Vereeniging van
Gasfabrikanten in Nederland.
HET DUITSCHLANDVAN HEDEN
LEIDSCH DAGBLAD - Derde Blad
Jinsdag 3 Juli 1934
62ste Algemeene Vergadering te Leiden.
O
0
Ontvangst door het gemeentebestuur.
Vandaag en morgen houdt de Vereeni
ging van Gasfabrikanten in Nederland ln
„Den Burcht" haar 62 ste algemeene ver
gadering onder voorzitterschap van Ir. M.
V. d. Horst van de Westergasfabriek te Am
sterdam. Gisteravond zijn de deelnemers in
de Lakenhal ontvangen door het ge
meentebestuur.
Ontvangst door bet gemeentebestuur.
De talrijke gasfabrieksdirecteuren wer
den in de Papezalen van de Lakenhal ont
vangen door den burgemeester mr. A. v. d.
Sande Bakhuyzen en den gemeente-secre
taris mr. dr. C. E. van Strijen.
De burgemeester heette den aanwezigen
hartelijk welkom en zelde het te betreuren
dat wegens de raadsvergadering het ge
meentebestuur niet voltalliger ter verwel
koming kon aanwezig zijn. Het ls mij een
groot genoegen, aldus de burgemeester, dat
u dit jaar voor uwe vergadering Lelden
heeft gekozen, omdat twee hoofdfiguren
van uw vereeniging zoo nauw aan onze
stad zijn verbonden: de eere-voorzltter de
heer O. S. Knottnerus en de voorzitter Ir.
M. v. d. Horst, die beide oud-Leldenaar
zijn, terwijl de laatste als zoon van een
vroegeren directeur der Leldsche Gas
fabriek, zelfs een oud vriend van mij ls
uit mijn schooljaren. Ook omdat Lelden
een der eerste, zoo niet de allereerste gas
fabriek is geweest ln ons land. verheugt
het mij dat deze vergadering ln de Sleutel
stad gehouden wordt.
Spr. had veel lof voor de Vereen, v. Gas
fabrikanten, die hy nuttig en grondig en
goed georganiseerd noemde, een vereeni
ging die op allerlei gebied voortreffeiyk
werk verricht. Spr. eindigde zyn toespraak
met de hoop uit te spreken dat door deze
62ste vergadering de banden tusschen de
bedrijven onderling weer versterkt zullen
worden, dat zy zal mogen bydragen tot op
lossing van bestaande problemen en dat
het verbiyf te Leiden voor de vergaderden
alleszins nuttig en aangenaam mag zijn.
De voorzitter der vereeniging lr. M. v. d.
Horst dankte hierna voor de vriendeiyke
ontvangst en memoreerde hlerby hoe
Lelden ln de gelukkige omstandigheid ver
keert ln ir. G. A van Klinkenberg als
directeur van Gas- en Electrlciteltsbedrljf
tegelljkertyd, de man te bezitten die zorg
draagt voor het evenwicht in die bedryven.
Een evenwicht dat ln andere gemeenten
door de ongebreidelde concurrentie die er
tusschen belde bedrijven veelal ontstaat,
maar al te zeer verstoord wordt. Ultelnde-
iyk dragen volgens spr de gemeentekassen
de schade die door dezen concurrentie
strijd ontstaat. Spr. memoreerde voorts
welk een belangrijk aandeel ln het werk
der vereeniging vroegere directeuren der
Leldsche Gasfabriek hebben gehad.
Nadat den gasten ververschingen waren
aangeboden, vertrokken zy per autobus
naar NoordwUk waar zy deze vergader-
dagen zullen lozeeren.
De voorzitter heeft de vergadering van
morgen geopend met het uitspreken van
een uitvoerige rede, waaraan het volgende
ls ontleend
De openingsrede.
Spf. heette de aanwezigen harteiyk
Welke, ln het byzonder den burgemeester,
mr. A. van de Sande Bakhuyzen en den
eenlgen vertegenwoordiger van de bulten-
landsche zustervereenlgingen, den heer
Van der Maaten, als vertegenwoordiger
der Zweedsche Vereeniging van Gasfabri
kanten. Spr. herdacht vervolgens wyien
de Koningin-Moeder en de vele verliezen,
die de Vereeniging ln het afgeloopen jaar
hebben getroffen: ln het bijzonder her
dacht spr. het overleden eere-lid ir. Bak
huis, den oud-voorzitter, den heer J. G.
van Niftrik, en het eere-lid, den heer H.
