HONIG'S BOUILLONBLOKJES Ihons 6 voor lOcl
LEIDSCH DAGBLAD - Derde Blad
BRIEVEN ÜIT BERLIJN.
Donderdag 27 December 1934
KUNST EN LETTEREN.
SCHEEPSTIJDINGEN.
RADIOPROGRAMMA.
m
KEN TERUGBLIK.
(Van onzen correspondent),
i I.
Berlijn. 21 December.
Het jaar spoedt ten einde.
Voor Duitschland, voor het Dultsche volk
ls dit een jaar vol heftig beleven geweest.
En nu het er zoo ongeveer opzit, nu de
Kerstboomen van de straathandelaars op
gekocht en naar de binnenkamers ge
sleept worden om daar' In nieuwe heerlijk
heid hun tooi te Kaan omhangen, laten we
deze twaalf maanden nog een door onze
ged/achteri gaan. Onze gedachten. Die na
tuurlijk niet conform gaan met die van
onze Dultsche buren, gastheeren van uwen
Berlijnschen briefschrijver.
Bijna twee jaar regeert het natlonaal-
socialisme.
In dien betrekkelijk zoo korten tijd ls
ongelooflijk veel werk verzet! Wat men
den ..Nazi's" ook verwijten moge. gebrek
aan ijver allerminst. Er is gezwoegd en ge
ploeterd, hier meer, daar minder natuur
lijk. In elke beweging zijn echte zwoegers,
die öm idealistische doelen hun gezondheid
offeren en daarnaast schreeuwers, die
meer „representeeren" dan werken, en die
zichzelf ongelooflijk belangrijk vinden.
Ja, er ls ln het teeken .Adolf Hitler ge
werkt. En met vol recht elschen deze
natlonaal-sooiaiistische tijdgenooten, dat
men hun aera Interessant noemt. Zij
groeien als 't waren ln dit Interessante. Het
ls bij ha „Selbsfczweck". E gebeurt iets ln
Duitschland. Men heeft 14 Jaren lang:
.Duitschland. ontwaak!" geroepen. Nu ls
Duitschland löaar wakker, Het slaat om
zich heen. Het toont een ijzeren wil om ln
den kortst mogelijken tijd de machtsposi
tie van vóór 1914 te- heroveren. Maar het
wil nog meer. Het wil niet alleen de oude
macht, maar een nieuwe ziel ln een nieuw
lichaam.
Oho, neen! Dat is geen overdrijving!
Het natlonaal-sociaüsme ls.' geen poli
tieke omwenteling, geen boomjpjeswisselen
van machthebbers, maar een revolution-
naire beweging, een wedergeboorte, een
„Umwertüng aller Werte", een „Jungbrun-
men", een op z'n kop zetten van alles, wat
geweest is. En ten slotte: een echte jeugd-
demonstratie een schoonmaak onder lei
ding van Jonge menschen. Die ten deele
het recht daartoe eerder ontleenen aan
hun jonkheid dan aan hun overvloeiend
talent en indrukwekkende gepredestineerd
heid.
In het kader van deze revolutlonnolre
omwenitSS ag is een actie ingezet en ln 1934
verder cborgevoerd die vrijwel zonder voor
beeld ls ln de ontwikkelingsgeschiedenis
der staten. Een alles en allen omvattende
actie. Omvattende het allergrootste en het
allerkleinste.
Tot 't allergrootste rekenen we om. de
volgende begrippen: staatsinrichting, mo
raal. verhouding tusschen kerk en staat,
voortplanting, ras. volksonderwijs, tandsver
dediging, cultureel leven, rechtsidee, licha
melijke ontwikkeling.
Tot het allerkleinste: bemoeienis met het
huiselijke leven van den staatsburger, met
zijn verhouding tot buren en personeel,
met zijn lectuur, zijn dagblad, zijn Zondag-
schen maaltijd, de brandbaarheid van zijn
zolderverdieping. Dit is evenmin overdrij
ving!
Deze alles omvattenden actie heeft on
tegenzeggelijk iets grootsch, iets geweldigs.
Men. maakt zich daar niet met een schou
derophalen van af. Men mag dit alles niet
zien -door de bril van een verbitterden
emigrant, die in het veilige buitenland zijn
gif sproeit tegen het land. waarin voor
hem -geen plaats meer is. Men rekent met
dit alles ook niet af door de zoo vaak door
vijanden van het Derde Rijk gebruikte ver-
achterlijk bedoelde verklaring, dat het hier
dm „Experimente elnes wild gewordenen
Spiessbürgertums" gaat.
