De Leidsche begrooting
voor 1935.
75*te Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD, Dinsdag 22 Januari 1935
Vierde Blad
No. 22955
De algemeene beschouwingen.
Zeven sprekers aan 't woord geweest.
Nadat de punten 1 t.m. 8 waren afge
daan, volgde het begrootlngsdebat.
DE HEER VAN ECK OPENT
ALS GEWOONLIJK.
De heer v. ECK oordeelt het logisch,
dat hJJ als lid der oppositie wat meer te
itggen heeft dan de voorstanders van
B. en W. Toch wil zijn fractie gaarne
medewerken tot bekorting der debatten, al
onderschrijft hij niet dat de parlementaire
democratie zichzelf benadeelt door lang
durige debatten. Dit geschiedt slechts
door het vaak troostelooze van de gevolgen
daarvan.
Spr. zal dikwijls de regeeringspolltlek
moeten aanhalen, daar het terrein der
gemeente-politiek zoozeer is bekort en men
telkens stuit op de regeering. De regee
ringspolltlek gaat uit van een sluitende
tegrooting, wil bezuiniging op loonen en
uitgaven, verlaging van belastingdruk, ook
roor de gegoeden. Spr. is 't daarmede niet
eens, al Is ook hij natuurlijk niet tegen
een sluitende begrooting. Zoo wordt de
werkloosheid bevorderd in plaats van be
streden. En de gemeentepolitiek past zich
daarbij min of meer gedwongen aan.
Vooral hier tér stede stijgt de werkloos
heid onrustbarendruim 900 meer dan een
jaar geleden. De werkloosheid ls de
grijaiete ramp, die over de menschheid ls
gekomen, vrijwel over de geheele wereld.
Gevallen van ondervoeding zijn reeds ge
constateerd! En dat zal natuurlfljk toe
nemen door den duur. Bovendien groeit
de onverschilligheid, vooral bij de jongeren,
raak tot cynisme en wanhoop. Z.l. is de
werkloosheid thans een structuur-werk-
werkloosheid, niet meer een conjunctuur-
werkloosheid en daardoor blijvend. Een
dwaasheid ls het daarom op loonsverlaging
san te dringen, daar daardoor de situatie
nog slechter wordt voor de productie. Al
leen het socialisme zou volledig baat kun
nen geven, doch ook binnen het kapita
lisme kan veel nog bereikt worden en
daarop dringt spr. hier aan.
Spr keert zich dan tegen de brochure
van den heer Bosman over de crisis, z. L
wel een scherpe aanklacht tegen het kapi
talisme, waar er Immers ls een overvloed
aan alles. De fout van den heer Bosman
ls, dat hij teveel aan en in geld denkt.
Langs natuurlijken weg moet de werk
gelegenheid worden vermeerderd en dat
kan alleen een publiek lichaam in tijden
als deze. Het geld moet rollen, zegt prof.
Tinbergen,
Wethouder GOSLINGA: Is dat nieuw?
De heer v. ECK: Neen, doch ook deze
prol. zegt het. (Interruptie: professoren
seggen wel eens meer gekke dingen!) en
daarop beroep lk mij nu. Aan dat rollen
mankeert nog wel eens wat! Als uitvloei
sel is door spr.'s fractie ingediend het
worstel tot het verrichten van werken.
Vorige maal is zoo'n voorstel onverstandig
en onbehoorlijk afgedaan. Alsof de
SD.A.P. heeft te zwijgen, terwijl B. en W.
alleen hebben te doen. Werkverruiming
(normale loonen) ls de uitweg boven
werkverschaffing (lagere loonen). Het zijn
alle nuttige werken, waarvoor dus ge
leend mag worden en dit valt binnen de
gemeente-mogelijkheden. Zoo ls ook een
begin te maken met geestelijken opbouw,
al. het tegengaan van het gevoel van
machteloosheid. Deze werkverruiming is
Piet alleen in het belang der arbeiders
doch van de gansche bevolking. Het part.
Initiatief kan thans niet baat geven, dat
moet de overheid doen.
Hiernaast staan nog andere voorname
tlschen van democratie, die gehandhaafd
moeten worden. Allereerst vrijheid van
Meningsuiting en betooging. Voorts blijft
spr. tegenstander van dwang van bovenaf
op de lagere besturen. De gemeentebestu
ren moeten hun zelfstandigheid hand
laren voor zoover slechts mogelijk ls.
