Hoe Leiden de„Uiver" ontving
7S*le Jaargang
WOENSDAG 24 OCTOBER 1934
No. 22881
Enthousiasme allerwegen.
Het voornaamste Nieuws
van heden.
STADSNIEUWS.
„UIVER" TWEEDE IN DE
MELBOURNE-RACE.
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIEN
30 Cts. per regel voor advertentlën uit Lelden en plaatsen
waar agentschappen van ons Blad gevestigd zyn. Voor alle
andere advertentlën 35 Cts. per regel. Kleine advertentlën
uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts.
bij een maximum aantal woorden van 30.
Incasso volgens postrecht. Voor eventueele opeendlng van
brieven 10 Cts porto te betalen. Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT 4
Voor Lelden per 3 maanden f. 2.35; per week 1.0.18
Bulten Lelden, waar agenten gevestigd zijn, per week .0.18
Franco per post f. 2.35 portokosten.
nummer bestaat uit DRIE bladen
EERSTE BLAD.
Het bericht van de aankomst der „Uiver"
te Melbourne is ondanks het nachtelijk
uur hier ter stede met groot enthousiasme
ontvangen. Na de teleurstelling over de
noodlanding te Albury en de pijnlijke on
zekerheid omtrent het al dan niet voort
zetten van den tocht, kwam de tijding, dat
Roscoe Turner met zijn „Cornet" gister
avond om 10 uur uit Oharleville was ver
trokken met bestemming Melbourne, de
toch al haast onhoudbare spanning nog
vergrooten.
Wie alleen was, dacht aan de „Uiver"
en overal, waar twee of meer menschen
bij elkaar waren, werd er over gesproken.
Men hoorde eenvoudig nergens anders
over. Op ons redactiebureau stond de tele
foon geen oogenblik stil en voor de win
kel-étalages, waar gebullitlneerd werd,
verdrongen zich den geheelen avond hon
derden menschen. Heel Leiden leefde mee,
maar wèl werd het geduld van onze stad-
genooten op een zwaren proef gesteld. Het
bezit van een radiotoestel gaf aanvanke
lijk weinig voorsprong op de niet radio-
bezitters, die zooveel mogelijk onderdak
hadden gezocht bij bevoorrechte familie of
buren. Want wel werd telkenmale de
AVRO-uitzendlng onderbroken, doch even
stereotiep meldde de stem van den om
roeper, dat er van de „Uiver" geen nieuws
te melden viel. En met het verstrijken der
uren, steeg de spanning. Zouden Parmen-
tier en Moll nu In het gezicht van de
haven stranden? Dat zou toch al te tra
gisch zijn! En Turner vloog dwars door
den donkeren nacht naar Melbourne. Zijn
motoren raasden door het nachtelijke
duister en boorden zich een weg naar het
eindpunt. Wie dacht er onder deze om
standigheden aan naar-bed-gaan!
In honderden Leidsche gezinnen zijn de
meest fantastische veronderstellingen ge
opperd en middelen beraamd om den on
tijdig neergestreken vogel weer vlot te
krijgen. Als muziek klonk het ons om
streeks 11 uur in de ooren: „men zal met
behulp van planken trachten de „Uiver"
naar een geschikt startterrein te dlrigee-
ren". Weer langen tijd nietsde AVRO-
klok sloeg twaalf, maar Bob Scholte's be
kend lied „De AVRO gaat nu sluiten" bleef
ditmaal aohterwege. Heel Nederland
wachtteEn die drommelsche Turner
vloog maar door.... Eindelijk omstreeks
één uur weer een berichtje: de bevolking
van Albury werkt hartstochtelijk om de
„Uiver" los te krijgen. Brave menschen
toch om zich zoo in te spannen voor een
paar wildvreemde aviateurs, die ze nooit
hebben gezien en waarschijnlijk ook nooit
weer zullen zien! Weer een tijdje lang
nietsde AVRO draait gramofoon-
plaatjes, maar niemand hoort welke. Aller
aandacht is geconcentreerd op de stilte,
die daarachter zit. Dan flauwt de muziek
weer af en met een van enthousiasme
haast doorslaande stem kondigt de om
roeper aan, dat de „Uiver" om 12 u. 15
Amsterdamsche tijd utt Albury is vertrok
ken.
