NEDERLAND IN ROUW.
Lie Jaargang
WOENSDAG 21 MAART 1934
No. 22700
ficieele Kennisgevingen.
bbele Rouwplechtigheid
in de Universiteit.
Plechtige bijzetting van H.M. de Koningin-Moeder
op Dinsdag vastgesteld.
Het voornaamste Nieuws
van heden.
EIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIENl
30 Cts. per regel voor advertentlën uit Lelden en plaatewi
waAr agentschappen van ons Blad gevestigd zijn, Voor alle
andere advertentiën 35 Cts. per regel. Kleine advertentiën
uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts.
bjj een maximum aantal woorden van 30.
Incasso volgens postrecht. Voor eventueele opzending y&B
brieven 10 Cts. porto te betalen. Bewijsnummer 5 Crar.
Bureau Noortlelncfopfefn Telefoonnummers voor
Dhwatie an Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque-en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
ÖRl'JfB DfiZfiR GÖÜRANT*!
Muar Bekten per 3 maanden frM6; per week ......,t ft (h>8
Buiten Lelden, waar agenten geveettgd etjei, per week „01M
Franco per post ft-2.35 portoltoeten.
nummer bestaat uit ZES bladen
EERSTE BLAD.
aan de burgerij van leiden.
opdracht van Harer Majesteits Re-
Ing brengt ik te Uwer kennis, dat Hare
stelt de Koningin-Moeder is over-
a.
vervul dezen plicht met diepe droef-
n zware slag heeft Hare Majesteit de
in gin en het Koninklijk Huis getroffen
[ederland in rouw gedompeld,
oot zijn de verdiensten van wijlen
Majesteit de Koningin-Moeder jegens
Nederlandsche Volk.
oot ook is de verslagenheid door haar
beiden bij het Nederlandsche Volk
orzaakt.
t, vele goeds, hetwelk deze Hoogver-
Vorstin aan Nederland deed, Haar
en oprecht medevoelen met ons volk
»r- en tegenspoed en Haar vriende
persoonlijkheid hebben Haar de liefde
erbied van geheel Nederland doen
ten en zullen Haar nagedachtenis doen
leven.
lioud er mij van overtuigd, dat een
alles zal nalaten, hetgeen niet In
lenstemming is te achten met den
om de droeve gebeurtenis.
De Burgemeester.
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN
ken, 21 Maart 1934. 8028
0
spoedeischende raads
vergadering.
demniddag te kwart over vijf zal in de
nbeurs een spoedeischende vergade-
van den Gemeenteraad plaats vinden
rband met het overlijden van H. M. de
ngin-Moeder.
—o
drankwet.
jemeester en Wethouders van Leiden
!en ter algemeene kennis, dat G.
te Leiden, een verzoek heeft inge-
ter bekbming van een verlof B voor
erkoop uitsluitend van alcoholvrijen
vcor gebruik in het perceel Groe-
No. 41, alhier.
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
Burgemeester.
VAN STRYEN, Secretaris,
ïen, 21 Maart 1934. 8027
H M. de koningin-moeder
fROF. mr. a. J. blok herdacht.
00r prof. mr. J. M. van Bemmelen.
PROF. VAN BEMMELEN.
j? °ver te gaan tot zijn gewone
W.1 hedenmorgen prof. mr. J. M.
•'ens hoogleeraar in het straf-
14» i-e strafvordering den dood van
tee..- tngin-Moeder en van zijn
^Hanger prof. mr. A. J. Blok
'ïgfj^o'ks in ongeveer de volgende
feu '^hoilt ons. Het is ons allen onge-
ton behoefte bij het weder aan-
toj ÏJ °nze werkzaamheden na den
va Van Sl^teFOh Haar te geden-
is heengegaan, onze ge-
'£Ëd» Koningin-Moeder. Overal in
'■.:-ifrifeschiedt dit °P de hij de om-
f -... P Passende wijze, overal ge-
loaarbij in de eerste plaats, wat
tsartp ,?sch. en als moeder van onze
^.vorstin beteekend heeft. Ook
"4ine gedachten zijn daarop voor-
In verband met het overlijden van H.M.
de Koningin-Moeder is heden besloten
dat de Hofrouw voor den tijd van 10
weken zal ingaan, waarvan de eerste 5
weken zware rouw, daarna 3 weken mid^
delbare rouw en 2 weken lichte rouw.