De S.D.A.P. wil medewerken, doch vol
lers eigen inzicht en werkwijze en alleen
Ir het college van B. en W„ wanneer zij
daar voldoende vertegenwoordigd ls. Een
minderheid van één zou daar totaal geen
Moed oefenen.
Spr. gaat dan over tot zijn voorstellen.
Allereerst de medezeggenschap. Met uit
stel kam spr. geen genoegen meer nemen.
Nogmaals verdedigt spr. dit denkbeeld op
bekende gronden. Het wachten is op de
Practljk.
Ten tweede zijn voorstel tot verlaging der
licht-tarieven voor Inkomens beneden de
'■20, zooals ook vorig jaar. De tarieven
!1n te hoog als gevolg van het in het
Po? houden der gemeentebelangen, wan-
Peer de Lichtfabrieken onder de loupe
torden genomen. Zijn voorstel is bedoeld
w tegemoetkoming aan de werkloozen.
2'. Is dit plicht van naastenliefde. Gas en
electrlciteit behooren tot de eerste levens
behoeften en de raad moet hier van goe
den wil getuigen.
In de derde plaats herhaalt spr. zijn
voorstel inzake instellen van een levens-
mlddelenraad. zooals in Amsterdam is ge
vormd op voorstel van R.K. zijde, om orde
te scheppen, ook in het belang van den
middenstand, die In nood dreigt te ge
raken. Spr. schetst den gang van zaken
In de hoofdstad nader om de wenschelijk-
heid nader aan te toonen, zich tevens
beroepend op dr Tobi, dien spr. citeert.
Het kapitalistisch stelsel is verouderd
en moet en zal vervangen worden door
net socialisme, dat hij nog eens in een
Waime Peroratie aanbeveelt
Tenslotte verdedigt hij zltn voorstel in
take handhaving van de subsidie aan de
orankbestrij dersver een'gingen op f 300
HJ ziet daarin een maatschappelijk belang.
OVER MAATSCHAPPELIJK
HULPBETOON.
Mevr. BRAGGAAR—DE DOES spreekt
haar groote teleurstelling uit, dat het col-
lege van B. en W. staat achter de regeering
bij het ontslag der gehuwde vrouw in over
heidsdienst, h.l. een groot onrecht tegen
over de vrouw in het algemeen. Het ontslag
van deze categorie is alleen verplaatsing
der werkloosheid, geen bestrijding boven
dien. En vreest men niet voor de zedelijke
gevolgen? In het part. bedrijf geldt het
blijkbaar ook niet, zie de huldiging van
mevr. van Oerle aan de R.K. vakschool,
door een raadslid, die in den raad voor ont
slag is!
Dan Maatschappelijk Hulpbetoon, waar-
In haar taak niet ondankbaar ls, al is haar
positie daar niet benijdenswaardig. Geluk
kig Ls er echter veel verbetert hetgeen op
zichzelf al aantoont, dat zij destijds het
niet geheel mis had. Maar veel zal nog
verbeterd moeten worden. De directeur ls
nog te kort in functie om alles geheel te
kunnen voorzien, maar in zijn beleid heeft
spr. wel vertrouwen. Door het intreden van
nog 2 raadsleden is de verhouding In M. H.
heel wat opgeknapt, spr. erkent dit ronduit.
Toch bestaan er, zooals gezegd, nog grie
ven. Allereerst dat direct bij aanvrage van
steun al gestempeld moet worden, dus voor
men Iets weet van toe- of afwijzing. Voorts
worden gesteunden van den Dienst van
Sociale Zaken bij ziekte naar M. H. overge
bracht en klopt men bij de familie aan om
steun. Kooplieden en musici worden stief
moederlijk behandeld, daar zij zoo slecht
te controleeren zijn. Spr. heeft ook bezwaar
tegen de wijze, waarop bij de familie wordt
aangedrongen op steun en gedaan wordt
alsof deze dit direct geeft: waardoor als
dit niet het geval ls, de steun-behoevende
ernstig wordt gedupeerd. Spr. geeft daar
van voorbeelden. Door de lange werkloos
heid ontstaat algeheele verarming en is er
gebrek aan kleeding, huisraad of dekking,
wat niet al en daarin wordt niet of onvol
doende tegemoet gekomen. Slechts een
verhooging der algemeene steün-normen
zal verbetering kunnen brengen, oordeelt
spr. en vandaar haar motie tot verhooging
van de normen van M. H. voor armlastigen.