Hoera, leven Parmentier, leve MollH!
Wég is de spanning, die ons uren lang
gevangen gehouden heeft. Nu denken wij
heelemaal niet meer aan naar bed gaan.
Over een uurtje zijn „we" in Melbourne en
voor alle zekerheid berekenen we voor de
twintigste maal, dat Turner nog minstens
2Vi uur noodig heeft.
Even later vernamen wij dat hij ver
moedelijk een noodlanding heeft moeten
maken. Jammer, dat gunnen wij hem niet.
En stilletjes denken wij erbij: wij hebben
het trouwens niet meer noodig ook! We
kunnen nu op eigen kracht wel winnen.
Inplaats van de groene „Cornet" klapwiekt
thans onze „Uiver" met krachtige slagen
door de lucht. Nog een luttele honderd
kilometers.... En dan, om 1 u. 12 Am
sterdamsche tijd, zet Parmentier zijn Dou-
glas op Australischen bodem en draalt de
j gaskraan dicht.
Een goed half uur later vernemen wij
die kostelijke tijding uit den luidspreker.
Wij staan op, drukken elkaar de hand,
lachen, spreken allemaal tegeiyk, voelen
een prop In onze keel.
Die „Uiver" ook en die Parmentier en
die Moll! Beste kerels, kranige kerels,
reuze-kerels!
De KLM-marsoh klinkt, gevolgd door
het WilhelmusBhjf nou maar eens
zitten! Het is toch goed Hollander te zyn.
Wie denkt er nu aan een vochtig klimaat
of aan hooge belastingen?
Alles nemen wij op den koop toe; in ons
hart is nu alleen trots op ons kleine
landje en op de kranige kerels als dit vier
tal, dat daar ginds nu doodvermoeid,
maar in-gelukkig felicitaties van allen
kant in ontvangst heeft te nemen.
De Nederlandsche consul deelt mede, dat
H. M. hen alle vier benoemd heeft tot
ridder in de orde van Oranje-Nassau. En
even krygen die onversohrokken lucht-
vaarders het ook te kwaad! Ze denken aan
ons kleine landje op 20.000 K.M. afstand
en voelen zich boven alles Hollander! Net
als wy, die zich geen grootere offers heb
ben getroost dan eenige uren nachtrust
by een lekker-warme kachel. Maar wy
hebben ook zoo volkomen met hen meege
leefd, dat het Is alsof wij den geheelen
enerveerenden tocht hebben meegemaakt.
En de minder fortuiniyke stadgenoot, die
geen radio heeft evenmin als gastvrij e
boven- of benedenburen-met-radio, ziet
zyn urenlang staan voor het verlichte win
kelraam in den killen herfstnacht over
vloedig beloond. Hij voelt niets van de
koude, want in zyn hart Is het warm. Zyn
buurman in het dagehjksch leven een
verwoed politiek tegenstander slaat hem
vriendschappelyk op den schouder en
samen wandelen zy als de beste vrienden
naar huis. druk babbelend over die dek-
selsohe Hollanders, die het 'm toch maar
fyn gelapt hebben.
By de firma Vroom en Dreesmann in
samenwerking waarmede wy een bulletin-
dienst organiseerden stonden den ge
heelen voor-nacht menschen de lang ver
wachte tyding af te wachten. De vreugde
over de behouden aankomst laat zich niet
beschrijven. De geheele Breestraat was één
jubel en de enkeling, die vroeg onder de
wol was gekropen, zal zich hebben afge
vraagd wat zich omstreeks halftwee op de
Breestraat heeft afgespeeld.
Vele ingezetenen gaven hedenmorgen
uiting aan hun vreugde door de vlag uit
te steken.
wy zagen zelfs iemand, die in pyama
zyn vlag aan de mast stond te binden.
Maar getuigen deze warme belangstel
ling en dit hartelyk medeleven ten slotte
niet van een sterk ontwikkeld nationali
teitsgevoel in de beste beteekenis van het
woord?