Met opzet citeeren we hier de grofste
aanvallen ;op het Dultsche natlonaal-socla-
lisme en laten een en ander onvertaald.
Voorbeelden te over van dezelfde soort
waren- aan te .halen. Ze bewijzen niet veel
meer, dan de maat van woede, die het
Derde Rijk bli zijn vijanden gewekt heeft,
„Wie boos wordt, heeft ongelijk" zegt het
Fransche spreekwoord. In dit geval is het
juister .dan. ooit. - - -
Wij kennen de stemming van groote
massa's van het Nederlandsche volk jegens
het tegenwoordige Duitschland. En wij voe
len, bij een jaaroverzicht, den plicht des
publicisten, er op te wijzen, dat deze anti
pathie ten deele op onjuiste gegevens be
rust. AI dadelijk, omdat het niet recht
vaardig- is, het vele positieve eenvoudig
weg te praten.
Positief is al dadelijk: de radicale onder
drukking van het communistische gevaar
en de verbitterde strijd tegen de werkloos
heid. Kort geleden hoorde ik van minister
Göring. den voomaamsten strijder tegen
liet bolsjewisme, in een groote rede een
soort balans houden van zijn werkzaam
heid op dit gebied. Mqn moge den heer
<>örin& vooral om zljnl sluitend antlsetni-
tisme, geen aangename verschijning ln de
wereldgeschiedenis vtadem; niet te looche
nen is. dat hij een opechte persoonlijkheid
it van veelzijdig talent, een man, die'weet,
wat hy wil. en een vechter, gelijk menige
ttaat er tegenwoofdig een gebruiken kon.
Natuurlijk ls het'communistisch vuur in
Duitschland niet gedoöfd: het'smeult on
der de oppervlaktemaar het ls toch voor
alsnog niet in staat, opnieuw op te vlam
men: en of het "daartoe ln de toekomst
Vél is staat ts. hangt niet van het tegen
woordig Duitschland af maar van al die
andere staten, die de gevaren van het
internationale communisme nog altijd
schijnen te onderscljat&en. Wie dit inziet,
moet eerlijkheidshalve - ook naar waarde
schatten, wat het Dêrde Rijk van Adolf
Hitler voor de onderdrukking van het com-
nunistisojie gevaar internationaal reeds
heeft gepresteerd.
De maatregelen, die Duitschland tegen
het gif der werkloosheid genomen heeft en
nog dagelijks neemt kunnen zeer verschil
lend beoordeeld worden. Wie deze dingen
Van buiten af beschouwt en naar kwetsbare
lilaatsen zoekt, zal zonder veel inspanning
kunnen aant-oonen. dat de enorme bedra
gen die het Derde Rijk aan het bi1-banken
en spaarkassen voor schuldbewijzen opge
komen spaarkapitaal en volksvermogen
RECLAME
3763
onttrekt om daarmede ten deele hoogst
onproductieve of pas na lange Jaren zich
bedruipende noodwerken te financieren,
den Staat wellicht straks aan den rand
van het bankroet moet brengen. En dan
voorts zekere soorten van werkverschaf
fing. die veel buitenlandse he grondstoffen
verelschten, den voorraad aan buitenland-
sche geldswaarden van het Rijk tot op een
belachelijk restje opgebruikt hebben en
daardoor weer tal van kunstmatige werk
verschaffingen straks volkomen Illusoir
zullen maken.
Zulke oritiek ligt voor de hand. Men
denke toch niet, dat de Duitse he regeering
deze gevaren niet zelve gezien heeft. Maar
men beantwoorde liever de vraag, wat zij
dan anders tegen de verschikkelijk-drei-
gend geworden werkloosheid had moeten
beginnen! Zij heeft dan toch maar bereikt,
dat ruw gezien deze werkloosheid van bijna
7 tot ruim 2 mlllloen teraggeloopen ls. en
dat de werkgevers ln zware lasten, de
werknemers in even zware vermindering
van werk en loon berusten om millioenen
half verwaarloosde, zedelijk eil lichame
lijk ondermijnde mede-landgenooten weer
aan de productie te doen deelnemen en
van het vreeselijk juk der overbodigheid te
bevrijden. Het is ons altijd als een groote
onjuistheid voorgekomen, dit probleem al
leen te zien in nuchtere getallen, en niet
het minstens even belangrijke moreele
resultaat in de weegschaal te werpen.
