HET WORDT NAJAAR
WOLLEN DEKENS
b C. Th. BREEBAART Zn. 5
GASRADIATOREN
UURWERKEN,
Let U opDE 3 EENEN 111 HAARL.STRAAT 111
DAT IS GEEN WERK...
DE GOEDKOOPE HOEK
E. VOCKING Telefooon. 505.
Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD, Dinsdag 24 October 1933
Vierde Blad
No. 22576
et den wintertijd in 't zicht
DE STERVENDE ZOMER.
Vogels die voor de koude vluchten.
i!L.nader.ende herfst wordt pas goed
■JpOaar. als we in onzen tuin het rijke
engamma van tal ban nazomerbloe-
J gaan ontdekken. Hoog boven de
f," ?,n dahlia's rijzen de zonnebloe
men Verbaseumscorten en de herfst
manen nu pas goed. Enkele zon-
»„vnen uitgebloeid en laten hun
1.. '^"jsohijf, waarin de zaden rijpen,
temiii versohijnen er nu mee-
LEVERTRAAN OOK VOOR UW KIND
Drogisterij Fa. BR1EJER-BLEIJS, Leiden
W. BROUWER
BBBBBBBBBBBBBBBBBBBB
B
B
B
B
B
B
a
a
a
a
B die het V00rdeelig8t zijn (naar kwaliteit beoordeeld) bij3
B
a
B
B
B
a
a
a
i.
De Zeekoet is een winterverschijning op onze kusten in de branding.
jieel begint de herfst op den 21sten
jerfstmaand. maar lang voordien be
ien de wandelaars en allen, die he
itellen in de uitingen, het bedrijf van
i en dier betreffende en zij die zich
trokken voelen tot het natuurleven,
jerste teekenen van kentering. In
rste dagen van Juni waren er al
[waarop jonge kopmeeuwen naar 't
reisden en als we nog meenen
i den zomer te toeven, vlucht een
rekkend vogelleger reeds voor den
I die nog zoover af lijkt. Langzaam
pe de sfeer, de stemming buiten
leren en verworden en als in de
f week van Augustus 's avonds de
Ivervuld wordt van zangerige ture-
lidjes en fluittoontjes van oever-
ik die langs de ongebaande wegen
Jen donkeren hemel trekken, moeten
It elkaar bekennen, dat het ernst
De avonden worden anders en met
keren weemoed proef je 's morgens
den Invloed van den stervenden
lachtegaal zingt allang niet meer,
erlyk lied is verstomd en laat een
t in het eikenhakhout, maar
houdt nog dapper vol en ook
rietland weten de karekieten en
teangers nog van geen ophouden.
1 afgemaaide hooilanden zwerven
riten tot groote troepen vereend en
uit de stoppelveldjes klinkt de
iep van de spreeuwen. In de duinen
l het al stiller en stiller, alleen de
jen en de scholeksters, die het nog
Ihebben met hun reeds flink uit de
len gewassen jongen, brengen nog wat
lln de brouwerij. Maar welk een
jhil met midden-Mei, als het aller-
I davert van vogelzang en je uren
pn kunt liggen luisteren naar het
1 van grasmusch en tuinfluiter. van
irt en fitis, van kneu en vink, wie
koekoek. van boompieper en
li. Vooral die dreinende geluidjes
voedselzoekende, vale, jonge
geven weer een sterk besef dat
•eriijke jubeltijd van den voorzomer
j is. We voelen een zekere vermoeid-
het groen en blad van plant en boom
donkerder en dieper van toon, het
ge, het frissche en jonge van het
en den voorzomer raakt zoek
r de weelde van den zomer, den zomer
paar o zoo kort duurt.
I in dezen tijd, een periode die zich
|erkt door traagheid en matheid en
Bn het dubbel moeite kost zich in te
pen en te genieten, volgens mijn be
ien de minst interessante tijd van het
sle jaar, vallen de gTOOte vacanties.
^«merken de stilte en lusteloosheid als
PBie op de geweldige inspanning en
[jptsverbruik, welke 't voorjaar eischte
plant en dier en daaraan onttrekken
niet licht. We gaan ons voelen
liuseum-bezoekers. na een langen dag
kijken en bewonderen en opnemen.
