DE PLECHTIGE BIJZETTING
VAN H.M. DE KONINGIN-MOEDER
Overweldigende deelneming uit alle lagen van ons Volk
BIJ DE NIEUWE KERK IN DELFT
75* Jaargang
DINSDAG 27 MAART 1934
No. 22705
eerste blad
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Dit nummer bestaat uit VIER bladen
RRIJS PËR ADyERTENTIENi;
30 Cte» rëfeel voor advertentiën uit Leiden en plaatsen
waar agent-slappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor allé
andere advertentiën 35 Cts. per regel. Kleine advertentlëö,
uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Ct5.
bij een maximum aantal woorden van 30.
Incasso volgens postrecht. Voor eventueele opzending van
brieven 10 Cts. porto te betalen. Bewijsnummer 5 CTS.
Bureau Noor<Je!n'd*pIein Telefoonnummer» voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postchèque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
BR1JS DE'ZBR CÖÜRANTvl
Voor lelden per t maanden f-2196; per week .Jr.-.1.0/16
Biliten Lelden, waar agenten gevestigd afci, pSr 0.M
Franco per post 1.2.35 portokosten.
Reeds hedenmorgen vroeg begonnen de belangstellen
den zich op de Groote Markt te Delft nabij de Nieuwe
Kerk in rijen te scharen.
Het is thans een week geleden, dat Ko
ningin Emma na een kort ziekbed aan
Haar Koninklijke Nabestaanden, aan
land en volk ontviel. Groot was de ont
roering, die door allen ging, toen zij ver
namen: de Koningin-Moeder is niet meer.
Allerwege rouwde men, uiterlijk en in
nerlijk. om het verscheiden van de zoo
geliefde Vorstinne. Deze nationale bewo
genheid bleek bij het défilé, dat in ont
róerenden eenvoud zoo treffend was; zij
bleek overduidelijk bij de plechtige uit
vaart van H. M. de Koningin-Moeder,
welke heden heeft plaats gevonden.
De schaduv/en van dit oogenblik wier
pen zich reeds dagen vooruit. Reeds gis
teravond vereenigüen zich ontelbare scha
ren van allerlei richtingen en gezindten
in plechtige Ure des Gedenkens om in de
kerkgebouwen in een godsdienstig samen
zijn aan haar gevoelens van droefheid
uiting te geven. De roepstem van den
Raad van Ministers had aldus alom weer
klank gevonden. Vandaag was het dan
een dag van rouw voor ons geheele land,
maar wel zeer in het bijzonder voor de
vorstelijke residentie, nu het stoffelijk
overschot van de Konmgin-Moeder van
uit Haar paleis aan het Lange Voorhout
wordt uitgedragen om te worden ter ruste
gelegd in den Koninklijken grafkelder van
de Oranjes en hun Verwanten in de oude
Prinsenstad, het naburige Delft.
De weersomstandigheden waaronder de
plechtigheden van de uitvaart van Ko
ningin Emma's stoffelijk hulsel een aan
vang namen, waren zoo gunstig als men
maar had kunnen hopen: een egaal blauw
uitspansel welfde zich over ons land en
de lentezonne straalde boven het geheele
gebeuren, dat daardoor een maximum
van wijding en stemming verwierf.
Aan de stations en in de buitenwijken
van de Residentie vloeiden de voórstroo-
men aan, die zich binnen den „ring" ver-
eenigden tot de ontzagwekkendste massa,
welke langs de route kon worden ge
plaatst. Bij het Hollandsche Spoorstation
werden eenige verkoopers van program
ma's door aangekomen reizigers als het
ware bestormd, zoodat agenten van poli
tie moesten ingrijpen om ruimte te reser
veeren: papieren van oranjekleur vlogen
daarbij door de lucht.
Tusschen acht en negen uur in den
ochtend groeide de menschenhaag langs
de route tot ondoordringbaren omvang:
vóór 8 uur kon men zich overal in de
stad, zelfs op het Voorhout, den Kneuter
dijk en het Buitenhof nog vrij bewegen en
toen was het nog mogelijk, zich een
goede plaats in de rijen van toeschouwers
te verzekeren. Voor degenen, die den
nacht b.v. op het Voorhout hadden door
gebracht. was het wellicht een tegenval
ler, in zooverre dat zij, hadden ze dat
tevoren geweten, een meer geriefelijke
plaats voor hun nachtrust zouden heb
ben gekozen.
