Dinsdag 11 December 1934
RECHTZAKEN.
GEMENGD NIEUWS.
KERK- EN SCHOOLNIEUWS
KUNST EN LETTEREN.
O
lEIDSCH DAGBLAD - Derek Blad
ISBANDEt-ING DOOR EEN MOEDER.
Yoor het Bossche Hof stond ln hooger
jjep terecht mej. E. B. S„ uit Roosen-
nl, aan wie ten laste was gelegd, dat zij
,15 Januari J.l. haar kind van 14 maan-
5 met een pook had mishandeld, tenge
re waarvan het meisje op 4 Februari
oterleden.
9e Rechtbank te Breda sprak haar vrij.
i trouw had nj. verklaard, dat zij haar
jjitg zoontje had willen bedreigen. ZIJ
,i kiespijn, werd driftig en gooide met
j pook. doch trof het kind in de wieg.
Voor het Hof verklaarde de arts-des-
indige, dr. J. L. P. Hulst uit Leiden, die
sectie had verricht, dat het kind ten-
rolge van het optreden van hersenvlies-
öteking was overleden. De schedel was
twee plaatsen gebroken,'zoodat het
jen met een pook moet worden uitge-
ten. Feitelijk zijn niets dan slagen aan
nemen.
p> advocaat-generaal, mr. Massink,
nhte drie maanden gevangenisstraf we-
r; mishandeling met doodelljken afloop,
fitspraak op 17 December a.s.
DE WIELRENNER JAN VAN HOUT
STAAT TERECHT.
Ie bekende wielrenner Jan van Hout uit
idboven stond voor het Bossche Hof
echt wegens het veroorzaken van dood
i schuld. HIJ was door de rechtbank te
da vrijgesproken van het feit, dat het
J Februari J.l. aan zijn schuld was te
1en, dat J van Oosterbosch ls overleden
ten aanrijding ln de Putschestraat te
endrecht bij Bergen op Zoom, door de
j, die Van Hout bestuurde,
olgens verklaring van den wachtmees-
der marechaussee, Jobse, had verd. hem
iegedeeld, dat hij gereden had met een
Iheld van 35 K M per* uur. Het was zeer
tig en doordat de lantaarn van de
dkar. waarachter v. Oosterbosch liep,
lier het wiel verborgen was, was de kar
dijk zichtbaar. Verdachte reed zelf met
empt licht.
It stuurinrichting van de auto was ook
mie, evenals de remmen,
ttulge a décharge Ten Have, inspecteur
politie te Eindhoven, verklaarde dat
i Hout steeds kalm rijdt. Van Hout is
betrouwbaar ln zijn verklaringen.
Ie advocaat-generaal, mr. Massink, oor-
de dat verdachte niet voldoende aan-
bt heeft geschonken aan het verkeer,
had rekening moeten houden met de
lernis en het verkeer. Spr. eischte met
oog op de veelvuldigheid van auto-
wallen met doodelijken afloop, twee
aden hechtenis ert Intrekking Van het
•wils voor den tijd van zes maanden.
Itspraak over 8 dagen.
KANTONGERECHT TE LEIDEN.
hstermorgen stond voor het Kantonge-
bt alhier de bakker J. M. uit Katwijk
iZee terecht, omdat hij op 12 Septem-
?an dit Jaar twee versche btboden aan
HaaSpobt" Voor 10 uur v.ih. 'had atge-
id. De agent van politie G. Jansen,
Haarde om 9.45 mej. Haasnoot te heb-
aangehouden toen zij uit den bak
winkel van verdachte kwam. ZIJ ver-
itde 2' brooden die nog warm waren
zacht en versch aanvoelden bij den
ler M. gekocht te hebben. Mej, Haas-
S verklaarde, dat het brood wel warm
geweest maar niet versch was. Dlt-
Me verklaarde ook haar moeder mej.
