttijd van 38 Jaar, heeft de
heer Noë, keurmeester-hoofdopzichter aan
het Openbaar Slachthuis gisteren zijn
tunctie neergelegd en den gemeente-dienst
net wachtgeld verlaten.
De heer J. Noë.
Dit feit is niet onopgemerkt voorbijge
gaan. Toen het oogenblik van afscheid
gekomen was, had het geheele personeel
zich in een der lokalen van het dienst
gebouw vereenigd. De directeur heeft bij
deze gelegenheid den heer Noë, die verge
zeld was van echtgenoote en dochter, zeer
hartelijk toegesproken, daarbij diens
gioote verdiensten tegenover de gemeente
in het licht stellend. In het bijzonder
ioemde hij den heer Noë om zijn groote
toewijding, ijver en plichtsbetrachting en
wenschte hem nog vele jaren een welver
diende rust toe.
Ten slotte werden den scheldenden
ambtenaar namens het geheele personeel
eenige fraaie geschenken aangeboden als
blijk van waardeering en vriendschap.
Ook van de zijde van het Gemeentebe
stuur mocht de heer Noë blijken van be
langstelling ontvangen. Bij monde van den
Wethouder der Bedrijven werd hem dank
gebracht voor de loffelijke wijze, waarop
hij gedurende zoovele Jaren de gemeente
had gediend.
o
WIJZIGING VAN HET GEBIED VAN
KANTOREN EN INSPECTIES DER
DIRECTE BELASTINGEN.
KUNSTKRING VOOR ALLEN.
SOLIST: RAPHAEL LANES
(CELLO).
Nieuwe indeeling van de gemeente
Oegstgeest.
De minister van Financiën heeft met
ingang van 1 Mei de gemeente Oegstgeest,
voor zooveel betreft de directe belastingen,
algescheiden van het 2de kantoor der di
recte belastingen, invoerrechten en accijn
zen alhier en gevoegd bij het Xste kantoor
der directe belastingen te Leiden, waar
door genoemde gemeente, voor zooveel
betreft de directe belastingen, wordt af
gescheiden van de inspectie der directe
belastingen te Leiden, 2de afdeeling, en
komt te ressorteeren onder de inspectie
der directe belastingen te Leiden, 1ste
afdeeling.
NEDERLANDSCH NATUUR- EN GENEES
KUNDIG CONGRES.
Zooals reeds eerder gemeld zal geduren
de de Paaschweek en wel op 23, 24 en 25
April as. hier ter stede het XXVe Na
tuur- en Geneeskundig Congres worden
gehouden. In verband hiermede heeft zich
een regelingscommissie gevormd, welke als
volgt is samengesteld:
kir. A. van de Sande Bakhuyzen, eere
voorzitter; prof .dr. W. van der Woude,
rector-magnificus, eerelid; ir. A. G. Bos
man, üd van dien Gemeenteraad, voor
zitter; H. P. H. Würtz, onder-voorzitter;
H. H. Maas, directeur van het Uni
versiteitsziekenhuis, le secretaris; dr. W.
Gaade, 2e secretaris; E. H. Moens, direc-
tJÏ' k' BÜkantoor v. h. Noordhollandsch
nandbouwcrediet, penningmeesterprof.
or. L G. M. Baas Becking; N. C. F. van
Ginkel, voorzatter der Ver. t. Bev. van het
"5?mcieltagenverkeerW. L. Haardt;
Benny, directeur N.V. Leidsch Dag-
S de Praeses Collegii van het Leidsch
t.it corPs! Be Praeses van de Socie-
I .'"khnerva; mr. P. A. Pijnacker Hordijk,
Tan Rijnland; dr. J. C. Schalk-
dr t HBS. met 5-jarigen cursus;
ÏJ, -F- Sirks, adviseur-verificateur van
v»V$ ,Zee-mstrumenten; dr. Mr. J. W.
v.vu g archivaris van Leiden; J. G. J.
vertiey van Wijk; mr M. B. Vos, praeses
„Amicitia".
circiii Commissie heeft zich met een
te v<ÏÏr- tot burgerij gewend om steun
w'^gen ten behoeve van de regeling
het Congres,
Raphael Lanes.
