«OUDEN HUWELIJKSFEEST. DINSDAG 21 NOVEMBER 1933 No. 22600 eerste blad. STADSNIEUWS. LEIDSCHE SCHOUWBURG. Het voornaamste Nieuws van heden. Jaargang EIDSCH DAGBLAD DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN PRIJS DER ADVERTENTIEN gj lots per regel voor advertentiën uit Leiden en plaatsen agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle lere advertentiën 35 Cts. per regel. Kleine Advertentiën (uitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts. maximum aantal woorden van 30. ^sso volgens postrecht. Voor eventueele opzending van 10 Cts. porto te betalen. Bewijsnummer 5 Cts. Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor Directie en Administratie 2500 Redactie 1507. Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 94. PRIJS DEZER COURANT jé Voor Leiden per 3 maanden f.2.35; per week t.0.18 Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week 0.18 Franco per post f. 2.35 -f- portokosten. ntner bestaat uit DRIE Btadw Kastor fetler in leiden. Jenootschap voor Zending onder de jschrijft ons: En we nog even verwijzen naar de fiere samenkomst, welke per adver- |in dit blad wordt aangekondigd en i Pastor Fetler uit Riga zal spre- het werk van het Genootschap fending onder de Russen? Deze lei- i dit werk onder de duizenden Rus- Fde Randstaten en op de grenzen [et Rijk van Lenin's volgelingen was jiaal verbannen in Siberië en kent ie der Sovjet-Republieken als weini- llangrijke mededeelingen zal hij over |en der Russen doen, maar vooral ten hooren, hoe God het zendings ondanks den bittersten tegen- jdoet voortgaan. J. Dr. J. de Zwaan zal den spreker tot Ijn en het kerkkoor „Ex Animo" zal Irken. [het vorig jaar de samenkomst met •ushenkova in de overvolle Ooster- iwöonde, zal nu zeker den geeste- jeider. Pastor Fetler, ook niet willen' men te hooren en anderen nog op- ttook. itooneelver. „SHYLOCK". spanningsavond voor werkloozen. Grond gaf de Tooneelver. „Shylock" ipanningsavond voor werkloozen. t voorzitter, de heer van Zeyst om Vde bijeenkomst opende, bleek de pal van „Concordia" tot de laatste I bezet. morgen 10 uur waren dan ook alle ma's in voorverkoop uitverkocht, rzitter zeide dat hij, op verzoek van astingautoriteiten 't volgende moest [eelen: wanneer in het vervolg ont- van vermakelij kheidsbelasting [aangevraagd voor werkloozen-uit- Jgen, moeten niet alleen de program- Jop vertoon van stempelkaart worden fcht, maar moet ook 's avonds aan de fij het programma de stempelkaart In vertoond. Het is dus zaak om deze look 'savonds mede te brengen. TUitvoering van het programma had Jot verloop. Zoo wel het optreden van Ken accordeonist, den heer Riethoven Jat van Geldersche Jan en Jopie Glad WJ girls was een uitbundig succes, f doel van „Shylock" om den werk- P een ontspanningsavond te bezorgen wrdeelen naar het daverend applaus ®er nummer dan ook volkomen ge- r doel van het succes komt zeker «n de band onder leiding van den j Riethoven welke op zoo verdienste- I wijze voor de noodige afwisseling LEIDSCHE CHRISTELIJKE ORANJEVEREENIGING. Een stukje geschiedenis. Ter gelegenheid van het zilveren jubi leum der Leidsche Christelijke Oranje- Vereeniging, waarvan de viering morgen zal plaats vinden, mogen hieronder eenige historische gegevens volgen, welke de se cretaris, de heer L. Boekkooi ons welwil lend ter beschikking stelde. De Vereeniging werd opgericht op 26 November 1908. Het eerste bestuur bestond uit de heeren ds. J. Domna, voorzitter; A. J. de Langen, 2de voorzitter, Van Borselen secretaris, P. Boot Sr., penningmeester, Eggink, 2de penningmeester. Breebaart. Blommendaal, Joosten en Mazurel. De eerste feestvergadering werd gehou den in 1909 ter gelegenheid van de geboor te van Prinses Juliana. Sindsdien zijn op verjaardagen van leden van het Koninklijk Huis en historische gedenkdagen