LEIDSCHE KUNSTKRING
Dit
MET PENSIOEN.
Agent W. Bloos.
Na een diensttijd van byna 30 jaar zal
de heer W. Bloos, agent van politie hier
ter stede, met 1 Nov. a.s. den politie-"
dienst met pensioen verlaten-
0
JUBILEUM J. TEGELAAR.
Bij de Stedelijke Lichtfabrieken.
Heden herdenkt J. Tegelaar, gasstoker
aan de Stedelijke Lichtfabrieken, zyn 25-
jarige dienstvervulling aan de bedryven,
welk feit niet onopgemerkt voorbij is
tegaan, dank zy 't initiatief daartoe door
ilin collega's genomen.
Na eerst ten kantore der fabrieken te
bjn ontvangen en aldaar in tegenwoor
digheid van zijn chef door den waarn. Di
recteur te zyn gecomplimenteerd, werd
den jubilaris verzocht zich met zyn fa
milie te begeven naar het eenigszlns
leesteUjk opgemaakte schaftlokaal van
de koolgasfabriek, waar hy door zyn ka
meraden werd ontvangen. Daar werd hem
met een hartelyke toespraak van één
hunner een geschenk overhandigd, als
blijvende herinnering aan dezen gedenk
dag en aan den prettigen omgang, die er
altijd tusschen den jubilaris en zijn mede
arbeiders heeft bestaan.
Alle aanwezigen maakten gaarne ge
bruik van de gelegenheid om de familie
Tegelaar met dit jubileum nog persoonlijk
geluk te wenschen, waarna de jubilaris
weer naar huis terugkeerde om het ver
dere van den dag in huiseiyken kring
door te brengen.
——o
ADRESSEN AAN DEN RAAD.
Aan den raad dezer gemeente zyn
onderstaande adressen verzonden
Geven te kennen L. de Bolster en J. v.
fitrien, resp. voorzitter en secretaris van
het plaatselijk Arbeids-Secretariaat te Lei
den, domiclliekiezende Haven 18b;
dat zy uwen Raad verzoeken te willen
besluiten, dat in overleg met de regeering
maatregelen worden genomen, waardoor
de verlaging van de steunnormen, die Juli
1934 is ingevoerd, wordt ingetrokken; dat
tij verder bij uwen Raad er op aandringen,
tegelijkertijd te bewerkstelligen, dat zoo
danige verbeteringen in de steunregeling
worden aangebracht, opdat de gezinnen
van de gesteunden i«-hun onderhoud kun
nen voorzien;
dat zy tenslotte de medewerking van
uwen Raad inroepen, opdat maatregelen
worden getroffen, die er toe zullen leiden,
dat ook de jeugdige werkloozen worden
Eesteund.
Geven te kennen L. de Bolster en J. v.
otrten, resp. voorzitter en secretaris van
bet plaatselyk Arbeids-Secretariaat te
Leiden, domiciliekiezende Haven 18b;
dat met het oog op de snelle loondaling
m de laatste jaren, zoomede door verla-
E'ng van de steun en de vermindering van
ae koopkracht der arbeiders in het alge
meen, de huren der arbeiderswoningen
'oei te hoog zyn;
dat zij uwen Raad verzoeken te willen
oevorderen, dat de woninghuren van hul-
die door de gemeente worden geëx
ploiteerd ten minste met f. 1 per week
worden verlaagd.
Adressanten meenen in het byzonder op
verlaging van de huren van gemeente-
woningen te moeten aandringen om door
«et voorbeeld ln deze van de gemeente
eveneens verlaging der huren van wonin-
«en die door particulieren worden ge
ëxploiteerd, te bevorderen.
-1- 0
DE SNELLIUSEXPEDITIE.
Voordracht van dr Kuenen.
Voor de philosophische faculteit hield
dr. Kuenen. vroeger hoofdassistent aan 't
Geologisch Museum, thans lector te Gro
ningen, gisterenavond een lezing over de
Snelliusexpeditie, die in de jaren 1929-1930
in het oostelijk gedeelte der Indische Ar
chipel oceanographlsche onderzoekingen
verrichtte.
