NA DEN MOORD OP DOLLFUSS. 75$te Jaargang VRIJDAG 27 JULI 1934 No. 22806 STADSNIEUWS. MUZIEK. AFWACHTEN BLIJFT HET PAROOL. Het voornaamste Nieuws van heden. VACANTIE-ADRES LEIDSCH DAGBLAD DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN PRIJS DER ADVERTENTIEN: 30 Cts. per regel voor advertentlën uit Lelden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere advertentlën 35 Cts. per regel. Kleine advertentlën uitsluitend bi) vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts. bU een maximum aanbal woorden van 30. Incasso volgens postrecht. Voor eventueele opeendlng van brieven 10 Cts. porto te betalen. Bewijsnummer 5 CTe. Bureau Noordeintls plein Telefoonnummers voor Directie en Administratie 2500 Redactie 1507. Poatulfijma en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54. PRIJS DEZER COURANTS Voor Lelden per 3 maanden f.2,-35; per week t. 0.18 Bulten Lelden, waar agjeoten gevestigd sgn, per wëek „O.W Franco per post f. 2.35 portokosten. Dit nummer bestaat uit DRIE bladen EERSTE BLAD. PAEDAGOGIEK AAN DE LE1DSCHE UNIVERSITEIT. Gisteren is een Staatsblad verschenen, tioudende wijziging van het Kon. Besluit van 29 Januari 1918 tot aanwijzing van de I vereenlging Het Ned. Lyceum te 's-Gra- Ivenhage als bevoegd om bij de faculteit I der letteren en wijsbegeerte aan de Rijks universiteit alhier een bijzonderen leer- "stoel te vestigen. De woorden „de paedagogiek In vollen omvang en toepassing" worden vervangen door: empirische psychologie en opvoed- nde in vollen omvang en toepassing." VACANTIE BOUWBEDRIJVEN 1934. Vanaf a.s. Maandag 30 Juli tot en met I Vrijdag 3 Augustus zal in het bouwbedrijf I niet gewerkt worden, omdat dan krach- Itens de Landelijke Collectieve Arbelds- overeenkomst de vacantie gehouden wordt. Deze maatregel geldt zoowel voor Leiden I sis voor de buitengemeenten. VER. VAN VRIJZ. HERVORMDEN. Onder verwijzing naar een adverten- I tie in dit Blad verzocht men ons er op te I wijzen, dat de kerkdiensten der Ver. van I Vrijzinnig-Hervormden in verband met de Iherstelling van de groote zaal van het I Volkshuis tot nadere aankondiging ln het I Hutsgebouw zullen worden gehouden. TEHUIS VOOR MILITAIREN. Het was gisteravond feest in het Tehuis tan den Morschweg. Te klokke acht uur de mondorgelclub „Bravo" met volle rmuziek den Morschweg opgemarcheerd, om zich voor dezen avond neder te zetten in 1 den tuin, teneinde voor de bezoekers een I concert te geven. De jonge muzikanten I hebben zich op een wijze van hun taak I gekweten, die aller bewondering afdwong. Het was dan ook welgemeend, toen aan het eind van den avond een der bestuurs- leden van het Tehuis „Bravo" en haar 'irlgent, den heer v, d. Reyden, heel har telijk dank bracht, voor den mooien avond omen militairen aangeboden. Was het dit maal voor het eerst, dat „Bravo" hier van haar kunnen blijk gaf, het zal zeker niet voor de laatste maal geweest zijn, wat dan wk door het bestuur reeds dadelijk werd gezegd. o GEVAARLIJK KINDERSPEL. Gistermiddag omstreeks 5 uur ls de. 113-jarige H. T., wonende in de Alexander- ttraat, op den Heerensingel van een vrachtauto gevallen, waar hij van achteren |op was geklauterd. Hij bekwam een ga llende wonde aan het achterhoofd en is poor den Eerste Hulpdienst naar het Academisch Ziekenhuis vervoerd. DE ARBEIDSBEURS. Gisteren waren 3099 (v.j. 2538) toekenden ingeschreven. werk- HANDELSREGISTER KAMER VAN KOOPHANDEL. Wijziging. H. J. Planje, Noordeinde 4 en 6, Katwijk l. Zee. Manufacturenhandel. Bijvoeging uitgeoefend bedrijf: heeren- lleedlng en -modeartikelen. Geslaagd voor het examen Boekhou den van Leeraren in de Handelsweten schappen de heer W. Jansen alhier. Onze stadgenoot, de heer H. J. M. schouten, is geslaagd voor het examen pkte L.O. De heer R. Heering, organist hier ter stede, behaalde gisteren het beiaardiers- diploma van de Beiaardschool te Mechelen ■(directeur Jef Denijn), wier lessen hij ge volgd had. Voor acte R (handenarbeid) slaagde 'e 's-Gravenhage, mej. M. A. W. van Ser- Thondt, alhier. De reserve-sergeant-titulair S. M. Koopmans is met ingang van 2 Augustus pk. benoemd tot Vaandrig der Militaire- Wdmlnlstratie bij het 6e Regiment-Veld- Prtillerie alhier. k Bi) de dezen zomer gehouden prac- «Jk-examens behaalden diploma's: Fransehme]. L. Tolk; Engelsch: de Peeren W. v. d. Huyzen, W. Keyzer, H. witteman; Duitsch: P. v. d. Haak en Th Lfriuin. Allen leerlingen van den heer E. Offringa, alhier. Vrijdag 3 Augustus rijdt er een goed- 'oope trein naar Alkmaar, Bergen, Eg- „o™/ Schoorl en Den Helder (Texel). Zie °°k de advertentie in dit Blad. DERDE ZOMERCONCERT. Bach-herdenking, Leo Mens, Sam Swaap. 28 Juli 1750: gedenkwaardige datum! Johann Seb. Bach, wiens kunst boven alle tijden staat, overleed te Leipzig. Gedenk waardige datum voor ons, die zijn groot heid in vollen omvang erkennen en door voelen. Niet aldus zoozeer voor zijn tijd- genooten: Bach's dood trok betrekkelijk weinig aandacht. In Leipzig werd over het algemeen niet beseft, wit men ln dezen „Uebermensch" verloren had, al denken wij aan uitspraken als die van Frederik de Groote „Nur ein Bach". Hij getuigt ons in z'n werken op dui zenderlei wijze van het „eeuwige". Wel licht op dezen eeuwigheidsinhoud zijner muziek berust 't feit, dat 't 100 jaren duurde vóór de menschheid Bach's ge weldige beteekenis ging begrijpen. Zijn eigen tijd rekende hem wel als orgel- virtuoos, maar toch niet als toonschepper tot de allergrootsten. Lang werden zijn werken in kerk, concertzaal of woning zelfs in 't geheel niet uitgevoerd. Een Mozart, een Beethoven waardeerden hem, maar hun volledige erkenning móést wel uitblijven, eenvoudig omdat zij te weinig van zijn composities kenden. En zelfs de bewondering van een Schumann, een Mendelssohn, die zooveel voor de Bach- renalssance deden, kon deze reuzenver- schijning niet ten volle bevatten. Heden ten dage ls te dien opzichte ontzaglijk veel veranderd: een oprechte Bach-cultuur, die echter wel eens gevaar liep al te eenzijdig te worden, heerscht reeds lang. De „Bachbeweging", de mo numentalp uitgave zijner werken, de on telbare biografieën, de velerlei uitvoerin gen van Bachvereenlgingen en nog zóóveel meer, hebben hun opvoedend en verhel derend werk gedaan, speciaal ook wat be treft de juiste wijze om zijn scheppingen te interpreteeren (Schweitzer!) Vooral onze tijd kenmerkt zich door een hevig verlangen naar een juist begrip en warme liefde voor de Bachmuziek. Zoowel bij componisten, executanten en leeken, al kan er nog veel van zijn goud meerdere bekendheid verkrijgen (cantates enz.) Een gelukkig en merkwaardig verschijnsel: juist in dezen tijd van vertwijfelende onrust, onkerkelijkheid en uiterlijkheid toch bij een groot deel der menschen deze contrasteerende hang naar Bach's innerlijkheid, waarin het durende, het on begrensde, het eeuwig-standvastige, het waarachtig leiding-gevende leeft, waaraan men zich vol vertrouwen kan vastgrijpen. Bach valt nu de oneindige eer ten deel, die slechts het genie toekomt. En hoe meer wij hem leeren kennen, des te grooter wordt