R. de Breuk.
Vervolgens gewaagde spr. van eenige
jubilea die hebben plaats gehad en van de
vele moeilijkheden,, die de Invoering van
de Omzetbelasting voor de bedrijven heeft
opgeleverd Zeer uitvoerig besprak spr. ver
volgens de werkzaamheden in de verschil
lende commissies.
Over de ontwikkeling van het gasdebiet,
aldus vervolgde spr., kan ik tot mijn leed
wezen op dit oogenblik niet zulk een op
timistisch geluld doen hooren als mijn
voorgangers op deze plaats steeds ver
mochten te doen. Het ls toch een onmis
kenbaar feit, dat de snelle vooruitgang,
welke het gebruik van gas sedert den we
reldoorlog heeft gekenmerkt, den laatsten
tyd tot staan ls gekomen. Het behoort
ongetwyfeld tot onze taak dit feit ernstig
onder het oog te zien, de oorzaken daar
van op te sporen en maatregelen te be
ramen, om deze oorzaken op te heffen.
Spr. concludeert, dat de gasindustrle
thans een moeilijken tyd doorleeft en vrtj-
wel op ieder afzetgebied een hevige con
currentie ondervindt. Spr. heeft deze
feiten duideiyk willen laten uitkomen
omdat hy den indruk heeft, dat ln het
algemeen de eigenaren der gasbedrijven in
Nederland en dat zyn ln verreweg de
meeste gevallen de gemeenten zelve zich
hiervan nog niet voldoende bewust zyn en
meenen regelmatig te kunnen biyven re
kenen op de groote overschotten, welke de
gasbedrijven gedurende een lange reeks
van jaren in steeds stygende mate aan de
gemeentekas hebben getoucheerd.
De gemeentebesturen zyn hierop der
mate gaan steunen, dat zij er slechts zeer
ongaarne toe zullen overgaan, de tarieven
van het gas te verlagen, wanneer daarbij
niet kan worden gegarandeerd, dat de In
komsten in het ongunstigste geval het
zelfde zullen biyven, zoo niet opnieuw zul
len stijgen. Toch moge de onaangename
lervaring met de trambedrijven en spoor
wegen verkregen, die door de toenemende
autotractie ln het gedrang zyn gekomen,
terwyi men zich te langen tyd een mono
polistisch bedrijf heeft gewaand, voor de
gasbedrijven een waarschuwing zyn, dat zy
tydig de bakens moeten verzetten, nu het
getij dreigt te verloopen. Een gasprijs,
welke zich beweegt tusschen 10 en 11 ct.
per m3 voor normaal hutsehjk verbruik, ls
niettegenstaande de enorme daling, zoo
wel van de vaste als van vloeibare brand
stoffen, gedurende een reeks van Jaren
gehandhaafd. Deze prys Is by de tegen
woordige marktverhoudingen tusschen
concurreerende energiebronnen aanmer-
keiyk te hoog, ook al houdt men rekening
met het feit. dat zij, die met gas verwar
men, een gemiddelden prys per M3 be
talen, welke belangrijk lager ligt dan de
genoemde 10 a 11 ct. per M3.
Spr. houdt het voor noodzakeUJk, dat de
gemiddelde prys, welke ln de aan het uit
breken van den oorlog ln 1914 vooraf
gaande jaren heeft gegolden, zijnde 7 ct.