Haasnoot. De brooden waren wel warm
(est, maar bij het aansnijden had zij
akt dat het brood oud was. Verdachte
ilaarde geen versch brood afgeleverd
hebben. De brooden hadden ln de bak-
gelegen waar het zeer warm was. Op
s morgen was het nogal koud en dan
*11 voelt het brood warm aan. Het
1 achtte de overtreding niet bewezen
hoeg vrijspraak. Mr. Cosman, raads-
van verdachte sloot zich bU het re-
htoir van het O.M. aan. Zijn cliënt is
t voorzichtig met het afleveren van
ïh brood daar hij weet dat er op hem
s wordt. De kantonrechter wees on-
hellijk vonnis en sprak verdachte vrij.
t deze zaak bestond in bakkerskrin-
nogal belangstelling.
«der had zich te verantwoorden de
?)rker en d.d. overwegwachter der
- Spoorwegen A. van der M. uit Roe-
lendsveen die op 31 Augustus van dit
Ne overwegboomen van de spoorlijn
rddorp-Leiden aan de Ringvaart ter-
J trein 3753 naar Lelden ln aantocht
Niet tijdig had gesloten. De conduc-
f der Ned. Spoorwegen J. Rankema uit
Kddorp verklaarde dat op 31 Augustus
3753 om 17.45 den overweg was ge-
Nerd, terwijl de overwegboomen niet
Men waren geweest. Dit was ook door
F onder-machinist Stut gezien. Ver-
Fe erkende zijn verzuim. Hij was met
Jduiten der overwegboomen belast ge-
maar doordat zijn horloge achter
jwist hij niet dat de trein reeds op
p was. en was hij nog seinlampen
(de spoorbrug gaan halen. In dien tus-
■ttljd was de trein gepasseerd. De
'■'•^rechter vond het zeer onvoldoende
[Rrdaqhte alleen op zijn horloge af
was. Er waren toch nog meer
ïn. Van zoo'n verzuim hangen men-
levens af. Het O.M. eischte f. 12
of 10 dagen hechtenis. Verdachte
t een voorwaardelijke straf. De kan-
wthter vond het een te ernstig feit
l'oorwaardelijke straf te geven; was er
F "ito gepasseerd, dan waren de gevol-
Net te overzien geweest. Hij veroor-
J verdachte dan ook tot f25 boete of
|Wn hechtenis.
.8. van der BI. uit Haarlemmermeer
Jkrecht, omdat hij op een zeer woes-
met een snelheid van 60 K.M. de
dijke bocht in den Langeweg onder
üie was gepasseerd. Bovendien had
de bocht nog links genomen. De
ten waren niet uitgebleven en ver-
had een wièlrijder C. Stuart uit
pdam, die daar juist passeerde aan-
p waardoor deze in de sloot terecht
"De veldwachter Joh. Lemt, was di-
l'3 de aanrijding 'er plaatse geweest
l-d een onderzoek ingesteld. Het rij-
|hs geheel met modder overdekt uit
de sloot opgevlscht. De heer Stuart was er
ellendig aan toe. HU was na voorlooplg
verbonden te zijn per auto naar Amster
dam overgebracht. Verschillende getuigen
verklaarden dat verdachte zonder signa
len te geven op woeste wijze de bocht ge
passeerd was. Na de aanrijding was hij
doorgereden en doordat hU voor de brug
bij de nieuwe wetering moest wachten
kon hU door een anderen autorijder wor
den aangehouden. De heer Stuart ver
klaarde met moeite gered te zijn. Boven
dien had hU f. 44.75 schade gehad. Ver
dachte verklaarde niets van de aanrijding
gemerkt te hebben. Het O.M. vroeg 5 da
gen princlpieele hechtenis en Intrekking
van het rijbewijs voor één Jaar. De kan
tonrechter veroordeelde verdachte tot f 25
boete of 10 dagen hechtenis, en toewijzing
der schadevordering van f. 44.75.
W. G. A., sigarenwinkelier uit Noord-
wljk aan Zee, stond terecht, omdat hij op
Zondag 21 October in het portaal van
zijn woonhuis, dat aan den winkel grenst
een toegangsbewijs voor een bioscoop
theater had verkocht. Getuige Engelsma
verklaarde op Zondag 21 Oct. een toe
gangsbewijs a 45 cent gekocht te hebben.
Verdachte zelde ln afspraak met den in
specteur van politie te Noordwijk aan Zee
dit procesverbaal uitgelokt te hebben, om
te zien of de Zondagsslultlng ook voor de
zen verkoop geldt. Verdachte die een uit
voerig pleidooi hield toonde aan dat art.