onze liefde. Een avond als gisteren in de Pieters kerk, geheel aan Bach's nagedachtenis ge wijd, kan die liefde slechts versterken. Met Mens aan het orgel en Swaap als vlolist, weet men, dat het een goeden avond worden zal. Toch kwam het ons voor, dat zij den Meester het schoonste eerden aan het einde van den avond. Toen waren zij eerst geheel op dreef, was de volledige rust en overgave, de zuiverste techniek aanwezig, waar door het Adagio uit de derde vioolsonate en de bekende Sarabande in het puurste licht kwamen te staan, besloten door de magistrale Fantasia en Fuga in G moll, die door Mens zóó volstrekt beheerscht. zóó duidelijk van stemvoering, zóó gelijk matig en vloeiend van rhythme werd ver tolkt. dat hiervoor slechts woorden van den hoogsten lof passen En wit te zeggen van dien goud-glanzenden, nimmer aan intensiteit verflauwenden toon van Swaap, in rustige voldragenheid uitstervend tot een teeder pianissimo? Dat waren de mooiste momenten in dit korte, maar boeiende programma, waarop Swaap nog de technisch buitengewoon zware E moll sonate uitvoerde, doch niet verhinderen kon, dat in het aanvangsallegro de hoogte soms te scherp klonk en de gecompliceerde grepen niet steeds volkomen lukten. Maar qua muzikaliteit, geestelijke inleving, nu anceeringen en dynamische spanning werd ook hier een hoogen graad bereikt. Mens speelde nog het beroemde A moll concert naar Vivaldi en zijn rustige voor dracht, juiste tempi en als immer wèlge- kozen registratie getuigden van beproefde Bachkennis. Geopend werd met het koraal en koraalvoorspelen „Wer nur den lieben Gott lasst walten" en „Ein feste Burg" behoorende tot de verhevenste kunst uitingen van den Onsterfelijke, imponee rend door het onvergelijkelijke stemmen- weefsel. dat de wondere en vertrouwde melodieën omgeeft, door rijkdom van be werking en fantasie, door dichterlijke diepte en stemmingsschilderingen schier „sympfonische Dichtungen" gelijk, daarbij in grondstemming ongewoon pakkend, on verbrekelijk uit de schoone teksten op bloeiend, als zoodanig hoogtepunten van programmamuziek. Ook hierin toonde Mens zijn tot erkentelijkheid dwingend in zicht. Mogen echter de opbrengsten voor het Pieterskerk-orgelfonds binnenkort zoodanig zijn, dat zij de zoozeer begeerde restauratie kunnen toestaan: den nauw- lettenden toehoorder, wien zekere gebre ken gebreken niet ontgaan, zoowel als den organist, die dan nog meer kan geven, zal dit toch welkom ziin Den helaas te weinig toehoorders is een Bach-avond geschon ken, getuigend van eerlijken eenvoud: hart en ziel stonden bij uitvoerders en toehoorders gelijk wijd open, om Bach's geniale kunst te geven en te ontvangen! (Vervolg van het 2de Blad). Dollfuss' politiek testament. PARIJS, 27 Juli (V.D.). - In zijn editie van heden publiceert de „Excelsior" een artikel, dat Dollfuss in het begin van de vorige week heeft geschreven en dat het blad het politiek testament van Dollfuss noemt. Het artikel is getiteld: „Bommen en politiek". Daarin zegt Dollfuss onder meer: de leden mijner regeering en ikzelf hebben alleen de ambitie financiers van het vaderland te zijn. Ik ben getroffen door het feit, dat een aanzienlijk deel van ons volk, vooral de jeugd der intellec- tueele klasse zich houdt voor betere pa triotten dan wij zijn. Wij echter hebben jarenlang ons leven gegeven voor de ver dediging van het vaderland. Deze kringen zijn ziek, want zij dralen niet om ter be reiking van hun doel de ergste rampen te voorschijn te roepen. Zij schrikken zelfs niet terug voor