De Eerste Kamer heeft gisteren een
plechtige bijeenkomst gehouden. De voor
zitter hield de volgende rede:
Het heeft Gode almachtig in Zijne aan
biddelijke wijsheid en liefde behaagd voor
Zich te roepen Hare Majesteit Adelheid
Emma Wilhelmina Theresia Prinses van
Waldeck en Pyrmont, Weduwe van wijlen
Zijne Majesteit Willem III Koning der
Nederlanden.
Voor de Majesteit van dit doen onzes
Gods buigen wij ons diep eerbiedig neder.
Doch smartelijk, ja zwaar, is de slag
Vorstenhuis en volk toegebracht, welke
beiden in ontróerenden rouw dompelt.
Gaat bij dit zoo groot en droevig ver
lies het medegevoel van de Eerste Kamer
der Staten-Generaal wel in de allereerste
plaats uit naar Hare Majesteit de Konin
gin aan Wie plotseling een teeder lief
hebbende Moeder, Leidsvrouw en Raad
geefster van Hare jeugd, is ontvallen;
met de Dynastie treurt Nederland over
het heengaan van een Vrouwe, aan Wie
het onnoemelijk veel heeft te danken.
Gedurende meer dan 55 jaren heeft de
hooge Overledene, in klaar besef van Hare
roeping, eerst als Gemalinne van onzen
laatsten Oranjevorst, Wiens lenvens-
avond Zij heeft mogen verhel
deren, later, toen Haar de Regee-
ringstaak toeviel, als Koningin-Regentes,
en ten slotte als Koningin-Moeder, Neder
land onschatbare diensten bewezen.
Zich van meet af één gevoelende met
Haar nieuw Vaderland, heeft Zij, met
onbezweken trouw, onder gansch ver
schillende omstandigheden en verhou
dingen Zich geheel aan de op Haar
rustende, dikwerf uiterstmoeilijke taak
gegeven.
Inmiddels door persoonlijk medeleven
en betrachte mildheid allerwege veel leed
verzachtende.
Zulks was weelde voor Haar hart.
De Natie, die Koningin Emma zoo
menigmaal hulde en liefde bood, zal Haar
nimmer vergeten. Onuitwischbaar blijft
Haar naam in 's lands historiebladen.
Zij de Heere het Vorstenhuis en, onder
het regiment onzer Koninginne, het volk
van Nederland nabij met Zijne alleen
troostende genade.
Alle ministers, behalve minister Kalff,
waren in deze vergadering aanwezig.
Later is het volgende adres van rouwbe
klag aan H.M. de Koningin vastgesteld:
Officieel wordt medegedeeld,
dat de plechtige begrafenis van
wijlen H. M. de Koningin-
Moeder zal plaats hebben Dins
dag 27 Maart a.s. De stoet zal te
elf uur uit Den Haag vertrekken
en tusschen 2 en 3 uur via
den nieuwen Rijksweg te Delft
arriveeren.
„Mevrouw,
De Eerste Kamer der Staten-Generaal
heeft met diepe ontroering kennis geno
men van het overlijden van H.M. de
Koningin-Moeder. Van ganscher harte
deelt de Kamer in de smart, welke Uwe
Majesteit en Haar Huis vervult. De Kamer
bidt Uwe Majesteit in deze beproeving
Godes heiligen bijstand toe".
Herdenkingsbijeenkomsten werden gis
teren gehouden door de gemeenteraden
van tal van plaatsen in ons land, o.a. te
Den Haag, Rotterdam, Utrecht, Haarlem,
enz. De Haagsche Raad stelde een adres
van rouwbeklag op, hetwelk aan H. M. de
Koningin zal wörden gezonden.
Deelneming in het buitenland.