Om u de waarheid te zeggen: Raphael
Lanes, de sinds eenige jaren in ons land
gevestigde Poolsohe solo-cellist van het
Concertgebouworkest is ons gisteravond
in zijn spel vóór de pauze aanvankelijk
tegengevallen. Of zijn instrument weer
spannig was? Of de zenuwen hem parten
speelden? De cello zóng niet: er kwam
geen stralende glans naar buiten. De toon
leek met ballast omwikkeld; klonk vaak
omsluieerd, heesch en niet volkomen zui
ver. Men miste eenerzijds vloeiende, so
nore legati, en anderzijds in Schubert's
„Arpeggione" sonate het speelsoh-luch-
tige.
Gelukkig was Theo van der Pas de man,
die met een onverstoorbaar-kunstzinnige
evenwichtigheid en absolute beheersching
van stijl en opvatting het muzikale vaar
tuig in de juiste stroom hield.
Neen; Vóór de pauze was Raphael
Lanes niet op dreefZijn interpreta
tief klonken wat opgelegd, kwamen niet
ongehinderd, ongedwongen van binnen uit.
Waar men tóch reeds in Strauss' jeugd
werk, de Sonate in F dur, op. 6, sterk de
rijpere inhoud en brillante verve van
's componisten latere werken mist al
komt de echte Strauss-stljl in de Allegri
af en toe in de stijgende climaxen naar
voren ia een niet volkomen gedispo
neerd zijn van den uitvoerenden cellist
dubbel merkbaar.
Bij Schubert's Arpeggione-sonate, ver
moedelijk oorspronkelijk geschreven voor
de in 1823 door den Weenschen instru-
mentenmaker Georg Stauffer vervaardig
de Arpeggione of Gitarre d'amoure met 6
snaren, was het wachten eveneens tever-
geefsoh op dat teeder-luchtige, fijn-poëti-
sohe, dat Schubert toch onmogelijk ont
beren kan en zoo zeer zijn specifiek eigen
dom is.
Dubbel groot was daarom de verrassing,
toen Lanes ziohzelf na de pauze geheel
hersteld en hervonden bleek te hebben
en het tweede deel van den avond tot
een boeiend, werkelijk muzikaal luister
spel wist te maken.
Daar was allereerst Henriëbte Bosnians'
„Cortege" en opeens wist men: dit is het
werkelijk terrein van dezen cellist. Im-
pressie's uitbeelden: visueel en mysterieus
in de fijnzinnige Oortège, hevig, grillig en
geladen in Hindemuth's „Capriccio", die
voor ons het beste deel van den avond
bracht. Vurig en hartstochtelijk van be
wogenheid de Spaansche dansen van Gra-
nados en Nin. Hoe bekend en dikwijls
gehoord deze ook zijn, wist Lanes daar
toch iets heel aparts en moois van te
maken, evenals van Popper's „Vito", hoe
wel dit als compositie een inzinking be-
teekende na het voorafgaande.
Vol variatie, zonder effectbejag, maar
met een oprechte, brillante muzikaliteit
en groote artistieke vaart riep Lanes al
deze kleine stukken tot tintelend en mee
slepend leven.
Een speciale lofrede zouden wij gaarne
willen houden op den man van de tweede
plaats, die door zijn groote pianistische
prestatie's het eerste plan op dezen avond
veroverde: Theo van der Pas.
Hoewel dit groot talent en deze be
kwaamheid als accompagnateur aan een
ieder bekend zijn, is het toch wonderbaar
lijk, dat het u telkens wanneer men Van
der Pas hoort, opvalt, hoe zeer hij nog
steeds toeneemt aaft innerlijken groei en
volmaking van spel.