de afschuwelijkste mis daden. Geen van ons zou zijn politiek doel met zulke methodes willen bereiken. Het artikel besluit met een oproep tot de politieke partijen en de nationale kringen zich aan te sluiten bij de vaderlandsche beweging Iedere bond met een nationaal karakter zal spoedig moeten zeggen of hij in zijn rijen misdadigers of propagandisten van misdaden wil dulden. De Volkenbondsraad bijeen? PARIJS, 27 Juli (Reuter). - Het blad „Excelsior" meent te kunnen meedeelen, dat tijdens de onderhandelingen tusschen Parijs, Londen en Rome overwogen is de volgende week te Genève een buitenge wone zitting van den Volkenbondsraad bijeen te roepen, krachtens artikel 11 van het Volkenbondspact. De Raad zal dan waarschijnlijk een commissie benoemen, samengesteld uit vertegenwoordigers der mogendheden, die zich met de zaak bezighouden. Van officieele zijde wordt het bericht echter beslist ontkend. Von Papen naar Weenen. BERLIJN, 27 Juli (D.N.B.) Von Papen zal de Duitsche regeering vertegenwoor digen bij de begrafenis van dr. Dollfuss. Hitler's brief luidt volledig: Naar aanleiding van de gebeurtenissen te Weenen heb ik mij genoodzaakt gezien den rijkspresident de terugroeping van den Duitschen gezant te Weenen voor te stellen, daar deze op uitnoodiging van Oostenrijkschen bondsministers of Oosten- rijksche opstandelingen zich bereid ver klaarde aan een tusschen deze beiden getroffen overeenkomst inzake vrijgeleide en aftocht der opstandelingen naar Duitschland zonder overleg met de Duit sche regeering zijn goedkeuring te hech ten. De gezant heeft daarmede zonder eeni- gen grond het Duitsche rijk in een Oosten- rijksche interne aangelegenheid betrokken De aanslag op den Oostenrijkschen bonds kanselier, die door de Duitsche regeering ten scherpste veroordeeld en betreurd wordt, heeft den reeds wankelen politie- ken toestand van Europa buiten onze schuld nog verder verscherpt. Het is derhalve mijn wensch, zoo moge lijk tot een ontspanning van den alge- meenen toestand bij te dragen en speciaal de sedert lang vertroebelde verhouding tot den Duitsch-Oostenrijkschen staat weder in normale banen te zien geleid. Derhalve verzoek ik U, deze belangrijke taak op U te nemen, juist omdat gij sedert onze samenwerking in het kabinet mijn volste vertrouwen hebt genoten en nog bezit. Ik heb derhalve den rijkspresident voor gesteld, dat gij, uittredende uit het rijks kabinet en met ontheffing van Uw functie als commissaris van het Saargebied, voor een beperkten tijd in speciale missie in de functie van Duitsch gezant te Weenen wordt geplaatst. In deze positie zult gij onmiddellijk onder mij staan. Von Papen heeft deze benoeming aan vaard. WEENEN. 27 Juli (V.D.) In verband met de berichten omtrent een benoeming van Von Papen tot bijzonder gezant te Weenen wordt van officieele zijde ver klaard, dat tot dusverre bij de Oostenrijk- sche regeering de gebruikelijke diploma tieke stappen niet zijn gedaan. Zoodat het de Oostenrijksche regeering niet mogelijk is hieromtrent een verklaring af te leggen. Uit het buitenland. LONDEN, 27 Juli. (Ned. Tel. Ag.) Naar uit Rome wordt gemeld, heeft het Itali- aansche ministerie van buitenlandsche zaken een verklaring afgelegd, waarin wordt gezegd, dat de gebeurtenissen in Oostenrijk, ofschoon zij het geheele Ita- liaansche volk met droefenis vervullen, geen reden vormen voor ongerustheid. Een algemeens opstand zooals door de Nazis was beloofd heeft in Oostenrijk niet plaats gehad. Grooten steun kregen zij niet, en zij bevinden zich, wat