Positief is verder de strijd geweest tegen
particularisme en feudaHsma, tegen onder
linge verdeeldheid der Duitache landen en
landjes, die Duitschland eeuwen lang tot
spot' van de geheele wereld gemaakt had.
De antipathieën, die Hitier gewekt heeft
door tal van maatregelen op cultureel ge
bied. hebben den waarnemer ln het bui
tenland helaas veelal blind gemaakt, voor
deze enome prestatie der staats-eenheids-
vorming, een probleem, dat zelfs eén Bis
marck niet heeft kunnen oplossen. Prac-
tlsch ls reeds na twee Jaren natlonaai-
sociallsme een Beleren, een Saksen, een
Mecklenburg, een Oldenburg in Duitsch
Rijksverband als land met eigen regeering
en eigen parlement niet denkbaar meer.
Nog bestaan hier en daar in naam lande
lijke ministers; maar zij leven nog slechts
bij de genade van het rijksministerie van
blnnenlandsche zaken, dat eiken dag weer
wat van die laatste resten uit den particu-
laristlschen tijd wegknabbelt om straks het
ideaal van een Rijkseenheld. niet' meer uit
landen tezamengesteld. maar in nleuwom-
grensde Gouwen onderverdeeld, bereikt te
zullen hebben. In de geschiedenis zal dit
werk zeer stellig als een daad van gewel
dige beteekenis blijven voortleven.
En nu weet ik wel, dat een overtuigd
natlonaal-soclalist onmiddellijk zou opmer
ken. dat met deze drie groote successen
het positieve, dat Hitler bereikt heeft, nog
lang niet volledig opgesomd ls. Ja, het valt
niet te loochenen, dat de heeren en dames
„Nazis" feitelijk vrijwel alles, wat hun be
weging deed en doet. als voorbeeldig en
wereldschokkend beschouwen. Al dadelijk
de „weeldbeschouwlng". waarmede men
hier alles verdedigt en alles verontschuldigt
Die grondslag heet te zijn voor het. doen
geboren worden van den „Duitschen
mensch" als blijkbaar iets geheel-nieuws,
Ben-Aklba ten spijt! Die basis wordt voor
een geheel nieuwe en bewust-eenzijdlge,
aan Sparta-ldealen herinnerende opvoe
ding der jeugd (waaover ik u onlangs ge-
scheven heb). En die ook handleiding is
voor bewust-afwijkende begrippen op het
gebied van de Kunst en van het Recht.
Maar wie. als schrijver dezes, zeer beslist
weigert, het natlonaal-sociaüsme in deze
consequenties te volgen, moet op deze
plaats een scheidingslijn trekken. Vooral
ook in een jaaroverzicht, dat als korte
balans bedoeld is.
Wat Hitler als .Duitsch Recht" wenscht
in te voeren en gedeeltelijk reeds inge-
voerd heeft, is drijfzand van het aüerge-
vaarüjkste karakter. Het beginsel dat
Recht ls, wat door den Rechter in aan
leuning aan de „volksondervinding" als
zoodanig gevoeld wordt, en dat dus niet
de letter maar de geest van ,de wetgeving
den nationaal-socialistischen Rechter moet
voorschrijven te vonnissen, naar het na
tuurlijke rechtsgevoel van de massa", is
naar ons gevoelen het begin van het einde
van elk rechtsbegrip; en voert al dadelijk
tot een lsoleerlng van een onder zulk
„nationaal recht" levend volk van de ge
meenschap der volken op aarde.
Wat voorts Hitler op cultureel gebied
voor alleen-zaligmakend houdt, uitgaan
de van het- beginsel, dat alleen die kunst
waarde heeft, die in zijn ideeën gedrenkt
is. en dat de persoonlijkheid en de poli
tieke betrouwbaarheid van den kunstenaar
eerst moet vaststaan, alvorens men zijn
werken au sérieux neemt en openbaar
wenscht te dulden is voor de ndet-
Hitlerianen het begin.van een periode van
achteruitgang, die consequent doorgevoerd
in vtolledige onbehulligheid moet onder
gaan. Inteelt in het groot, met alle ver
nietigende gevolgen.
