HOEST/
Nederlandsch s. s. „Orania"
gezonken.
GRATIS ZAKDOEK
75s,e Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD, Donderdag 20 December 1934
Derde Blad No. 22930
BINNENLAND.
kosten en winsten in den
kleinhandel.
MHARDNEKKIGE
Na aanvaring door Portugeesch stoomschip.
het ONDERWIJZEND
PERSONEEL BIJ L.O. EN U.L.O.
ONDERZOEK VAN HET ECONOMISCH
INSTITUUT VOOR DEN MIDDENSTAND
BIJ KRUIDENIERS. SLAGERS. MELK
HANDELAREN EN GROENTEN-
HANDELAREN.
Op verzoek van den Minister van Econo
mische Zaken stelde het Economisch In
stituut voor den Middenstand een onder
roek ln naar kosten en winsten bij een
santal kruideniers, slagers, melkhande
laren en groentenhandelaren, en wel over
de jaren 1928 en 1933.
Het onderzoek werd Ingesteld ln de ge
meenten 's-Gravenhage, Amsterdam, Gro
ningen, Maastricht, Tilburg, Enschede en
Nijmegen. Uit een aantal van 635 onder
zochte zaken bleek het boekhoudkundig
materiaal van slechts 152 bruikbaar, welke
152 over het algemeen tot de flinke zaken
gerekend mogen worden.
Omtrent het verloop der omzetten, be
drijfskosten en netto winsten kwam het
volgende aan het licht (percentueele ver
andering t. o. v. '281
Omzet Bruto BedrUfs- Netto
winst kosten winst
Kruideniers 24.1»/. 16.0»/» 1.6% 43.4%
Slagers 34.1% 13.2% 0.4% 33.2%
Melkhandel. 39.3% 17.7 8.9% 26.8%
Oroentenh. 34.5% 25.2% 6.0% 56.1%
Duidelijk blijkt uit deze cijfers, hoe de
kleinhandelaren als gevolg van de econo
mische crisis in de klem geraakten tus-
schen dalende bruto winsten en starre
kosten. Vooral op huren en loonen, welke
tezamen gemiddeld 60% der bedrijfskos
ten uitmaken, viel blijkbaar in totaal maar
weinig te bezuinigen.
Ondanks den verminderden omzet ln
geld en de sterk gedaalde inkomsten der
betrokken kleinhandelaren was het aan
tal in de onderzochte zaken werkzame
personen ln 1933 hooger dan in 1928; van
een vervanging van volwassen mannelijke
werkkrachten door mannen beneden 18
Jaar of door vrouwen was geen sprake.
Mede in verband met de gestegen be-
zorgingskosten (toenemende eischen van
het publiek) ligt de conclusie voor de hand
dat de betrokken middenstanders niette
genstaande hun netto winsten sterk daal
den, meer diensten aan het publiek be
wezen.
Intusschen daalde de belooning der ar
beidsprestatie van eigenaars en huisge-
nooten bij de kruideniers van f. 1848.— in
1928 tot f. 993.in 1933; bij de slagers
van f. 2704— tot f 1761.—; bij de melk
handelaren van f. 2275tot f. 1571.
en bij de groentenhandelaren van f. 1874—
tot f. 882—,
Bij de beschouwing van deze cijfers be
denke men. als gezegd, dat het over het
algemeen flinke winkels betreft.
De belooning van eigenaar en huisge-
nooten daalde bij de groentenhandelaren
beneden die van de betaalde krachten; bij
de kruideniers kwam zij voor beide groepen
op het zelfde iveau, terwijl het verschil bij
slagers en melkhandelaren, resp. tot onge
veer f. 500.en ong. f. 600— werd terug
gebracht.
o
H.M. DE KONINGIN EN
PRINSES JULIANA.
Voor het Kerstfeest naar Het Loo.
H. M. de Koningin en H. K. Prinses
Juliana zijn gisteravond per trein naar
Apeldoorn vertrokken teneinde eenige
dagen op het Loo door te brengen voor de
Kerstfeestviering aldaar.
MR. CORT VAN DER LINDEN.
Een telegram van H. M. de Koningin
bij zijn afscheid.
