«OUDEN HUWELIJKSFEEST.
DINSDAG 21 NOVEMBER 1933
No. 22600
eerste blad.
STADSNIEUWS.
LEIDSCHE SCHOUWBURG.
Het voornaamste Nieuws
van heden.
Jaargang
EIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIEN gj
lots per regel voor advertentiën uit Leiden en plaatsen
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle
lere advertentiën 35 Cts. per regel. Kleine Advertentiën
(uitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts.
maximum aantal woorden van 30.
^sso volgens postrecht. Voor eventueele opzending van
10 Cts. porto te betalen. Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 94.
PRIJS DEZER COURANT jé
Voor Leiden per 3 maanden f.2.35; per week t.0.18
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week 0.18
Franco per post f. 2.35 -f- portokosten.
ntner bestaat uit DRIE Btadw
Kastor fetler in leiden.
Jenootschap voor Zending onder de
jschrijft ons:
En we nog even verwijzen naar de
fiere samenkomst, welke per adver-
|in dit blad wordt aangekondigd en
i Pastor Fetler uit Riga zal spre-
het werk van het Genootschap
fending onder de Russen? Deze lei-
i dit werk onder de duizenden Rus-
Fde Randstaten en op de grenzen
[et Rijk van Lenin's volgelingen was
jiaal verbannen in Siberië en kent
ie der Sovjet-Republieken als weini-
llangrijke mededeelingen zal hij over
|en der Russen doen, maar vooral
ten hooren, hoe God het zendings
ondanks den bittersten tegen-
jdoet voortgaan.
J. Dr. J. de Zwaan zal den spreker tot
Ijn en het kerkkoor „Ex Animo" zal
Irken.
[het vorig jaar de samenkomst met
•ushenkova in de overvolle Ooster-
iwöonde, zal nu zeker den geeste-
jeider. Pastor Fetler, ook niet willen'
men te hooren en anderen nog op-
ttook.
itooneelver. „SHYLOCK".
spanningsavond voor werkloozen.
Grond gaf de Tooneelver. „Shylock"
ipanningsavond voor werkloozen.
t voorzitter, de heer van Zeyst om
Vde bijeenkomst opende, bleek de
pal van „Concordia" tot de laatste
I bezet.
morgen 10 uur waren dan ook alle
ma's in voorverkoop uitverkocht,
rzitter zeide dat hij, op verzoek van
astingautoriteiten 't volgende moest
[eelen: wanneer in het vervolg ont-
van vermakelij kheidsbelasting
[aangevraagd voor werkloozen-uit-
Jgen, moeten niet alleen de program-
Jop vertoon van stempelkaart worden
fcht, maar moet ook 's avonds aan de
fij het programma de stempelkaart
In vertoond. Het is dus zaak om deze
look 'savonds mede te brengen.
TUitvoering van het programma had
Jot verloop. Zoo wel het optreden van
Ken accordeonist, den heer Riethoven
Jat van Geldersche Jan en Jopie Glad
WJ girls was een uitbundig succes,
f doel van „Shylock" om den werk-
P een ontspanningsavond te bezorgen
wrdeelen naar het daverend applaus
®er nummer dan ook volkomen ge-
r doel van het succes komt zeker
«n de band onder leiding van den
j Riethoven welke op zoo verdienste-
I wijze voor de noodige afwisseling
LEIDSCHE CHRISTELIJKE
ORANJEVEREENIGING.
Een stukje geschiedenis.
Ter gelegenheid van het zilveren jubi
leum der Leidsche Christelijke Oranje-
Vereeniging, waarvan de viering morgen
zal plaats vinden, mogen hieronder eenige
historische gegevens volgen, welke de se
cretaris, de heer L. Boekkooi ons welwil
lend ter beschikking stelde.
De Vereeniging werd opgericht op 26
November 1908. Het eerste bestuur bestond
uit de heeren ds. J. Domna, voorzitter; A.
J. de Langen, 2de voorzitter, Van Borselen
secretaris, P. Boot Sr., penningmeester,
Eggink, 2de penningmeester. Breebaart.
Blommendaal, Joosten en Mazurel.
De eerste feestvergadering werd gehou
den in 1909 ter gelegenheid van de geboor
te van Prinses Juliana. Sindsdien zijn op
verjaardagen van leden van het Koninklijk
Huis en historische gedenkdagen steeds
feestelijke bijeenkomsten, behalve gedu
rende den wereldoorlog.
Opvoering van historische tooneelstuk-
ken, filmvoorstellingen, lezingen, turnfees
ten en zangavonden wisselden elkaar hier
bij af.