Spr. hield allereerst een korte inleiding
over het gebied, waarop de oceanograaf
zich beweegt en besprak daarby het con
tact met verwante wetenschappen, zooals
geologie, biologie, meteorologie enz. In 1914
zou een Duitsche expeditie in de Indische
wateren oceanographische onderzoekingen
gaan verrichten, deze expeditie kon echter
wegens den oorlog niet doorgaan. Toen
kwam in ons land de gedachte op, om
naar dit oecanographisch zoo belangryke
overgangsgebied zelf een expeditie uit te
rusten. Door de medewerking van de Indi
sche marine kon toen het nieuw te bou
wen opnemingsvaartuig voor de expeditie
worden ingericht.
Aan de hand van een aantal uitstekende
lantaarnplaatjes verklaard spr, vervolgens
het gebruik en de werking van de verschil
lende instrumenten: loodingsbuizen, om
bodemmonsters te nemen, waterscheppers,
om monsters van het zeewater te verkrij-
gen voor chemisch onderzoek, evenals voor
onderzoek op zuurstof- en chloorgehalte
de speciale thermometers en de verschil
lende netten om biologisch materiaal te
verzamelen.
Na de pauze werd de film vertoond, die
door de leden der expeditie zelf werd ver
vaardigd. De "ilm begint bij den bouw ln
den strengen winter van 1929, die voor
Leiden zulke tragische gevolgen heeft ge
had. Ook de proefvaart en de reis naar
Indië laat de film zien van den eigenlyken
tocht geeft de film een prachtig verslag:
het leven aan boord, het wetenschappe-
lyke werk. en niet te vergeten de Indische
natuur, alles is vastgelegd
Een hartelyk applaus van de talrijke
aanwezigen beloonde spr- voor zyn woor
den en beelden.
o
ACADEMISCHE EXAMENS.
Geslaagd voor het candidaatsexamen
rechtsgeleerdheid de dames M. S. E. Nieu-
wenhuis (Leiden) en J. C. Brandt (Dor
drecht), en de heeren J. H. Lobstein (Goor)
W F. Vorrink (Den Haag), L de Groot
(Middelburg), P. L- Wery (Den Haag), en
H. Pos (Leiden); propaedeutisch examen
theologie de heeren J. J. Giezen (Hille-
gersberg) en P. de Bruyn (Leiderdorp)
doctoraal examen rechten de heer E Ha-
kim (Oegstgeest).
Voor het alhier afgenomen examen
voor apothekers-assistent zijn geslaagd
de dames E. H. Moniyn en J. H. van Meer
kerk en de heer Kwee Hwat Djien, allen
alhier.
o
BOND VAN TAXI-ONDERNEMERS.
Evenals in meerdere plaatsen is hier ter
stede een afdeeling opgericht van den
Nederlandschen Bond van Luxe Verhuur
en Taxi Ondernemers gevestigd te Rot
terdam Het kringbestuur is samengesteld
uit de heeren N. Kwestroo, Hoogewoerd
131; A. P. Sleutel, Hoogewoerd 160 en G.
Werkhoven, Pelikaanstraat 1315.
Als Kringsecretaris fungeert de heer
N. Kwestroo.
Het doel van den Bond is betere toestan
den te krijgen ln het luxe-verhuur en
taxi-autobedryf door middel van een aan
eengesloten vakorganisatie.
Voor de betrokken gemeenteiyke auto
riteiten zal steun en medewerking ge
vraagd worden tot het verkrygen van deze
verbeteringen.
„VOOR ALLEN".
SOLIST WILLEM
ANDRIESSEN.
De Leidsche Kunstkring „Voor Allen"
beleeft dit seizoen haar tweede lustrum.
Een woord van welgemeende erkentelijk
heid komt dezen toe voor de wyze, waarop
hy gedurende 9 jaar de waarde van het
Leidsch muziekleven hielp verhoogen. Met
talrijke kunstenaars van wereldreputatie
bracht hy ons in kennis.