per M3 voor het gewone hulshoudeiyke
verbruik en dus ook voor het muntgas
weder ln eere wordt hersteld. Tot de con
clusie, dat de thans geldende prijs voor
deze doeleinden te hoog is, aldus spr., komt
men ook, wanneer men de marge be
schouwt tusschen dezen prys en den kost
prijs van het gas ln den meter van den
gasverbruiker geleverd. Deze toch ls ln de
laatste jaren, dank zy de voortdurende
daling der grondstoffen en de streng door
gevoerde mechanisatie van het bedrijf ge-
leideUJk gedaald en zal, nu jn den loop van
het vorig jaar en in het begin van 1934 de
loonen en salarissen van het personeel ln
overheidsdienst eveneens belangryk zyn
teruggegaan dit jaar nog meer terugloopen
De gelegenheid is dus open, om van
deze omstandigheid te profiteeren en tot
tariefsverlaging te besluiten. Deze maat
regel zal ongetwijfeld een belangrijken
steun ln den strijd om het behoud en de
uitbreiding van het debiet verleenen. Het
spreekt echter vanzelf, dat daarmee een
intensieve en doeltreffende propaganda
voor reeds bekende en nieuwe toepassin
gen van gas gepaard moet gaan. Propa
ganda toch moet er te allen tyde worden
gemaakt en de proparrandadienst onzer
vereeniging staat gereed, om daarby de
behulpzame hand te bieden. Daarby ls het
van het grootste belang, dat de propa
ganda, welke door onze concurrenten
wordt gemaakt, aan een critlsche beoor
deeling worde onderworpen. Een belang
rijke stap in deze richting is gedaan door
de verschuiling van het tydschrift „Gas-
belangen."
Onze gasbedrijven staan zonder uitzon
dering op een gezonde financieele basis en
kunnen de ongunst der tyden beter dan
menige andere tak van industrie in Ne
derland trotseeren. Stilstand ls echter
achteruitgang en het ls daarom dringend
noodzakeiyk, dat wij de handen Ineenslaan
om den oogenbllkkelijk ingetreden stil
stand weder ln een stijging te doen ver-
keeren. Met den wensch. dat hierin spoe
dig zal mogen worden geslaagd, verklaarde
spr. de 02ste Algemeene Vergadering voor
geopend.
De jaarverslagen.
Na de opening kwamen de verslagen aan
de orde, zooals deze zUn afgedrukt ln het
officieel orgaan der vereeniging „Het Gas."
Aan het jaarverslag van den secretaris,
den heer ir. J. P. Vader uit Rotterdam, is
het volgende ontleend:
Het aantal leden, waarmede van 1932 ln
1933 werd overgegaan, bedroeg 7 eereleden
en 259 gewone leden, tezamen 266 leden.
Aan het einde van het dienstjaar zijn, ten
gevolge van nieuwe toetredingen, door
overlijden en opzeggingen, deze aantallen
geworden tot 7 eereleden en 261 gewone
leden, tot. 268 leden. De moeilijke tijdsom
standigheden hebben niet nagelaten ook
op onze Vereeniging hun stempel te druk
ken. De verschillende regeeringsmaat-
regelen eischten uit den aard der zaak een
verhoogde activiteit van ons bestuur, ter-
wyl de verminderde Inkomsen. hoewel nog
niet verontrustend, tot bezuiniging dwon
gen. De kwestie gas of electriciteit stond
meer dan ooit in het brandpunt der be
langstelling. Aan de Gasstlchting werd een
onderzoek opgedragen naar het nuttig ef
fect en het vermogen van een gascomfoor
en een electrische kookplaat, waarvan de
resultaten gepubliceerd werden ln Het Gas
van 1 Maart 1933. Een commissie werd ln
het leven geroepen, ter bestudeering van
de mogelijkheid om te geraken tot stand-
daardtypen gasmeters. De Vereeniging
was vertegenwoordigd in een commissie,
welke was Ingesteld om de eventueele op
richting van een Nederlandsche buizen-
gieterij te overwegen.
Hierna kwamen de verslagen van den
penningmeester, van de commissies, van
het orgaan en van de verschillende dien
sten en van de afdeellngen ln behandeling
die alle werden goedgekeurd. De totale
lasten voor 1934 werden begroot op
f. 15.760 en voor 1935 f. 14.585, terwUl de
ontvangsten op dezelfde bedragen begroot
worden. De bezittingen per 31 December
1933 waren in totaal f. 34.714, terwyi het
kapitaal op dien datum f. 20.000.be
droeg en f. 10.940 in het reservefonds was
gestort.
In de hedenmorgen voortgezette verga
dering werd besloten een telegram te zen
den aan H M. de Koningin met de beste
wenschen voor een spoedig en algeheel
herstel van Haar Gemaal.