In Juni 1922 trad de vereeniging op als
gastvrouwe voor den Bondsdag vanwege den
Bond van Chr. Oranje vereeniging in Ne
derland, waaraan ook een officieele ont
vangst ten stad huize verbonden was.
Op 18, 19 en 20 September van dat jaar
werd in de Stadsgehoorzaal het groot his
torisch spel „Je maintiendrai" opgevoerd.
Als eenige hoogtepunten in de reeks van
geslaagde feestelijkheden mogen verder
nog worden genoemd de herdenking van
het 25-jarig regeeringsjubileum van H. M.
de Koningin in de Hooglandsche Kerk in
1923; de feestavond in de Stadszaal in com
binatie met den Chr. Vrouwenbond ter ge
legenheid van de oprichting van een stand
beeld te Den Haag voor Juliana van Stol
berg op den 18den verjaardag van H. K. H.
Prinses Juliana; de deelneming der veree
niging aan den vaandelgroet voor Huis ten
Bosch ter gelegenheid van den 50sten ver
jaardag van Koningin Wilhelmina in 1930;
de huldiging in het Stadion te Amster
dam in verband met Haar 35-jarig regee
ringsjubileum en de jongste opening der
Staten Generaal.
Gaf derhalve de vereeniging meermalen
blijk van haar innige verknochtheid aan
het Oranjehuis, ook H. M. de Koningin
toonde de L. C. O. V. een goed hart toe te
dragen, door den voorzitter, ds. H. Thomas
op 31 Augustus j.l. te benoemen tot ridder
in de orde van Oranje Nassau.
Ds. Thomas is overigens de derde voor
zitter. die de vereeniging in'de afgeloopen
kwarteeuw heeft gekend. Zijn voorgangers
waren ds. Douma. die morgen de feestrede
zal uitspreken en wijlen ds. Noor da.
Momenteel bestaat het bestuur uit elf i
personen, behoorende tot verschillende j
kerkelijke richtingen.
Het ledental groeide in den loop der j
jaren tot ongeveer 500, welk aantal onder
den druk der tijdsomstandigheden momen
teel iets achteruitgaande is.
Bij het 12'/2 en 20-jarig bestaan werd een
bazaar georganiseerd, aangezien de gewone
inkomsten ontoereikend waren om de
hooge onkosten, verbonden aan het geven
van volksuitvoeringen, te dekken.
VULKANEN EN GEBERGTE-VORMING.
<en enl1" ^?°r llet echtpaar W. van
Pararnf; .^her Filemon, wonende
Jhi: eg 44 voor de 51ste maal
lek hu„ terwijl zij op 5 Decem-
^enien en huwelijksfeest hopen
"Mik®»»}* hinderen, waarmede hun
T 'oorts ,f?zeg®P<1< zijn er nog 10 in
"Weren er hlein- en 4 achter-
e.n 'Swas gedurende 22 jaar als
doch bh he Gasfabriek
IF'eew14 geleden ge-
binden voert hij af en
"Weitjes uit zwaar werk
laat zijn gezondheidstoestand hem niet
meer toe! en daarnaast trachten zij uit
de opbrengst van een snoepwinkel in hun
onderhoud te voorzien.
Lang zal deze bron van inkomsten even
wel ook niet meer vloeien, want tegen het
voorjaar moet hun huisje wegens den
bouwvaliigen staat, waarin het verkeert,
worden ontruimd.
Zooals gezegd laat beider gezondheids
toestand vaak veel te wenschen over; de
echtgenoot was meermalen hoogst ernstig
ziek, doch totdusverre bleven zij voor
elkaar gespaard. Moge dat zoo nog vele
jaren zijn!
Lezing van den heer Henk van Laar.
Op uitnoodiging van het Instituut voor
Arbeiders Ontwikkeling hield de heer Henk
van Laar uit Amsterdam gisteravond in
het Volksgebouw een lezing over bovenge
noemd onderwerp. Na een kort, inleidend
woord van den voorzitter, ving de spreker
zijn lezing aan een wees er op, dat reeds
de oude Grieken een verklaring zochten
voor vulkanische uitbarstingen. Ook in de
middeleeuwen heerschten nog verkeerde
begrippen op dit punt en dacht men, dat
deze uitbarstingen in verband stonden
met steenkolen of olie, welke in brand ge
raakt zouden zijn. Eerst in de 18e eeuw
brengt de Duitsche natuurvorscher von
Humboldt licht in de duisternis en breekt
zich het juiste begrip baan. Ook wordt nog
dikwijls ten onrechte verband gelegd tus-
schen aardbevingen en vulkanisme.
