HONIG3 BOUILLONBLOKJES thans 6 voor lOcl
LEIDSCH DAGBLAD - Derde Blad
Woensdag 5 September 1934
KUNST EN LETTEREN.
GEMENGD NIEUWS.
INGEZONDEN.
KERK- EN SCHOOLNIEUWS
VRAGENRUBRIEK.
RECLAME.8744
tot de gemeenten, die het meest doen. En
wat doet het rijk?
De heer VAN BCK: Treurig genoeg.
Wethouder SPLINTER: Het ls echter
niet anders. Spr. verwijst naar de rede van
den heer Wilbrink. Meer werk zou slechts
een druppel in dén emmer zijn. hetgeen
zelfs de S.DA.P. erkennen moet.
De finantleele draagkracht der gemeente
mag niet overschreden worden.
Wat het 60-millloen-plan betreft Lelden
heelt reeds in Juni om geld voor diverse
werken gevraagd, o.a. voor een tunnel bij
den overweg, een der noodzakelijkste din
gen, waarbij we moeten weten, waar we
aan toe zUn en zoo voor nog meer, b.v.
doortrekking Wassenaarschen weg doch
dat wacht op goedkeuring van het uitbrei
dingsplan van Oegstgeest. Zoo noemt spr.
nog eenlge voorbeelden, alle in onderzoek,
doch nog niet gereed voor uitvoering.
't Levendaal wacht op goedkeuring van
Ged. Staten en ook aan Rijnland is thans
niets te doen.
Geenszins zit het ooilege stil, lntegen-
deeL
Dan de woningbouw. Door particulieren
worden goedkoope arbeiderswoningen ge
bouwd en daarom krijgt de gemeente niet
gemakkelijk toestemming meer, te meer
•niet. waar deze bouw niet noodlg ls. Van
premie ls geen sprake, gelet op de houding
der regeering.
Dat het niet naar ieders zin gaat, ls
logisch. Maar waarom zitten de heeren
dan zelf niet achter de groene tafel?
Voorts de huureommlssle. die de heer v.
Stralen wil. Spr. verwijst naar de Inge
stelde commissie tot huurverlaglng. Het
Rijk doet reeds veel in deze materie, zoo
als hij ln de lnstallatle-rede zeide, die
helaas, achteraf gezien, niet ls gepubli
ceerd. Het ligt niet op onzen weg op het
voorstel v. Stralen in te gaan, te meer
niet. waar wij onze eigen commissie
hebben.
Het petitionnement was z. 1. heel gemak
kelijk te bereiken! Ieder ls daarvoor.
De heer v. ECK houdt staande, dat bet
petitionnement ernstig werk ls geweest.
Practisch is slechts datgene opgenomen,
wat voor uitvoering in aanmerking kwam
en daarom staan geen nieuwe plannen ln
het voorstel. Natuurlijk bedoelt het peti
tionnement te doen uitkomen, (Jat niet
alles naar wensch gaat.
WIJ zijn bereid achter de groene tafel te
gaan zitten, zoo er iets te bereiken valt,
daarvan ls echter geen sprake, trouwens
wethouders zijn slechts regeerlngscommls-
rarlssen geworden.
In sneller tempo moet worden gewerkt,
om een groot deel der bevolking te redden
van den ondergang, doch daarop reagee-
ren B. en W. echter niet. Spr. vraagt
daarom een gemotiveerd praeadvies van
B. en W. wat zij van plan zijn inzake be
strijding der werkloosheid ln verband met
het voorstel der SDA1P. Met de heeren
v. Stralen en Verwelj dient hij een motie
daartoe ln.
De motie wordt verworpen met 1912
stemmen.
Voor de SD.AP en de heeren Vos en
v. Weizen. Met dezelfde stemmen wordt
het voorstel v. Stralen inzake huuToom-
missles verworpen.
Het voorstel van B. en W. om het voor
stel der SDAJ. voor kennisgeving aan te
nemen wordt met 1812 stemmen aan
vaard.
Voorstel tot vaststelling van een ver
ordening regelende de heffing van ver
gunningsrecht voor hotelvergunningen.