1, 2, 3 en 4 van de wet op de Zondags-
sluiting niet sloeg op den verkoop van
entreebiljetten. Deze ls z.l. geheel vrij. Iets
anders ware het geweest, als gelijktijdig
tabaksartikelen waren afgeleverd.
Het O.M. was het met de opvatting van
verdachte niet eens. De Zondagssluiting
slaat ook op den verkoop van entreebil
jetten ln winkels en eischte f. 1 boete of
I dag hechtenis. De kantonrechter achtte
het feit niet strafbaar, omdat geen waren
waren afgeleverd, maar alleen papier, dat
recht geeft van toegang tot een bioscoop.
HU ontsloeg verdachte dan ook van rechts
vervolging.
Hierop werd door twee Rijksveldwach-
ters W. J. G uit Amsterdam voorgeleid,
die wegens diefstal van een auto in het
Huls van Bewaring ln Den Haag is Inge
sloten. Verdachte had op 28 Sept. j.l. met
deze gestolen auto één tochtje gemaakt,
maar op den Haagweg te Lelden, ter hoog
te van de firma Noordman, was hU zijn
stuur niet meer meester geweest, en was
midden op den weg op een tegenligger in
gereden, waardoor een zeer ernstige bot
sing was ontstaan en belde auto's „ge
kraakt" werden. De chauffeur van de aan
gereden auto verklaarde zeer kalm gere
den te hebben. Verdachte kwam met een
groote snelheid aan en vloog midden over
den weg naar het trottoir op zUn auto
aan, zoodat een botsing envermUdelUk
was. Verdachte verklaarde door een dui
zeling overvallen te zUn. Hij had dien
nacht niet geslapen en gegeten. Het O.M.
eischte f.20 boete of 10 dagen hechtenis.
De kantonrechter wees onmiddellUk von
nis en daar verdachte de boete niet kan
betalen, veroordeelde hU hem tot 8 dagen
principale h,echtenlj.
BAKFIETS DOOR AUTO GEKRAAKT.
Vier gewonden te Halfweg.
Gistermiddag te halfvUf heeft op den
Haarlemmerweg, ongeveer op de helft
tusschen Halfweg en Sloterdijk, een ernstig
verkeersongeluk plaats gehad.
In de richting Amsterdam reed op den
grooten weg een bakfiets, bestuurd door
den zestienjarigen M. Mes, uit Amsterdam.
Deze werd achterop gereden door een
personenauto, een two-seater, waarin twee
personen gezeten waren, terwijl in de
dlckey-seat zich een derde persoon be-
bond. De bestuurder van de auto, die de
bakfiets niet opmerkte, reed deze aan,
met het gevolg dat het rUwiel geheél werd
vernield, terwijl de auto omkantelde en
zwaar werd beschadigd. De jongen, die op
de fiets zat, werd over den bak van zUn
rijwiel heen geslingerd en kwam toen op
den weg terecht. HU brak één der beenen
op twee plaatsen, en bekwam voorts nog
enkele verwondingen van minder ernstigen
aard. De bestuurder van de auto kreeg een
paar snUwonden aan het gelaat. De heer
HooUmeyer, die naast hem zat, werd aan
het hoofd gewond. Met een passeerende
auto is hU naar Amsterdam gebracht. De
heer Spiekerman uit Amsterdam, die
achterin zat en die onderweg had ge
vraagd te mogen meerUden, werd uit den
wagen geslingerd. HU werd opgenomen
met eenige inwendige kneuzingen en is
eveneens op eigen gelegenheid naar de
hoofdstad vervoerd. De 10-jarige Mes ls
naar het Tesselschadezlekenhuis te Am
sterdam overgebracht. Zijn toestand ls be
vredigend.
VERMISTE KNAAP UIT OSS WEER
TERECHT.
Gisteravond is bU de marechaussee te
Oss bericht ontvangen, _jiat de 16-jarige d.
H. uit Oss, die werd vermist, per fiets bU
zUn familie te Weert aangekomen, HU was
vorige week op staanden voet uit zijn be
trekking ontslagen en had uit vrees voor
straf besloten de wereld ln te trekken.