Dit begeleidend musiceeren wordt hier
tot een aparte kunst, zóó soepel van aan
passing, met tóch eigen inzicht, karakter
en stuwkracht, dat men onophoudelijk
getrokken wordt om te luisteren en te
kijken naar dit losse, ongeforceerde spel
dezer handen, die bezield worden door een
zóó fijnbesnaard en -beschaafd muzikalen
geest.
Zoo ontwikkelde de avond, na aan
vankelijke teleurstelling zich tóch tot een
doorslaand succes, zoodat een toegift
spontaan verlangd en gul verkregen werd.
Rimsky Korssakow's zoemende „Bijen-
vlucht" zette de atmosfeer voor 't laatst
in een werveling van duizendvoudige tril
lingen, die hun echo vonden in een storm
achtig applaus!
MAATSCHAPPIJ DER NEDERLANDSCHE
LETTERKUNDE.
De dialektiek van den vooruitgang.
In de maandeüjksche vergadering der
Maatschappij der Nederlandsche Letter
kunde heeft dr. J. M. Romein gisteravond
een voordracht gehouden over „De dialek
tiek van den vooruitgang", bijdrage tot
het ontwikkelings- en ondergangsbegrip
in de geschiedenis".
Spr. meende in het probleem van ont
wikkeling en ondergang in de geschiede
nis wat dieper te hebben kunnen door
dringen, door een toevallige ervaring, die
hem de voorloopige formule had doen op
stellen, dat in den strijd om den voor
rang 't achterlijkste de beste kansen heeft.
De historische ontwikkeling toch is niet
rechtlijnig, maar de hoogere organisatie
vorm ontwikkelt zich buiten en in tegen
stelling tot de voorhoogste. Om onnoo-
dige complicaties te ontgaan, definieerde
hij als hoogeren vorm diengene die zich
op den duur doorzet. Het best te consta-
teeren is dat zich-doorzetten in de krijgs
geschiedenis, waarom daaraan de eerste
voorbeelden ter adstructie van zijn stel
ling waren ontleend.
In den strijd van de Romeinsche legioe
nen tegen de Germaansche „Schweins-
köpfe" bleek de kwetsbaarheid van den
hoogeren organisatievorm der eerstge-
noemden. Het Germaansche volksleger
ontwikkelde zich dan tot het feodale rid
derleger. Op het einde van de Middel
eeuwen, als het onder Karei den Stoute
zijn hoogtepunt bereikt heeft, legde dit
het af, niet tegen den hoogeren vorm van
de boogschutterscorpsen, die zich binnen
het feodale systeem hadden ontwikkeld,
maar tegen den lageren vorm van het
Zwitsersche volksleger, dat nog hetzelfde
was als het Germaansche. De uit dit Zwit
sersche leger ontwikkelde moderne infan
terie bereikte haar hoogtepunt in het
Pruisische leger van Frederik den Groote
en daarna. Op dit hoogtepunt werd het
verslagen door de lagere formaties van
het Fransche revolutieleger onder Napo
leon.
Vervolgens werden een aantal voorbeel
den genomen uit de economische geschie
denis. Uit cijfers omtrent de tegenwoor
dige productiviteit der kolenmijnen blijkt
dat die het hoogst is in die gebieden, die
zich het laatst ontwikkeld hebben. De
oude mijngebieden blijven achter, omdat
zij indertijd voor waren. De modernisee
ring van de katoenindustrie zet het eerst
in in Engeland, waar die industrie het
achterlijkst was. De trustvorming is het
verst voortgeschreden in Japan, waar zij
tegelijk het jongst is en aan voor kapita
listische vormen aanknoopen kon.