Het was goed gezien, dit jaar de con
certenreeks te openen met een Neder
landschen pianist en wel Willem Andries-
sen; hy toch is een landgenoot, die zich
met vele der besten uit het buitenland
kan meten. En tegenwoordig is 't vóór
alles zaak, ook de nationale uitvoerende
kunstenaars aan 't woord te laten. An-
driessen is op ons podium veel en telkens
gaarne gehoord. Ook nu weer kon men
zyn spel in grooten dank aanvaarden.
Toch werden wy in één opzicht teleurge
steld. Men kent onze onverbloemde eer
bied voor de klassieke meesters en die
der romantiek, die zyn programma vul
den. Wy hebben hun scheppingen lief,
verlustigen ons in haar ongeëvenaarde
rijkdommen. Maar wordt het speciaal voor
onze stad niet tyd, dat men hier méér
dan tot nu toe moderner uitingen brengt,
of die van 't heden? Werkelyk: daarmee
worden wij niet verwend. De weinige ma
len, dat zy in onze zalen klinken, blijkt
er toch levendige interesse voor te be
staan!!
Zóó zou Andrlessen's recital ons qua
keuze, méér bevredigd hebben, indien men
met dit verlangen rekening had gehou
den. Zelfs ware 't niet vreemd geweest,
indien een plaatsje was ingeruimd voor
een Hollandsch componist. Want men wil
op de hoogte blyven van de ontwikkeling
der toonkunst, ook van onze eigen toon
kunst. Een steeds meer volmaakte repro
ductie der werken van bekende meesters
heeft natuuriyk uitnemende cultureele
beteekenis, doch het heden eischt even
eens zyn rechten
De uitvoerende kunstenaars hebben ook
een historische zending tegenover de
nieuwe composities te vervullen.
Overigens had Andrlessen zyn program
met zorg samengesteld, al werden wy met
variatie's wel wat overbelast. Daar waren
als opening de negen variaties over een
menuet van Duport, gecomponeerd 9
April 1789 van Mozart (K.V. 573). Het is
niet onvermakelijk hier even op 't incident
te wyzen, dat tusschen Mozart en Duport,
den voortreffeiyken cellist en dirigent der
kamermuziekkapel van Friedrich Wilhelm
II, plaats vond.
Duport eischte n.l. van Mozart, dat hy
Fransch met hem zou praten. Doch Mozart
antwoordde: „Iemand die Jarenlang
Duitsch brood eet, moet ook maar Duitsch
spreken" Dit heeft Duport hem nooit
vergeven, ofschoon Mozart nog wel zoo
vriendelyk was, deze variatie's op Duport's
bekoorlyk menuet te schryven Variatie's
op een bekend thema waren in Mozart's
tyd de geliefde vorm van improvisatie:
Zij werden gretig gespeeld en beluisterd,
zyn dan o:k en nog steeds aantrek-
keiyk en onderhoudend.
Vooral wanneer zy zoo gracieus, klaar
en helder van aanslag, juist van inzicht en
rijk van schakeeringsvermogen voorge
dragen worden, als Andriessen dit deed.
Geheel anders geaard de Brahmsvariaties
op een thema van Paganini, die deze ook
schreef op thema's van Schumann en
Handel Dankbaar uit een oogpunt van
virtuositeit, een opeenstapeling van tech
nische moeilykheden, die Andriessen
„spelend" overwon, in een monumentale
magistrale vertolking. Als een onvergete-
iyke herschepping willen wy herdenken
de zelden gehoorde Sonate in Bes van
Schubert, waarvan Andriessen zelf in de
programmatoelichting schrijft: naast de
Wandererfantasle zijn belangrijkste kla
vierwerk Melodieuse schoonheid, onschul
dige vreugde-uitingen naaast diepgevoelde,
smartelyke overpeinzngen, een zich ver
droomen in de romantiek van het wondere
BINNENLAND.
De Uiver tweede in de LondenMel
bourne-race: de Boeing Transport derde.
(3e en le Blad.)
De leden van de Uiver-bemanning be
noemd tot Ridder in de Orde van Oranje
Nassau. (3e Blad.)
Brandstoffentoeslag aan ondersteunden
(Binnenland, 3e Blad.)
In December weer volledige Dieseltrac-
tie. (Laatste Berichten, le Blad).