(196)
Goedgekeurd.
37o. Verdeeling van den Raad in
Sectiën.
Hierna klokslag 12 uur sluiting.
OPERETTEGEZELSCHAP VAN
ALBERT MAT.
Het nieuwe seizoen brengt weer nieuwe
groepeering van artisten, ook op het ge
bied der operette. Albert May, hier bekend
geworden als een der krachten van het
operettegezelschap van Hlrsch en Helm,
zal daarvan voortaan geen deel meer uit
maken, maar ls er ln geslaagd zelf een
gezelschap samen te stellen, waarbij hij in
de eerste plaats de medewerking van
Jacques van Bijlevelt mocht vinden.
Aan het gezelschap zijn verbonden de
dames Beppy de Vries en Eri Vlsscher,
Louise Fleuron en Kathe Schnitzer. Van
de heeren noemen wij o.a. den directeur
Albert May, Jacques van Bijlevelt. Wllly
Vos Mendes. John Schilthuysen, kapel
mees Jozef Zlegler.
o
NIEUWE UITGAVEN.
Wij ontvingen de uitgave van het ge
nootschap „Architectura et Amlcltla".
„Elf eeuwen bouwkundig teekenen", sa
mengesteld door T7i. HaakmaWagenaar
en A. Komter, een aantal uit verschil
lende tijdperken herkomstige bouwkun
dige teekenlngen met toelichtingen.
o
TIJDSCHRIFTEN.
Magazine „Nova".
„Nova" opent ditmaal met een geheim
zinnig en spannend verhaal door Van
Gurtzgen „De dwaze Ruiter", terwijl J.
Apon een vermakelijke geschiedenis vertelt
ln zijn bijdrage „De Serenadè".
Peil Palude vertelt op suggestieve wijze
over „Onrust", terwijl Jaap Smook een
merkwaardige Indische herinnering op
haalt ln „Het Zoenoffer".
Van de vertalingen vermelden wij „De
Wraak van Mijnheer Dutrlpon", van Leo
nard Merrick.
In het filmsupplement o.a. mooie bijdra
gen over .Bette Davis", „De Dood op Aar
de" en „De Trucfilm".
Tusschen den tekst foto's van Dixie
Frances, Bette Davis, Friedric March,
Trude Marlen e.a.
Een waarlijk goed automobilist
maakt van zijn claxon slechts
een matig gebruik.
TEGEN EEN MOTOR GELOOPEN.
In de St. Janslaan te Bussum heeft een
droevig ongeval plaats gevonden.
Een vijfjarig zoontje van de familie de
Boer, in genoemde straat woonachtig,
kwam plotseling achter een groentewagen
vandaan en stak de straat over Het zag
niet dat de heer H. per motorrijwiel
naderde en ook de heer H. kon den jon
gen door den groentewagen niet zien. HU
liep tegen het stuur van de motorfiets op
en sloeg tegen den grond.
Met een ernstige hersenschudding werd
de Jongen naar de St. Gerardus Majella-
stlchtlrvg vervoerd, waar hy ls overleden.
o
BRAND.
Gisteravond te ruim negen uur heeft nabu
den RUksweg GraveDen Bosch onder de
gemeente Heesch een zware brand ge
woed, waarbU de boerderU van den heer
L. van Orsouw ln de asch werd gelegd.
Ook de geheele inboedel, een groot aan
tal landbouwwerktuigen, voorraden hooi
en stroo werden door het vuur vernield.
Omtrent de oorzaak van den brand tast
men ln het duister.
De schade wordt door verzekering ge
dekt, De brand was uitgebroken ln het
achterhuls.
o
MOTORJACHT VERBRAND.
Gistermiddag ls te Lemmer bü het uit
varen de motor van het stalen motorjacht
„Veka", eigenaar dr. Knufman Ansink. ge
ëxplodeerd. tengevolge waarvan een lek
ontstond ln de benzinetanks en het jacht
ln brand vloog. De heer Knufman Ansink
en de overige opvarenden wisten tijdig
den wal te bereiken, zoodat persoonlUke
ongelukken niet zijn voorgekomen. De
brandweer heeft met één straal op de wa
terleiding het vuur bedwongen. Het jacht
is geheel uitgebrand. Het vaartuig was
verzekerd.
o
DRAMA BIJ LAGE ZWALUWE.