M. H. volgt hier de leidraad van den
Armenraad, doch het is niet meer dan een
leidraad, dat vergeet men. De steun van
diaconieën êtc. mag h.i. ook niet voor de
volle 100 pet. worden afgetrokken.
Overwerk mag h.i niet In de hand wor
den gewerkt, Integendeel.
Tenslotte verdedigt zij haar voorstel om
de vergunning aan de armbezoekers van
M. H. tot het dragen van gummistokken in
te trekken. Deze zijn geheel overbodig bij
voldoende tact der ambtenaren. Liever
ziet spr. nog ongeschikte krachten ontsla
gen. Hanteeren kunnen de ambtenaren het
wapen zelfs niet! Zoodat er voor hen zelf
gevaar is bij het gebruik: hoe licht is hun
dit niet af te nemen en te gebruiken tegen
hen zelf.
EEN ÉÉNLING AAN HET WOORD.
De heer VOS zal slechts enkele opmer
kingen maken, hetgeen hij doet in zeer
geestigen vorm, zoodat de raad herhaalde
lijk tot een gulle lach wordt gebracht. Van
salaris-verlaging blijft spr. een tegenstan
der, een voorstander echter van het heffen
van belastingen naar rechtvaardigheid.
Een ambtenaar zal liever f. 400 meer be
lasting betalen dan zijn salaris met f. 400
zien verminderd. Daarmede had de over
heid z.l. meer rekening moeten houden.
Ook tot steun aan den algemeenen eer
bied voor het Gezag.
Van de motie Wilmer c.s. is spr. ietwat
geschrikt, te meer daar zij niet gepolijst
genoeg ls. Hij ziet overigens met genoegen,
dat de heeren, dus blijkbaar zich in Nov.
hebben vergist, toen zij tegen een derge
lijke, meer behoorlijk gestelde motie stem
den. Blijkbaar, omdat toen de oppositie
daarmede kwam. Vergeten wordt, dat het
zoodoende gaat hard tegen hard met ge
volgen als 26 Nov. toen hier het toppunt
werd bereikt.
Spr. is voorstander van verkort debat en
begrijpt daarom het antwoord van B. enW.
niet gaarne verdediging uit den raad te
zien voor de wethouder spreekt. Spr. zou
als wethouder zelf liever willen maaien. En
bovendien leidt het practlsch tot herhaling
van argumenten.
Tot zijn teleurstelling ziet spr. op on
derwijs al weer f. 17.000 ruim bezuinigd;
alsof daar nog niet genoeg ls afgeknab
beld! Spr. hoopt, dat men daar voortaan af
zal blijven.
Het verlagen der subsidies oordeelt spr.
onsympathiek, te meer, waar vele vereeni-
gingen werk voor de gemeente doen en
haar voordeel opleveren. Gaarne steunt
spr. het voorstel v. pek tot handhaving der
subsidie aan de Geheelonthouders.
Hierna schorsing.
AVONDZITTING.
De werkloosheid.
De heer v. STRALEN meent, dat het
vraagstuk der werkloosheid voor Lelden
een alles overheerschende factor is. Het
hoogste aantal werkloozen. dat ooit be
reikt is, staat thans ingeschreven. Een
stijging van 25 pCt. bij vorig jaar verge
leken noemt spr. onrustbarend. En all-
werkloozen zijn niet eens Ingeschreven bi.
de Arbeidsbeurs! Bovendien wordt de duur
der werkloosheid steeds grooter. Er zijn ei
bij van meer dan 3 jaar Toch heeft dr
regeering Juli vorig jaar het steunbedrag
durven verlagen, waarbij zich Leiden moet
aansluiten en Iedere verbetering sinds-
dien botweg geweigerd. Ondervoeding
moest er komen en al zijn daarvan geen
cijfers nog bekend, zij is er en dat zegt
genoeg. Een onderzoek naar den toestand
In de gezinnen der werkloozen is daarom
alleszins gewenscht en opnieuw doet hij
een voorstel daartoe dit nogmaals ver
dedigend.