Hoezeer het buitenland meeleeft blijkt
uit de talrijke condoleance-telegrammen,
bezoeken bij gezanten, enz. De Oosten-
rij ksche bondspresident Miklas zond het
volgende telegram aan H. M. de Ko
ningin:
„Met diep leedwezen verneem ik het
overlijden van H. M. de Koningin-Moeder
Met dit zware verlies, dat Uwe Majesteit
en de Koninklijke familie trof, betuig ik
mijn diep gevoelde deelneming."
Bondskanselier Dollfuss zond minister
president Colijn een telegram van deel
neming van de Oostenr ij ksche p,egeering.
De president der Ver. Staten van Ame
rika: Roosevelt, heeft een condoleance
telegram aan Koningin Wilhelmina gezon
den, waarin hij spreekt van het groote
verlies, dat het Nederlandsche volk heeft
geleden met het overlijden van Koningin
Emma.
Het Belgische vorstenpaar, dat op de
begrafenis zal vertegenwoordigd zijn, zond
een telegram van innige deelneming aan
Koningin Wilhelmina.
Uit Brussel wordt gemeld, dat het gis
teren op het Nederlandsche gezantschap
een bijna onafgebroken 'défilé is geweest
van Belgische persoonlijkheden en leden
van de Nederlandsche kolonie, die het re
gister van rouwbeklag kwamen ondertee
kenen. Onder deze Belgische personen be
vonden zich talrijke leden van den adel,
verschillende ministers van Staat, minis
ters in functie en oud-ministers, Kamer
leden, enz.
De Fransche en Vlaamsche zenders in
België hebben gisteren een moment stilte
betracht.
De president van Frankrijk, de heer
Lebrun, zond gisteren onmiddellijk kolo
nel Noirot-Nirin van het Militaire Huis
naar ons gezantschap om een bezoek van
rouwbeklag af te leggen.
Ook de minister van buitenlandsche
zaken, de heer Barthou, heeft een van de
hooge ambtenaren, die het ministerie van
buitenlandsche zaken vertegenwoordigt,
zijn deelneming laten betuigen.
Onze gezant, jhr. Loudon, ontving ach
tereenvolgens tal van bestuurderen van
de verschillende Nederlandsche verecni-
gingen te Parijs, die ook telegrammen van
rouwbeklag aan H. M. Koningin Wilhel
mina hebben gezonden.
De regeering van de Unie van Zuid-
Afnka heeft haar gezant te 's-Graven-
hage opdracht gegeven om, namens de
Unie-regeering, haar innige deelneming
over het ontzettende verhes van H. M.
de Koningin, zoowel als van het volk van
Nederland aan H. M. over te brengen.
De bladen in Noorwegen wijden sympa
thieke artikelen aan de nagedachtenis
van Koningin Emma. Het Koninklijk Hof
zal twee weken rouw aannemen.
In Zwitserland, waar H.M. herhaalde
malen enkele weken heeft doorgebracht, is
de tijding van Haar overlijden met groot
leedwezen vernomen. Het „Journal de
Genève" gaf gisteravond een uitvoerige
levensbeschrijving van de Koningin-Moe
der, waarin o.a. wordt gezegd: „Van haar
moeilijke taak als regentes heeft Zij zich
met een autoriteit, intelligentie, gemakke
lijkheid en welgevalligheid gekweten, die
haar den bijnaam van de beminnelijke
Emma hebben verworven".
Tenslotte herinnert het „Journal de
Genève" er met trots aan, dat het Oranje
huis in zijn wapenschild het wapen van
de graven van Genève gevoegd heeft. De
Koningin-Moeder had voor Genève een
bijzondere genegenheid en de bekende
Geneefsche dominee Frank Thomas heeft
verschillende malen voor het Hof gepre
dikt.
De Belgische minister van landsverdedi
ging Devèze heeft het volgend telegram
aan den minister van Defensie gezonden:
Smartelijk bewogen door de tijding van
het overlijden van H.M. de Koningin-Moe
der dat Uw land zoo diep treft, stel ik er
prijs op in eigen naam en in naam van het
Belgische leger uitdrukking te geven aan
de gevoelens van innige en diepe deel
neming.