BUITENLAND.
De voorbereidende vlootbesprekingen
begonnen. (Buitenland, 2e Blad.)
Vervalsching der Kiezerslijsten in het
Saargebied. (Tel., le Blad.)
Geslaagde stratosfeervlucht van prof.
Jean Piccard en echtgenoote. (3e Blad en
Tel. le Blad).
LEDEN DER BEMANNING
GERIDDERD.
DE MINISTER-PRESIDENT ZAL HEN
HEDENAVOND PER RADIO
TOESPREKEN.
Na een noodlanding op de renbaan te
Albury, waardoor 8 uur en 48 minuten tijd
verspeeld werd, is de Uiver hedennacht te
1.12 uur als tweede te Melbourne aange
komen. De leden der bemanning zijn be
noemd tot Ridder in de Orde van Oranje-
Nassau.
In Indië wordt reeds een huldiging voor
bereid. Op 12 November keert de Uiver uit
Indië naar Nederland terug. Doordat het
toestel in Albury moest starten zonder
passagiers en post is de kans op den eer
sten prijs in den handicap-wedstrijd gering
Hedenavond na 8 uur zal dr. H. Colijn over
de beide zenders een radio-telefonische
toespraak houden tot de bemanning van
den Uiver in Melbourne. Zoo mogelijk zal
het antwoord van de bemanning eveneens
worden uitgezonden.
Ook zullen de vrouwen van de vier leden
der bemanning voor de VARA-microfoon
worden geinterviewdterwijl overigens het
geheele programma van dezen avond aan.
de prestatie van den Uiver zal zijn gewijd.
Derde in de race is geworden de Boeing
Transport met ruim 2'/i uur achterstand-
landschap rond Weenen, dat men kennen
moet, om er de juiste sfeer van te kunnen
aanvoelen. Sterke reminlcenties aan zyn
liederen vol poëzie: ge hoort het beekje
ruischen, ge ziet de lindeboomen van
Grinzing voor u, ge ademt de bedwel
mende geuren weer in, en de muzikanten
in de „Heuriger" zorgen ln het Scherzo
voor een pittig, opwekkend intermezzo:
Dan zet Schubert zyn weg al fluitend
voort door het heerlyke Wienerwald
met zyn landelijke dorpjesHier
spreekt de Oostenryksche ziel. deze muziek
is de jeugd, nog niet teleurgesteld idea
lisme, ongedwongen optimisme straalt er
door heen, naïf-kinderiyk soms, dan weer
van een onuitsprekelyken weemoed de
inzet van het teedere moderato zonder
echter de felle striemen van den harden
strijd om het bestaan.
Menschen als Schubert moéten wel
vroeg sterven. De goddelyke vonk werd tot
een vlam, die hem te snel verteerde
Andriessen reproduceerde deze Sonate
met een bezielde overgave, een algeheel
aanvoelen van den waren, verwarmenden,
innigen Schubertgeest.
Chopin was vertegenwoordigd met zyn
Berceuse. Mazurka (op. 59) No. II, Valse
op. 64 No. II en Scherzo op. 59: verheven
weergegeven in een hooggestemd dichter
schap, dan weer krachtig en forsch in de
rythmische stuwingen, klankryk in de
harmonische accoordopvolgingen. Speciaal
opvallend het weloverwogen afgestemd
pedaalgebruik.
Het enthousiaste gehoor noopte onzen
superieuren landgenoot van steeds nobele
allure tot het geven van twee toegiften:
de 12e, zg. „Revolutions" etude van Cho
pin, waarin hy zyn allesbeheerschende
techniek weer kon ontplooien, zonder flon
kerend effectbejag en Debussy's fynzinnlg
gespeeld „Jardins sous la plule". Het op
getogen publiek trachtte hem nog tot een
derde toegift over te halen, maar aan
alles komt een eind. Niet alzoo voor den
recensent, die zyn arbeid temidden van
de spanning der „Uiver"-huiveringen kon
aanvangen Van de vredige romantiek
eener voorbye eeuw was men met een
schok weer in de meesleepende realiteit
van het hedendaagsche leven overgegaan...