Dat werkloozenzorg en huur-problemen
twee verschillende aangelegenheden zijn,
zooals B. en W. zeggen, betwist spr. ten
stelligste aan de hand van cijfers over de
huren, door werkloozen betaald. Van 678
werkloozen geeft spr. hierbij de percen
tages der huur.
Wel heeft de minister enkele kleine ver
beteringen aangebracht, b.v. extra 10 pCt.
Kerstgave, doch veel ls daardoor niet ge
wijzigd ten goede, ln ieder geval niet noe
menswaard. Van de 2 mlllloen extra ziet
men hier ook niet, integendeel ls het aan
tal aanvraagformulieren voor bijkomstige
steun zelfs zeer beperkt zoodat de vakver-
eeniglngen niet weten wat te doen.
Met klem komt spr. daartegen op. In
ieder geval hadden voldoende aanvraag
formulieren moeten zijn verstrekt, dan
had het crisis-comité kunnen beslissen,
hetgeen ook haar taak is. Nu hebben
eenige organisaties geweigerd mede te
werken en zelfs heeft er een ze „verloot".
Spr, heeft ook goedkoope schoenrepara
tie gevraagd voor de werkloozen, gelijk te
den Haag. Spr. hoort gaarne, hoe B. en W.
daarover denken na toegezegd onderzoek.
De steun der part. liefdadigheid en van
diaconie zal voortaan niet meer geheel
j worden afgetrokken, een concessie der re
geering aan prof. Aalberse. Dat systeem
om de part. liefdadigheid aan te sporen,
kan spr. niet bewonderen; het zal z.i. voe
ren naar verdere verslechtering van den
overheidssteun. De nlet-kerkelijken zullen
in ieder geval de dupe worden.
De VOORZITTER: dat ls een ernstige
beschuldiging.
De heer v. STRALEN: neen, een veron
derstelling en we zullen zien, hoe deze uit
komt.
Het vraagstuk der werkverruiming is
dringend; doch B. en W. zljh nog altijd
van eigen voortreffelijkheid overtuigd en
willen den weg van spr.'s fractie niet op.
Spr. onderschrijft den heer Vos in dezen.
Er is kentering bij rechts, waar nu erkend
wordt, dat adresseeren aan de regeering
toch wel resultaat kan hebben, en boven
dien. dat niet gehandeld wordt met den
spoed, die gewenscht is. Een lijstje van
uit te voeren werken geven B. en W. op
nieuw, doch slechts een paar honderd
werklieden vinden daarbij baat, zoo is de
ervaring. Wat geeft dat op het aantal van
ruim 4500? Alleen de voorstellen van zijn
fractie zullen verbetering kunnen bren
gen. Mogen B. en W. zich nu eindelijk eens
herzien ln dezen!
Werkverschaffing juicht spr. op zich
zelf niet toe, doch afwijzen wil spr. ook
dit niet; het wordt tijd, dat er werk komt.
Vervalt de baatbelasting,1 dan ls dem
ping van het Levendaal van de baan, zel
den B. en W. Is dat bewijs voor ernst bij
het zoeken naar werkverruiming? Nog vele
arbeiders van buiten zijn hier tegen lagere
loonen werkzaam; ook dat is niet Juist en
ook hiertegen dient het college op te
treden. Zie b.v. Utrecht.
Gelukkig noemt spr., dat het systeem
van contra-prestatie hier niet zal worden
ingevoerd.
Dat de werkloosheid gevolg zou zijn van
te hooge loonen, wordt toch steeds meer
bewezen onjuist te zijn. De loonen zijn
aanzienlijk verlaagd en het is steeds
slechter geworden. Gelijk ook in andere
landen. De koopkracht is ten zeerste ge
daald, tot groote schade voor den mid
denstand.
Dan de werkloosheid onder de Jeugd,
B. en W. zeggen alle aandacht toe, doch
spr. kan dit ln algemeenen zin niet er
kennen. Zie het congres te Amsterdam,
waar de heer Romijn ontbrak. Spr. hoopt
echter, dat dit anders zal worden. Het
aantal jeugdige werkloozen beloopt reeds
meer dan 100.000. Een onderzoek ter
plaatse hier oordeelt spT. urgent en van
daar zijn voorstel ln deze materie. De vak
bekwaamheid is natuurlijk ook zeer ge
daald. zie wat Schiedam daartegen deed:
200 deelnemers aan cursussen. Sinds 1931
bezocht onze wethouder geen cursus meer
Hier staan een 100-tal cursisten inge
schreven, dat ls waar, doch het ls
te gering. De ministers sluit ze uit
van iederen steun,, doch toch zullen ook
zij inkomsten moeten krijgen. De regee
ring heeft de ultkeering beknibbeld tot
f. 1.50 bij den aanleg der sportvelden door
de werkloozen zelf.