steeds feestelijke bijeenkomsten, behalve gedu rende den wereldoorlog. Opvoering van historische tooneelstuk- ken, filmvoorstellingen, lezingen, turnfees ten en zangavonden wisselden elkaar hier bij af. In Juni 1922 trad de vereeniging op als gastvrouwe voor den Bondsdag vanwege den Bond van Chr. Oranje vereeniging in Ne derland, waaraan ook een officieele ont vangst ten stad huize verbonden was. Op 18, 19 en 20 September van dat jaar werd in de Stadsgehoorzaal het groot his torisch spel „Je maintiendrai" opgevoerd. Als eenige hoogtepunten in de reeks van geslaagde feestelijkheden mogen verder nog worden genoemd de herdenking van het 25-jarig regeeringsjubileum van H. M. de Koningin in de Hooglandsche Kerk in 1923; de feestavond in de Stadszaal in com binatie met den Chr. Vrouwenbond ter ge legenheid van de oprichting van een stand beeld te Den Haag voor Juliana van Stol berg op den 18den verjaardag van H. K. H. Prinses Juliana; de deelneming der veree niging aan den vaandelgroet voor Huis ten Bosch ter gelegenheid van den 50sten ver jaardag van Koningin Wilhelmina in 1930; de huldiging in het Stadion te Amster dam in verband met Haar 35-jarig regee ringsjubileum en de jongste opening der Staten Generaal. Gaf derhalve de vereeniging meermalen blijk van haar innige verknochtheid aan het Oranjehuis, ook H. M. de Koningin toonde de L. C. O. V. een goed hart toe te dragen, door den voorzitter, ds. H. Thomas op 31 Augustus j.l. te benoemen tot ridder in de orde van Oranje Nassau. Ds. Thomas is overigens de derde voor zitter. die de vereeniging in'de afgeloopen kwarteeuw heeft gekend. Zijn voorgangers waren ds. Douma. die morgen de feestrede zal uitspreken en wijlen ds. Noor da. Momenteel bestaat het bestuur uit elf i personen, behoorende tot verschillende j kerkelijke richtingen. Het ledental groeide in den loop der j jaren tot ongeveer 500, welk aantal onder den druk der tijdsomstandigheden momen teel iets achteruitgaande is. Bij het 12'/2 en 20-jarig bestaan werd een bazaar georganiseerd, aangezien de gewone inkomsten ontoereikend waren om de hooge onkosten, verbonden aan het geven van volksuitvoeringen, te dekken. VULKANEN EN GEBERGTE-VORMING. <en enl1" ^?°r llet echtpaar W. van Pararnf; .^her Filemon, wonende Jhi: eg 44 voor de 51ste maal lek hu„ terwijl zij op 5 Decem- ^enien en huwelijksfeest hopen "Mik®»»}* hinderen, waarmede hun T 'oorts ,f?zeg®P<1< zijn er nog 10 in "Weren er hlein- en 4 achter- e.n 'Swas gedurende 22 jaar als doch bh he Gasfabriek IF'eew14 geleden ge- binden voert hij af en "Weitjes uit zwaar werk laat zijn gezondheidstoestand hem niet meer toe! en daarnaast trachten zij uit de opbrengst van een snoepwinkel in hun onderhoud te voorzien. Lang zal deze bron van inkomsten even wel ook niet meer vloeien, want tegen het voorjaar moet hun huisje wegens den bouwvaliigen staat, waarin het verkeert, worden ontruimd. Zooals gezegd laat beider gezondheids toestand vaak veel te wenschen over; de echtgenoot was meermalen hoogst ernstig ziek, doch totdusverre bleven zij voor elkaar gespaard. Moge dat zoo nog vele jaren zijn! Lezing van den heer Henk van Laar. Op uitnoodiging van het Instituut voor Arbeiders Ontwikkeling hield de heer Henk van Laar uit Amsterdam gisteravond in het Volksgebouw een lezing over bovenge noemd onderwerp. Na een kort, inleidend woord van den voorzitter, ving de spreker zijn lezing aan een wees er op, dat reeds de oude Grieken een verklaring zochten voor vulkanische uitbarstingen. Ook in de middeleeuwen heerschten nog verkeerde begrippen op dit punt en dacht men, dat deze uitbarstingen in verband stonden met steenkolen of olie, welke in brand ge raakt zouden zijn. Eerst in de 18e eeuw brengt de Duitsche natuurvorscher von Humboldt licht in de duisternis en breekt zich het juiste begrip baan. Ook