Gistermorgen te omstreeks 10 uur was
de 15-jarige zoon van den schilder Melis
sen uit Lage Zwaluwe bezig met het ver
richten van werkzaamheden in de slaap
kamer van een pas gereed gekomen boer
derij van den landbouwer de L. te Wagen
berg bU Lage Zwaluwe. Plotseling hoorden
de ln de boerderU aanwezige personen een
schot afgaan. Tot hun grooten schrik von
den ze het ontzielde lichaam van den Jon
gen. HU bleek een schot hagel in de lin
kerborst te hebben gekregen. Hoe het on
geluk zich precies heeft toegedragen, ls
niet bekend. VermoedeUJk heeft de jon
gen het geweer dat ln de slaapkamer hing
bekeken, waarbU dan het schot is afge
gaan.
MEISJE ONDER EEN AUTO GERAAKT.
Gistermiddag is het achtjarig dochter
tje van den heer K. te Musselkanaal onder
een auto geraakt bestuurd door O te
Stadskanaal. Het kind bekwam een her
senschudding en is aan de gevolgen over
leden.
o
LUCIFER IN EEN LEEG BENZINE-VAT
GEHOUDEN.
In Valkenswaard had de 45-jarige arbei
der v. d. H. de gierput bU den heer J.
geledigd. Men had den inhoud ln oude
benzlne-vaten per vrachtauto wegge
bracht en na afloop van het karwed had
men de vaten met water gereinigd.
Om zich te overtuigen dat de vaten
schoon waren, lichtte de heer J. met een
lucifer bij. Dit had tot gevolg dat een der
vaten met een geweldigen knal uiteen
vloog en liet deksel het rechterbeen van
v. d. H. verbrijzelde, waarna het nog 200
meter van de plaats der ontploffing werd
weggeslingerd.
Op last van dr. D. Is v. d. H. naar het
St. Joseph-gasthuis te Eindhoven overge
bracht. Daar is het been geamputeerd.
De heer J. werd licht gewond en ls in
het ziekenhuis Valkenswaard veizorgd.
Van der H.. die gehuwd is, is vader van
twaalf kinderen. Msb.
o
BUITENLANDSCH GEMENGD.
AL C ATONE IN ZIJN STRAFKOLONIE.
Al Capone, Amerika's beruchte „gang
ster". moet nu, ver van rijn luxueuse villa
te Miami in Florida, waar hU zich omgaf
met groote weelde en in kostbare auto's
rondreed, in de strafkolonie op het eiland
Alcatraz schoenen lappen.
HU leidt hier een volkomen geïsoleerd
bestaan. Er is op het eiland zelfs geen ra
diotoestel en de gevangenen mogen geen
kranten lezen.
Al Capone en zUn mede-gevangenen op
dit eiland, zijn gerangschikt in de klasse
„onverbeterlUke misdadigers", wien elk
contact met de buitenwereld moet worden
ontzegd.
o
BRAND.
Op het centraal station te Bromberg
'Duitschl.) is brand uitgebroken ln een
deel der groote werkplaatsen. Het vuur
tastte ook het 100 meter lange gebouw der
modelmakerij aan. Vandaar dreigde het
vuur over te slaan op de aangrenzende
gebouwen en op voorraden steenkolen.
Met gebruikmaking van alle beschikbare
bluschmiddelen, waarbU assistentie ver
leend werd door militairen en spoorweg
beambten, slaagde men er in, een nog
grootere uitbreiding van het vuur tegen
te gaan. BU de reddingswerkzaamheden
hebben verscheidene brandweerlieden vrU
ernstige brandwonden bekomen,
o
EPIDEMIE VAN KINDERVERLAMMING
IN DENEMARKEN.