Wethouder. ROMIJN: dat geeft Schie
dam ook.
De heer v. STRALEN: Schiedam is
kleiner, Groningen geeft f.2.50.
Nogmaals breekt spr. een lans voor de
jeugdige werkloozen.
Spr. keert zich dan tegen de R.K. en
Chr. die zeggen, dat de SD.A.P. slechts
praat. Doch wat voor daden geven zij?
De R.K. komen met woorden nog wel eens
in verzet, de Chr. slikken alles. Samen zijn
zij oorzaak, dat het er voor de arbeiders
zoo slecht voorstaat.
DE LEIDER DER R.K. FRACTIE.
De heer WILMER zegt, dat het zeer
moeilijk is in deze tijden een gemeente
te besturen en spr. heeft waardeering voor
hen, die dit aandurven. De lichtzijde ls
z.i. dat wijzigingen worden aangebracht,
die het besturen gemakkelijker maken,
n.l. dat de tijden rijp zijn voor een betere
samenwerking der groote groepen der bur
gerij met het stadsverkeer, zooals uit de
practljk gelukkig reeds blijkt. Spr. geeft
daarvan eenige voorbeelden, hoe dit te
bereiken valt.
De voornaamste taak van het gemeen
tebestuur ls z.l. thans tweeledig:
le. Een zoo groote mogelijke werkge
legen te openen; 2e. hen, die geen werk
hebben, het leven zoo dragelijk mogelijk
te maken.
Zoo mogelijk werken dienen te geschie
den, niet om de werken zelf doch om de
werkloosheid te verkleinen. Helaas wordt
er veel getraineerd bij de uitvoering der
genomen besluiten, B. en W. erkennen dat
zelf en vandaar het voorstel der leiders
der drie rechtsche groepen om op spoed
aan te dringen bij de hoogere Instanties,
los van de vraag, bij wien de schuld ligt,
hetgeen spr. ook niet weet.
Van een keer-nemen van rechts in hier
bij geen sprake. Hier wordt toch een adres
voorgesteld, rechtstreeks betrekking heb
bend op Leiden zelf, niet ln algemeenen
zin, zooals van andere zijde destijds voor
gesteld. Dat verschil is toch evident.
Voorstellen der oppositie, die komen omdat
zU zijn van de oppositie, kan de raads-
meerderheid vaak niet steunen en dat is
logisch.
Loonsverlaging is volgens B. en W. de
eenige mogelijkheid om nieuwe plannen
voor werkverruiming te ontwerpen. Niet
op gelukkige wijze begeven B. en W. zich
hierbij op zuiver economisch terrein. Er ls
toch wel geld voor andere dan noodzake
lijke werken te krijgen er Is daarvoor geen
dekking te vinden of anders te putten uit
de reserve? Mag die niet gebruikt voor
rente en aflossing voor leeningen ln deze
zware tijden? Het nageslacht zal ons in dit
opzicht niets kunnen verwijten Werkver
schaffing aanvaardt spr. evenals de heer
v. Stralen als het anders niet kan, doch de
SD.A.P. is dan wel omgedraaid, waar zij
liever het Levendaal niet dempte dan ln
werkverschaffing.
De heer SCHüLLER: de S.D.A.P. is niet
veranderd.
De heer WILMER: dan was de heer v.
Stralen in dit geval niet haar woord
voerder.
Spr. ontwikkelt een drietal bezwaren
tegen de z.g. contra-prestatie.
Steun dan ons voorstel Inzake werkver
ruiming zal de SD.A.P. zeggen, als ge zoo
zijt voor werkverruiming. Doch onwaar ls,
dat de mogelijkheid daarvan wordt aan
getoond. WenschellJR zijn al deze werken,
doch er ligt nog een groote marge tus-
schen de wenscheliikheid en mogelijkheid.