In de ligging van de vulkanen over onze
aarde is een zekere regelmaat en wel in
dezen zin, dat zij meestal langs zakkings-
gebieden, over breukvlakken voorkomen,
spr. komt dan tot de bespreking van de
soorten der vulkanen; als eerste categorie
noemt spr. die vulkanen, waarvan de lava
de aardoppervlakte niet bereikt en welke
soort vooral in het Andesgebergte in Zuid-
Amer.ka voorkomt. Voor de bespreking van
die vulkanen, waarvan de lava de aard
oppervlakte bereikt, moet spr. eemge mil-
lioenen jaren teruggaan. In de steenschaal
kwamen destijds zwakke plekken voor en
op deze punten ontstaan de areaal erupties
Op IJsland komen vulkanen voor als
lengte-dalen, soms wel 30 K.M. lang, Spr.
verklaart dan hoe de uitbarstingen tot
stand komen. Uit 't binnenste der aarde
worden gassen van zeer hooge tempera
tuur onder hoogen druk omhoog gestuwd,
hierdoor vormt zich de Kraterpijp. Door
de kraterpijp komt de gloeiend-vloeibare
massa, de lava of wel de half-vloeibare of
vaste producten, zooals bommen en asch
te voorschijn. De lava kan zeer taai zijn,
maar ook komt zij voor in zeer dunnen
toestand. Deze laatste soort lava kent men
b.v. op Hawaï.
In de Eifel, die vroeger een vrij groot
aantal vulkanen had en wel de z.g. Maaren
is op het gebied van 't vulkanisme veel be
zienswaardigs. Deze vulkanen kunnen
echter niet op een hoogen leeftijd bogen.
Als voorbeeld, hoe geweldig groot soms
de uitgeworpen producten bij een uit
barsting is, noemt spr. de uitbarsting van
de Tambera op Soembawa in 1815, waaibij
volgens deskundigen niet minder dan 150
K.M.3 materiaal zou zijn uitgeworpen. Spr.
verhaalt vervolgens van de ramp der Kra-
katau in 1883. waarbij over de geheele we
reld de asch verspreid werd. Ook memo
reert spr. de catastrophe van 1902 op Mar
tinique. waar de Mont Pelée de stad St.
Pierre totaal verwoestte; 50.000 menschen
verloren bij die ramp het leven.
Tenslotte bespreekt de inleider de vor
ming van gebergten. Nu en dan is cr wel
verband tusschen vuikanisme en bergvor-
ming, zoo is b.v. Poeloe Laoet onts.aan
door vulkanisme. Meestal echter ontstaan
de hoogte-verschillen door wegzakking. de
overgebleven, geïsoleerde resten zijn de
bergen. De rots, waarop Gibraltar zich
bevindt, is ook ontstaan door wegzakking
van omringd gebied.
Met tal van lantaarnplaatjes verklaart
spr. de verschillende geologische verschijn
selen, waardoor het gesproken woord veel
verduidelijkt werd. Op de interessante
voordracht volgde nog eenige gedachten-
wisseling en daarna sloot de voorzitter met
een woord van dank aan den spreker, de
vergadering.
HEILIGE GEEST- OF ARME WEES-
EN KINDERHUIS.
Naar wij vernemen ligt het in de be
doeling op 30 en 31 December a.s. op
eenigszins feestelijke wijze het feit te her
denken. dat het Heilige Geest- of Arme
Wees- en Kinderhuis voor 350 jaar in het
tegenwoordige gebouw aan de Hoogland
sche Kerkgracht werd gevestigd.
HET MASKER.
Brand in de stad, tragi
komisch spel in 3 bedrij
ven van Hans Sassmann.
GESLAAGDE PROPAGANDA-AVOND
DER COÖP. VOORUIT.
In de nagenoeg geheel bezette groote
zaal der Stadsgehoorzaal heeft de Coöpe
ratie „Vooruit" gisteren een 'propaganda-
avond gehouden. Met enkele woorden
ojiende de heer J. Veltman de bijeenkomst,
wijzende op de steeds sterker wordende
Jactie tegen de moderne arbeidersbewe
ging, welke zich tevens richt tegen de
coöperatie. Elk lid der moderne vakbewe
ging dient daarom afnemer te zijn van de
artikelen der coöperatieve winkels en bak
kerijen en de fondsen voor ziekenverple
ging enz. te steunen.