In Denemarken is een epidemie van
kinderverlamming uitgebroken. In Faa-
borg zijn 120 en ln Odense 34 gevallen ge
constateerd. Tweehonderd soldaten ln het
garnizoen van Odense zUn gevaccineerd
en de ziekenhuizen liggen vol patiënten. I
(Bulten verantwoordelUkheld der Red.)
Cople van de al of niet geplaatste
stukken wordt niet teruggegeven.
HET BEDANKEN VAN DE KERKVOOGDIJ
TE KATWIJK AAN ZEE.
Een kwestie met den Raad van Beheer
heeft groote ontroering gebracht in de
kringen van de Ned. Hervormde Kerk te
KatwUk aan Zee. Ten deele is de oplos
sing in de kwesties gevonden door het en
bloc bedanken van de KerkvoogdU Kruyt.
Ten deelewant voor de 7 afgetre-
denen moeten nieuwe functionarissen
gekozen worden en met het bezetten van
de vrU gekomen plaatsen is men nog niet
klaar.
Om twee redenen spraken we van de
KerkvoogdU Kruyt".
Ten eerste was de samenwerking onder
de leiding van Voorzitter Kruyt steeds
voorbeeldig en ten tweede Ls de heer
Kruyt 25 jaar lid van het College geweest.
HU kende het werk tot in details; het
werk dat geheel z'n hart had en waarvoor
hU zich gaf.
Het werk van de KerkvoogdU Kruyt
thans bestaande uit de heeren L. Kruyt, C.
den Duik, A. Parlevllet, A. Verloop, Abr.
Ouwehand, J. R. Bloot en C. Bloot is voor
de Gemeente een grooten Zegen geweest.
En de stuwkracht van het College was
zUn Voorzitter L. Kruyt. 't Is daarom goed
lets van het werk van het College te
memoreeren. Plaatsruimte maakt dat dit
niet veel kan zUn, want in de 25 Jaar die
hij Kerkvoogd was zUn er vele en belang-
rUke zaken geschied. Een ervan moet ge
noemd worden, omdat de naam Kruyt
onverbrekelUk verbonden is aan de restau
ratie van de Oude Kerk. In 1887 werd deze
kerk verkocht aan de reederij en was
mitsdien reederUschuur. Toen de Kerk aan
meer ruimte behoefte kreeg, ofschoon
Inmiddels een zaal voor Protestantsche
Belangen was gebouwd die een reeks van
jaren als kerk dienst deed was het L.
Kruyt die de geesten bewerkte tot het be
reiken van zyn lievelingsplan, n.l. het
wederaankoopen van de Oude Kerk, om
die te restaureeïen in zijn oude luister.
Vele bezwaren, vooral materieele moesten
daarvoor overwonnen worden. Gebleken
is dat Katwijk de Oude Kerk lief had en
tot een offer bereid was. Kruyt was het
die opwekte tot dat offer en die liefde van
Katwijk leidde tot het bereiken van het
doel. Dat offer was niet gering. Werd de
kerk verkocht voor f. 5000.— ze moest
teruggekocht worden voor f. 45000.en de
restauratie zou vragen f. 150.000. B1U-
moedig met dit werk begonnen werd het
in 1923 voltooid.
Na den aankoop kwamen de bezwaren.
Immers moest de nieuwe bouw geheel in
den stUl van het bestaande geschieden.
Dat was een eisch van de Commissie voor
Monumentenzorg. Oude gegevens en tee
kenlngen, de oude fundeeringen enz. enz.
moesten worden opgezocht om aan de
elschen van Monumentenzorg te voldoen
en daarvoor van de Regeering een bedrag
te verkrijgen van f. 10.000.— Later bleek
dat deze f. 10.000.geen gift was doch
een renteloos voorschot, af te lossen bin
nen afzienbaren rijd. Ook deze teleurstel
ling heeft Kruyt overwonnen. We memo
reeren dit, om de groote moeilUkheden
verbonden aan het restaureeren van oude
gebouwen aan te toonen.