De plannen der S.D.A.P. zouden een te
groote leening vragen, die de gemeente in
gevolgen niet zou kunnen dragen.
De steun ls zoo groot als de regeering
toelaat, zeggen B. en W. en dat ls Juist,
enkele categorieën uitgezonderd. Snr. ver
heugt zich daarover.
Dat de positie van mevr. Braggaar min
der benijdenswaardig is dan die der
andere leden van M. H., begrijpt spr. niet.
Nu tenminste niet meer. Des te scherper
laakt spr. dat zij nu hier komt met een
voorstel tot verruiming der normen dat in
M H. niet ls behandeld, zoodat dit
lichaam niet is gekend. Dat had toch eerst
moeten geschieden. Dat de S.D.A P. klaagt
over miskenning, ls vaak eigen schuld
De verhouding tusschen armbezoekers
en ondersteunden is uitstekend. Dat
mevr. Braggaar nu klaagt over gummi
stokken kan deze verhouding slechts ver
troebelen. Nooit is deze stok gebruikt of er
mee gedreigd en van wapens nemen ls
geen sprake, ze behooren niet tot de uit
rusting.
Wat heeft men aan de commissie die de
heer v. Stralen vraagt? Dat de toestanden
slecht zijn, weet ieder. Meer heeft men
aan practlsche hulp en daarom ls spr. zoo
blij met d ehulp der particuliere charitas,
die thans niet meer geheel mag worden
afgetrokken, hetgeen toch een groote ver
betering ls. Niet alleen kerkelijke liefda
digheid ls gedeeltelijk vrijgesteld, ook
iedere andere!
B. en W. zeggen toe periodieke verhoo
gingen en bevorderingen niet te zullen
stop zetten en daarover verheugt spr. zich.
Hij vreest echter, dat te veel wordt ge
werkt op arbeidscontract en daarover ziet
spr. gaarne nog nadere toezegging.
Zich in principe uit te spreken over me
dezeggenschap is ondoenlijk, zoolang deze
niet, precies ls omschreven, doch spr.
hoopt, dat deze kwestie is te bezien bij
de arbeidsvoorwaarden-herziening. Bezui
niging langs den weg der concentratie,
zooals B. en W. nu -willen bewandelen,
heeft spr.'s sympathie.
De subsidie der vereeniging tot kinder
uitzending wil ook spr. handhaven in te
genstelling tot de subsidie der drankbe-
strijdingsvereenlgingen. al heeft hij groote
waardeering daarvoor, doch alles wat nut
tig ls, kan thans niet volledig gehand
haafd worden.
BESCHOUWING VAN DEN HEER
WILBRINK.
De heer WILBRINK zegt, dat als men
de resultaten beziet van de algemeene be
schouwingen, men kan zeggen, laat ons
het zwijgen er maar toe doen. Toch is z.i.
wel gewenscht dat B. en W. nog eens hoo-
ren, hoe Iedere fractie denkt. Z.i. is het
rood der S.D.A.P. ietwat oranje gedrenkt,
zie b.v. hoe thans van die zijde ook wordt
opgekomen voor den middenstand. De
brochure van den heer Bosman lijkt uit
het grijs verleden. Thans dient een andere
weg bewandeld, gelet op de veranderde
omstandigheden. Loonsverlaging en kapi
taalsbesparing als ln de brochure van den
heer Bosman geven geèn baat. De kwaal
van dezen tijd is juist: gebrek aan afzet
gebied. Productie is er te over. Uitvoerig
gaat spr. op een en ander in. Wijzigen zich
de omstandigheden niet dan zal men moe
ten komen tot verdeeling der armoede en
dus ook moeten overgaan tot loonsverla
ging, doch dat ls toch heel Iets anders
dan de weg van den heer Bosman, waar
mee we volslagen vastloopen. De weg zal
moeten zijn: ordening in het bedrijfsleven
opdat kapitaalvernietiging worde ver
meden.
Wat betreft het voorstel v. Eek inzake
een levensmlddelenraad, zeker de overheid
zal ook regelend moeten optreden inzake
den middenstand. De prijsregeling moet er
echter buiten vallen.