Met eerbied blijven wij H.M. gedenken
wier voortreffelijke eigenschappen van
hoofd en hart eenparige bewondering wek
ten en Haar de grootste aanhankelijkheid
verzekerden van Haar geheele volk.
Minister Deckers heeft telegrafisch zijn
dank betuigd.
Reuter meldt hedenmiddag uit Londen:
De deelneming van het Britsche volk in
namelijk gericht. Daarnaast moge ik in dit
oogenbiik kort stilstaan bij de beteekenis,
die de periode van het Regensschap van
H. M. de Koningin-Moeder voor ons
rechtswezen en deszelfs ontwikkeling heeft
gehad.
De periode van Haar Regentschap is
wellicht het best te schetsen als eene van
voorbereiding van datgene wat de Regee
ring van Koningin Wilhelmina moest
brengen, de verwezenlijking van de toen
in de lucht hangende denkbeelden dei-
sociale wetgeving en democratie. Op
staatsrechtelijk gebied is dit tijdperk ge
karakteriseerd door den strijd over de
Kieswet. Het is in deze jaren, dat de eerste
aanloop naar 't algemeen kiesrecht wordt
gedaan. Het ontwerp Tak van Poortvliet,
dat hiertoe op den duur waarschijnlijk ge
leid zou hebben, werd echter verworoen
en het denkbeeld van het algemeen kies
recht moest voorloopig nog plaats maken
voor een stelsel van attributief kiesrecht.
Toch heeft dit nieuwe stelsel tengevolge
gehad, dat ons geheele volk zich meer voor
's lands zaak is gaan interesseeren.
Op het terrein van het privaatrecht
waren ha^ vooral het faillissement en 't
burgerlijk procesrecht, welke in deze ja
ren van het Regentschap verbeterd wer
den. Wat het eerste aanging was van be
lang, dat de scheiding tusschen kooplie
den en niet-kooplieden op dit stuk van
rechtspleging verviel en er geen verschil
meer werd gemaakt tusschen eerlijke en
niet eerlijke kooplieden, m.a.w. dat het
faillissement niet meer werd beschouwd
als een maatregel,, die den persoon van
den gefailleerden aantast, maar alleen als
een middel van inbeslagneming van het
vermogen van den debiteur, die niet meer
in staat is zijn geldelijke verplichtingen
na te komen, ten bate zijner gezamenlijke
schuldeischers. De wijziging van het pro
cesrecht, gewoonlijk de wet Hartogh ge
naamd bracht betere handhaving van 't
recht door vereenvoudiging en bespoe
diging der procedure en door uitbreiding
der middelen tot bewaring van ieders
rechten.
Zooals echter Simons destijds reeds
zeide: „Voor verbetering van het burger
lijk recht had de wetgever der toekomst,
wilde hij de rechtsbehoeften der maat
schappij naar waarheid bevredigen, nog
een omvangrijke taak te vervullen." De
beloften in de vorige eeuw op dit gebied
gedaan zijn zeker nog niet alle vervuld.
Gij zult mij vergeven, dat ik hierbij
niet langer stilsta, maar nog een oogen
biik kijk naar wat in den tijd van het
regentschap op sociaal en strafrechtelijk
gebied zijn eerste begin vond.
Ik stip daarbij alweder slechts even aan
dat in deze periode Pierson op het gebied
der belastingen het beginsel belasting naar
draagkracht op den voorgrond wist te
brengen en dat in 1895 de Veiligheidswet
tot stand kwam.
Maai* verreweg het belangrijkste uit deze
jaren is ongetwijfeld dat het kind in de
belangstellingssfeer van onzen wetgever
werd getrokken Het is toen geweest dat
gevoeld is, dat de Staat het recht en de
plicht heeft de ouders te verbieden hunne
kinderen te verwaarloozen en dat het be
lang van de Maatschappij een inbreuk
eischte op de ouderlijke macht. Maar niet
alleen dat alom in den lande de overtui
ging zich baan brak. dat de Staat aan de
ouders duidelijk moest maken wat in dezen
hun plicht was. men begreep ook dat de
Staat zelf te dien opzichte een taak had.