Kruyt zorgde voor de besprekingen met
de regeering met de Commissie voor de
Monumenten, confereerde met, en gaf
aanwijzingen aan, den architect. Zonder
iets te kort te doen aan het vele werk
van zUne Collega's Kerkvoogden, moge
gesteld worden ook op grond van uit
spraken van die Collega's dat Kruyt was
de leidende stuwende en regelende kracht
van een werk dat geworden ls de trots
van Hervormd Katwijk ln 't bijzonder en
van de Gemeente Katwijk in 't algemeen.
Zonder daarnaar te streven, richten men-
schen als Kruyt een gedenkteeken voor
zichzelf op, want de naam Kruyt zal ver
bonden blUven aan onze mooie zuivere
gave Oude Kerk. Zulke menschen zUn
moeilUk te vervangen, al zal Kruyt dat
zelfs tegenspreken.
Ten slotte zU nog de laatste geste van
de aftredende KerkvoogdU Kruyt gemeld,
n.l. de bouw van het mooie Jeugdhuis, dat
voorziet ln de' behoefte van de Jeugdor
ganisatie die als doel zich stelt ..het leiden
van Katwljksche Jeugd op rechte banen".
Al deze dingen stelden zware eischen
aan de financien. Voorzichtig en goed
financier als Kruyt ls, wist hU niet alleen
te zorgen dat de benoodigde bedragen
steeds op tUd ter beschikking stonden,
maar ook dat de schuldenlast van de kerk
niet steeg boven heigeen de Gemeente
ook in deze slechte tijden kan dragen.
Het eerste Jaar na den bouw van de
Oude Kerk bedroeg n.l. de totale schuld
plm. f. 230.000.en thans nu de Oude
Kerk er ls en het Jeugdhuis en nog een
Diaconiegebouw is aangekocht, om alleen
de groote- zaken te noemen is de schul
denlast nog plm. f. 90.000.—.
Ned. Hervormd KatwUk ziet noode het
College heengaan, in 't bUzonder zijn
voorzitter L. Kruyt.
EENIGE LEDEN DER
HERV. KERK.
o-
GEEN SUCCES?
Toen H.M. de Koningin ln de Troonrede
van verleden jaar nadrukkeUjk er op wees,
dat de huren omlaag moesten, heeft ZU dit
besluit na rijp beraad genomen, daaraan
valt niet te twijfelen.
Nu is het een kwestie van ondergeschikt
belang, waar men de koe bij de horens zal
vatten. Zal de actie landelijk gevoerd wor
den, zal het parlement haar aanhangig
maken, zal de stedelUke overheid zich hier
voor een taak gesteld zien, dan zullen po
litieke vereenlglngen haar te berde bren
gen. Zal die vereeniging A.R. of S.D.A.P.
zijn!
Nu is het de S.D.A.P. die hier de eerste
daad verricht heeft. De petitionnements
actie is achter den rug.
Met welk doel nu getracht zooveel mo
gelijk aan te toonen, dat de S.D.A.P.-leden
alleen en vooral geen politiek-andersden-
PREDIKBEURT.
LISSE.
Geref. Gem. (in de Ned. Herv. Kerk)
Hedennam. 8 uur, bevestiging van cand.
H. Lichtenberg door ds. G. H. Kersten van
Rotterdam.
NED. HERV. KERK.
Beroepen: Te Lage-Vuursche A. F. P.
Pop te Monster.
GEREF. KERK.
Beroepen: Te Drachtstercompagnie drs.
K. G. Idema, cand. te Wlnsum (Gron.).
o
DE GENERALE SYNODE DER
CHR. GEREF. KERK.
n.
In de gisteren te Zwolle voortgezette
zitting van de Generale Synode der Chr.
Geref. Kerk, heeft de voorzitter van de
roepende kerk, ds. L. de Bruyne, een
woord van sympathie gesproken jegens
ds. Joh. v. d. Vegt te Vlaardingen, die 25
jaar als Scriba de Synode diende en die
thans zoo ernstig ongesteld is dat hU ge
noopt is emeritaat aan te vragen.
De nleuwgekozen praeses, ds. A. H. Hll-
bers te Groningen, nam vervolgens zitting
met een korte toespraak waarin hU dankte
voor het in hem gestelde vertrouwen en
verwelkomde de praeadviseurs, de hoog
leeraren prof. P. J. M. de Bruin; prof. J.