Totdusver heeft de heer v. Eek meer
geleefd van critiek dan van opbouw, doch
spr. vernam met genoegen diens toezeg
ging inzake dit laatste. Of de voorstellen
der S.D.A.P. echter opbouwend zijn, be
twijfelt spr., daar de financieele gevolgen
totaal niet zijn uitgewerkt. Ook leeningen
kosten geld! Zelfs in betere tijden zou
uitvoering van al die opgenoemde werken
z.l. bedenkelijk zijn. Laat staan dan nu.
Enkele punten (en niet de belangrijkste!)
zijn bij B. en W. reeds in uitwerking, zie
de aanvullende agenda. En B. en W. oor-
deelen normale uitvoering daarvan al niet
mogelijk. Hoe dan de uitvoering der veel
grootere werken?
Met den heer Wilmer om de spaarpot
te bestemmen voor rente en aflossing van
leeningen, gaat spr. niet mee. Beter zou
dan z.i. nog zijn de spaarpot op te maken, j
Leiden staat wel bovenaan, dat zij haar
normale werken normaal heeft doen uit
voeren. Het Levendaal ls uitzondering op
dezen regel. Spr. ls daarover verheugd,
maar hoopt toch dat B. en W. nog vee)
in werkverschaffing zullen kunnen doen
uitvoeren, als het niet anders kan. Her
ziening der contract-loonen zou z.i. de
eenige remedie zijn om uit de dorpen ar
beidskrachten te weren, want alleen voor
gemeente-gronden zou een beperking kun
nen gelden. Hetgeen den verkoop van ge
meente-grond weer zou belemmeren.
Groot ls de ellende der werkloozen, doch
voor de Jongeren ls het nog erger. Voor
hen is er geen enkel verschiet en daarom
is het dubbel noodlg voor hen werk te vin
den, en daarom zal hij den aanleg van
sportvelden in werkverschaffing, al ls hij
niet zoozeer voor die velden, aanvaarden,
hopende, dat ook de jongeren daarbij werk
zullen kunnen vinden. Spr. is voor het
voorstel tot handhaving der subsidie aan
de drankbestrijdersvereenigingen.
De voorstellen tot verlaging der licht-
tarleven voor kleine inkomens steunt spr.
niet. Al hebben de Lichtfabrieken een so
ciale taak, zij mogen niet worden een
verlengstuk van den steun. Bovendien is
practlsche uitvoering z.i. onmogelijk, gelet
op de rompslomp, daaraan verbonden. Ge
zwegen nog van de vraag, of zulke voor
stellen zouden worden goedgekeurd door
hoogerhand.
De huurverlagingsvoorstellen zijn te
simplistisch.
Spr. steunt den heer Wilmer inzake het
adresseeren bij de hoogere instanties, waar
het hier betreft een aangelegenheid spe
cifiek van den Leidschen raad.
Uitzicht uit de misère ziet spr., helaas,
nog niet. Spr. zegt daarom gaarne B. en
W. allen steun toe tot handhaving van
het evenwicht, doch stilstaan mag men
niet. Op de gasprljsverlaging zal z.i. spoe
dig een electrlciteitsprljs-verlaging moeten
volgen. Nu drijft de gemeente gehetl op
de bedrijven en dat is een noodtoestand.
Later is het misschien niet meer mogelijk.
DE LEIDER DER A.-R. FRACTIE.
De heer v. ES zal geen principieele uit
eenzetting geven der A.-R. gemeente-poli
tiek. Daarvoor komt straks nog wel de ge
legenheid bulten den raad.
Spr. dankt B. en W. er in geslaagd te
zijn een sluitende begrooting aan te bie
den. Een ingrijpen van Ged. Staten of de
Kroon ls hier nog niet noodig.
De samenwerking tusschen B. en W. en
raad is soepeler geweest dan een jaar ge
leden. Spr. is daarvoor erkentelijk. Spr.
onderschrijft een uitlating in het sectie-
verslag, dat ln den raad soms niet het
gemeentebelang naar voren komt doch
andere niet. na te speuren belangen.
Spr. vraagt het college er voor te waken
dat de kermis tijdens het feest van het
L.S.C. in ieder geval Zondags zal zijn ge
sloten.
Slechts 32 voorstellen zijn thans inge
diend en spr. prijst de S.DA.P. verschil
lende parade-paarden te hebben achter
wege gelaten. Spr. wil aannemen, dat dit
uit verstandig opzicht geschiedt, niet uit
vrees voor het fascisme.