En ook de uiterst pijnlijke wrijvingen., die
het Hitlerisme tusschen staat en kerken
•heeft uitgelokt, en die reeds tot een voor
den staatgevharlijke ondermijning van an
derzijds bereikte eendrachtigheid gevoed
heeft, kan men moeilijk op het actief-
conto van deze wefkwaïrdige beweging-
schrijven,
Anti-semitisme, onvastheid in de econo-
misèhe politiek misgrepen bi) de benoe
ming van hooge ónder&anyoerders al te
gToote lankmoedigheid jegens corrupte ele
menten. inconsequente maatregelen als
gevolg van botsingen tusschen programma
tische beloftes en practisch bereikbare doe
len hebben er het hunne toe btlgedragen
om een balansafslulting voor oogen te zien.
die ons dwingen, de dingen anders te be-
oordeeien, dan de idealisten In Hitler's
aanhang.
Daarover nog het een en ander in een
slotbrief over het oude jaar!
ROLAND.
J. S. te L. Voor mededeelingen be
treffende de salarieering van het K L.M.-
personeel dient U zich tot de K L M. zelf
te wenden.
IN DE LAKENHAL.
Breitner en Verster.
I.
Toen mij, tien jaar geleden, in den
herfst van 1924, het even onverwachte alS
uitzonderlijke voorrecht ten deel viel, door
onzen dlepbetreurden Floris Verster i te
worden ultgenoodlgd, een bezoek aan zijn
atelier te brengen, waar ik twee werken
mocht bewonderen, die den volgenden dag
naar hun bestemming zouden worden ver
zonden, en de schilder mij vervolgens nog
een paar van zijn vroegere werken had
laten zien, opende hij de deur van een
zijvertrek en wijzende op een groote
figuur, zei hij met vereerlrig iri zijn stem:
„En dit is Van Breitner; dat ls heel mooi."
Verster was in 't algemeen 'geen vriend
van veel wóórden. Ip de diepe besloten
heid van zijn pelnzehden geest leefde een
wondere rijkdom van gedichten en droo-
men. En daarom voelde men steeds ach-
•ter zijn; korte opmerkingen den achter
grond van het diepe, bezonnen denken.
Daardoor had elk zijner opmerkingen een
innerlijke beteekenis, dié 'den toehoorders
fascineerde.
Zijn vereering van" Breitner was de ge
tuigenis, ervan, dat 'de eene hooge geest
den ander volkomên begreep, hoe zeer
temperament en wijze van uiting overi
gens verschilden.
Breitner, de stormachtige, de hevige
colorist, die de dramatiek in werkelijkheid
gaf in zijn zware, navrante kleurvisioenen
en wiens gepassioneerde ziel slechts een
enkele maal tot rust kwam bij een inge
togen stilleven. Breitner, met zijn donker
pessimisme, dat fliettemin uitstraalt ln
een geweldige heroiek. Wij kunnen ons
begrijpen, dat deze uitersten: Breitner en
Verster elkaar in veie opzichten raakten.
De vier Jaren oudere Breltnér heeft hier
te Leiden ln „Ars Aemulae" aan Verster
nog les gegeven. Wij,zien daar aanvanke
lijk bij Verster denzelfden breeden toets,
het zoeken van overeenkomstige kleurhar-
monieën, een verwante impressionistische
■visie.
Doch tegelijkertijd openbaart zich het
karakteristieke onderscheid van persoon
lijkheid. Breitner schildert het artillerie-
paard in volle stroomende actie; Verster
schildert het in rust. Breitner schildert
bewegende figilren in het rosse avond
licht, dat plekt en'brandt over het groote
stads-rumoer; Verster schildert een een
zamen. stilstaande!) jager, die spiedt over
het stille duinlandschap. Zoo zouden wij
door kunnen gaan.
Wat wij op deze tentoonstelling zien van
Breitner, een vijftal werken slechts, alle
stukken met portret of figuur, ls wel vol
doende om de tegenstelling te doen op
vallen. Daar is in de eerste plaats dat
hautaine zelfportret, zelfbewust, uitda
gend. Een impressie in hartstochtelijk élan
neergesmeten.
Men moet tot Frans Hals teruggaan
om iets te vinden, dat met denzelfden
zwier en koninklijken overmoed is ge
schilderd. Ontworsteld aan den storm van
het geestelijk bewustzijn is het niet een
nauwkeurige zielsanalyse, zooals we die
vinden bij de portretten van Jan Veth en
Haverman; het is zuiver impressionistisch;
het is een "tempetgmeht, een wil'; het is
de exploisle. van een schoonheidsbezetene.