De heer K. de Boer hield vervolgens een
korte propaganda-rede, waarin hij aller
eerst enkele Kamper-anecdotes vertelde als
demonstratie van de onpractische wijze
waarop veelal het productie- en con
sumptie-systeem is geregeld. Na jaren-
langen strijd is men er in geslaagd de
loonen op een behoorlijk peil te brengen
en thans wordt allerwege strijd gevoerd
om het loonpeil te handhaven. Toch gaan
nog dagelijks vele vrouwen en arbei
ders hun weekgeld ten deele besteden bij
kapitalistische ondernemingen, waarbij
het winstbejag de hoofdzaak Is en in
welke ondernemingen de arbeiders vaak
schandalige loonen verdienen. Eens in de
vier jaar heeft men het recht gebruik te
maken van het kiesrecht en men vergeet,
dat door de dagelijksche inkoopen een
minstens even sterke stem wordt uitge-
Jan Musch ais .uil-Uit
Het schijnt den laatsten tijd bij jubilea
niet meer te willen. Telkens en telkens
wordt gegrepen naar een stuk dat onge
twijfeld den jubilaris gelegenheid geeft om
zijn gaven te ontplooien, doch verder niet
kan bogen op eenige waarde.
Zoo was het gisteravond helaas ook weer
met het jubileum van onzen grooten
acteur Jan Musch. Dit Oostenrijksche
tragi-komische spel is geen werk van
groote conceptie, is een goedkoope farce
op klein-stadsleven, al is bij de uitwer
king nu en dan een goede „tooneel-greep"
gedaan.
Een ietwat miezerig kunst-fotograafje
wil gaarne opgenomen worden in de krin
gen der klein-steedsche society, doch daar
„lust" men hem niet. Toch dringt hij ten-
slotte daarin door, wanneer men hem gaat
vreezen! Telkens wordt er n.l. brand ge
sticht in het stadje en daarvan wordt
Mikoff zoo heet het pietepeuterige
ventje verdacht. Wegens gebrek aan
bewijs vrijgelaten, kan hij nu „heerschen",
vooral over zijn meest gehate tegenstan
ders. Doch zijn „geluk" is van korten Juur.
De ware brandstichter wordt gevat, weg
is de vrees en hardhandig wordt nij ge
worpen uit het nauwelijks bereikte dorado
zijner wenschen. Dit drijft hem tot brand
stichting, doch men gelooft hem niet en
hij valt de waanzin ten prooi....
Dank zij eenige handig ingevoegde te
genstellingen, die behoorlijk worden be
nut, of bever ietwat geforceerd, komt er
wat spanning, doch overtuigen doet dit
tooneelwerk geen oogenblik.
Voor Jan Musch is Mikoff een pracht-
gelegenheid om weer eens te leveren een
van zijn „typen", doch het blijft te be
treuren, dat hij zijn groote gaven hier
verdoet aan zoo'n product van melk in
plaats van tooneelbloed Hij gaf aan dit
armzalige fotograafje een van zijn karak
teristieke creaties, die door menschelijk-
heid af en toe aansloeg.
De vraag, of de-rol door een andere op
vatting niet zou hebben gewonnen, kun
nen wij terzijde stellen. Musch koos hem
zoo en zijn opvatting is verantwoord en in
groote stijl uitgebeeld.
bracht. In het kleine Genemuiden met zijn
3500 inwoners, dus ongeveer 800 gezinnen,
trachten niet minder dan 22 bakkers een
bestaan te vinden; een bestaan dat niet
anders dan armelijk kan zijn. Een coöpe
ratieve bakkerij met een oven, vier bak
kers en vier loopers kan de broodvoorzie
ning regelen; de besparing op bedrijfs-
onkosten is dan natuurlijk groot het
geen den afnemers ten goede komt, Gouda
telt op 28.000 inwoners niet minder dan
1000 winkels; dit beteekent dat elke 6 a 7
gezinnen een winkel tot hun beschikking
hebben. Hoe groot de winstmarge dan
moet zijn om van een behoorlijk bestaan
te kunnen spreken is duidelijk!
Met de opwekking allen verbruikers te
worden van de artikelen der coöperatie
en daardoor de moderne arbeidersbeweging
in haar geheel te steunen, besloot spr.
zijn rede.
Ter aanvulling werden twee films „Met
Amundsen naar de Noordpool" en „Wie
zal het winnen", een propaganda-film
voor de coöperatieve Idee vertoond, terwijl
een kwartet „De Zandvoortsche Vlsschers"
de entre-acte muziek verzorgde, waarmede
het grooten bijval oogstte.
BINNENLAND.
Rapport der Commissie-Schouten over
salarisnormen voor provinciaal en ge
meentelijk personeel (3e Blad).
De heer Ketelaar over de bezuinigings
maatregelen der Vrijz.-Dem. minister»
(Binnenland, 3e Blad).