Het voorstel-Koole zal spr. steunen, in
tegenstelling tot de voorstellen van mevT.
Braggaar, om de redenen, reeds door den
heer Wilmer ontvouwd en het voorstel-
v. Weizen Inzake huurverlaging, dat niet
zoo is te overzien, evenmin als de voorstel
len tot verlaging der lichttarieven, die
ietwat onbekookt zijn.
Is het S.D.AP.-voorstel inzake werkver
ruiming propaganda? Financieel is het in
ieder geval onuitvoerbaar, het zou Lelden
ruïneeren. De voorstellen der S.D.A.P. zijn
bovendien bijna geregeld ingesteld op so
cialisatie en dat kan spr.'s partij natuur
lijk niet aanvaarden.
Den heer v. Stralen raadt spr. aan de
werkloozen te steunen zooals de A.-R. doen.
Van ondervoeding is nog niets definitiefs
vastgelegd. Diens voorstellen zal spr. ook
niet steunen. Het voorstel-v. Eek inzake
levensmlddelenraad een oud voorstel
in een nieuw jasje is overbodig, zie de
gevolgen in Amsterdam, waar de prijzen
juist stegen. Het is zuiver berekend op
socialisatie, dus politiek bedoeld.
De motie tot aansporing der hoogere
instanties tot spoed Inzake werkplannen
onderteekende spr. op reeds genoemde
motieven door de heeren Wilmer en Wil
brink. Van een andere wind ln de recht
sche fracties is geen sprake.
DE HEER VERWEY FINANCIERT.
De heer VERWEY oordeelt het voorbarig
zacht gezegd te spreken van koerswijzi
ging bij zijn fractie. Spr. zal niet ingaan
op toespelingen dat zijn fractie voorstellen
doet van politiek allooi, daar dit iedere
partij op haar beurt doet. Spr. neemt er
genoegen mee.
Uit kringen, die zich vroeger verzetten
tegen iedere overheidsbemoeiing, roept
men thans daarom het hardst. Bewijs, dat
de SJD.A.P. gelijk hadt Een vergelijking
tusschen de begrootingen van 1914 en
thans is destructief en liberaal-kapitalis
tisch.
Het aanpassingssysteem van B. en W.,
door de regeering gesteund, kan zijn be
wondering niet hebben, het is hem te
passief. Beter is gezamenlijk een aanval
te doen op de oorzaak van de crisis: de
werkloosheid, al zal deze inderdaad noch
plaatselijk noch landelijk zelfs zijn te be
teugelen. Niettemin moet men z.i. doen
wat men kan en spr. verdedigt uitvoerig
de diverse aangeraden werkgelegenheden,
elf in getal.
Van de regeering zijn we financieel veel
meer afhankelijk geraakt, doch spiegelen
wij ons aan de regeering, dan spiegelen
wij ons zacht. Het rijk heeft het 60-mil-
lioen-plan, welnu, laat ons hetzelfde doen
door leening, hetgeen volkomen verant
woord ls. Wil de vrije geldmarkt niet
leenen, dan vrage men de regeering een
leening tegen matige rente, het zou ratio
neel zijn in verband met de pressie der
regeering.
Spr. is blij, dat de heeren Wilmer en
Wilbrink ook waren voor zooveel mogelijk
uitvoeren van werken, al verschillen de
meeningen over de manier van financie
ring.
Flauw heeft spr. de wijze van finan
cieren aangegeven en als het niet precle-
ser is, is dat mede de schuld van de partij
van den heer Gosllnga, die de gemeenten
zoo aan banden legden!
Vele gemeenten trachten te komen tot
een premie-leening uit het werkfonds, laat
Leiden zich daarbij scharen.
Het is voor spr.'s fractie, gelijk Iedere
andere fractie, onmogelijk een kostenbe
rekening te geven, daarvoor is noodig de
volledige medewerking der gemeente
diensten. Spr. zou zich daartegen dan ook
verzet hebben, zoo zijn fractie anders had
geoordeeld, want niets is gevaarlijker dan
zoo'n berekening.
De VOORZITTER: het indienen van
plannen is dan wel zeer gemakkelijk!
De heer VERWEYzrker, doch ernst
moet voorzitten, zooal air. het geval is.
Er is toch ook nog er" 'serve van 5 ton!
Hierna 11.50 uur schorsing.