H. M. de Koningin heeft in verband met
het afscheid van den minister van Staat
mr. P. W. A. Cort v. d. Linden, van den
Raad van State, mr Cort v. d. Linden het
volgende telegram doen toekomen d.d. 19
December
Waar gisteren uw afscheid heeft plaats
gehad in den Raad van State, is het Mij
een behoefte uiting te geven aan Mijn
groot leedwezen, dat u heeft gemeend zich
uit den Raad te moeten terugtrekken en
dat het college voortaan uw hooggewaar
deerde adviezen zal moeten missen.
Ik voeg er den wensch aan toe, dat u
nog vele jaren voor u en de uwen in onge
stoorde gezondheid gespaard zult mogen
blijven. Mijn gedachten gaan in dankbare
herinnering terug naar de jaren, waarin
Ik met u mocht samenwerken om het
Vaderland voor de rampen van den oorlog
te behoeden.
(w.g.) WILHELMINA.
DE MARINIERS NAAR HET SAARGEBIED
Waar zij zullen worden ondergebracht.
Nadat aanvankelijk voor de legering van
het Nederlandsche contingent eenige klei
nere plaatsen in het Oostelijk gedeelte van
het Saargebied waren gedacht, is in nader
overleg tusschen den Britschen opper
bevelhebber en generaal-majoor baron
Van Voorst tot Voorst vastgesteld, dat de
staf van het Nederlandsch detachement,
plus één compagnie, zal worden gelegerd te
Saarbrücken in een grootè, ledig staande
fabriek, welke voor dat doel zal worden in
gericht, terwijl de andere compagnie in
Sankt Ingbert, een plaats van ongeveer
23.000 inwoners, op ongeveer 10 K.M. ten
N.O, van Saarbrücken gelegen, in een
groote ledig staande villa zal worden on
dergebracht.
o
GEMEENTELIJKE KOSTEN VAN
WERKLOOSHEIDSZORG.
De inkomsten van het Werkloosheids-
subsidiefonds.
Bij Nota van Wijziging wordt onder de
inkomsten van het Werkloosheidssubsidie-
fonds het aantal van 10 opcenten op de
hoofdsom der vermogensbelasting ver
hoogd tot 20 opcenten, terwijl aan die in
komsten worden toegevoegd 10 opcenten
op de hoofdsom der inkomstenbelasting.
RECLAME.
3403
CHRONISCHE VERKOUDHEID
Binnen enkele uren verlicht.
Karsote Inhalatie Middel is een nieuw,
wetenschappelijk preparaat, dat chroni
sche of hardnekkige verkoudheden binnen
24 uur geheel verdrijft. Sprenkel slechts
10 15 druppels Karsote op een zakdoek
en snuif dan goed op. - De aangename,
sterk deslnfecteerende damp verspreidt
zich nu ln Uw ademhalingsorganen, waar
alle bacteriën van verkoudheid of griep
onmiddellijk vernietigd worden. De uit
werking is snel en verrassend: Uw neus
wordt weer geopend, vastzittend slijm
komt los, pijnlijke ontstoken slijmvliezen
worden verzacht, ge kunt weer onbelem
merd ademen. In enkele uren voelt U zich
geheel „opgelucht" en ge hebt het gevaar
van een ernstiger aandoening voorkomen.
Voor een beperkten tijd
verpakken wij bij eiken
flacon Karsote een mooie
kunstzijden zakdoek. De
prijzen zijn gebleven
f. 0.90 (zakformaat) en
f. 1.35 (2 x de kleine
maat). Omzetbelasting
inbegrepen. De mooiste
zakdoeken zijn verpakt
bij de groote maat. Ver
krijgbaar bij apothekers en drogisten.
DE SCHRIJFWIJZE VAN
BASTAARDWOORDEN.
Minister Marchant stelt een commissie in.
Bij beschikking van den Minister van
Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen is
voor de samenstelling van een officleele
woordenlijst voor de schrijfwijze van bast
aardwoorden en samengestelde woorden
een commissie ingesteld en zijn daarin be
noemd
tot lid en voorzitter: dr. C. B. van Hae-
ringen, leeraar aan een gemeentelijke hoo-
gere burgerschool te 's-Gravenhage;
tot leden: dr. H. J. E. Endepols, rector
van het gemeentelijk gymnasium te Maas
tricht; dr. J. van Mierlo. hoogleeraar aan
het Onze Lieve Vrouwe College te Antwer
pen; dr. R. Verdeyen, hoogleeraar aan de
Rijksuniversiteit te Luik, en tot secretaris:
dr. H. E. Buiskool te Amsterdam.