J. v. d. Schuit, prof. G. Wisse en prof. J.
W. Geels, alsmede de leger- en vlootpredl-
kant ln algem. dienst ds. H. Janssen.
Hierna opende de voorzitter de eerste
zitting met gebed. Door op te staan van
hun zitplaatsen betuigden de afgevaardig
den hun instemming met de beUjdenls-
schriften. De handelingen van de vorige
Synode werden na eenlge discussie goed
gekeurd.
De volgende secundi-afgevaardigden na
men zitting: voor ds. H. Velema ds. K.
Bokhorst te Murmerwoude; voor ouderling
W. v. Deventer, ouderling A. v. Dalen te
Assen en voor ouderling P. J. v. d. Burg
ouderling C. Overweel.
Tot leden van de perscommissie werden
benoemd de heeren ds. L. H. v. d. Melden
te 's Gravenhageds. L. de Bruyne te
Zwolle en ouderling B. J. Boerrlgter te
Deventer.
De praeses deed vervolgens mededeeling
van tal van Ingekomen stukken. Naar
aanleiding van een schrUven van de Chr.
Reform-Church in Noord-Amerika be
sloot de Synode Ref. I. v. Dellen namens
deze kerk gaarne ter Synode te ont
vangen.
Het schrUven van Deputaten van de
Gen Synode der Geref. Kerken in Neder
land met bUlage „publiek getuigenis aan
alle belU'ders der Geref. religie in Neder
land. niet behoorende tot de Geref. Ker
ken" houdende het verzoek tot een samen-
spreklng over hetgeen verdeelt en scheidt
om zoo mogelyk te komen tot vereeniging,
werd ter voorbereiding gesteld in handen
van een commissie bestaande uit de hee
ren ds. L. H. v. d. Melden; ds. J. Jonge-
leen te Apeldoorn; ds. W. Kremer te
Leeuwarden; ouderling G. J. C. Vermeer te
Noordeloos en ouderling G. RUksen te
Zeist met als praeadvlseur prof. J, J. v. d.
Schuit.
Een ingekomen schrUven van de ge
meente van Urk werd in handen gesteld
van Deputaten voor de Inwendige Zen
ding.
Enkele bezwaarschriften betreffende ver
schillende aangelegenheden worden in
handen gesteld van commissies voor on
derzoek en advies.
Van ds. A. Bikker, miss. dienaar des
Woords te Mamasa, kwam een telegram
in vanuit Makassar, meldende zUn goede
aankomst op het zendlngsveld.
Door ds, L. de Bruyne van Zwolle werd
als secr. van het curatorium der Theol.
School te Apeldoorn verslag uitgebracht
over het tijdvak 1931—1934. In het ver
slag werd in het bUzonder nadruk gelegd
op de noodzakelükheid van een zoo vol
ledig mogeUjk literaire opleiding. Aan de
discussie namen deel de heeren ds. J. Ho-
vius van Nieuwe-Pekela; ds. W. Kremer
van Leeuwarden; ds. P. de Groot van
Gorinchem; ds. W. BUleveld van Haarlem-
centrum en ouderling W. Nederlof van
Rotterdam, waarna het verslag onder
dankzegging werd goedgekeurd. Tot pen
ningmeester werd gekozen in de plaats
van ds. T. Bakker ds. R. E. Sluiter te
's Gravendeel en tot 2e penningmeester,
prof. P. J. M. de Bruin. De praeses richtte
een woord tot ds. Sluiter ln verband met
zijn benoeming tot penningmeester en
sprak den wensch uit dat hU ln die
functie de Chr. Geref. Kerk nog vele ja
ren dienen moge.
Ds. Sluiter sloot daarna de eerste zit
ting met dankgebed.
o
TECHNISCHE HOOGESCHOOL.
BU Kon. Besluit is aan lr. P. D. C. Kley
op zijn verzoek eervol ontslag verleend als
hoogleeraar aan de Technische Hooge-
school te Delft met dankbetuiging voor de
in deze betrekking, bewezen diensten.
kenden dit petitionnement hebben getee-
kend?