Bezien wij nu in het licht van deze op
vatting een in de 19de eeuw opgestelde
ontwikkelingsreeks als die van loonwerk,
handwerk, „Verlag", manufactuur, fabriek,
dan blijkt weer dat het telkens hoogste
stadium zich nimmer ontwikkeld heeft uit
het voorhoogste, maar, zij het met ge
bruikmaking van de resultaten van dat
voorhoogste, uit een eerder. Ook de be
kende ontwikkelingsreeks uit de finan-
cieele en handelsgeschiedenis, de lijn By
zantium, Florence, Brugge, Antwerpen,
Amsterdam, Londen, New-York, wijst reeds
geografisch op dit noodzakelijke versprin
gingsmoment.
Spr. wierp de vraag op, of deze wet van
den remmenden voorsprong ook voor het
heden geldt. Hij meende dat het antwoord
bevestigend kon luiden. Als voorbeeld wees
hij op de jongste ontwikkeling van het
kapitalisme tot bank- en monopolie-kapi
taal, een ontwikkeling, die weer het eerst
niet in het kapitalistisch verst ontwikkel
de Engeland, maar in het nog achterlijk
gebleven Duitschland had plaats gehad.
Hiermee is tevens de mogelijkheid gege
ven van het feit, dat de jongste economi
sche organisatievorm, de sovjeteconomie,
zich niet in West-Europa, maar het eerst
in het achterlijke Rusland heeft ontwik
keld.
Ten slotte vroeg spr. zich af, of zijn
hypothese ook voor de cultuur-geschiede
nis in engeren zin gold. Hij meende van
ja, mits men niet opereere met te groote
en te complexe verbanden.
Na nog enkele voorbeelden uit Se Neder
landsche en algemeene cultuurgeschiede
nis gegeven te hebben, besloot spr. zijn
voordracht met erop te wijzen: 1. dat bij
het achterraken van het op een bepaald
moment verst ontwikkelde stadium, niet
alleen economische, maar daarvan
trouwens ook niet te scheiden, slechts te
onderscheiden psychologische factoren
een rol spelen. Zijn hypothese achtte hij
tevens een bijdrage tot de psychologie van
het conservatisme; 2. dat dit nieuwere in
zicht pas mogelijk is geworden, omdat wij
èn de primitief-genetische vraagstelling
van de 19de eeuw èn haar biologische op
vatting van de historische ontwikkeling
tegenwoordig overwonnen hebben. En ein
delijk gaf hij de verzekering, dat hij be
sefte, dat zijn opvatting nog theoretische
verdieping, de voorbeelden nadere toet
sing en aanvulling behoefden.
VOORHOUT's WETHOUDER
W. v. d. LAAN f
BEKENDE PERSOONLIJKHEID IN DE
BOLLENSTREEK.
Slachtoffer van een droevig auto-ongeval.
BINNENLAND.
De bloemententoonstelling „Flora 1935"
te Heemstede (3de Blad).
Morgen is het 40 jaar geleden dat
Staatsraad mr. dr. J. Schokking 't predik
ambt aanvaardde (Kerk en School, 4de
Blad).
De laboratoria der „Kema" worden naar
Delft overgebracht (Binnenland, 3e Blad).
De mariniers uit het Saargebied keeren
op 16 April te Rotterdam terug -
(Binnenland, 3de Blad).
Hedennacht is tengevolge van een droe
vig auto-ongeval in de Heer-Hugowaard
(N.-H.) de heer W. v. d. Laan, wethouder
van Voorhout en een zeer geziene persoon
lijkheid in de Bollenstreek overleden,
(lste Blad).
Wijlen de heer W. van der Laan.
Hedennacht te één uur is tengevolge
van een droevig auto-ongeval in de Heer
Hugowaard overleden de heer W. v. d.
Laan, wethouder van Voorhout en een
zeer bekende persoonlijkheid in de Bol
lenstreek.