Het reglement voor de keuringseischen
werd vastgesteld evenals het gewUzlgd
huishoudelijk reglement.
Ir. C. L. Phlllpo uit Nijmegen bracht na
mens de commissie voor de droge stan
daardmeters een uitvoerig rapport uit. Het
bestuur werd gemachtigd de voorschriften
na onderzoek vast te stellen.
De toonzalen-commissie werd op voor
stel van het bestuur als een commissie
ad hoe bestendigd.
Tot leden van de commissie voor het
nazien van de rekening en verantwoording
van de vereeniging, den propaganda-
dlenst en het ondersteuningsfonds voor het
dienstjaar 1934 werden benoemd de heeren
H. van Meurs, A. E. Stykel en Doets.
De directeur der Sted. Lichtfabrieken,
lr. G. A. van Klinkenberg hield vervolgens
een voordracht over: „Een kwarteeuw gas-
voorzientag op verren afstand door de
Leidsche gasfabriek."
Voordracht van ir. G. A. van
Klinkenberg.
Het volgende ls eraan ontleend:
De reden waarom Lelden reeds ln 1907
(dus 27 Jaar geleden) begonnen ls met gas
levering onder hoogen druk naar gemeen
ten op grooteren afstand van de gasfa
briek dan de aanliggende gemeenten, ls
gelegen ln het feit, dat in datzelfde jaar
de Stedelyke Electrlciteisfabriek in bedryf
kwam. Aangezien 't inwonertal van Leiden
slechts zeer langzaam toenam, vreesde de
toenmalige directeur, ir. N. W. van Does-
burgh, terecht, dat het debiet zou terug
loopen en hy zocht daarvoor compensatie
door gaslevering naar bulten. Het gelukte
om met de gemeenten Sassenhelm en
Voorschoten tot overeenstemming te ko
men omtrent gaslevering engros, zoodat
die gemeenten zelve voor de noodlge gas
houderruimte en voor een distributienet
zouden zorgen.
Voor de gasvoorziening op grooten af
stand werd op het gashouderterrein (dat
in Leiden gescheiden ligt van het eigen-
ïyke fabrieksterrein) een gaspompstation
gebouwd, waarin twee pompen werden op
gesteld voor het wegpersen van het gas.
Behalve de belde pompen werden in het
pomplokaal twee omloopregulateurs voor
hoogen druk en een naphtalinewasscher
opgesteld, benevens een stationsgasmeter
om de hoeveelheid weggeperst gas te kun
nen meten. Deze meter werd opgesteld
vóór de naphtalinewasscher, die weer vóór
de pompen staat. De gastoevoer geschiedde
door een afzonderlijke leiding, die direct
achter de ultlaatleldingen der gashouders
was aangesloten.
Spreker behandelde hierna uitvoerig het
materiaal van de persleidingen, de bezwa
ren, die zich hierby in den loop der jaren
hebben voorgedaan en hoe verbeteringen
werden verkregen, waarby speciale aan
dacht werd geschonken aan het gevaar
van corrosie dezer leidingen door zwerf-
stroomen, als anderszins.
Vervolgens verstrekte spr. aan de hand
van een groote kaart van het leverlngs-
gebied aan de aanwezigen inlichtingen
over de successievelijk tot stand gekomen
uitbreidingen van de gaslevering buiten
Leiden. Al heel spoedig kwam op de lei
ding naar Sassenheim (1907) een zijtak
naar Warmond (1910) en een tweede naar
Rynsburg (1911) met en voedingpunt on
derweg voor het z.g. Oude Dorp van Oegst-
geest. Op de leiding naar Voorschoten
(1907) werden 2 voedingspunten aange
bracht. Eén aan den Hoogen Morschweg
voor terugvoeding op het stadsnet en voor
voeding van een buurtschap van Oegst-
geest, en één aan de Vink. voor terugvoe
ding naar het Haagweg-kwartler van
Leiden. Verder dit jaar ook één voedings-
punt op de leiding naar Wassenaar en wel
aan den Lagen Morschweg voor verbete
ring van den gasdruk in het door nieuw
bouw sterk uitgebreide stadsgedeelte al
daar. Vanuit Rljnsburg werd ln 1912 nog
een leiding gelegd voor de gasvoorziening
van de gemeente Valkenburg.