ZUID-HOLLANDSCHE BOND VAN HET
WIT-GELE KRUIS.
Vergadering te 's Gravenhagc.
Onder voorzitterschap van dr.°W. C. M.
Klasens uit Rijswijk, vergaderde gister
middag de Zuid-Hollandsche Bond van
het Wit-Gele Kruis in hotel „Victoria" te
Den Haag.
Medegedeeld .werd, dat als nieuwe af-
deeling zich bij den Bond heeft aange
sloten de afdeeling Den Haag. In totaal
telt de Bond thans 37 afdeellngen en 2
vereenigingen. Aan het bureau van het
Wit-Gele Kruis, Koningsplein 36 te Den
Haag is thans ook verbonden een con
sultatiebureau voor spraakgebrekkigen.
Van het consultatiebureau voor moeilijke
kinderen, dat daar reeds een half jaar
werkt wordt druk gebruik gemaakt.
De diocesane federatie van het Wit-Gele
Kruis heeft opgehouden te bestaan. Daar
voor is in de plaats getreden een contact
commissie, waarin de bonden van Zuid-
Holland, Noord-Holland en Zeeland ver
tegenwoordigd zijn.
Een verzoek om advies is gericht aan
het R.K. Centraal Bureau voor Onderwijs
en Opvoeding inzake RJC. Schoolartsen
diensten. De directeur van genoemd bu
reau, mgr. dr. Th. Verhoeven, heeft hierop
geantwoord, dat het niet noodig is, dat
voor de oprichting van een R.K. School-
artsendienst de kringen overeenkomen
met de dekenaten. Wanneer een kring
6000 schoolgaande kinderen telt, kan aan
spraak worden gemaakt op eenzelfde sub
sidie als de gemeentelijke schoolartsen
diensten genieten.
Een schrijven is gericht aan de Katho
lieke Kamerfractie om een actie voor sub
sidie te steunen, evenals aan de Nationale
Federatie van het Wit-Gele Kruis.
De begrooting voor 1935 werd hierna
vastgesteld op een bedrag van inkomsten
en uitgaven van f. 5258,20.
De voorstellen tot herziening van de
statuten en van het huishoudelijk regle
ment werden met eenige kleine wijzigin
gen goedgekeurd.
Bij de rondvraag werd gevraagd, of ook
het Wit-Gele Kruis evenals het Groene
Kruis door de Regeering verzocht is de
taak der Gezondheidscommissies over te
nemen.
De voorzitter antwoordde hierop ontken
nend. Hierna werd de vergadering ge
sloten. Msb.
„K XVIII" ZAL LUISTEREN NAAR
CONCERT TE AMSTERDAM.
Mededeeling aan de Phohi.
Naar wij vernemen heeft de comman
dant van de Nederlandsche onderzeeboot
„K. XVIII", welke zich in den Atlantischen
Oceaan op de route bevindt, die bij de
vlucht naar West-Indié gevolgd wordt door
de „Snip", aan de Phohi, met welken om
roep de „K. XVIII" voortdurend in ver
binding staat, medegedeeld, dat de opva
renden het plan hebben hedenavond te
luisteren naar het door de Vereeniging
„Concert-gebouw-vrienden" georgani
seerde concert van lichte muziek hetwelk
uit de groote zaal van het Concertgebouw
te Amsterdam over de wereld wordt uitge
zonden.
INVOER VAN SINAASAPPELEN
EN MANDARIJNEN.
Verlaging van de monopolie-heffing.
Naar wij vernemen is de monopoliehef
fing op sinaasappelen en mandarijnen voor
het tijdvak van 15 December 1934 tot 15
Juni '35 verlaagd tot één cent per K.G.
bruto.
GEDUPEERDEN VAN ZUIDERZEE-
DROOG LEGGING.
Vragen aan den minister.
Het lid der Tweede Kamer, de heer Duy-
maer van Twist, heeft aan den minister
van Waterstaat de volgende vragen ge
steld:
Is het juist, dat op 1 Januari 1935 de
termijn eindigt, bedoeld in het tweede
lid van art. 13 van de wet van den 29sten
Juni 1925 (staatsblad nr. 290) Zuiderzee-
steunwet. waarbij is bepaald dat door be
langhebbenden, die op 16 Dec. 1927 jonger
waren dan 25 jaar, in den regel gedurende
ten hoogste drie jaar een geldelijke tege
moetkoming kan worden genoten?