Nog is het vroeg in den morgen; het
ochtendgloren is nauwelijks zichtbaar en
reeds vullen zich de straten met duizen
den en nog eens duizenden, van heinde
en verre samengestroomd om getuige te
zijn van den laatsten tocht van de alom
in alle lagen onzer samenleving zoozeer
geliefde Vorstinne, die leefde in de harten
van oud en jong, omdat de ouderen on
der ons volk bij het klimmen der jaren
Haar steeds meer achting en liefde toe
droegen en omdat het jongere geslacht
vol eerbied tot Haar opzag, daar 't steeds
zooveel goeds over Koningin Emma
hoorde.
In de ochtenduren.
Iets onzegbaars lag in die vroege och
tenduren over de stad: die duizenden,
welke zich door de straten bewogen, met
als uiterlijk teeken van deelneming in
den nationalen rouw strikjes of rosetten
van oranje met zwart dragende. Men vast
het: de plaatsen voor de ramen en op de
tribunes moesten tijdig ingenomen wor
den. Strenge politiemaatregelen waren
noodig om de orde te handhaven. De bin
nenstad lag als het ware gevangen in
een gordel van afzetting, welke als een
wijde lus gelegd was van Staatsspoor
station naar Hollandsche spoorstation.
Een plechtigheid als deze is voor ons land
zonder precedent. Wel zijn er ook in vroe
gere jaren begrafenissen van vorstelijke
personen geweest, maar de omstandighe
den waren toen geheel anders. Dank zij
de ontwikkeling van de verkeersmiddelen,
kan heden een groot deel van onze bevol
king de plechtigheid bijwonen. De auto
riteiten hadden dan ook thans, veel meer
dan ooit te voren, te rekenen met een
massale belangstelling, welke strenge
voorschriften noodzakelijk maakte. Dit
kwam duidelijk tot uiting, toen de poiltie
er toe overging, reeds om 7 uur vanoch
tend, den grooten ring te sluiten om de
binnenstad, waarbinnen zich geen verkeer
meer mocht begeven. Langzaam maar
duidelijk kwam er teekening in den chaos
van het verkeer; de weg. waarlangs de
stoet zou gaan. begint zich reeds te on
derscheiden.
Het aanzien van de stad teekent ook
rouw af door de tallooze vlaggen, welke
halfstoks zijn uitgestoken, door de om
floerste lantaarns, die aanstonds ontsto
ken zullen worden, wanneer de stoet voor
bij trekt. Het zakenleven ligt heden na
tuurlijk zoo goed als stil. De meeste open
bare diensten zijn stopgezet. Aan de De
partementen en andere Rijksgebouwen
en aan provinciale en gemeentelijke dien
sten wordt niet gearbeid; winkels en ma
gazijnen zijn gesloten.
Op het Voorhout.
Het statige Voorhout, waar, op dezen
droeven ochtend, de voorjaarsbloemen als
teeken van jong en nieuw leven uit den
grond opschieten, bood al vroeg een on
gekend schouwtooneel. Langs de fraaie
lanen dikten zich gaandeweg de rijen tot
een compacte menigte, welke zich daar
langs den weg geschaard had, zoo dicht
mogelijk bij het paleis van de betreurde
doode. Maar ondanks de aanwezigheid
van die duizendkoppge schare verstomde
elk rumoer. Veeleer heerschte er een aan
grijpende, beklemmende stilte, welke een
pijnlijk contrast vormde met de vreugde
tonen, welke anders in dat zelfde Voor
hout steeds uit de menigte opschallen bij
gelegenheid van vorstelijke feestdagen, in
vroeger jaren onder een dak van glanzen
de illumineerglaasjes, in lateren tijd in de
bevlagde lanen.
De massa realiseerde zich zichtbaar dit
contrast.
Thans op dezen rouwdag, zweeg de
menigte eerbiedig stil, een devote stilte,
welke slechts verbroken wordt door het
gebeier der klokken, waarmede wijding
wordt gegeven aan de droeve plechtig
heid, welke zich straks voltrekken gaat.
Onder den indruk daarvan wachten de
duizenden.
Inmiddels gaan de uren voorbij en
wordt het tegen half tien. De militaire
troepen komen aanmarcheeren. Zij be-
hooren tot onderdeelen van onderscheide
ne eenheden onzer weermacht. Een deta
chement van de brigade Grenadiers en
Jagers betrekt de eerwacht bij het paleis.