wordt nog dikwijls ten onrechte verband gelegd tus- schen aardbevingen en vulkanisme. In de ligging van de vulkanen over onze aarde is een zekere regelmaat en wel in dezen zin, dat zij meestal langs zakkings- gebieden, over breukvlakken voorkomen, spr. komt dan tot de bespreking van de soorten der vulkanen; als eerste categorie noemt spr. die vulkanen, waarvan de lava de aardoppervlakte niet bereikt en welke soort vooral in het Andesgebergte in Zuid- Amer.ka voorkomt. Voor de bespreking van die vulkanen, waarvan de lava de aard oppervlakte bereikt, moet spr. eemge mil- lioenen jaren teruggaan. In de steenschaal kwamen destijds zwakke plekken voor en op deze punten ontstaan de areaal erupties Op IJsland komen vulkanen voor als lengte-dalen, soms wel 30 K.M. lang, Spr. verklaart dan hoe de uitbarstingen tot stand komen. Uit 't binnenste der aarde worden gassen van zeer hooge tempera tuur onder hoogen druk omhoog gestuwd, hierdoor vormt zich de Kraterpijp. Door de kraterpijp komt de gloeiend-vloeibare massa, de lava of wel de half-vloeibare of vaste producten, zooals bommen en asch te voorschijn. De lava kan zeer taai zijn, maar ook komt zij voor in zeer dunnen toestand. Deze laatste soort lava kent men b.v. op Hawaï. In de Eifel, die vroeger een vrij groot aantal vulkanen had en wel de z.g. Maaren is op het gebied van 't vulkanisme veel be zienswaardigs. Deze vulkanen kunnen echter niet op een hoogen leeftijd bogen. Als voorbeeld, hoe geweldig groot soms de uitgeworpen producten bij een uit barsting is, noemt spr. de uitbarsting van de Tambera op Soembawa in 1815, waaibij volgens deskundigen niet minder dan 150 K.M.3 materiaal zou zijn uitgeworpen. Spr. verhaalt vervolgens van de ramp der Kra- katau in 1883. waarbij over de geheele we reld de asch verspreid werd. Ook memo reert spr. de catastrophe van 1902 op Mar tinique. waar de Mont Pelée de stad St. Pierre totaal verwoestte; 50.000 menschen verloren bij die ramp het leven. Tenslotte bespreekt de inleider de vor ming van gebergten. Nu en dan is cr wel verband tusschen vuikanisme en bergvor- ming, zoo is b.v. Poeloe Laoet onts.aan door vulkanisme. Meestal echter ontstaan de hoogte-verschillen door wegzakking. de overgebleven, geïsoleerde resten zijn de bergen. De rots, waarop Gibraltar zich bevindt, is ook ontstaan door wegzakking van omringd gebied. Met tal van lantaarnplaatjes verklaart spr. de verschillende geologische verschijn selen, waardoor het gesproken woord veel verduidelijkt werd. Op de interessante voordracht volgde nog eenige gedachten- wisseling en daarna sloot de voorzitter met een woord van dank aan den spreker, de vergadering. HEILIGE GEEST- OF ARME WEES- EN KINDERHUIS. Naar wij vernemen ligt het in de be doeling op 30 en 31 December a.s. op eenigszins feestelijke wijze het feit te her denken. dat het Heilige Geest- of Arme Wees- en Kinderhuis voor 350 jaar in het tegenwoordige gebouw aan de Hoogland sche Kerkgracht werd gevestigd. HET MASKER. Brand in de stad, tragi komisch spel in 3 bedrij ven van Hans Sassmann. GESLAAGDE PROPAGANDA-AVOND DER COÖP. VOORUIT. In de nagenoeg geheel bezette groote zaal der Stadsgehoorzaal heeft de Coöpe ratie „Vooruit" gisteren een 'propaganda- avond gehouden. Met enkele woorden ojiende de heer J. Veltman de bijeenkomst, wijzende op de steeds sterker wordende Jactie tegen de moderne arbeidersbewe ging, welke zich tevens richt tegen de coöperatie. Elk lid der moderne vakbewe ging dient daarom afnemer te zijn van de artikelen der coöperatieve winkels en bak kerijen en de fondsen voor ziekenverple ging enz. te steunen. De heer K. de Boer hield vervolgens een korte propaganda-rede, waarin hij aller eerst enkele Kamper-anecdotes vertelde als demonstratie van de onpractische wijze waarop veelal het productie- en con sumptie-systeem is