Zoo ja, acht de minister dan geen rede
nen aanwezig om met het oog op de om
standigheid dat deze belanghebbenden,
wier bedrijf door de afsluiting der Zuider
zee vernietigd werd, nog geen anderen
werkkring konden verkrijgen, den termijn
van drie jaar te verlengen.
DE WIJZIGING VAN DE ZIEKTEWET.
Memorie van Antwoord aan de
Eerste Kamer.
In de Memorie van Antwoord zegt de
minister, dat de ervaring op het gebied
der ziekte-verzekering de wenschelijkheid
heeft aangetoond van het stellen van
eenige wachtdagen ter beteugeling van
misbruik. Het zou bij den minister bezwaar
ontmoeten om de wachtdagen te laten
vervallen.
De minister kan zich niet aansluiten bij
de leden, die het principieel onjuist ach
ten. dat bij de Ziektewet de uitvoering
mede aan bedrijfsvereenigingen is over
gelaten.
Het aantal toegelaten bedrijfsvereeni
gingen is inderdaad grooter geworden dan
was verwacht. Aan die ontwikkeling zal
inderdaad aandacht moeten worden ge
geven, als men de taak van de bedrijfsver
eenigingen zou willen uitbreiden Voor zoo
ver de uitvoering der ziekteverzekering be
treft, wordt echter van het groote aantal
bedrijfsvereenigingen geen bezwaar van
beteekenis ondervonden, hetgeen goeddeels
mag worden toegeschreven aan de om
standigheid, dat de overgroote meerder
heid der bedrijfsvereenigingen zich heeft
aangesloten bij een federatie, welke meer
algemeene belangen behartigt. De minister
moet dan ook nadrukkelijk tegenspreken
de bewering, dat het gehalte van het werk
der bedrijfsvereenigingen beneden de
daarvan naar billijkheid gekoesterde ver
wachting zou zijn Integendeel mag wor
den vastgesteld, dat over het geheel ge
nomen de uitvoering der wettelijke ziekte
verzekering door de bedrijfsvereenigingen
geschiedt op een wijze, welke tot voldoe
ning stemt Daarmede is niet gezegd dat
met betrekking tot de bedrijfsvereenigin
gen alles volmaakt zou zijn In het bij
zonder acht de minister de onderlinge
concurrentie een misstand, vooral Indien
die concurrentie beoogt om werkgevers,
die aangesloten zij bij een vakbedrijfs-
vereeniging, te bewegen om die vereeniging
te verlaten en over te gaan naar een ge
mengde bedrijfsvereeniging.
De minister kan miet toestemmen, dat
de regeling der Ziektewet, die het zieken
geld bepaalt op 80 ten honderd van het
loon, zeer onbevredigend zou moeten wor
den genoemd voor de gedeeltelijk werk-
loozen.
De door eenige leden bepleite wensche
lijkheid van het stellen van een norm,
voor het uit te keeren ziekengeld, kan de
minister niet inzien. Integendeel zou hij
'n zoodanige regeling al zeer ongewenscht
achten, omdat zij als gevolg zou kunnen
hebben, dat de arbeider geldelijk belang
heeft bij het voortduren zijner ziekte.
VERSPREIDE BERICHTEN.
De gewone audiëntie van den Minister
van Onderwijs, K. en W. zal op Maandag
24 December a.s. niet plaats hebben.
Met 1 Januari is benoemd tot burge
meester van Koudekerke J. L. Dregmans
en tot burgemeester van Herwijnen A. Fin-
telman
Opnieuw zijn benoemd tot burgemeester
van Eersel P F. A. G. Panken; van Gemert
J. Phaf, van Nistelrode F. J. Th. Hochsten-
bach; van Rosmalen Jhr. H. C. F. C. von
Heyden: van Uden C. L. Baskens; van Ves-
sem P. J. E. Visschers; van Wageningen J.