Intusschen was ook een persleiding naar
het Oosten gelegd langs den Ouden Rijn,
waarop in 1910 Leiderdorp werd aange
sloten, in 1911 Hazerswoude en in 1912
Koudekerk. Verder werd ln 1913 een leiding
van Hazerswoude-Dorp gelegd naar Bent
huizen, aanvankelijk onder gashouderdruk,
later onder verhoogden druk vla een regu
lateur in Hazerswoude-Dorp. De wereld
oorlog en de gevolgen daarvan waren
oorzaak, dat verdere uitbreiding van de
gaslevering naar bulten gedurende vele
jaren niet meer mogelijk was. Wel was
het pompstation in 1914 aanmerkelijk uit
gebreid en de capaciteit hiervan door op
stelling van grootere resp. byplaatsing
van meer toestellen aanzieniyk verhoogd.
(In 1927 nog gevolgd door opstelling van
een vierde pomp.)
Eerst in 1924 werd wederom een ge
meente aangesloten, n.l. Voorhout, de eer
ste gemeente waar gas kwam, nadat er
reeds gedurende 14 Jaar electriciteit door
Lelden was geleverd. In hetzelfde jaar
werd ook Noordwykerhout grootendeels
van gas voorzien, terwyi ln 1928 de ge
meente Wassenaar haar gasfabriek sloot
en het gas engros van Leiden ging be
trekken.
De buurtschap „De Zilk" (gem. NooTd-
wykerhout) gelegen tegen de Noord-Hol.
landsche grens werd ln 1931 van gas voor
zien. terwyi thans een leiding in aanleg
is voor de voorziening van de Noord- en
Zuidbuurt van Zoeterwoude, een gemeente
welke Leiden reeds sedert 1891 voor een
deel (Hooge Ryndyk) van gas voorziet. De
leiding naar Zoeterwoude sluit over een
regulateurstatlon (Stadhouderslaan) aan
op een ringpersleiding langs de singels,
welke persleiding dient voor de voeding
van een deel der nieuwe buitenwyken van
Lelden. De leiding naar en ln de Noord-
Zuidbuurt van Zoeterwoude wordt door
dit regulateurstation gevoed op een druk
van maximaal 500 m.M. Alle aansluitingen
op deze leiding worden daarom voorzien
van huisregulateurs die den druk vóór den
gasmeter reduceeren. Hetzelfde ls het ge
val met de leiding van Noordwijkerhout
tot aan ..de Zilk". De huizen langs deze
leiding zijn voorzien van hulsregulateurs
terwyl in de buurtschap zelf een centrale
regulateur ls opgesteld, die den middel
baren druk op den verbrulksdruk afregelt.
De leiding van de Postbrug over Voor
hout naar Noordwykerhout en „de Zilk"
bevat geen enkelen gashouder. Gedurende
10 jaren is dit district zonder stoornis op
deze wyze van gas voorzien. Des nachts
staan de persleidingen alleen onder den
gashouderdruk van Leiden.
In totaal worden derhalve thans be
halve Leiden veertien gemeenten van 'gas
voorzien, waarvan 4 engros, n.l. Rynsburg,
Sassenheim. Voorschoten en Wassenaar en
10 en-détall n.l„ Benthuizen, Hazerswoude,
Koudekerk, Leiderdorp, Noordwykerhout,
Oegstgeest. Valkenburg, Voorhout, War
mond en Zoeterwoud.
Een groot deel van Oegstgeest wordt
door het stadnet gevoed.
Na deze Inlichtingen omtrent den groei
van het leverlngsgebled ging spreker over
tot de bespreking van technische details
over de gashouders en de regulateurs in de
buitengemeenten en hoe deze gevoed
worden.
Wy memoreeren hiervan de mededeelln-
gen aan het slot.
Wanneer het ln de toekomst noodig
mocht zijn de afgifte aan de verschillende
gashouders en regulateurstations vanuit
één punt te regelen, dan kan dit geschie
den door gebruik te maken van het eigen
telefoonnet dat de Stedelyke Fabrieken
van Gas en Electriciteit bezitten. Thans
kan reeds te allen tijde over dit telefoon
net van en naar verschillende punten be
richten worden gegeven.