Er ls verder een schilderij van fabrieksl
meisjes en een groot vrouwelijk halfnaakt,
in rulgen zwier met verbluffende over
tuiging neergezet. Meesterlijk ls ook het
vrouwenportret uit 1898. En dan hebben
we tenslotte nog de grondwerkers, eën on
derwerp. waarin men in Breltners dagen
niets schilderachtigs zag. doch dat hem
weer de gelegenheid gaf, het zware werken
van de wToeters en wramers in de stugge
aarde in een donker gamma dramatisch
te vertolken.
En nu Verster.
Daar is van hem in de eerste plaats dat
groote werk van ,-,De Steenbikkers" uit
1887. Twee mannen en een vrouwtje zitten
te steenbikken. Hier is al dadelijk in de
handeling van dezé-'oudjes geen drama
tiek doch eerder de berusting, met het
schamele werk nóg een mager stuk brood
te verdienen. Hier de gloed van de zon,
die als een zegening over het geheel gaat.
Zeker, het ls nog volop impressionisme,
het is alles opgenomen in een ietwat
nevelige goudsfeer. Doch de stilleven-com
ponist kondigt zich, reeds aan ln verschil
lende partijen van het groote doek. Kijk
naar de verspreide steenbrokken, fijn
rood, oranje en bruin met grijze kalk-
vlekken. Hoe tintelt het warme rood van
een stuk pasg'ebroSen dakpan.
Hoe fijn gedifferentiëerd is het prach
tige coloriet. En- toch is het alles met
breeden streek gepenseeld, een techniek,
die in wezen nog aan Breitner herinnert,
doch hoe ver staat de leerling hier overi
gens van zijn meester af. Hij staat in
volrijpe scheppingskracht, al heeft hij dan
nog niet in volstrekten zin zich 2elf ge
vonden.
Nu begeven we ons naar No. 11, „Na
den Regen", een avondlandschap bij Kor-
tenhoef uit 1890. Ook dit is nog impressio
nisme,- Over den weg, nog glimmend van
den regen, bewegen zich enkele figuren,
aangegeven door sobere toetsen. Rechts is
het donkere silhouet van een oude boe
renwoning met: wat kale boomen, die
staan na te druilen. Links ls de. flauwe
bulging van de vaart. De lucht is nog vol
van grijze regenwolken. Doch aan den
horizon licht het goud van de onder
gaande zon en straalt haar laatste gloed
naar boven, waardoor zich boven het dak
van de woning een visioenaire kleurkracht
uit. Het ls een stemmingsbeeld van een
Hollandsch landschap op het moment be
trapt en vastgelegd. Het ls een impressie,
waarin echter het schouwende element
overweegt. Het toevallige en tijdelijke er
langt meer van beperkt tijdelijke waarde.
Het is Verster. doch ondanks de magi
sche kleurkracht nog niet de volledige
Verster. Dien zién wij pas te voorschijn
komen uit de verscheidenheid zijner
uitingen.
Dien zien wij reeds zuiverder in No. 16,
het „Buurtje te Oegstgeest". een oud ze-
valletje aan den Wijttenbachwac. a, t
helaas ln 1926 werd gesloopt.
Dit is een van de werken van Verster,
die mij persoonlijk.buitengewoon aanspre
ken en bekoren. Het oude 17de eeuwsche
huis met zijn ln zijn eenvoud zoo zeld
zaam mooie en evenredige gevelstructuur;
met ultgemetsêlderi tpppïlaster en de aar
dige verdeeling van de drie vensters; de
fraaie ontlastlngsboog met radiaal ge
plaatste sluitsteenen boven het opkamer-
venster, de groepeering van het huls met
het poortje en dé deelen van twee andere
hulzen, dat alles is prachtig vah lijn en
compositie.
Verster heeft dat geteekend met was-
krljt, steentje voor steentje, met het, door
weer dlchtgevoegde scheuren, eenigszins
onregelmatige metsel verband; het dak,
vlakje na vlakje, met de groen uitgesla
gen pannen, het aardige korfboogpoortje
met het roode pannendak er boven; de
zware, gegroefde geknotte linde, aan welks
kale dunne takken nog enkele dorre
blaadjes trillen. Met een zeldzame liefde)
en ingetogenheid, met een spanning,
waaraan alle uiterlijke hartstocht rry 13,
is dit geteekend.