Het omfloerste vaandel met vaandelwacht
van de Jagers en het muziekkorps van
het Vde Regiment Infanterie.
De verdere troepenmacht dient voor de
afzetting van het begin van den te vol
gen weg: Voorhout en Kneuterdijk. Het
is een vertegenwoordiging van ons gehee
le leger, een groote verscheidenheid van
weermachtaf deelingen: huzaren, lucht-
vaartafdeeling, schoolcompagnie van den
motordienst, regiment wielrijders, veldar
tillerie, motorartillerie, corps rijdende ar
tillerie, luchtdoelartillerie, genietroepen,
pontonniers, torpedisten, hospitaalsolda
ten, enz. enz.
Maar tevens komen van de richting
Denneweg aangerukt de detachementen,
bestemd voor het militaire gedeelte van
den rouwstoet.
Tegen kwart voor tien is de Kon. Familie
met de vorstelijke verwanten van wijlen
H.M. de Koningin-Moeder en de verdere
vorsten en vorstinnen, die voor de begra
fenis zijn overgekomen, in het paleis sa
mengekomen.
De oud-hofprediker, de hoogbejaarde
ds. Weiter, leidde daar een rouwdienst.
Het uur van vertrek nadert meer en
meer.
Voor zoover het Voorhout niet is afge
zet, is het één menschenmenigte. Talrijke
deputaties hébben in de omgeving van
het paleis een plaats gekregen. Op het
voor de Burgemeesters gereserveerde ter
rein, rechts naast het paleis aan het
Voorhout, stonden de vertegenwoordigers
van ongeveer 500 gemeenten.
Hieronder bevonden zich bijna alle bur
gemeesters van de 47 gemeenten met
meer dan 20.000 inwoners en verder de
vertegenwoordigers van kleinere gemee-
ten uit alle deelen des lands.
De omstandigheden, dat eenige Burge
meesters een uitnoodiging ontvingen voor
de Kerk te Delft, heeft deze verhinderd
uitvoering te geven aan hun te voren
kenbaar gemaakt voornemen om op dit
gereserveerde terrein aanwezig te zijn. Ook
zijn er opgesteld de weeskinderen, ver
pleegsters, de leden van het Haagsch Co
mité voor Volksfeesten, de leden van de
vereeniging van oud-Indische generaals
en hooge militaire autoriteiten en voorts
verschillende andere corporaties. Ook voor
de schoolkinderen was een regeling ge
troffen. Van elke school waren vijf kin
deren aangewezen, die gezamenlijk bij
het paleis een plaats gekregen hadden.
Dan tal van officieren en reserve-offi
cieren.
De rouwstoet opgesteld
Tegen half elf wordt in de nabijheid van
het paleis de rouwstoet opgesteld. Deze
wordt geopend door een detachement ma
rechaussee te paard met omfloersten stan
daard en standaardwacht. Daarachter
volgde de algemeen e troepen commandant,
generaal-majoor van Andel, als bevelheb
ber in de eerste militaire afdeeling met
zijn staf. Dadelijk daarop volgt in den
stoet de Koninklijke Militaire Kapel onder
leiding van zijn directeur, kapitein Wal-
ther Boer. Met militair escorte van den
rouwstoet bestond uit twee gedeelten, het
eene. dat aan den rouwwagen en de volg
koetsen voorafging en het tweede, dat den
stoet sluit. Het eerste militaire gedeelte
omvatte een bataljon infanterie met om
floerst vaandel en vaandelwacht van het
Regiment Grenadiers en wordt gevormd
door vier compagnieën, resp. uit de lie,
Ille. IVe en Vde Infanterie Brigade. Daar
achter kwam een escadron huzaren met
omfloersten standaard van het IHde half-
regiment Huzaren.
Nadat dit gedeelte van het Militair es
corte zich had opgesteld, reed de rouwstoet
van het Koninklijk Huls voor. Achter de
Huzaren kwam een rijknecht-majoor met
twee rijknechts te paard. Direct daar
achter volgde een Hofrijtuig met een lakei
gaande naast elk portier en waarin geze
ten waren de waarnemend Kamerheer
Ceremoniemeester. Jhr. A. G. Sickinghe en
de Kamerheer in b.d., jhr. ir Six In een
tweede Hofrijtuig namen plaats de oud
intendant van Soestdijk. den heer Groene-
veldt, de secretaris van wijlen II.M. de Ko
ningin-Moeder, Jhr. Witsen Elias en de