geregeld. Na jaren- langen strijd is men er in geslaagd de loonen op een behoorlijk peil te brengen en thans wordt allerwege strijd gevoerd om het loonpeil te handhaven. Toch gaan nog dagelijks vele vrouwen en arbei ders hun weekgeld ten deele besteden bij kapitalistische ondernemingen, waarbij het winstbejag de hoofdzaak Is en in welke ondernemingen de arbeiders vaak schandalige loonen verdienen. Eens in de vier jaar heeft men het recht gebruik te maken van het kiesrecht en men vergeet, dat door de dagelijksche inkoopen een minstens even sterke stem wordt uitge- Jan Musch ais .uil-Uit Het schijnt den laatsten tijd bij jubilea niet meer te willen. Telkens en telkens wordt gegrepen naar een stuk dat onge twijfeld den jubilaris gelegenheid geeft om zijn gaven te ontplooien, doch verder niet kan bogen op eenige waarde. Zoo was het gisteravond helaas ook weer met het jubileum van onzen grooten acteur Jan Musch. Dit Oostenrijksche tragi-komische spel is geen werk van groote conceptie, is een goedkoope farce op klein-stadsleven, al is bij de uitwer king nu en dan een goede „tooneel-greep" gedaan. Een ietwat miezerig kunst-fotograafje wil gaarne opgenomen worden in de krin gen der klein-steedsche society, doch daar „lust" men hem niet. Toch dringt hij ten- slotte daarin door, wanneer men hem gaat vreezen! Telkens wordt er n.l. brand ge sticht in het stadje en daarvan wordt Mikoff zoo heet het pietepeuterige ventje verdacht. Wegens gebrek aan bewijs vrijgelaten, kan hij nu „heerschen", vooral over zijn meest gehate tegenstan ders. Doch zijn „geluk" is van korten Juur. De ware brandstichter wordt gevat, weg is de vrees en hardhandig wordt nij ge worpen uit het nauwelijks bereikte dorado zijner wenschen. Dit drijft hem tot brand stichting, doch men gelooft hem niet en hij valt de waanzin ten prooi.... Dank zij eenige handig ingevoegde te genstellingen, die behoorlijk worden be nut, of bever ietwat geforceerd, komt er wat spanning, doch overtuigen doet dit tooneelwerk geen oogenblik. Voor Jan Musch is Mikoff een pracht- gelegenheid om weer eens te leveren een van zijn „typen", doch het blijft te be treuren, dat hij zijn groote gaven hier verdoet aan zoo'n product van melk in plaats van tooneelbloed Hij gaf aan dit armzalige fotograafje een van zijn karak teristieke creaties, die door menschelijk- heid af en toe aansloeg. De vraag, of de-rol door een andere op vatting niet zou hebben gewonnen, kun nen wij terzijde stellen. Musch koos hem zoo en zijn opvatting is verantwoord en in groote stijl uitgebeeld. bracht. In het kleine Genemuiden met zijn 3500 inwoners, dus ongeveer 800 gezinnen, trachten niet minder dan 22 bakkers een bestaan te vinden; een bestaan dat niet anders dan armelijk kan zijn. Een coöpe ratieve bakkerij met een oven, vier bak kers en vier loopers kan de broodvoorzie ning regelen; de besparing op bedrijfs- onkosten is dan natuurlijk groot het geen den afnemers ten goede komt, Gouda telt op 28.000 inwoners niet minder dan 1000 winkels; dit beteekent dat elke 6 a 7 gezinnen een winkel tot hun beschikking hebben. Hoe groot de winstmarge dan moet zijn om van een behoorlijk bestaan te kunnen spreken is duidelijk! Met de opwekking allen verbruikers te worden van de artikelen der coöperatie en daardoor de moderne arbeidersbeweging in haar geheel te steunen, besloot spr. zijn rede. Ter aanvulling werden twee films „Met Amundsen naar de Noordpool" en „Wie zal het winnen", een propaganda-film voor de coöperatieve Idee vertoond, terwijl een kwartet „De Zandvoortsche Vlsschers" de entre-acte muziek verzorgde, waarmede het grooten bijval oogstte. BINNENLAND. Rapport der Commissie-Schouten over salarisnormen voor provinciaal en ge meentelijk personeel (3e Blad). De heer Ketelaar over de bezuinigings maatregelen der Vrijz.