Een beeld van rust en vrede; een gra
cieuze fijnheid van klankharmonie, waar
bij men aan Mozart denkt. Een droom
van innigheid en'mijmer en tegelijkertijd
een' klaarheid, die in wezen mystiek is.
Zoo ergens, dan heeft Verster hier dé
hooge geestesverfijning, de diepe bezon
kenheid van den Delftschen Vermeer be
reikt, en mag dit wonder van sublieme
schoonheid op één lijn wórden geplaatst
met het beroemde „Straatje".
Wanneer zal de tijd komen, dat "Verster
algemeen wordt erkend als een der groot
sten onder de grooten? als de geestelijke
evenknie van de oude Hollanders? En niet
alleen van deze. Niet naar den uitings
vorm, dié in alle eeuwen verschillend is,
doch naar het pure wezen vinden We bij
Verster de adoreerende schouwing van
Rafaël ln diens zuiverste werken Naar
het wezen vinden we bij hem het kinder
lijk geluk van Fra Angelico. In wezen is
hij een laatgeboren Middeleeuwer, die zijn
lyrische zielsmijmeringen uit aan de reali
teit van zijn eigen tijd. In 1500 zou hij
Madonna's en heiligen hebben geschil
derd; nu zocht hij zich te uiten aan de
intieme dingen der werkeüjkheid, die
heelden werden van zijn teederste droo-
men.
In een slotartikel zullen wij trachten
nog enkele lijnen van zijn zielegang uit
te stippelen.
WEEKBLADEN.
Het winternummer van „De Groene Am
sterdammer" verscheen onder den titel
„Dictatuur?" Prof, mr. A. C. Josephus
Jitta: „Dictatuur en de Nederlandsche
traditie". Emil Ludwig schrijft over: „Aan-
I teekenlngen over dictatuur". Voorts arti
kelen van M. Kann over „Wat is eigenlijk
dictatuur?"; M. Y. Ben Gravrlel „Isa
Saoed, dictator ln de woestijn," prof. dr. D.
Cohen: „Dictatuur ln de Oudheid"; mr.
j Joh. Huyts „Dictatuur van het proleta-
riaat", alsmede de gebruikelijke rubrie-
I ken, Kerstverhalen enz.
AANBIEDING HULDEBLIJK AAN DE
NAGEDACHTENIS VAN ARNOLD
SPOEL.
Op den dag, dat wijlen Arnold Spoél 75
jaar zou zijn geworden, is diens geschil
derd portret aan het bestuur van liet Ge
bouw, voor Kunsten en Wetenschappen te
Den Haag aangeboden. Te dien einde was
een commissie gevormd door de besturen
van de Haagsche afdeellng der Ned. Ver.
voor den Volkszang, het bestuür van het
Haagsche Volkszangkoor en de Commissie
van toezicht op het Kon. Conservatorium
voor muziek. De ondervoorzitter van de
Haagsche afdeeling van de Ver. voor den
Volkszang dr. C. H. P. Meyer, heeft
wegens uitstedigheid van den voorzitter
mr. D. Fock hierbij het woord gevoerd
en het werk van Arnold Spoel met waar
deering herdacht. Namens het bestuur van
het Gebouw antwoordde mr. Hijmans, diè
het portret eerbiedig aanvaardde. Het zal
een blijvende plaats in den foyer krijgen
als herinnering voor duizenden, die van
Spoel's werk hebben genoten en als aan
sporing tot voortzetting hiervan voor de
jonge generatie.
Namens de familie heeft de heer W. van
der Hilst het comité en de directie van
het Gebouw dank gebracht voor de aan
de nagedachtenis van Spoel gebrachte
hulde.
i
MIJ. NEDERLAND.
MARNIX VAN ST. ALDEGONDE, uitreis,
23 Dec. van Sabang.
MADÓERA, 22 Dec. van Batavia n. Amst.
POELAU BRAS, thuisreis, 24 Dec. van Sa-
bang.
POELAU TELLO, uitreis, pass. 22 Dec.
Ouessant,
HOLLAND—BRITSCH INDIë LIJN.
GIEKERK, thuisreis, 23 Dec. te Bimlipa-
tam.
HOLLAND—AUSTRALIË UJN.