De knaap is door zijn familie per auto af
gehaald.
BUITENLANDSCH GEMENGD.
BENDE TREINROOVERS TE WEENEN
GEARRESTEERD.
De Weensche politie ls er in. geslaagd
een bende spoorwegdieven te arresteeren.
De laatste diefstal, welke door de bende
werd gepleegd, was het rooven van vijf
koffers van een Italiaanschen consul,
waarin zich kostbare familiepapieren,
waardevol Meissner-porcelein, uit ivoor ge
sneden Chineesche figuren uit de vUftiende
eeuw, olieschilderijen uit de Italiaansche
hoogrenaissance en echte voorwerpen uit
de barokperiode bevonden Laag geschat
bedroeg de waarde van de gestolen kost
baarheden 100.000 schilling.
VONNISSEN IN DE KREUGER-TOLL-
AFFAIRE.
Twee tegen vroegere directeuren van de
Kreuger-Toll-maatschappU gewezen von
nissen zijn thans door het Zweedsche hof
van appèl vernietigd. De directeuren Toll
en Andrew zijn vrijgesproken.
Het vonnis tegen den directeur RUdbeck
ls van vier tot tien maanden gevangenis
straf verhoogd.
BIOSCOOPBRAND VEROORZAAKT
PANIEK.
BU een bioscoophrand ln een Spaansch
dorp, nabU Teruel, ontstond een paniek
onder de aanwezigen. Het gevolg was, dat
acht personen gedood werden en tien
zwaar gewond.
SLACHTOFFERS VAN GEDENATUREERDE
ALCOHOL.
Zooals bekend, zUn ln den nacht van
Zaterdag op Zondag ln de havenwUk van
Portland (V. St.) 11 mannen gestorven
na het gebruik van gedenatureerde alco
hol, terwijl velen ernstig ziek waren ge
worden. Van deze laatsten zUn thans weer
12 mannen overleden. De alcohol was af
komstig uit een drogisterij ter plaatse. De
verkoopers zUn gearresteerd.
PREDIKBEURTEN.
VOOR WOENSDAG 12 DECEMBER.
AARLANDERVEEN.
Chr. Geref. Kerk: Nam. halfacht, ds.
Alberts van Vlaardingen.
ALPHEN AAN DEN RIJN.
Ned. Herv. Kerk: Nam. halfacht, ds.
Schoneveld.
Lokaal v. Manderslöostr.t .Nam. 7 1/4 u„
de heer WUnen van Oldebroek.
BOSKOOP.
Chr. Geref. Kerk: Nam. 7 uur, ds. Blj-
demast.
HILLEGOM.
Chr. Geref. Kerk: Nam, 7 uur, ds. Hen-
drlksen.
KATWIJK AAN ZEE.
Zaal voor Prot. Belangen: Nam. 7 uur,
ds. Rutgers.
RIJNSBURG.
Ned. Herv. Gem. (Kerkzaal)Nam. 7 uur,
dr. P. J. Kromsigt van Den Haag.
Geref. Kerk (Rapenburg): Nam. 7 uur
dr. K. DU'k, van Den Haag.
WADDINXVEEN.
Chr. Afg. Gem.: Nam. 7 uur, ds. Grisnigt
NED. HERV. KERK.
30 0
Beroepen: Te Vries fcDr.) W. T. Klumper,
te NoorddUk (Gr.).
Aangenomen: Naar EHecom c.a. M, J. A.
de Zwaan te Wamel en Dreumel. Naar
RUswUk iZ.H.) J. V, d; Wiel te Oostkapelle.
Bedankt: Voor Harderwijk J. van Root-
selaar te Hagestein.
GEREF. GEM.
Drietal: Te Ierseke; J. Fraanje te Bar-
neveld, M. Heikoop te Utrecht en G. H.
Kersten te Rotterdam.
Beroepen: te RUssel: G. H. Kersten te
Rotterdam.
CHR. GEREF. KERK.