Het is toch niet de bedoeling de S.D.A.P.
met de woorden „fietstochten en fanfares"
minder vriendelUk gezind te zijn, daarvoor
tpch kan dit ingezonden schrUven der A R.
Kiesvereeniging niet bedoeld zyn?
Critiek achteraf op de Troonrede van de
A.R. kiesvereeniging, kan lk mij ook moei
lUk indenken. Hier is de eerste stap ge
daan. Laat de A.R. kiesvereeniging een
tweede doen, dan zal de S.D.A.P. die niet
anders dan steunen en toejuichen, omdat
én S.D.A.P.'ers en AR. beiden, met huur
verlaglng gebaat zullen zUn.
Met vr. dank.
J. W. V. d. REIJDEN,
3 Octoberstraat 7 a, Lelden.
HET VRAAGSTUK DER
KLASSEGROOTTE BIJ HET
LAGER ONDERWIJS.
IN VERBAND MET DE STATISTIEK
DER LEERKRACHTEN.
De jongste statistische gegevens ten
aanzien van de leerkrachten MJ het ge
woon- en uitgebreid lager onderwijs geven
de gelegenheid tot het maken van ver
strekkende conclusies, omdat zU het hart
van ons onderwUsstelsel raken.
Op 31 December 1932 waren ln ons land
n.l. 36.479 leerkrachten werkzaam bij het
gewoon lager onderwUs, n.l. 29.284 onder-
(vijzers en 7195 hoofdonderwUzers. De ge-
zamenlijke U.L.O.-scholen telden op dien-
zelfden datum 3470 leerkrachten (2874
onderwUzers en 796 hoofden). Voor betqe
schooltypes te zamen bereiken we dus een
personeelsterkte van rond 40.000 man.
In 1929 bedroeg het totaal aantal leer
krachten bU het g. 1. o. nog maar 34.878
In 1930 steeg dit aantal met 1178 en in
1931 nog eens met 767, maar in 1932 kun-
nen wU voor het eerst een daling consta-
teeren; het aantal onderwUzers vermin
derde in dat Jaar met 344.
In de eerste plaats mogen wU consta-
teeren. dat deze daling ver boven het
normale uitgaat. Weliswaar ls ook het
aantal leerlingen in 1932 verminderd, doch
maar heel weinig, n.l. met 1210. In ver
band hiermede zou een normale achter
uitgang van het ondenrijzerscorps niet
meer dan 44 moeten bedragen, zoodat de
conclusie voor de hand ligt, dat ongeveer
300 leerkrachten op niet-normale wijze
zUn afgevloeid; hetzU door opheffing of
combinatie van scholen, hetzij door be
zuiniging of vergrooting der klassen.
Reeds thans staat vast, dat het aantal
leerkrachten in 1933 nog ln beduidend
sterkere mate ls afgenomen, zoowel door
de vermindering van het aantal leerlingen
in verband met de daling van het ge
boortecijfer als door de ingrijpende be
zuinigingsmaatregelen, welke inmiddels
zUn getroffen.
Bij de scholen voor uitgebreid laget
onderwijs vertoont het aantal leerkrach
ten van 1929 tot 1932 een accres van 487.
Het aantal leerlingen ging in genoemde
jaren veel meer vooruit naar verhouding,
doch dit verschil ls uitsluitend toe te
schrijven aan het feit, dat het aantal leer
lingen per ondenrijzer ln die periode Is
toegenomen.
Van 1929 tot 1932 steeg het aantal leer
krachten bU het gewoon lager onderwijs
met 1601. Deze UJn geldt echter niet voor
de openbare scholen, want deze onderwijs
inrichting moest een achteruitgang boe
ken van 957 of 6,6 "/o. De Protestantse)!-
Christelijke scholen namen echter 889
onderwUzers meer ln dienst, hetgeen een
vooruitgang is van 10,6%, de Roomsch-
Katholieke 1639 of 14,6% en de neutrale
bijzondere scholen 30 of 4,2%.