MELISKERK uitreis, pass. 24 Dec. Vlissin-
gen, van Antwerpen.
KON. HOLL. LLOYD.
GAASTERLAND, uitreis, 24 Dec. te Ant
werpen.
DIVERSE STOOMVAARTBERICHTEN.
JONGE ANTHONY, 22 Dec. van R'dam te
Algiers.
MANVANTARA, naar Kopenhagen, pass. 22
Dec. Gibraltar.
SELENE, naar R'dam, pass. 23 December
Gibraltar,
APOLLONIA, 22 Dec. van Port Said naar
Constanza.
MAMURA, 22 Dec. van Curacao te Rio Ja
neiro.
THEMISTO, 22 Dec. vih Gefje te Durham.
ALPHARD."21 Dec. vai5 R'flajn te Rio Ja
neiro.
BOEKELO, Sluiskil n. Savona, pass. 24 Dec.
Viissingen.
ALUDRA, 24 Dec. van Fremantle te Hull.
KATWIJK, 23 Dec. van Hull té Bordeaux.
WINTERSWIJK, 24 Dec. van Rouaan te
Blyth. - i
JONGE JACOBUS, R'dam n. Tunis, pass.
23 Dec. Ouessant.
JONGE JOHANNA, naar Barcelona, pass,
23 Dec. Ouessant.
TELA, 21 Dec. van Macclo n. Havre.
TARA. naar Montevideo, pass, 24 Dec.,
Ouessant. -
MINNEWATER, 22 Dec. van R'dam te B_
Aires.
SIRRAH, 22 Dec. van R'dam te Rio Ja-r
neiro.
VRIJDAG 28 DECEMBER 1934.
Hilversum 301 M. 8;00 Vara, 12.00 Avro,
4.00 Vara, 8.00 Vpro, 11.00 Vara 8.00:;
Gram.-pl. 9.30: P. J. Kers: Onze Keu
ken, 10.00: Morgenwijding Vpro .10)15:
Dr. H. Brugmans: Marx 10.35: Trio
Guaroni o. 1. van L. Cohên 11.00: De
clamatie R. Numan 11.15: "Vervolg trio-
concert 11.45: Gramofoonpl. 12.00
Kovacs Lajos en zijn orkest en Gram:-pl.
2.00: Voordracht Clandine Witsen—Ellas
2.30: Omroeporkest o. 1. van N. Treep'
en Gram.-pl. 4.00: Kniples 4.45: 'ra-',
moföonplaten '5;00: Kinderuurtje
5.30: „Orvitropia" o. 1. van J. v. d. Horst
6.00: Gram.-platen 6.15: „De Zonne
kloppers" o. 1. van G. Steyn 6.45: Gram
platen 7.00: De Füerefluiters O. L van
E. Walis 7.30: Dr. H. Brugmans: Marx
7.50Gram-pi. 7.57 Herh. SOS-Ber.
8.00: Hofstad-Strijkkwartet 8.30:
„Het Loflied" spel van A. v. d. Leeuw,
bew. Verhagen 9.30: Vervolg concert
10.00: Vaz Dias - Vrijz. Godsd. Persbu
reau 10.15: Declamatie 10.45: Gra
mofoonpl. 11.00: Jazzmuziek (gram.-
platen) 11.30: Gram.-pl.
Huizen 1875 M Algemeen Programma,
verzorgd door den Kro. 8.00—9.15 en 10.00,
Gramofoonpl. 11.3012.00 voor zieken en
ouden van dagen 12.15: Gramofoonpl. -
en schlagermuziek 4.15: Orkestconcert,
lezing en gram.-pl. 7.15: Lezing
7.35: Gramofoonpl. 8.00: Vaz Dias
Gramofoonpl. 8.30: Orkestconcert
9.15: Voordracht 9.35: Vervolg concert
10.20: Gram.-pl. 10.30: Vaz Dias
10.35: Schlagermuziek 11.15: <^ram.-pl. -
11.30—12.00: Schlagermuziek.
Droitwich 1500 M. 10.3510.50:. Morgen
wijding 11.05: Orgelspel R. New —11.50
Het New Victoria Cinema Orkest o. I. v.