Tweetal: Te Oosterbeek, J. jongeleen te
Apeldoorn en P. de Smit te Utrecht. Te
IJmulden H. Hoogendoorh te,, Zlerikzee en
A. Zwiep te Zeist.
Bedankt: Voor Bussum-Naarden, W. F.
Laman te Middelharnis. ri
SAMENWERKENDE ZENDINGS
CORPORATIES.
Het Zendingsbureau te Oegstgeest (post
rekening No, 6074) meldt ons het volgende:
Met groote blUdschap en dankbaarheid
ontvingen de Samenwerkende Zendings
corporaties van H.M. de Koningin een
bedrag van f 1500.in verband met de
week van Gebed, Toewijding en Offer. In
verband met de moellUke tijdsomstandig-
heden, ook voor de Zending, heeft het
Hare Majesteit behaagd de gewone gift
ditmaal tot dit bedrag te verhoogen.
Ds. K. W. VETHAKE.
A.s. Donderdag herdenkt ds. K. W.
Vethake, te Utrecht, em. predikant van
Leiden, het zeldzame feit, dat hU vóór 60
jaar het predikambt ln de Ned. Herv. Kerk
aanvaardde.
Karei Willem Vethake werd 7 Sept. 1851
te 's-Gravenhage geboren, waar zUn vader
hoofd eener Chr. school was. HU studeerde
aan het gymnasium te Amsterdam en aan
't toen nog bestaande Atheneum Hlustnim
aldaar om in 1871 naar Utrecht te ver
trekken, waar hU aan de R.-U. aldaar
theologie studeerde onder Ter Haar, Doe-
des en v. Oosterzee, het bekende theol.
klaverblad, naar het woord van wUlen dr.
A. W. Bronsveld. In 1874 candldaat ge
worden, werd de jubilaris 13 Dec. van dat
jaar door zUn vriend, wUlen ds. J. Groene-
wegen van Rilland Bath, te Wilhelmina-
dorp in zUn eerste gemeente bevestigd,
waar hU intrede deed met Ps. 20 6b. In
1877 vertrok ds. Vethake naar KatwUk
aan den Rijn, welke standplaats in 1879
met Leeuwarden verwisseld werd. In 1884
vertrok de jubilaris naar Arnhem. Hier
ging hU in 1887 met de Doleantie mede en
werd predikant bU de Geref. Kerk van
Arnhem. Maar na enkele jaren verliet hU
de Geref. Kerken om weer tot de Ned. Herv.
Kerk weer te keeren. Ds. Vethake werd
toen predikant bU de Ned. Herv. Gem te
Overschle in 1891.. Deze standplaats ver
wisselde hU ln 1896 met Alphen a. d. RUn,
om ln 1898 te Lelden zUn intrede te doen.
PRENTENKABINET DER RIJKS
UNIVERSITEIT.
Nederlandsche Teekeningen.
Op gezette rijden organiseert dr. De Gelr
der, de directeur van het Prentenkabinet
een keuze-tentoonstelling uit het rilke
fonds, dat aan rijn beheer is toevertrouwd
En eerlUk gezegd word er door het groot»
publiek aan die exposities niet de belang
stelling geschonken, welke zU verdienen.
Prenten, teekeningen? welnu, die vindt
men in allerlei geïllustreerde bladen, niet
waar? Waarom zou men dan naar een ten
toonstelling van prenten gaan kijken? Ik
weet heel goed. dat deze redeneering dwaas
is. en dat de deskundigen of zU die van
beeldende kunst houden, in welken vorm
dan ook, er anders over denken en de
domheid niet begaan een prent te identi-
flceeren met reproductie in een boek of
rijdschrift.
Niettemin wil lk er met nadruk nog eens
aan herinneren, dat een goede prent, of
schoon wat anders dan een goede schll-
derU, ln artistieke waarde, ln kracht van
uitdrukking, in sfeer. daarbU volstrekt niet
behoeft achter te staan; dat een goede
prent zeker 100 "U meer waarde bezit dan
een matig schilderij, die velen door een
staalkaart van kleurtjes van 't spoor
brengt; dat een goede prent in haar arge-
looze schoonheid steeds meer een lust voor
de oogen wordt; dat zU ons tenslotte om
trent de persoonlUkheid van den kunste
naar op directe wUze soms meer vertelt
dan het geschilderde doek of paneel. Hoe
dtkwUls komt het niet voor. dat men het
teekenwerk van een kunstenaar hooger
moet waardeeren dan diens schilderwerk,
omdat het laatste de directe voldragenheid
de spontaniteit, de persoonlijke uitdruk
kingskracht van het eerste mist.