De Directie der Lichtfabrieken Is er meer
en meer toe overgegaan den dienst te cen-
trallseeren en zoo weinig mogelijk perso
neel ln de buitengemeenten te laten
wonen. De gashouders te Leiderdorp en te
Warmond zyn zonder voortdurend toezicht,
behalve natuurlijk bij vorst. Alleen voor de
gemeenten Koudekerk en Hazerswoude
zyn bij de gashouders nog vaste fitters,
die aldaar woonachtig zyn en die behalve
fitterswerk, ook andere werkzaamheden
verrichten. De engros-gemeenten hebben
natuurlyk hlaar eigen gashouder en eigen
bedieningspersoneel.
Ten slotte verstrekte spr. verschillende
cyfers waaraan wij het volgende ont-
leenen
Het pompstation verzette over het jaar
1933 een hoeveelheid met 6.5 millioen M3.
gas.
Het totale hoogedruknet van het Leld
sche gasbedryf heeft thans een lengte van
66 KM..
De totale lengte van de distributienetten
in de buitengemeenten, waarin de Leldsche
gasfabriek zelf distribueert, bedraagt 80
K.M. De 4 gemeenten, die zelf dlstri-
bueeen, hebben tezamen distributienetten
ter lengte van 105 K.M. ln totaal dus 185
K.M. Derhalve zyn voor het verzorgings
gebied buiten de gemeente Lelden, zijnde
14 gemeenten met een Inwonertal van te
zamen 68.000 Inwoners, noodig geweest
66 185 251 KM. of per 1000 Inwoner»
rond 3.7 K.M.
De gemeente Leiden heeft een Inwoner
tal van 72 000 en de lengte van het dlstrl-
butlnet bedraagt 113 KM. of per 1000 In
woners rond 1,6 K.M.
De buitengemeenten eischen dus per 1000
Inwoners 2,3 maal zooveel leldinglengte als
de stad Lelden. Natuurlyk ls een groot deel
der Leldsche canalisatle zeel veel zwaarder
dan die der buitengemeenten.
Het gasvrebrulk peT K.M, bedraagt voor
het Leldsche distributienet 100.000 M3. per
per jaar en voor de distributienetten (dus
zonder de persleidingen) der gezameniyke
buitengemeenten 35 000 M3. per jaar.
Het gasverbruik per Inwoner bedraagt
ln Lelden 156 M3. per jaar en ln de buiten
gemeenten 100 M3 per jaar.
Spr. wees er nog op. dat de distributie-
kosten in de verschillende buitengemeen
ten naar gelang van de ligging en vooral
van de omstandigheid of een gemeente een
open of een meer gesloten bebouwing
heeft, ofwel ln twee of meer buurtschap
pen ls verdeeld nogal ulteenloopen. Van
daar dat de gaspfyzen niet ln alle ge
meenten gelijk zijn. doch onderling ver
schillen.
Nadat de heer Van Klinkenberg een
aantal vragen had beantwoord, leidde ir.
J. P de Voogd het vraagpunt „Trekrege-
laars by ovenschoorsteenen" ln. Hierna
werd gepauzeerd.
In de middagvergadering werd nog een
voordracht gehouden door dr. ir. H. van
der Veen over „Corrosie van buizen", ter
wijl lng. J. H. Brunklaus de vraag behan
delde of het dlstribueeren van brandbaar
gas in flesschen van belang is voor de
gasindustrle.
Als voorzitter van het hoofdbestuur werd
gekozen ir. J. Rutten en als bestuurslid
ir. C. L. Philips.
(De vergadering duurt voort.)
GERUCHTEN - DEMENTI - ARRESTATIES - EXECUTIES
In de „Voelkischer Beobachter" wydt
Alfred Rosenberg een hoofdartikel aan de
gebeurtenissen van den 30sten Juni en
zegt hy o.m.: Door de revolutie van 30
Januari 1933 werd geheel Duitschland ge
zuiverd van den communistischen chaos,
door de zuivering van 30 Juni 1934 heeft
de Nat. Socialistische beweging en de Nat.