S: Phasey 12.50: BBC-Dansorkest o. 1.
van H. Hall 1.35: Gramofoonpl. 2.35:
Het Birmingham Hippodrome Orkest o. 1.
van Peil 3.35: Causerie 3.55: Nor
thern Studio Orkest o. 1. van Morrison
4.35: E. Colombo en zijn orkest 5.35:
Medvedeff's Balalaika-orkest 6.20:
Berichten 6.50 en 7.35: Lezing 7.55:
„The Kentucky Minstrels", negerrevue
8.55: BBC-orkest m. m. van solisten 9.50
Berichten 10.20: „The Carth of Death",
spel van M. Helweg 11.0512.20: Harry
Roy en zijn Band.
Radio Paris 1648 M. 7.20 en 8.20: Gram -
platen 12.50: Goldy-orkest 8.20:
Zang 10.50: Dansmuziek.
Kalundborg 1261 M. 11.201.20: Concert
u. h. Bellgv.ue-Strandhotel 2.204.20:
C.. Rydahl's 'orkest 7.30,1 Fransche mu
ziek o. 1. van Réeseh 8.10: Zang en
declamatie 8.55:. Omroeporkest 'o. 1. v.
Reesen 9.35: Schubert-liederen 9.55:
Omroeporkest o. 1. van Reesen 10.20
11.50: Dansmuziek.
Keulen 456 M. 5.20 en 6.35: Gramof Jpl.
9.50: Concert 11.20: Omroepkleln-
orkest o. 1. v. Eysoldt 1.35: Schramm'el-
concert 3.20: Concert 4.20: Zang
6.20: Volksmuziek 7.35: Uit Leipzig:
Dresdensch Philh. Orkest o. 1. van Blu-
mer 8.20: Radiotoneel 8.55: Gram-
platen 10.2011.20: Orkestconcert o. 1.
v. MIska.
Rome 421 M. 8.05: Gevar. concert.
Brussel 32^ en 484 M. 322 M.: 1220 Gra-
mofoonplaten -1.302.20: Omroeporkest
o. 1. van André en Gram.-pl. 5.20: Gra-
mofoonmuziek 6.50: Salonorkest o. 1.
van Walpot 8.20: Symphonieconcert m.
m. v. orkest en solistqn 10.30: Vlaam-
sche volksliederen 10.4511.20: Gramo-
foonplaten 484 M.: 12.20: Salonorkest
o. 1. van Walpot 1.302.20: Gramofóon-
platen - 5.35: Operaconcert - 6.35: Gram.-
platen 6.50Kamermuziek 8.29: Voor
Oud-Strijders 9.35; Radiotooneel
9.55: Omroeporkest o. 1. van André
10.30: Gram.-pl. 10.4511.20: Accor-
deonmuziek.
Deutschlandsender 1571 M. 7.35: Popu
lair concert uit Leipzig ol 1. v. Th. Blumer
8.20: Het Berlijnsch Philh. Orkest o, 1.
van Carl Schuricht 9.20 en 10.05: Be
richten 10.20: Politiek maandoverzicht
10.4511.20:. Concert uit Bremen.
GEM.. RADIO-DISTRIBUTIEBEDRIJF EN
DE R. O. V. RADIO-CENTRALE.
Voor Vrijdag 28 December.
lste programma: Hilversum van 824 u.
2e programma: Huizen van 824 uur.
3e programma: 8.0012 20: Een der
Duitsche zenders 12.20—14.20: Luxem
burg 142014.50: Londen Reg. 14.5Q
15.20: Kalundborg of Luxemburg - 15.20
—16 20: Keulen 16.20—17.35: Londen
Reg. 17.35—19.35: Brussel Fr. 19.35
—20.20: Leipzig 20.2023.00: Parijs
Radio 23.00afl.: Weenen,
4e programma: 8.058.50: Parijs Radio
10.35—18.20: Droitwich 18.20—18.50;
Stuttgart 18.50—20.00: Londen Reg.
20.0023.00: Locale uitzending. (20 uur)
mej. M. Bik (piano), de heer Jac. Kroon
viool de heer L C. Veerman (cello). Ii
Trio No. 3 van Hay dn. II. Trio (zonder
opus) van Beethoven, daarna gramofooh-
müziek. (22 uur) The Blue Rhythm" Boys,
o. 1. v. den heer Jac. Smit plm. 23.00
afl.: Droitwich.
De uitzending der- R. O. V. geldt -niet
voor het locale Leidsehe programma; in
de plaats hiervan., omvat programma 5
der R. O. V. den geheelen dag Daventry
Wijzigingen voorbehouden.
88