Thans heeft dr. De Gelder uit de nieuwe
aanwinsten sinds 1907 een keurcollectie
uitgestald, die naar het ons voor komt. ar
tistiek op hoog peil staat. Het spreekt van
zelf. dat wij de 80 nummers niet één voor
één de reyue zullen laten passeeren, doch
een paar grepen zullen doen. hopende dat
zeer velen hun schreden zullen richten
naar Kloksteeg 25, waar men alle dagen
tusschen half twee en half vijf terecht
kan.
De oudste dezer teekeningen is van
Maarten van Heemskerck, 14981576,
„Samuël zalft David". Deze fijn uitge
werkte voorstelling, waarbij een mooi
groepsverband ls gevormd, toont al dade
lijk, hoe goed deze jongere tijdgenoot van
Dürer en Lucas van Leyden de anatomie
verstond en tegelijkertijd hoe hij naar den
trant van zijn, tUd zijn Bljbelsch tafreel
stoffeert met Noordelijke architectuur, zoo
als het koor van een Romaansche kerk.
Even verder hangt als no. 3 een Da Vincl-
achtigen kop in rood krijt van een on
bekenden meester, prachtig van uitdruk
king, eveneens vraag ik belangstelling voor
een teekening van Carel van Mander naar
een knapenfiguurtje van Rafaël, met mees
terhand voorgedragen.
Reeds in de 15e en 16e eeuw, doch vooral
in de 17e eeuw bestond bij onze beeldende
kunstenaars, het ls de oudste trek van
den Germaanschen geest, de zucht om
een tijdlang het nevelige Noorden te ont
vluchten en aangelokt door klassieke
schoonheidsresten onder Zuidelijken zon
negloed, in Italië hun talenten te doen
groeien en hun kunstenaarsidealisme hoo
ger op te voeren. Zoo zien we hier eenige
teekeningen van Bartholomeus Breem-
bergh. 15991659 die ons een fijnen en
voornamen geest doen kermen. Ik denk
hier aan de nummers 5. 7. 19 en 21, voor
stellende verschillende ruïnes. Het is op-
vald. dat het dezen kustenaar en meerde
ren met hem. niet alleen maar te doen
was om een voor het oog behaaglijke voor
stelling te maken, waarbij men het dan
met de werkelijkheid zoo nauw niet nam.
Integendeel! Hij heeft zich wel ter dege
rekenschap te geven van den bouw en de
constructie van muren en ascaden Onze
achlteotuur-schilders, evenals onze zee
schilders, zorgden den bouw en het wezen
der dingen te kennen, van de dingen die
zij op het doek brachten. Het eerste middel
daartoe was nauwkeurig waarnemen der
constructies; .verder heel veel teekenen van
allerlei constructieve onderdeelen en hun
verbinding en verder de lectuur.
Breembergh maakt natuurlijk geen bouw
kundige teekeningen, hij geeft niet alle
details, doch zijn visie op de dingen ver
raadt den juisten klik op de constructies.
Het ls alles even fijntjes gedaan. Hoe over
tuigend verdeelt hü zijn plangroepeering,
zoodat men naar den achtergrond de ge
bouwen meer en meer ziet opnemen in
de sfeer van het felle Zuiderlicht. Hierdoor
mede zijn zij vol stemming.
Hetzelfde kan ook gezegd worden van
no. 9. een teekening van Pieter Muller,
1637—1701. Naar den teekentrant van een
zelfden onbekenden meester zlin 12 en 14,
de Ponto Rotto en de Porta Pinclana te
Rome, waar we opnieuw hetzelfde juiste
architectonisch begrip aantreffen, dat aan
de schilderachtigheid van het geheel niets
te kort doet. Ook deze meester wist. wat
hij met een vlot lijnengeheel en wat ee-
wasschen tinten in allerlei fijne nuances,
kon bereiken.