Hag kan het drukkend warm zijn. de
l"fn zÜn zwoel, overal worden we ge-
igct door de talrijke wespen, de vliegen
«tekeng. Meer dan ooit valt het moei-
[onzc belangstelling te concentreeren
dingen buiten, wijl vaak de ware
«ontbreekt. Maar lang niet allen onder-
j n?ze stemming van traagheid, voe-
zicn integendeel opgewekt en vol
Cs. b]J hof en huis en ze vinden
ibatoi u olierijke zaden. Als ware
rehWM B en ze omgekeerd aan de
fad«m It ^ritjohloemen en peuteren
F Zich tLïi Ffootsfe zaden bevin-
6 ln de buitenste zone en
dle ook rijper zijn dan de
■prit'ir iinn!n ?e'-een zaden, worden
aw„aat Eemaakt. Ook de groen-
iemachHn«er op af en weten hun deel
in ziin »r maar onder de huismus-
len Wfi nrïklr enkele die het klaar
«en hid(?J^erden ze steeds weer
'11 aan ri» ,en onder snel vleugel-
vast te klemm^ zaadschi'f. trachten
F siechtK&„maar het lukt maar
Fdp door c\e stellen ze zich tevreden
'et' en nn rt nf Kroenlineen uit-
Tkun je "^vallen zaadjes,
poel in cnnt^. i at de huismusschen
Iteraars val, komon met die aarts-
Maar i^aezen de kunst kunnen
ookele ini ^j reael zijn het toch
ihdinduej^ <ne ^nicg bezit
ten en lang niet alle musschen zijn zoo
handig, dat ze zich meezen-allures kunnen
verwerven.
In den regel bestaan de meezenfamilies
uit een paar ouden met jongen, wat latei-
in den tijd zijn het ook vaak echte zwerf-
troepen en dan worden ze gevormd door
gemengde families Voortdurend roepen ze
elkaar toe en als ze alle boomen, struiken
en heesters in den tuin geïnspecteerd heb
ben. zwerven ze verder, van tuin tot tuin,
de geheele buurt door. Het meerendeel van
deze troepen bestaat uit jonge koolmeezen,
meesjes van enkele maanden oud. wat
heel gemakkelijk te zien is aan hun vale,
geelachtige onderzijde met smalle donkere
stropdas en dofzwarte schedelkop en vuil
witte wangen. Het veeren-pakje zit hun
ook niet aan het lijf gegoten, zooals in
het voorjaar, als elk veertje glanst en
strak en gaaf op zijn plaats zit. Soms zijn
de staartpennen verborgen en krom. alsof
ze in een te korte bedstede geslapen heb
ben, de kopveerties zijn rafelig en vaal:
in één woord ze zien er uit als burgerlie
den, die wat aan lager wal zijn geraakt.
Maar ook de oude koolmeezen zien er lang
zoo mooi niet uit als eenige maanden ge
leden. En dat is ook begrijpelijk, want zij
hebben een zware en moeilijke campagne
achter den rug, een periode van moeizaam
zwoegen en sjouwen voor een eeuwig hon
gerig en talrijk kroost en het is hun aan
te zien dat hun dit niet in de kouwe klee-
ren is gaan zitten.
Daar zingt op een zonnigen ochtend
plotseling een roodborstje: een prachtig,
naaldfijn en zeer hoog liedje in mineur.
Dat is dan de eerst gearriveerde winter-
gast, want onze eigen broedvogels, de rood
borstjes die in de omgeving van onze wo
ning in boschjes en plantsoenen nestelden
en daar hun jonge grootbrachten, waren
al vertrokken in Augustus en nu worden
de opengevallen plaatsen weer ingenomen
door exemplaren uit het Noorden, uit
Skandinavïë, Denemarken en uit de lan
den rondom de Oostzee. En dat heeft in
den regel plaats in de eerste week van
September en een zekere regelmatigheid
in het verschijnen van die eerste winter-
gasten valt dan ook moeilijk te ontkennen.
Tegelijk met de eerste winterrood-
borstjes verschijnen ook de kleine goud
haantjes, ook weer Zweden, Noren of Fin
nen: kleine, meesachtige vogeltjes, die
zich bij voorkeur in naaldhout ophouden.