M. A. Wijnaendts van Resandt; van Beusi-
chem H. G. van Everdingen; van Zaltbom-
mel N. F. Cambier van Nooten; van Aker
sloot G. J. J. van den Heuvel; van Korten-
hoef J. Warmolts; van Schalkwijk en Tuil
en 't Waal L. P. J. ten Holder; van IJssel-
stein Mr. J. J. Abbink Spaink; van Amby
M. J. H. M. Hermens; van Gulpen W. J. H.
Prick; van Herten J. H. van Geldrop; van
Schinnen D. M. A. Kruijen en van Slena-
ken L. A. H. Speetjens.
RECLAME.
3402
/Onmiddellijk behan-
delen met Siroop Fa-
mei - het door artsen j j
aanbevolen genees
middel, dat het slijm
j. losmaakt en Uw
luchtwegen zuivert.
VïaaQt ktocfukd van Utu
OR1GINEELE FLACON THANS
OOK IN KLEINË FLACONS üflu5
Steunt, bij gelijken prijs
en kwaliteit.
De Nederlandsnko 'n^usfrie.
l,iermede dient gij Uw land
En bestrijdt gij de werkloosheid.
O
Alle opvarenden zijn gered.
Volgens bij de directie van de Ko
ninklijke Hollandsche Lloyd ontvangen te
legram is gisteren het stoomschip
„Orania" van deze maatschappij, dat op
weg was van Lissabon naar Leixoes, door
't Portugeesche stoomschip „Loanda" mid
scheeps aangevaren. De „Orania" die reeds
de haven van Leixoes had bereikt is daar
gezonken.
Alle opvarenden, zoowel beman
ning, 158 koppen, als de 122 passagiers
(waaronder 13 Nederlanders) konden wor
den gered. Kapitein van het s.s. „Orania"
was de heer Maars.
De „Orania" van de Koninklijke Hol
landsche Lloyd is 9763 bruto ton groot en
is in 1921 gebouwd. Het was een der groote
passagiers-vrachtschepen van de Kon.
Hollandsche Lloyd.
Over de haven van Leixous in Portu
gal. waar het van Zuid-Amerika naar Am
sterdam op weg zijnde mailschip „Orania"
van den Kon. Holl. Lloyd na de aanvaring
is binnengeloopen, deelde de Inspecteur
voor de Scheepvaart te Amsterdam, de
heer C. A. G. v. d. Boom, tot wien wij ons
om enkele inlichtingen gewend hebben,
mede, dat dit een zeer kleine haven is met
twee steenen pieren, die in de zee zijn
uitgebouwd. Een schip, dat deze haven
binnenloopt, moet in verband met het tij
volle kracht varen, doch reeds weer volle
kracht achteruit slaan, als het nog maar
gedeeltelijk binnen de haven is, wil het
niet vast loopen.
Naar Havas uit Parijs meldt, zouden 68
passagiers van de „Orania" te Leixoes van
boord gaan. Zij maakten zich daartoe ge
reed, toen plotseling de „Loanda" recht
voor de „Orania" opdook. De passagiers
kregen den indruk, dat een aanvaring niet
meer was te vermijden. Onmiddellijk
daarop voelden allen een hevigen schok en
drong de voorsteven van de .Loanda" in
de rechterzijde van de „Orania", ten ge
volge waarvan een geweldige scheur ont
stond Het water stroomde als een stort
vloed naar binnen.
Alle opvarenden konden door te hulp
gesnelde schepen en reddingsbooten in
veiligheid worden gebracht. Ook de te
water gesprongen personen konden allen
door havenvaartuigen worden opgevischt
en gered. De passagiers zijn in hotel „Leca
Matosinho" ondergebracht.
De kapitein heeft onmiddellijk na de
aanvaring het bevel gegeven, den stoom
te laten ontsnappen. Hierdoor werd een
explosie vermeden, toen het water in het
binnenste van het schip begon door te
dringen.
Wegens het laten ontsnappen van den
stoom is het niet mogelijk geweest het
neergelaten anker te lichten. Ware het
PREDIKBEURTEN.
VOOR VRIJDAG 21 DECEMBER.
LEIDEN.
Vrijz. Chr. Jeugdgemeenschap. Doops-
gez. kerk: Nam. half acht (Kerkdienst),
ds. J. F. van Royen.
BOSKOOP.
Remonstr. Kerk: Nam. 8 uur: ds. Mis
pelblom Beyer.
NED. HERV. KERK.