Een geheel andere trant van teekenen
had weer Gerard Terborgh, 15841662,
doch zonder twijfel is zijn teekening van
een Gang in 't Colosseum een der opmer
kelijkste, welke we hier aantreffen. Ze
Deze gemeente heeft hij mogen dienen tot
aan zijn emeritaat, dat hem in 1916 ver
leend werd. Ds. Vethake vestigde zich
daarop metterwoon te Utrecht. In zijn
laatste gemeente was ds. Vethake 12 Jaar
godsdienstonderwijzer van Regeerings-
wege ln de Rijkswerkinrichting voor vrou
wen. Als emeritus catechiseerde ds. Vet
hake voor de militairen ln het vliegkamp
te Soesterberg, tijdens de predikantsvaca
ture aldaar. Ook was hij werkzaam als"
geestelijk verzorger van het sanatorium
„Zonnegloren" te Soestdulnen. Van zijn
hand zag een enkele predlcatie het licht.
Ds. Vethake mag het voorrecht genieten
dat hij ondanks zijn hoogen leeftijd van
tijd tot tijd nog mag voorgaan in de pre
diking in Utrecht of elders.
Hij kan echter met het oog daarop niet
jubileeren noch recipieeren en zal dan ook
a.s Donderdag ultstedlg zijn. teneinde zich
zóó aan alle feestbetoon te onttrekken.
getuigt weer van dezelfde algemeene ken
nis van zaken; kennis van de construct!»
van zijn gegeven en tevens van de wijze,
waarop hij met de schrapjes van zijn
teekenpen dat gegeven tot de verbeelding
moet doen spreken. Wanneer zoo'n schil
der dan later met een aantal gevulde
portefeuilles en schetsboeken ln het vader
land terug kwam, bezat hij een werk
materiaal van enorme beteekenis. dat hem
in zijn atelier op allerlei wijzen ten
dienste stond.
Over de teekeningen uit het Zuiden niet
meer. Toen Jan van Goejen 19 jaar oud
was, vervaardigde hij de leutige teekening
„De Mosselenboer", een echt oud-Hol-
landsch straattafreel met allerlei volks
typen, waarbij we ln de buurt van Brou
wer, Ostade en Jan Steen komen.
Van een anderen Leldenaar, Jan Lievens,
hangt er een door den tijd wat gebleekte,
doch krachtige en overtuigende teekening
van een dorp met geboomte.
Geweldig knap ls ook de teekening van
Simon de Vlieger, „Weg aan een bosch
kant", die ons heel sterk aan Meyendel
deed denken, zwart krijt met blauw en
wat witte schrapjes, vol van zomersche
sfeer.
In de zaal wijs lk verder nog op het zelf
portret van onzen beroemden Frans van
Mieris in zijn atelier; op een typisch En-
gelsch landschap van Dirk Maes en op de
gekleurde teekeningen van exotische in
secten, die van de natuur doeltreffende
camouflage-middelen hebben medege-
kregen.
We begeven ons naar de gang.
Twee teekeningen van Willem van de
Velde den Jongere, trekken onze aan
dacht. Men herinnert zich, dat vader en
zoon aan boord onzer oorlogsbodems mede
gingen om het zeebedrijf gade te slaan,
te schetsen en later in groote schilderijen
voor het nageslacht vast te leggen. Deze
schetsen toonen ons dus iets uit de eigen
lijke werksfeer van de schilders, die bij het
bulderen der „volle lagen" niet altijd even
comfortabel zal zijn geweest. Zij maakten
moment-opnamen, vlot en levendig van
voordracht, waarvan een aantal hen op
het atelier in staat stelde de compositie
van een zeeslag of iets van dien aard te
ontwerpen.
Treffend is hier de droomerige rust van
de Oorlogsvloot op de rede van Tessel,
even treffend, bij wijze van tegenstelling
de voorstelling van schepen bij de Engel-
sche kust bij winderig weer.