Hoewel deze cUfers op zichzelf zeer in
teressant zUn, dringt zich in dit verband
een andere vraag aan ons op, nJ. hoe groot
het gemiddeld aantal leerlingen per on
derwijzer is op de verschillende soorten
scholen. En de uitkomsten rijn zeker
merkwaardig te noemen. BU het g. L a
staan de neutrale particuliere scholen s
ongetwijfeld het gunstigst voor met ea
gemiddelde van 24,2 leerlingen per onder-
wijzer. Voor de gezamenlUke lagere scho
len bedroeg het gemiddelde 32,9, hetgeen
dus aanmerkelUk hooger ls. Toch behoeft
dit lage cUfer van de neutrale scholen ons
geenszins te verwonderen, want door de
buitengewoon hooge schoolgelden, die op
deze scholen ln den regel geheven worden,
ls zulk een gunstig resultaat mogelijk ge
worden.
Toch bleven ook de openbare scholen
met 31,5 leerlingen per ondenrijzer nog
beneden het algemeen gemiddelde. De
Protestantsch-ChristelUke staan met 32,8
vrijwel op geUJk niveau en alleen de
Roomsch-Katholieke scholen komen be
langrijk boven het RUksgemlddelde uit
met 34,9 leerlingen per ondenrijzer. Al
gezien van andere factoren, die van In
vloed kunnen zUn, mag aangenomen wor
de, dat de kwaliteit van het onderwijs
beter wordt naarmate het aantal leer
lingen per ondenrijzer daalt.
BU het uitgebreid lager onderwUs zijn
de verhoudingen eenlgszins anders. Ook
hier staan de neutrale scholen er gunstig
voor met 16,9 leerlingen per onderwijier,
want het algemeen gemiddelde ls niet
minder dan 21,7.
Van de overige richtingen echter nemen
de openbare scholen de meest ongunstige
positie ln met 22,9 leerlingen per leer
kracht. Ook de Protestantsch-ChristeUJke
scholen blinken niet uit met een gemid
delde van 22,1 en de Roomsch-Katholieke
wisten het beneden het RU lesniveau te
brengen met 20.2 leerlingen per onder-
wUzer. Het behoeft wel geen betoog, dat,
vooral by het openbaar onderwijs, deze
cijfers inmiddels belangrijk gestegen zul
len zijn.
o
ONDERWIJSRAAD.
BU Kon. Besluit is opnieuw benoemd tot
secretaris van den Onderwijsraad H. w.
Tilanus te 's Gravenhage,
C. N. B. te L. Wendt u tot de polltié
afdeeling gevonden voorwerpen, waar men
U gaarne volledig zal Inlichten.
A. L. te L. Leiden, Den Haag, Delft,
Rotterdam. Dordrecht, MoerdUk, Breda.
Totaal 90 K.M, Breda, Prlncenhage, Zun*
der, Brasschaet, Antwerpen, Vieux Dleu,
Mechelen, Vilvoorde, Brussel. Totaal 99
K.M. Brussel, Anderghem, Tombeek, Wavre
Corbais, Gembloux, Beuzet, Livot, Namen,
Luik. Totaal plm. 100 K.M. Luik Herstal,
Visé. Maastricht, Roermond. Totaal 80
K.M. Roermond, Baexem, Weert, Maar-
heeze. Leende, Heeze, Geldrop, Eindhoven,
Best, Oirschot, Moergestel, Tilburg. Totaal
90 K.M. Tilburg, Dorst, Breda, Le'5en'
Totaal 113 K.M. Een bewUs van Neder
landerschap, aan te vragen ter gemeente
secretarie, is voldoende. Voor uw foto hebt
u een zgn. „pas-avant" noodlg. Aan te
vragen bU J. van Hees, Consul Zuid. Nea.
Wielerbond, Dorpstraat 8, Nispen. Prijs
franco per post per kaart f. 0.60. Bij de
aanvrage ls noodig: volledig adres van den
aanvrager, merk en nummer van her
rijwiel en een pasfoto. U doet beter uw
bultenlandsch geld hier te koopen; ver
schil in prUs ls er echter niet.
M