Beroepen: Te Arnhem (als hulp-pred.
voor Oost) drs. J. E. L. A. Becht, cand. te
Arnhem; te Nieuwpoort, A. v. d. Kooy,
cand. te Maarssen.
Bedankt: Voor Langerak, A. v. d. Kooy,
cand. te Maarssen; voor Jutrijp-Hommerts
C. Warmolts te Stavoren.
Aangenomen: Naar Heemse (O.), C.
Warmolts, te Stavoren.
GEREF. KERKEN.
Beroepen: Te Laren (N.-H.), Th. A. van
Andel, cand. te Zuidland.
INTERESSANTE BIJZONDERHEDEN
DER STATISTIEK!
Door het Centraal Bureau voor de Sta
tistiek werden verschillende interessante
gegevens bewerkt ten aanzien van de
leerkrachten op onze scholen voor gewoon-
en uitgebreid lager onderwijs.
Op 31 December 1932 waren in ons land
in totaal 36.479 leerkrachten werkzaam bij
het gewoon lager onderwijs, n.l. 29.284
onderwijzers en 7195 hoofdonderwijzers.
De gezamenlijke U.L.O.-scholen telden op
dienzelfden datum 3470 leerkrachten (2674
onderwijzers en 796 hoofden). Voor beide
schoolsoorten tezamen bereiken we dus een
totaal van rond 40 000 man personeel.
In 1929 bedroeg het totaal aantal leer
krachten bij het g. 1. o. 34.878 In 1930 steeg
dit aantal met 1178 en in 1931 nog eens
met 767, doch in 1932 kunnen we voor het
eerst een daling constateeren: het aantal
leerkrachten verminderde in dat jaar met
344. Wij mogen constateeren, dat deze da
ling ver boven het normale uitgaat. Het
aantal leerlingen is over 1932 wel vermin
derd, doch nog maar heel weinig, n.l met
1210 In verband hiermede mogen we ver
onderstellen. dat een normale achteruit
gang van het onderwijzerscorps ongeveer
44 zou bedragen, zoodat nog 300 leerkrach
ten op niet-normale wijze zijn afgevloeid:
echter mogelijk geweest het anker te lich
ten, dan had men het schip los kunnen
trekken om zinken te voorkomen.
Langzaam helde de „Orania" en tegen
vier uur stond het voorgedeelte geheel
onder water. Tegen het einde van den
avond was er van het groote schip weinig
meer te zien; slechts het bovenste gedeelte
en de pijpen waren zichtbaar, evenals de
Nederlandsche vlag.
Deze dreef als het ware op het effen
watervlak, waarop alle mogelijke voorwer
pen, die van het schip afkomstig waren,
dobberden.
Volgens het oordeel van autoriteiten zou
de gezagvoerder van de „Loanda" aan het
ongeluk schuld dragen. De „Loanda" heeft
een inhoud' van 5910 tón. De Portugeesche
boot is, hoewel er passagiers aan boord
waren de haven binnen gegaan zonder
loods en zonder op seinen te letten, ter
wijl de „Orania" reeds voor anker lag.
Op bevel van den havenmeester van
Leixoes bleef de „Loanda", waarvan de
voorsteven ernstige averij heeft opgeloo-
pen, voor de haven op de reede.
De havenloods verklaarde, dat zoo het
ongeval buiten de pier plaats gehad zou
hebben, alle opvarenden om het leven
zouden zijn gekomen.
De directie van de Kon. Holl. Lloyd had
hedennacht een telefonisch onderhoud
met kapitein Maars. Deze heeft medege
deeld, dat hij reeds ten anker was, toen
het Portugeesche schip de haven binnen
kwam. De haven is zeer klein, n.l. 300 M.
lang en de ingang is zeer nauw. De
„Orania" lag dwars op den ingang aan het
anker.
Het was gistermiddag slecht weer, het
Portugeesche schip liep met groote vaart
naar binnen en zag daar de Orania reeds
liggen aan het anker.
De kapitein van het Portugeesche schip
een loods was niet aan boord ver
moedelijk bevreesd op de pieren te zullen
worden gedreven, heeft waarschijnlijk te
lang volle kracht vooruit gestoomd, zoo
dat een aanvaring niet meer te vermijden
was. De Nederlandsche boot werd achter
de brug getroffen en zeer zwaar gehavend,
zoodat zij spoedig naar een kant begon
over te hellen. Zoowel de bemanning als
de passagiers hebben zich zeer kalm ge
dragen. Er voeren in de haven talrijke
kleine bootjes rond, welke onmiddellijk
toeschoten om de passagiers over te nemen
Bij dit reddingswerk is niemand gewond
geworden.