Ik sla nu enkele overigens belangrllke
nummers over, om even in 't bijzonder op
merkzaam te maken op een krabbeltje van
Constantijn Huygens, echt Renaissance-
mensch, doorkneed ln een groot aantal
wetenschappen en verdienstelijk beoefe
naar van diverse kunsten. Het ls een
voorstelling van Delft, gezien bulten de
Rotterdamsche poort. En dan heb lk als
bijzonder mooi nog aangeteekend de num
mers 48, 49 en 50, serieus geteekend, fijn
van detail, en vol stemming. Meer zeg ik
er niet van. U moet zelf maar eens gaan
kijken.
Ik kom nu tot een serie teekeningen van
meerendeels oudere tljdgenooten. En daar
bij ls gelukkig onze betreurde Floris Ver
ster flink vertegenwoordigd, dank zij de
royale beschikking van mevr. M. Verster-
Bosch Reltz. Grootendeels zijn het teeke
ningen door den kunstenaar vervaardigd,
toen hij nog heel jong was. Uit 1873, hij
was toen een knaap van 13 jaar dag-
teekent in kleurkrijt de kop van een
aapje, uiterst nauwgezet en zelfs geestig
geteekend; evenzoo een gevoelig honden
kopje. Uit 1874 de kop van een koeskoes.
Dit alles ls strikt genomen nog kinder
werk, doch menigeen bereikt deze leven
dige accuratesse nog niet na jaren van
arbeid.
Uit 1880 zien we dan een potloodteeke-
nlng van een slapende vrouw. Hier ls de
zelfde accuratesse; doch Inmiddels is het
eigenaardig persoonlijke van den schilder
gegroeid. Wat eerst toch eigenlijk nog
meer het accent had van meesterlijke
copie, is nu de uitdrukking geworden van
een droomende, verinnigde persoonlijk
heid. Daarvan getuigt ook de ,Oude man"
1883. Hoe gevoelig vol hier de profielïijn
van het aangezicht, waarin een wereld van
zorgelijke berusting ligt uitgedrukt. Hoe
typeerend de houding, zoowel van de
slapende als van den ouden man. Hoe
fijntjes is overal de arceering van handen,
kleeding. Toch is deze fijnheid, deze minu
tieuze detailverzorging allerminst peuter-
werk. Het is alles tot stand gekomen
onder een Intense geestelijke spanning en
voortdurend bedwongen hartstocht, Ik wijs
op de studie van den „Vrachtrijder", die
studio op één blad. Men voelt hoe Verster
de uiterste grens zocht om rijn Impressie
zoo te vertolken, dat hij precies vond, wat
hij zocht.
Van lateren tijd, ongeveer '92, ls de
houtkoolkrabbel van den Boerhaave-boom
te Poelgeest en die van twee schuren,
haastige schetsen, waarbij op de details
geen acht werd geslagen, doch waarin
niettemin een sterke stemming zit.
Zoo zou ik nog een en ander kunnen
zeggen over een kinderkop naar een gips-
beeld, waarbij nog even drie groteske
koppen zijn gekrabbeld; over de gekleurde
teekening van den huzaar.
Doch behalve Verster boeit ook Gabriels
vlsscher op het wijde water; er zijn een
paar mooie teekeningen van Kees van
Urk, een van Eduard Verboog en een van
Oswald Wenckebach.
Onze overleden vriend Van der Nat is
jammer genoeg slechts vertegenwoordigd
door een vlotte, rake krabbel van schaap
scheerders. Moge het Prenkenkabinet op
den duur ln staat rijn. van hem nog het
een en ander in bezit te krijgen.
Melding moet ook worden gemaakt van
een scherp geobserveerde en zielkundig
zoo karakteristieke studie, welke Haver
man maakte van Jaap Marls.
En als laatste nummer, in de zaal,
noemen wij Haverkamps prachtige, stem
mingsvolle teekening van het Koor der
Pieterskerk te Lelden, treffende vertolking
:van den verticalen drang en den droom
der Gothiek; en eindelijk het winterland
schap bij Amsterdam van Van der Valk,
uit een zestal plans opgebouwd, waarbij
plansgewijze het detail meer en meer ver
dwijnt, tot alles in den horizon wordt op
genomen.
Wi.1 moeten het hierbij laten en eindigen
met de herhaalde uitnoodiging deze voor
treffelijke tentoonstelling uw gewaardeerde
belangstelling te schenken.
88