Aanvaring tusschen twee IJmuider
stoomtrawler op de Noordzee; één der
trawlers gezonken; de negen opvarenden
gered (Gemengd, 2e Blad).
BUITENLAND.
Rondom de Ontwapening (Buitenland,
en Tel., Ie Blad.)
De verkiezingen in Spanje rechts gun
stig (Buitenl., Ie Blad).
De Engeische troonrede (Tel., Ie Blad),
John Gobau als zijn meest heftige tegen
stander, Ko Arnoldi als de rechter-com
missaris, Jos Liesting als brandweer-com
mandant, Jacques de Haas als de meer
sociaal voelende dokter, zij stonden den
jubilaris naar beste kunnen terzijde, goed
gesecundeerd door de vrij talrijke bijrol
len, maar een bloed-arm tooneelwerk kan
nu eenmaal niet worden gebombardeerd
tot een gezond, krachtig werk.
De jubilaris, die bij zijn eerste verschij
nen ten tooneele, danig werd beappiaudis-
seerd, vond in den slechts vrij goed be
zetten schouwburg door omstandighe
den was het studenten-dom al heel matig
vertegenwoordigd een hartelijke ont
vangst.
Na afloop volgde de huldiging.
Prof. E. M. Meijers sprak het eerst den
jubilaris toe namens de burgerij en de
Schouwburgcommissie. Hij oordeelde het
ietwat vrijmoedig in Leiden te komen ju
belen in een stuk „De Brand in de stad",
doch vrijmoedigheid is nu eenmaal „11e
musschen eigen. In dit stuk heeft Jan
Musch echter weer een rol gevonden, zoo
vol tegenstrijdigheden als geen ander
acteur hier aan kan. Zoovele rollen hij
speelde, zoovele andere figuren als hij gaf.
En dat in het komische genre, doch ook
in het ernstige. Speciaal op dit laatste
wilde spr. den nadruk leggen, want de
prestaties in klassieke stukken hebben vaak
doen betreuren, dat te veel aan het komi
sche genre werd geofferd om te voldoen
aan den z.g geest des tljds. De laatste
jaren zijn de klassieken wat in het ge
drang gekomen, doch spr. hoopt dat de
jubilaris zal begrijpen, dat hij het tnoneel
het beste dient juist door het spelen van
klassiek tooneel, door handhaving der tra
ditie. Spr, durft dat te zeggen, wetende te
spreken naar het hart van den jubilaris.
Hij overhandigde hem als tastbaar bewijs
van waardeering een krans en een étui
met inhoud.
Namens L.S.C. en V.V.S.L. werden kran
sen overhandigd, waarna de jubilaris allen
dankte, dat men hem ,die vroeger hier
veel placht te komen, doch door de tijds
omstandigheden den laatsten tijd niet
zooveel meer, nog niet vergeten had. Dat
heeft hem dankbaar gestemd.
Nogmaals hartelijk applaus.
VERLICHTING RIJWIELEN.
Het blijkt noodig te zijn er andermaal
de aandacht op te vestigen, dat wielrijders
die een brandende lantaarn in de hand
houden, terwijl overigens het rijwiel aan
de voorzijde niet van verlichting is voor
zien. niet aan de bepalingen van de wet
voldoen. Vaak gaat dan nog de in de hand
gehouden verlichting schuil achter het
stuur of een mand. of is loodrecht naar
beneden gericht, waardoor men de ver
lichting totaal niet opmerkt. Voorschrift
is. dat het r ij w i e 1 is voorzien van ver
lichting. Door de politie zal bijzondere
aandacht aan het euvel worden geschon
ken eneen gewaarschuwd man geldt
voor twee.
Het bovenstaande is ook van toepassing
op de verlichting van handwagens en
andere voertuigen.
ACADEMISCHE EXAMENS.
Geslaagd voor het doctoraal examen
geneeskunde de heeren R Sterringa
(Haarlem) en C. A. Graafland (Rotter
dam).
Wij ontvingen een „Alphabetische
Naamlijst van Ingeschrevenen in het Han
delsregister van de Kamer van Koop
handel voor Rijnland", uitgave van de
N.V. „De Leidsche Courant" alhier.
Op Dinsdag 28 November geef de
Tooneelvereeniglng „Door Vriendschap
Saamgebracht" een ontspanningsavond
voor werkloozen in de concertzaal van
Concordia.
Opgevoerd zal worden „Materialisme"
tooneeLspel in 3 Dedrijven door Jos Smit
en Jac. Braun en een komisch kwartet
„Zoo de ouden zongen"..