Kort nadat allen van boord waren helde
de Orania nog verder over en kwam toen
plat met een zijde op het water te liggen.
Men kon nog niet mededeelen. of het
schip nog te redden valt. In ieder geval
zijn er bergingsvaartuigen onderweg en in
de buurt.
hetzij door opheffing of combinatie van
scholen, hetzij door bezuiniging en verhoo
ging van de leerlingenschaal. Het laat zich
aanzien, dat in de latere jaren het aantal
leerkrachten in beduidend sterkere mate is
afgenomen, zoowel door de vermindering
van het aantal leerlingen als door de
ingrijpende bezuinigingsmaatregelen, wel
ke inmiddels zijn getroffen.
Het aantal leerkrachten bij de scholen
voor uitgebreid lager onderwijs vertoont
van 1929 tot 1932 een accres van 467. Het
aantal leerlingen ging in genoemde jaren
belangrijk sterker vooruit, doch het ver
schil is toe te schrijven aan de omstandig
heid. dat het gemiddeld aantal leerlingen
per onderwijzer belangrijk is vermeerderd.
Ofschoon het aantal leerkrachten bij het
g. 1. o. in de periode 19291932 ntet 1601
toenam, geldt deze lijn niet voor het open
baar onderwijs; bij dezen tak van lager
onderwijs constateeren wij een teruggang
van 957 of 6.6 pet. De Protestantsch-
Christelijke scholen boekten een accres
van 889 of 10.6 pet.; de Roomsch-Katho-
lieke 1639 of 14.6 pet. en de neutrale bij
zondere scholen 30 of 4.2 pet. Bij het uit
gebreid onderwijs was de aanwas 467 leer
krachten en hier deelde de openbare school
mee in de winst, n.l. met 185 of 14.7 pet.;
de Prot. Christelijken met 147 of 19.7 pet-
de Roomsch-Katholieke met 137 of 15.7
pet., terwijl de neutrale bijzondere scholen
ln Sien tijd twee leerkrachten verloren,
hetgeen voor hen neerkomt op een ver
lies van 1.5 pet.
Ten aanzien van de vraag hoe groot het
gemiddeld aantal leerlingen per onder-
wijzer is op de scholen voor de verschil
lende richtingen, merken wij op, dat de
neutrale bijzondere scholen de kroon
spannen met 24.2 leerlingen per onder
wijzer; het gemiddelde voor de gezamen
lijke lagere scholen bedroeg 32.9, hetgeen
dus aanmerkelijk hooger is. Toch behoeft
het lage cijfer van de neutrale scholen ons
niet te verwonderen: door de hooge
schoolgelden is zulk een resultaat mogelijk.
Ook de openbare scholen bleven met een
gemiddelde van 31.5 nog beneden het
Rijksgemiddelde. De Protestantsch-Chris-
telijke staan met 32.8 leerlingen per onder
wijzer vrijwel op gelijk niveau, doch de
Roomsch-Katholieke scholen vertoonen
het meest ongunstige beeld met een ge
middelde van 34.9. Wij mogen aannemen,
dat, afgezien van andere mogelijke facto
ren, de kwaliteit van het onderwijs beter
wordt naarmate het gemiddeld aantal
leerlingen per onderwijzer daalt. Dit be
hoeft wel geen nader betoog.
Op 31 December 1931 waren op onze
scholen nog 314 leerkrachten van vreem
de nationaliteit werkzaam, n.l. 288 bij het
g. 1 o. en 26 bij het u. 1. o.
De openb. lagere scholen telden op dien
datum nog 14 buitenlandsche leerkrach
ten. waaronder 3 Belgen. 6 Duitschers. 1
Franschman en 1 Oostenrijker. Het is ons
niet bekend, welke redenen de Overheid
heeft (en of zij redpn°n heeft) om deze
nlaatsen niet door Nederlanders te doen
bezetten. Een eebrek aan Nederlandsche
leerkrachten is. naar wij gevoeeeliik kun
nen aannemen, in elk geval niet de
oorzaak.