Wij kunnen het ons nu bijna niet meer
begrijpen, dat toen jaarlijks ongeveer 3500
kinderen met de gevangenis kennis maak
ten. Het is ongetwijfeld één der schoonste
bladzijden uit de geschiedenis van de re-
geeringsperiode van onze Regentes, dat
daarin de voorbereidende stappen zijn ge
daan voor onze Kinderwetgeving. die wij
thans veertig jaar later als één der meest
heilzame deelen van ons burgerlijk en
strafrecht beschouwen
Voor ons jongeren is het een heel men-
schenleven, dat ons scheidt van deze
jaren van voorbereiding voor wat wij thans
ten deele verwezenlijkt zien. Nieuwe noo-
den der maatschappij zijn sedert dien in
overstelpend aantal opgekomen en de
idealen, waardoor deze tijd gedragen werd
zijn ook niet meer geheel de onze. Toch
vervult ons nog steeds eerbied voor wat In
die jaren werd gepresteerd. Wij wisten
ook allen uit geschrift of mondelinge
overlevering, dat de Regentes in dien tijd
„politieke moeilijkheden heeft weten te
voorkomen of te verhelpen" en, zooals
Brugmans het heeft gezegd, „in breede
kringen van ons volksleven weer toenade
ring wist te kweeken tot het koninklijk
huis, een toenadering die weldra tot sym
pathie en liefde werd".
Het is ons allen ongetwijfeld een be
hoefte deze gevoelens van sympathie en
warme vereering hier nog eenmaal uit te
spreken en ik verzoek U in een oogenbiik
van stilte Haar te herdenken, die van ons
is heengegaan.
Ook hierna kan ik echter niet overgaan
tot onze gewone werkzaamheden alvorens
ik nog een doode heb herdacht. Ik sprak
U zoo even van de gevoelens van warme
aanhankelijkheid en sympathie, die ons
aan ons Vorstenhuis binden.
Voor onze faculteit zijn die waarschijn
lijk wel nimmer op schooner en treffender
wijze vertolkt dan in 1925 toen mijn hoog
geschatte ambtsvoorganger als rector-
magnificus het voorrecht genoot aan H.M.
de Koningin het eeredoctoraat in de
rechtsgeleerdheid uit te reiken. Het stemt
ons tot groote droefheid, dat wij op dit
oogenbiik ook hem moeten herdenken.
Den meesten Uwer is het ongetwijfeld
vergaan zooals mij, dat gij Prof. Blok niet
als docent hebt gekend Maar voor U is
zijn naam onafscheidelijk verbonden aan
de studie van het Strafprocesrecht, waar
over hij samen met Besier het groote
standaardwerk heeft geschreven. BehaLve
dat heeft hij echter groote verdienste ge
had, doordat hij voortdurend getracht
heeft om naast de theoretische scholing
die hij aan zijn studenten gaf, hen ook
met de praktijk van het strafrecht en van
de misdaadbestrijding in aanraking te
brengen. Hij nam hen mee naar terecht
zittingen en gestichten en dat heeft onge
twijfeld er toe bijgedragen, dat menigeen
die thans in magistratuur of advocacie
werkzaam is met grooter begrip voor de
oorzaken van de misdaad en voor de moei
lijkheid harer bestrijding zulks doet, dan
anders het geval zou zijn geweest.
Moge ik hier volstaan met te zeggen,
dat wij zijn nagedachtenis in hooge eere
zullen houden.
BINNENLAND.
Na het overlijden van H. M. de Koningin-
Moeder; plechtige bijzetting bepaald op
aanstaanden Dinsdag. (Ie Blad.)
Prof. mr. J. M. van Bemmelen herdenkt
in de Leidsche Universiteit de Koningin"
Moeder. (Ie Blad.)
Onze stadgenoot, de heer A. M. Touw is
benoemd tot eere-voorzitter der Vereen.
Ambachtsschool. (Sadsnieuws, 2e Blad.)
Uiteenzetting over de dienstregeling bij
de spoorwegen, ingaande 15 Mei. (Binnen
land, 3e Blad.)