De 4-persoons auto, waarin de heer V.
d. Laan gezeten was, reed op den Midden
weg te Heer Hugowaard en werd bestuurd
door den heer v. d. Kar uit Leiden. Zij had
den in een der Noord-Hollandsche dorpen
een vertooning der H.O.B.A.H.O.-film ge
geven. Vermoedelijk tengevolge van onbe
kendheid met den weg ter plaatse, is de
auto ter hoogte van de R.K. kerk in volle
vaart tegen een boom gereden.
De heer v. d. Laan botste met het hoofd
tegen de voorruit, kreeg een schedelfrac
tuur en overleed vrij spoedig na het ge
beurde. De bestuurder bekwam eenige
lichte wonden en spierkneuzingen aan het
linkerdijbeen en is naar zijn woning te
Leiden vervoerd.
De auto, welke totaal vernield is, is door
de politie in overleg met den officier van
Justitie in beslag genomen.
De verslagenheid wegens dit overlijden
is in de Bloembollenstreek algemeen. De
heer van der Laan was daar dan ook een
der meest bekende en meest gewaardeerde
persoonlijkheden. Ondanks dat hij niet tot
de groote kweekers behoorde, was zijn in
vloed zeer groot. Zijn onbaatzuchtigheid,
zijn werkkracht, zijn nuchter en gezond
oordeel, zijn oorspronkelijke en frissche
betoogtrant, maakten dat overal met be
langstelling naar hem werd geluisterd.
Zijn flinkheid en bescheidenheid waren
in zeldzame harmonie. Behalve wethouder
der gemeente Voorhout heeft de heer van
der Laan zeer veel verricht in en buiten
allerlei functies ten bate van de Bloem
bollenstreek.
Als vertegenwoordiger van deze streek
had hij ook van den aanvang af zitting
in de Kamer van Koophandel. Ook daar
was hij een der meest gewaardeerde leden
en had hij steeds het oor der vergadering.
BUITENLAND
De Fransche ministers te Londen.
(Buitenland en Tel., lste Blad).
Geen mijnwerkersstaking op 4 Februari
in België (Buitenland, lste Blad).
De Poolsche buitenlandsche politiek
besproken (Buitenland, lste Blad).
Langen tijd was hij lid van belangrijke
commissies der Kamer zoo bijv. van de
Commissie voor het Handelsregister en
van de "Commissie van Vervoer. Het ver
lies voor de Kamer wordt dan ook als zeer
ernstig gevoeld. Bij alles overweegt ech
ter de zware slag welke de familie hier
door heeft getroffen. De heer van der
Laan zou deze maand den leeftijd van 53
jaar hebben bereikt.
Voor de gemeente Voorhout speciaal
beteekent het heengaan van wethouder
v. d. Laan een schier onherstelbaar ver
lies. In Januari 1914 werd hij tot raads
lid dier gemeente benoemd, op 2 Septem
ber 1919 volgde zijn aanstelling tot wet
houder. Op 2 Maart 1932 herdacht de
heer W. v. d. Laan, die tévens groote be
kendheid genoot als redacteur van het
weekblad der H.O.B.A.H.O., ais bestuurs
lid van het Hollandsch Bloembollen-
Genootschap, als secretaris der Vereen,
„De Narcis" en als bestuurslid der Coöp.
Boerenleenbank, zijn 12'/z jarig jubileum
als wethouder, onder ruipie belangstelling.
In al deze functies huldigde deze R.K.
wethouder een strikt neutraal standpunt.
Zijn buitengewone verdiensten voor Voor
hout waren algemeen bekend. Gedurende
zijn periode kwamen o.a. het electriciteits-,
gas- en waterleidingbedrijf tot stand,
evenals de schitterende bitumenwegen.
Wethouder van der Laan werd hoog ge
waardeerd om zijn vredelievendheid;
zijn streven was vooral om eensgezind
door deze zware tijden heen te komen.