En de late bramenzoeker, die speurend en
garend de duinhellingen afzoekt, ontdekt
plotseling een groote roofvogelfiguur: de
eerste buizerd. Soms zijn het gewone bui-
zerden, een roofvogel, die in verschillende
deelen van ons land met muizenbuizerd
betiteld wordt, maar vaak zijn het ook
ruigpootbuizerden, die we gemakkelijk aan
de lichte vleugelonderzijde met de sterk
sprekende en donkere okselplekken en
witte staartwortel van den buizerd kunnen
onderscheiden. Dan wordt het ook tijd
weer uit te kijken naar den vischarend.
een vrij zeldzame Septemberverschijning.
Het is dan ook als een buitenkansje te
beschouwen deze merkwaardige roofvogel,
buiten en in het wild te ontmoeten. We
kunnen hem echter bewonderen in een
opmerkelijke natuurfilm, een rolprent, die
onder den naam van „Pandlon, de Visch
arend" thans haar zegetocht door Neder
land begonnen is, een meesterwerk van
Walter Hege.
Zoo zoetjesaan wordt het drukker, want
als „de zingende trek" zijn einde nadert
en alle zomervogels voor eenige maanden
afscheid hebben genomen, trekt een in
drukwekkend vogelleger over ons land
heen en ongehoorde aantallen winter-
gasten komen zich vestigen in hun winter
kwartieren. Als de laatste vischdiefjes en
groote sterns krijschena en visschend
langs onze stranden naar het warme Zui
den reizen, gaan ook de laatste boeren
zwaluwen ons verlaten en verschijnen de
voorposten van het bonte kraaienleger.
Dagen aaneen trekken ze ln gesloten ge
lederen over het herfstland en langs den
zeereep en als ze alle hun winterdomicilie
weer betrokken hebben, huist er in ons
land een vogelbevolking, minstens even
talrijk en soortenrijk als in Mei en Juni;
den besten vogeltijd van het geheele jaar.
Horden koperwieken, spreeuwen en krams
vogels, keepen en vinken doen zich te goed
aan de vruchten en zaden van meidoorn,
vlier, Geldersche roos, braam en liguster,
van beuk en els en berk. en tal van roof
vogels trachten hun slag te slaan in dezen
voorraad van goed doorvoede doortrekkers
en wintergasten Leeuwerikken en piepers
vluchten nog steeds naar het zuiden, overal
bemerken we dc gele sijsjes in de elzen
singels en als de eerste najaarsstorm de
laatste verdorde bladen van de boomen
veegt, zijn we haast ongemerkt in den
winter verzeild geraakt.
Een paar vorstdagen kunnen dan plot
seling het karakter van het landschap
doen veranderen, want alle niet winter
harde planten laten dan onmiddellijk hun
stengels en bladen slap hangen en de
vorst is het ook die ruïneus huishoudt in
die wonderwereld van zwammen en pad
destoelen. waardoor heel veel van de fees
telijkheid in het herfstwoud verloren gaat.
Maar de vorst is het ook, die de vogels
weer tot hernieuwde actie dwingt, want
elke, plotseling invallende koude voert een
stroom van vogels binnen onze landspalen.
Als door een stoot van den pooladem
voortgedreven ijlen de vogels naar het
Zuiden en deze massale trekbewegingen,
die wij „rushes" noemen, treden steeds op
bij plotselinge temperatuursdalingen of
sneeuwval. Dan kunnen er in een enkelen
nacht weer duizenden koperwieken over
trekken, dan is de lucht 's morgens weer
vervuld van pieper- en leeuwerlksgeluid-
jes, kramsvogels vertoonen zich in groote
scharen, groote troepen spreeuwen ijlen
voort met ongekende haast en ook de
kieviten vluchten voor de koude.
Langs de kust reizen lange slmgers ple
vieren, duikers, futen, allerlei ganzen en
eenden en zwanen: de opschuiving van den'
Poolkap af naar den evenaar wordt door
de barre koude opnieuw gestimuleerd en
deze uiterst boeiende gebeurtenissen, die
ons onvermengde vreugde kunnen ver
schaffen zijn vaak reeds eenige dagen van
te voren te voorspellen. Meldt Oslo strenge
vorst en laat het weerkaartje zien dat de
koudegolf zich ook over onze gewesten zal
uitstrekken, dan kunnen we weer bewe
gingen in de vogelwereld verwachten.
Houdt de koudeperiode lang aan, dan val
len al spoedig de eerste slachtoffers. Rei
gers. ijsvogeltjes, watersnippen, roerdom
pen, tal van eenden, waterhoentjes en
meerkoeten en allerlei vogels die gebonden
zijn aan open zoet water krijgen gebrek en
raken spoedig uitgeput.