Socialistische staat alles van zich afge
schud, wat zich aan gemeene, eerzuchtige
reactionnairen naar voren gewaagd had.
En de Rijksminister van Blnnenlandsche
Zaken, dr. Frick, heeft een verordening
gericht tot de ambtenaren, waarin hy met
verwyzing naar de gebeurtenissen van 30
Juni, den nadruk legt op het feit, dat alle
ambtenaren volgens de wettelijke bepa
lingen hun superieuren onvoorwaardelyk
en exclusieve gehoorzaamheid zyn ver
schuldigd en trouw en overgave moeten
gevoelen Jegens hun ambteiyke plichten.
Al ls ook geen enkele daad van sabotage
onder de ambtenaren aan het licht ge
komen, zoo wyst de minister er toch op,
dat Iedere poging tot ongehoorzaamheid
en sabotage jegens het groote werk van
Hitier gestraft zal worden.
Het Duitschland van heden tracht zich
te consolideeren.
In overleg met den chef van den staf
der S. A., Lütze, is het persbureau der
opperste S A. leiding opgeheven. De taak
van dit pérsbureau is overgegaan op het
Rykspersbureau der N.S.D.A.P.
De bondslelder van de Kyffhaueser ver
klaart dat zyn bond trouw ls aan de regee
ring Hitier.
De vijfde Dultsche oud-strijdersdag,
welke van 7 tot 9 Juli te Kassei zou plaats
vinden, gaat voorloopig niet door.
Naar aanleiding van de ln het buiten
land de ronde doende berichten, dat gene
raal von Fritsch zou zijn gefusilleerd,
wordt door het Ryksweermmisterie mede
gedeeld, dat dit geruoht volkomen uit de
lucht is gegrepen. Hetzelfde geldt voor de
geruchten betreffende den Katholieken
bisschop van Beriyn Nikolas Bares, die zelf
gisteravond een communiqué publiceert,
dat hy ln den besten welstand van een
reis naar Pommeren te Berlijn ls terug
gekeerd.
Ten aanzien van de geruchten betreffen
de Hohenzollern-prinsen ls thans bekend,
dat August Wilhelm gisteren door Goerlng
ontboden en ernstig ondervraagd ls.
Goering stelde den prins er van in ken
nis, dat deze er van werd verdacht in rela
tie te staan met de samenzweerders.
August Wilhelm ontkende. Hem werd toe
gestaan zich naar zijn paleis te Potsdam te
begeven. Ook naar het doen en laten der
ex-kroonprins stelde Goering een ernstig
onderzoek ln. Deze is gisteren van zyn
landgoed in Silezlë in zijn residentie te
Potsdam gearriveerd. De geruchten, dat
hy gevlucht zou zyn, zyn dus uit de lucht
gegrepen.
De correspondent van Reuter te Beriyn
zag gisteravond Von Papen op straat voor
zyn woning in gesprek met Goering, die
hem een bezoek van drie kwartier had ge
bracht. Hieruit maakt men op, dat Von
Papen zich in zyn woning niet meer in
arrest bevindt.
Volgens een bericht van Reuter uit Lon
den ls het thans zeker dat de vroegere
medewerker van Hitier, Gregor Strasser,
een van de 17 personen was die gefusi-
leerd werden. De verwachting, dat meer
dere executies zouden volgen, ls wel vol
komen bewaarheid; want de „Associated
Press" meldt uit Beriyn, dat in een der
voorsteden niet minder dan 60 opstandige
S.A.-leden werden gefusileerd! De execu
tie had plaats door een vuurpeleton. na
dat elk der veroordeelden zich gedurende
3 minuten had mogen verantwoorden. De
veroordeelden werden niet geblinddoekt:
tromgeroffel overstemde de schoten groo
tendeels.
Na deze executie werd het vuurpeleton
afgelost en naar verluidt zyn toen meer
dere veroordeelden gefusileerd.