Hij kantte zich steeds sterk tegen elke
luxe-uitgaaf van de gemeente en behoorde
indertijd tot de tegenstanders der plannen
voor den bouw van een nieuw Raadhuis.
Wethouder v. d. Laan wilde gaarne het
gezag hooghouden en zag zulks ook het
liefst van anderen.
Het heengaan van dezen stoeren wer
ker, die zijn beste krachten aan de be
langen der Voorhouters gaf, zal diepen in
druk maken 1
Het stoffelijk overschot van wijlen den
heer v. d. Laan is in den loop van dezen
dag naar Voorhout vervoerd.
R.-K. STAATSPARTIJ.
Jaarvergadering van de afdeeling
Leiden.
Gisteravond hield de R.-K. Kiesvereeni-
ging haar jaarvergadering in „Den
Burcht". De opkomst voor deze vergade
ring was vrij goed. Vóór de opening der
vergadering deelde de voorzitter mede, dat
deze vergadering uitsluitend is belegd
voor leden der kiesvereeniging en ver-
zooht de niet-leden zich te verwijderen,
waaraan door enkele personen gevolg werd
gegeven.
Te halfnegen opende de voorzitter mr.
Bolsius de vergadering met den Christe-
lijken groet en sprak in deze eerste ver
gadering in 1935 den gebruikelijken Nieuw
jaarsgroet uit, waarbij spreker denwensch
uitte dat tn dit jaar van verkiezingen de
leden hun volle medewerking zullen ver-
leenen en ieder in zijn kring propagan
dist zulllen zijn voor de R.-K. Staats
partij.
Vervolgens kreeg de secretaris, de heer
Horikx het woord voor het voorlezen van
ae notulen die onveranderd werden goed
gekeurd evenals de jaarverslagen van se
cretaris en penningmeester, waarvoor deze
functionarissen den dank van voorzitter
en vergadering hadden in ontvangst te
nemen.
Mededeeling omtrent de Statenverkie
zing: Voorgesteld zal worden de heeren
;-I a. Bader en mr. Bolsius als No. 1 en
2 op de lijst te plaatsen.
De bestuursverkiezing nam nogal tijd in
beslag, wegens stemming en herstemmin.
Periodiek traden af de heeren J. M. H.
Horikx, A. Langeveld, J. H. A. Manders,
H. J. W. Peeters en C. J. van Tol, welke
heeren zich allen herkiesbaar stelden.
Candidaat waren nog gesteld de heeren
prof. Berg, Brugman, Geene, Schinck en
Tobé.
Bij eerste stemming werden herkozen
de heeren Horikx, Langeveld en Manders
en werd prof. Berg in het bestuur geko
zen. Bij herstemming verkreeg de heer
Tobé het vereischte aantal stemmen, zoo
dat de heeren prof. Beng en Tobé de
plaatsen van de heeren Peeters en v. Tol
in het bestuur zullen innemen. De voor
zitter feliciteerde de nieuwe bestuursleden
met hun benoeming en bracht een woord
van dank aan de scheidende bestuursle
den, die vele jaren hun krachten hebben
gegeven voor de vereeniging, en naar
beste weten de goede zaak met overtui
ging hebben gediend.
Als afgevaardigden en plaatsvervangend
afgevaardigden naar de vergaderingen
van de R.-K. Kamercentrale en van de
R.-K. Statencentrale werden gekozen resp
de heeren prof. Berg en Manders, Lom-
bert en Van der Top.
Als kasnazieners werden aangewezen de
heeren Huytz. Schinck en Welling.
De heer H. Lombert hield vervolgens
een rede over: „De Waarheid over de
N. S. B,"
Spreker begon met een uitlating van
den Londenschen correspondent van „de
Maasbode", die zei. dat er altijd meer kij
kers te vinden zijn voor sloopwerk dan
voor opbouw.
Vervolgens schetste hij hoe na den oor
log in een gedemoraliseerd Duitschland