de Oosten rijksche bevolking betreft, in een bedroe vende positie. Italië's economische en politieke hou ding jegens Oostenrijk blijft dezelfde als voorheen, daar de ongelukkige dood van Dollfuss deze politiek niet wijzigt, doch slechts van toepassing doet zijn op zijn opvolger. PARIJS, 27 Juli. In gezaghebbende kringen, zoo meldt Havas, is men ervan overtuigd, dat het werk van Dollfuss in zijn geest zal worden voortgezet door hen, die zijn helpers en medewerkers waren. De Parijsche avondbladen zijn het er over eens, dat de moord op Dollfuss vraag stukken opwerpt, die niet alle van uit sluitend internen aard voor Oostenrijk zijn. Deelneming van den Volkenbond GENEVE, 27 Juli (V.-D.) De plaats vervangend secretaris-generaal van den Volkenbond heeft het volgende telegram aan den Oostenrrijkschen Bondspresident gezonden Diep ontroerd door den mlsdadigen aan slag die tot den dood van Bondskanselier Dollfuss heeft geleid, verzoek ik de Oos tenrijksche regeering in eigen naam en ln naam van den Volkenbond de diepste deelneming en de uitdrukking der smar telijkste sympathie te aanvaarden." Voorloopig geen reorganisatie der bondsregeering. WEENEN, 27 Juli (Reuter). In een semi-officieele mededieeling wordt erop gewezen dat in de eerstvolgende dagen geen wijzigingen zuilen worden aane- ■bracht in de samenstelling van de bonds regeering. Om redenen van pieteit jegens den vermoorden kanselier streeft men er naar in het politieke leven van Oostenrijk rust te doen intreden. Bovendien is de kwestie van een regeerings-reorganisatie volstrekt niet dringend. Vice-kanselier Starhemberg heeft de leiding over de regeeringszaken, dat wil dus zeggen, over de functies, die bondskanselier Dollfuss na de laatste reorganisatie der regeering in zijn hand vereenigd had. Dit zijn de bondskanselarij, de buitenlandsche poli tiek, de veiligheid, het bondsleger en de landbouw. Italiaansche pers blijft scherp commentaar leveren. MILAAN. 27 Juli. (VJ>.). De Ita liaansche ochtendbladen van heden wijden wederom groote aandacht aan de Oosten rijksche gebeurtenissen. De verschillende verslagen en commentaren beslaan bij verschillende bladen meer dan drie volle pagina's. De toon der bladen is herhaal delijk buitengewoon scherp tegen Duitsch land Het scherpst is wel de „Gazeta del Popoio", waarin een hoofdartikel onder het opschrift: „Geweer aan den voet", verschenen is. dat concludeert, dat het fascistische Italië de feiten meer laat spreken dan enkele woorden. Italië is voorbereid om met de grootste promptheid en vastberadenheid te handelen. Italië kan door de gebeurtenissen niet verrast wor den. Eens vooral kondigt het wederom aan dat het geen fait accompli erkent, maar vastbesloten is de onafhankelijkheid van Oostenrijk ook met de wapenen te ver dedigen Overigens staat de medeplichtig heid van Duitschland aan de gebeurtenis sen in Oostenrijk vast. Wij willen niet ver geten, aldus het blad, dat de oorlog van 1914 met een aanslag is begonnen. Fel commentaar van de „Times." LONDEN. 27 Juli (V.-D.) De „Times" van heden kan geen woorden vinden fel genoeg om den lafharti'gen moord op bondskanselier Dollfuss te gëeselen en hen te brandmerken die daarvoor verantwoor delijk geacht moeten worden. Vooral het feit dat den bondskanselier medische en geestelijke bijstand geweigerd werd boe zemt het blad bijzondere afschuw in. „Het volledig verhaal" aldus de „Times" BINNENLAND. Een Nederlandsche reisweek van 2027 Augustus. (Binnenland. 