-Dem. minister» (Binnenland, 3e Blad). Aanvaring tusschen twee IJmuider stoomtrawler op de Noordzee; één der trawlers gezonken; de negen opvarenden gered (Gemengd, 2e Blad). BUITENLAND. Rondom de Ontwapening (Buitenland, en Tel., Ie Blad.) De verkiezingen in Spanje rechts gun stig (Buitenl., Ie Blad). De Engeische troonrede (Tel., Ie Blad), John Gobau als zijn meest heftige tegen stander, Ko Arnoldi als de rechter-com missaris, Jos Liesting als brandweer-com mandant, Jacques de Haas als de meer sociaal voelende dokter, zij stonden den jubilaris naar beste kunnen terzijde, goed gesecundeerd door de vrij talrijke bijrol len, maar een bloed-arm tooneelwerk kan nu eenmaal niet worden gebombardeerd tot een gezond, krachtig werk. De jubilaris, die bij zijn eerste verschij nen ten tooneele, danig werd beappiaudis- seerd, vond in den slechts vrij goed be zetten schouwburg door omstandighe den was het studenten-dom al heel matig vertegenwoordigd een hartelijke ont vangst. Na afloop volgde de huldiging. Prof. E. M. Meijers sprak het eerst den jubilaris toe namens de burgerij en de Schouwburgcommissie. Hij oordeelde het ietwat vrijmoedig in Leiden te komen ju belen in een stuk „De Brand in de stad", doch vrijmoedigheid is nu eenmaal „11e musschen eigen. In dit stuk heeft Jan Musch echter weer een rol gevonden, zoo vol tegenstrijdigheden als geen ander acteur hier aan kan. Zoovele rollen hij speelde, zoovele andere figuren als hij gaf. En dat in het komische genre, doch ook in het ernstige. Speciaal op dit laatste wilde spr. den nadruk leggen, want de prestaties in klassieke stukken hebben vaak doen betreuren, dat te veel aan het komi sche genre werd geofferd om te voldoen aan den z.g geest des tljds. De laatste jaren zijn de klassieken wat in het ge drang gekomen, doch spr. hoopt dat de jubilaris zal begrijpen, dat hij het tnoneel het beste dient juist door het spelen van klassiek tooneel, door handhaving der tra ditie. Spr, durft dat te zeggen, wetende te spreken naar het hart van den jubilaris. Hij overhandigde hem als tastbaar bewijs van waardeering een krans en een étui met inhoud. Namens L.S.C. en V.V.S.L. werden kran sen overhandigd, waarna de jubilaris allen dankte, dat men hem ,die vroeger hier veel placht te komen, doch door de tijds omstandigheden den laatsten tijd niet zooveel meer, nog niet vergeten had. Dat heeft hem dankbaar gestemd. Nogmaals hartelijk applaus. VERLICHTING RIJWIELEN. Het blijkt noodig te zijn er andermaal de aandacht op te vestigen, dat wielrijders die een brandende lantaarn in de hand houden, terwijl overigens het rijwiel aan de voorzijde niet van verlichting is voor zien. niet aan de bepalingen van de wet voldoen. Vaak gaat dan nog de in de hand gehouden verlichting schuil achter het stuur of een mand. of is loodrecht naar beneden gericht, waardoor men de ver lichting totaal niet opmerkt. Voorschrift is. dat het r ij w i e 1 is voorzien van ver lichting. Door de politie zal bijzondere aandacht aan het euvel worden geschon ken eneen gewaarschuwd man geldt voor twee. Het bovenstaande is ook van toepassing op de verlichting van handwagens en andere voertuigen. ACADEMISCHE EXAMENS. Geslaagd voor het doctoraal examen geneeskunde de heeren R Sterringa (Haarlem) en C. A. Graafland (Rotter dam). Wij ontvingen een „Alphabetische Naamlijst van Ingeschrevenen in het Han delsregister van de Kamer van Koop handel voor Rijnland", uitgave van de N.V. „De Leidsche Courant" alhier. Op Dinsdag 28 November geef de Tooneelvereeniglng „Door Vriendschap Saamgebracht" een ontspanningsavond voor werkloozen in de concertzaal van Concordia. Opgevoerd zal worden „Materialisme" tooneeLspel in 3 Dedrijven door Jos Smit en Jac. Braun en een komisch kwartet „Zoo de ouden zongen"..

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1933 | | pagina 1