Ook een stormoeriode kan een geduchte
opschudding onder de vogels verwekken,
vooral als deze samenvalt met het felst
van den trektijd, welke meestal bereikt
wordt in de laatste October- en de eerste
Novemberweken. Honderden roeken, bonte
kraaien, leeuweriken, vinken, tal van een
den. zeekoeten, alken, meeuwen en plevie
ren spoelen dan aan op onze stranden. Die
alken en zeekoeten en zee-eenden zijn
echter in den regel geen directe slacht
offers van den storm, maar vonden den
dood door de taaie stookolieresten welke
de oppervlakte der zee bezoedelen. Taaie,
dikke teerresten plekken aan de borst en
buikveeren en al mocht zoo'n ongeluks
vogel nog levend de kust bereiken, ze zijn
reddeloos verloren, want ze zijn niet meer
tot duiken en zwemmen in staat en kun
nen dan ook geen voedsel meer bemachti
gen. Honderdduizenden zeevogels komen
elk jaar op deze wijze om en zoolang het
kwaad door internationale samenwerking
niet bestreden wordt, zullen wij deze tra
gische winterverschijningen op ons strand
blijven aantreffen.
JAN P. STRIJBOS.
leveren wij met hoog Vitaminen gehalte
COCAL HET CHOCOLADE KALK PREPARAAT, onmis
baar voor den opbouw van het kinderlijk lichaam.
9525 KRUSCHEN SALTZ MET PROEFPAK
NOORDEINDE 24 TELEFOON 1168
ateeft l al onze primu eigen jjcmaakte Maat Lau de Cologne
geprobeerd VjOO niet liaalt U dan eens een proefje.
Door onze groote keuze le klas
coulante bediening, trachten wij
niet alleen U tot onze Cliënteele
te maken, maar ook uw familie,
vrienden en kennissen.
9493
Haarl.straat 23. Tel. 2076
Breestraat 68, Tel. 3288
ALLEEN-VERKOOP TELLUS-HORLOGES
Nu hebt U plezier van een goede deken Profiteert van de goedkwope
prijzen. Nog nooit kocht U voor deze prijzen uw dekens De 3 Eenen
III Haarlemmerstraat III heeft een pracht partij zuiver wollen Monster
dekens die alleen de 3 Eenen verkoopt. Zuiver Wollen dekens 2-pers.
nu voor f. 2.75. Gewatteerde dekens 2-pers. nu voor f. 3.90. Molton
dekens ons speciaal artikel 43, 48, 63 ct. 2 pers 69, 89, 98 ct.
Extra groot en zwaar f. 1,10, f. 1.29. Laat U geen z.g wollen dekens
in de handen stoppen. Wij verkoopen U geen kunstzijde ot katoen,
alleen zuiver wol met loodje.
9523
om Vitrages en Overgordijnen zelf te maken. Vloerzeil en Traploopers te leggen
als U gaat trouwen of verkuizen, want dan is er wei wat anders te doen.
SMITS BEDDEN. EN TAPIJTMAGAZIJN
MAAKT EN LEGT ALLES GRATIS!
Komt U eens vrijblijvend een kijkje nemen en U zult versteld staan van onze enorme
sorteering en vooral de lage prijzen. Dus afgesproken Alvorens Uwe
inkoopen te doen eerst even naar 9530
MARE 67 (t.o. de Marekerk) - TEL. 3213
WtoaBaofc Met het °P Verhooging der Wolorijzen,
raden wij U ten zeerste aan, U ten spoedigste
te voorzien van de Echte Leid se he
H
H
MARE 92 - LEIDEN - TELEFOON 544
(OPGERICHT 1886) 9514
aaaaaaaaaaaaaaaaaaaa
9528
Wintertijd: hongertijd, Kapmeeuwen, bij
Cestrooinp
het Spaarne, komen bij honderdon op het
üj^o d a4 i i
Breekt met de oude sleur
Verwarmt met de Gasradiateur
Volkomen reukloos - Gering gasverbruik - Hoogst nuttig effect
Geëmailleerd en veiligheidskraan. Prijs 27 Gulden. Zie de Etalage
In enkele oogenblikken is uw kamer heerlijk verwarmd voor weinig oeld