Morgen vindt de plechtige opening der
nieuwe Geref. Kerk te Lisse plaats. (3e
Blad.)
Tusschen Doesburg en Dieren is een
autobus van den dijk gestort; acht per
sonen zijn gewond. (Laatste Berichten,
le Blad.)
BUITENLAND
Engeland wjl inzake de veiligheid met
Frankrijk besprekingen openen. (Buiten
land, le Blad.)
Nieuwe arrestaties in Frankrijk inzake
spionnagc. (Buitenland, le Blad.)
Rond het Stavisky-schandaal. (Buiten
land, le Blad.)
Roosevelt grijpt in inzake de dreigende
stakingen in Amerika. (Buitenl., le Blad.)
Men zie voor Stadsnieuws het Tweede
Blad.)
ONZE PLANETARIUM.
EXCURSIES.
In verband met de hedenavond te houden
populair"wetenschappelijke voordracht over
de Wonderen van het Heelal in het Haag
sche Planetarium, herinneren we er de
deelnemers aan onze excursie aan, dat de
trein om 7 uur 53 van het station alhier
vertrekt. Op het perron zal worden bekend
gemaakt in welk gedeelte van den trein
plaatsen voor hen zijn gereserveerd.
DE DIRECTIE.
het verlies dat Nederland door het over
lijden van Koningin-moeder Emma heeft
getroffen, komt tot uiting in sympathieke
artikelen van alle ochtendbladen, die een
lange levensbeschrijving van de koningin
moeder plaatsen en foto's genomen bij het
laatste bezoek in 1929, dat de thans ont
slapen vorstin aan Engeland heeft ge
bracht
De „Times" plaats boven haar levens
beschrijving het opschrift: „Een nobel
karakter".
De „Daily Mail" schrijft, dat in Neder
land de naam van koningin moeder Emma
op dezelfde wijze werd vereerd en een
legendarisch symbool werd, als die van
Koningin Victoria in Engeland.
In een hoofd-artikel schrijft de „Daily
Telegraph":
Koningin Emma zal blijven voortleven
in de vereering van een volk, waarvan zij
zelf deel is gaan uitmaken. Als Duitsche
prinses heeft zij op bewonderenswaardige
wijze den nationalen geest van het Neder
landsche volk aangevoeld en haar dochter
Wilhelmina opgevoed om op waardige wijze
de troon van Nederland te kunnen bestij
gen.
Zij verrichtte haar roeping met kalme
waardigheid en zij toonde zich toegewijd
en één met de natie voor welks welzijn zij
steeds op den bres gestaan heeft.
Uit Parijs meldt men ons hedenmiddag:
Alle kranten publiceeren foto's en bio-
grafien van koningin Emma.
Le Journal schrijft: „Zij heeft van ko
ningin Wilhelmina een model-constitutio-
neel-koningin weten te maken. Dit is geen
kleine verdienste".
Heden, morgen en Dinsdag geen
openbare vermakelijkheden?
De minister van binnenlandsche zaken
heeft een telegram verzonden aan de
commissarissen der Koningin in de on
derscheidene provincies. Dit telegram
heeft den volgenden inhoud:
„Hierbij heb ik de eer, U H.E.G. te ver
zoeken, het overlijden van H. M. de Ko
ningin-Moeder in alle gemeenten Uwer
provincie te doen afkondigen en de be
sturen dier gemeenten uit te noodigen,
Woensdag 21 Maart en op den dag der
begrafenis de klokken te doen luiden drie
malen daags, te weten van 8 tot 9 uur
's voormiddags en van 12 tot 1 uur en
van 4 tot 5 uur 's namiddags.
Voorts noodig ik u uit. wel te willen
bevorderen, dat alle tooneelvoorstellingen
en openbare vermakelijkheden worden
geschorst krachtens de bestaande wette
lijke voorschriften, of, zoo noodig, ten
gevolge van een verzoek, daartoe aan de
ondernemers dier vermakelijkheden van
overheidswege te richten, en wel van he
den tot en met 22 Maart en op den be
grafenisdag.?