De leider van het bureau der Staatspo
litie voor het district Munster te Recling-
hausen, dr. Graaf von Stosch, heeft vol
gen» zyn mededeellngen den architect
Joseph Avenstrodt uit Warendorf gear
resteerd, „aangezien hy naar aanleiding
van de Jongste maatregelen van den
Leider meende, de SA. op minachtende
wyze te kunnen beschimpen en deni-
greeren."
Een merkwaardig document publiceert
de „Excelsior" te Parys, n.l. 'n facsimile
van een briefkaart, die kort geleden door
mevr. Von Schleicher aan een vriendin in
Parys ls geschreven en waarin zy uiting
gaf aan haar ongerustheid. De Inhoud
luidt vertaald:
„Het duizelt my thans voortdurend en
mijn hart kan het niet begrypen, dat dit
vreeselijke verraad door het Huls Hinden
burg en von Papen Jegens myn man ge
pleegd ls. E. S."
In een hoofdartikel gewyd aan de ge
beurtenissen ln Duitschland wyst de
„Times" op de fatale verandering, die ls
ingetreden in den loop der jaren ln de
geestesgesteldheid van het Duitsche volk.
De cynische onverschilligheid waarmede
het publiek in Beriyn en München d«,
gebeurtenissen van het week-end heeft
gevolgd, acht het blad van diepe betee-
kenis. Economische nood en langdurige
politieke onrust hebben de moreele zenu
wen van het volk verzwakt. De langdurige
oorlog tusschen communisten en natio-
naal-socialisten hebben een verslapping
van alle normale gevoeligheid teweeg ge
bracht en sindsdien is weinig gedaan om
de oude normen van een beschaafd be
staan te herstellen. Brutale vervolging van
verdachten, onderdrukking van alle vrij-
heid van spreken en zelfs van denken,
de pest van spionnen en verraders, ge
paard gaande met de golven van Inten
sieve propaganda door middel van rede
voeringen, radio en film hebben het volk
in een byna hysterische spanning ge
bracht. Daarby komt nog het prediken
van exentrieke heidensche leerstellingen
en de voortdurende verheeriyklng van
kracht en geweld. Dit alles tezamen heeft
de kloof die Duitschland thans van an
dere Westersche volkeren scheldt, verwyd.
Mannen als Roehm en Heines, wier mo
reele karakter en teugelooze brutaliteit
aan een leder bekend waren, zyn uitgeroe
pen tot nationale helden, terwijl hun po
sities van de hoogste verantwoordelijk
heid werden toevertrouwd. Voor zoover
regeeringsmethodes en eerbied voor men-
schelyk leven en menschelyke vryheid
betreft heeft Duitschland voor het oogen
blik opgehouden een modern Europeesch
land te zyn. Het is teruggekeerd tot Mid-
deleeuwsche toestanden. Een fataal symp
toom voor den huldigen toestand in
Duitschland is de verwildering en de mis
kenning van alle wetsvormen die de on
misbare waarborgen der justitie zyn en
die heilig geacht worden ln Iedere mo
derne beschaafde staat. Wat nog van
grooter beteekenis IS, dat ls de onver
schilligheid zelfs de welgevalligheid
waarmede deze soort politieke methodes
der Middeleeuwen klaarblykelljk be
schouwd wordt.
Dit alles is geen prettige gedachte voor
de naburen van Duitschland, ofschoon 't
waarschynlyk ls, dat in de eerstvolgende
paar jaren men zich veeleer bezorgd zal
moeten maken om het lot van Duitsch
land, dan bevreesd moet zyn voor Duitsch
land.
Omtrent de verschillende terechtstellin
gen verluidt nog. dat o.m. gefusilleerd ls
een lid van het gevolg van den Kroonprins.
Von Hüldener genaamd. Verier is ter dood
gebracht een der oudste SA.-leiders, de
groepsleider Gehrt. een oorlogsvlieger die
groote bekendheid heeft verworven door
zijn onverschrokkenheid by luchtgevechten
en die daarvoor gedecoreerd ls met de orde
Pour le Mérite.
Het. speciale sooedgerechtshof. dat de
zaken heeft afgehandeld van de na zoo
summier proces tereehtgestelden, bestaat
naar verluidt uit den leider van de S S, en
van de politieke politie Himler als voor
zitter bijgestaan door een oude S S -leider
en een actlef-generaal, van wlen echter