3e Blad). Ajax voetbalkampioen van Nederland door een beter doelgemiddelde dan K.F.C. (Sport, 3e Blad). De Vierdaagscheheden steeg het aan tal uitvallers tot 96. Sport, 3e en le Blad). Contingenteering van steenkolen tot 1 Januari a.s. (Laatste Berichten, le Blad). BUITENLAND. Na den moord op Dollfuss. De regcering is den toestand meester. Morgen de uit vaart van den vermoorde. (2e en le Blad). Von Papen wordt gezant te Weenen. (2e en le Blad). Eden over het Oost-Locarno-pact. (Buitenl., le Blad). Ook de Belgische Senaat aanvaardt de machtigingswet. (Buitenl., le Blad). Corruptie in Roemenië ontdekt. (Tel., le Blad). „dat eerst geleidelijk bekend is geworden, maakt dat de naam nationaai-socialist stinkt in de neus van de wereld. Een systeem dat met zulke methodes bloeit, boezemt afschuw en walging overal in." Het blad zet vervolgens uiteen, dat het waarschijnlijk lijkt dat Dollfuss gevallen is juist op het oogenblik dat zijn overwinning in het zicht kwam. Wel is het meer dan mogelijk, zoo schrijft het blad, dat de meerderheid der Oostenrijkers voorstander zou zijn van de een of andere vereenlging met Duitschland, waarbij Duitschland ge rekend kon worden te leven onder een normaal regime en de gewone vrijheden genoot van een verlichte staat. Maar de waarheid schijnt te zijn, dat er in Oosten rijk zoowel als in het Saargebied en het Memelgebied een groeiende afkeer ontstaat van een nauwe vereenlging met een staat die geworden is tot het land van den poli- tieken gangster. De Duitsche regeering heeft zichzelf zeer wijselijk los gemaakt van de mislukte rebellie. Het gedrag der Duitsche regeering sinds het gebeurde van Woensdag is strikt correct geweest, en men kan dankbaar overwegen dat er op het oogenblik in het geheel geen aanleiding bestaat tot interventie in Oostenrijksche aangelegenheden. Het ziet er niet naar uit dat er onmiddellijk buitenlandsche com plicaties zullen ontstaan. Nog eeringer ia de kans op oorlog. De legers van Europa vormen riïet het gevaar. De onruststokers zijn de politieke gangsters; de soldaten vormen de ordetroepen. De wanordelijk heden die nu nog in Oostenrijk kunnen voorkomen zijn die van zijn eigen partijen. Wel is het waar dat de Italiaansche regee ring militaire voorzorgsmaatregelen heeft genomen langs de Oostenrijksche grenzen, maar geen land is vaster besloten dan Italië, dat de onafhankelijkheid van Oos tenrijk moet worden gehandhaafd. De Romeinsche correspondent van de „Times" schrijft elders in het blad, dat uit het snelle 'optreden van Mussolini met betrekking tot het zenden van troepen naar de Oostenrijksche grens aangeeft, dat de toestand buitengewoon delicaat en moeilijk was. Juist daarom willen gezag hebbende Italiaansche kringen den toe stand niet ernstiger maken door over ijlde uitlatingen en leggen zij er de na druk op dat ernstig gevaar voor den vrede het best kan worden afgewend door het handhaven van kalmte in geheel Europa. Dat Italië op eigen initiatief verdere de marches zou verrichten moet ten zeerste onwaarschijnlijk worden geacht. Tot dus verre schijnt geen overleg gepleegd te zijn tusschen de Italiaansche regeering en ver tegenwoordigers van de vreemde mogend heden in Rome. Men verwacht echter dat, te Rome of elders tusschen de belangheb bende mogendheden zal worden beraad slaagd. Vergeet niet vóór Uw vacantie onderstaand biljet aan ons toe te zenden Onderqeteekende -- wonende (straat)No. wenscht het „LEIDSCH DASBLAD" vanaf t m,-opgezonden te hebben aan onderstaand adres

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1934 | | pagina 1