GEMEENTELIJK RADIO-DISTRIBUTIE-BEDRIJF 74*te Jaargang DINSDAG 17 OCTOBER 1933 No. 22570 Dit nommer bestaat uit VIER Btadea EERSTE BLAD. STADSNIEUWS. I In verband met zijn benoeming tot Leidscb hoogleeraar. De burgemeester schakelt het vierde programma in. Het voornaamste Nieuws van heden. LEIDSCH DAG BLAD DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN - PRIJS DER ADVER TENTIEN: 10 Cts. oer regel voor advertentlën uit Lelden en plaatsen naar agentschappen van ons Blad gevestigd zijn Voor alle andere advertentlën 35 Cts per regel Kleine Advertentlën iiirsluitend OM vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags SU Cts. Hl een maximum aantal woorden van 30 Incasso volgens postrecht Voor eventueele opzending van brieven 10 Cts porto te betalen - Bewijsnummer 5 Cts Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor Directie en Administratie 2500 Redactie 1507. Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54. PRIJS DEZER COURANT:] Voor Lelden per 3 maanden X. 2.35; per week t 0.18 Bulten Lelden, waar agenten gevestigd zijn, per week o.lt Franco per post X. 2.35 portokosten. 1 AFSCHEID VAN Dr. G. SEVENSTEK. I Zondag heeft dr. G. Sevenster, predikant der Ned. Herv. Gemeente te Boxum en Blessum afscheid genomen van zijn ge meente in de kerk te Boxum wegens zijn benoeming als hoogleeraar aan de Leid- iche Hoogeschool, naar aanleiding van J Kor 13 11. ..En de God der liefde en des redes zal met u zijn". Een talrijke schare aide het kerkgebouw, uit eigen gemeente en van elders. De dienst begon met t zmgen der ge- eente van Psalm 6810, na gebed en oriezing uit de brief van Paulus aan de pensen, zong de gemeente Psalm 89 1 sn 7, waarop dr. Sevenster aanving met 'n predikatie. Dat ik de gemeente Boxum-Blessum na n vervulling van drie jaren reeds zou rlaten, had ik niet gedacht. Gemeente «B predikant waren aan elkaar vertrouwd aakt en de uitwendige omstandigheden ezen er op, dat deze gemeente langer r mij zou worden bediend. Echter de -noeming tot hoogleeraar maakt een de aan de verbintenis tusschen ge- eente en mij. Deze benoeming is een -rrecht voor mij, omdat ik mij aan de udie kan blijven wijden, die zoo noodig omdat na den oorlog een opgewekte eologische studie is ontstaan, waarin een dikant moet meeleven, opdat hij zich n eigen houding verwerft. Het contact et de kerk houd ik gelukkig vast, bene- -ns de voeling met wat in de kerk ge urt. Eigen persoon wordt niet in het 'ddelpunt geplaatst. Verder bepaalde dr. Sevenster zich tot de meente en wees de aanwezigen er op, at hij ze geen beter wensch in het leven an meegeven dan deze: de God der liefde *n vrede zal met u zijn. Hierop richtte dr. Sevenster enkele woor- "en van persoonlijken aard tot de kerke- ijke besturen en functionarissen en de ge- eente in haar geheel, benevens aan de gbroeders. Met den kerkeraad heeft hij de drie aren prettig samengewerkt en hij bewaart 'eraan de aangenaamste herinneringen. Met waardeering sprak hij tot het col- ege van kerkvoogden en notabelen, dat eeds zijn uiterste best heeft gedaan het em in Boxum zoo aangenaam mogelijk te maken. De gemeente in haar geheel dankte hij oor de kerkelijke belangstelling, die zeer oed was te noemen. Dankbaar was hij or de hartelijkheid, die hij steeds mocht ontvangen. Ds. Stratingh sprak dr. Sevenster na- ens ringbroeders en kerkeraad hierop et een hartelijk woord toe en dankte dr. Sevenster vcor alles, wat hij voor de emeente Boxum-Blessum heeft gedaan, ij hoopte dat Gods zegen op zijn werk ag rusten. Staande werd dr. Sevenster hierop toe gezongen Gezang 224 1 en 5, waarop allen zeer onder den indruk het kerkgebouw verlieten. JUBILEUM DS. J. G. W. GOEDHARD. Ter gelegenheid van zijn 25-jarige ambtsbediening heeft ds. J. G. W. Goed hard, Ned. Herv. predikant te Zeist, die van 19211927 hier ter stede predikant was Zondagavond onder groote belang stelling een gedachtenisrede gehouden. Nadat de jubilaris uiting had gegeven aan zijn Innige dankbaarheid voor den grooten zegen die hij in zijn ambt had mogen ont vangen, hield hij een predicatie naar aan leiding van Jes. 9 2b „Zij zullen noch tans blijde wezen voor Uw aangezicht, ge- Mik men zich verblijdt in den oogst". p an het einde van den dienst heeft ds. ma van zeist tot zijn collega oorden van gelukwensch gesproken en em nu de herfst van zijn leven begint tp toegewenscht dat hij al meer do ucnt van zijn werk zal mogen oogsten, t/io §emeente zong den jubilaris staande »e de zegenbede uit Ps. 134. van de gelegenheid om Ds. Goedhard te complimenteeren hebben na den dienst cnmiti w fe$ru'k gemaakt. Een dames comité bood daarbij aan ds. Goedhard als een aan zÜn zilveren jubileum hard e-r.?n. doopvont aan. Ds. Goed- Wljl--U 'n dezen tijd geen ge- middellHk ontvangen, dit on- tenelnrii p over aan de kerkvoogdij einde het te gebruiken in de Oude Kerk. MILITARIA. h«ljvo1Wen6evanSppneld"art alhier zUn voor sus nni j gecomprimeerden cur Ve le lutLns n^a??nen selt°m«n reser- e luitenants G^van Zelm en R. Hauer 0PMr?iaehm?poni L W C' Adank en de wer van hit lnstructeur c Brou" van 30 oisK ve'd art alhier zullen Cheerd worden No' as' ïed€ta" vo'.een van s'Gravenha2e tot het «chletschooL curs"s aan de Normaal DE OFFICIEELE INWIJDING. Ter gelegenheid van de 3000ste aanslui ting op het Gemeentelijk Radio Distri butiebedrijf was gistermiddag in de foyer der Stadsgehoorzaal een bijeenkomst be legd, welke tevens gold als officiëele in wijding van dit bedrijf. Onder de belangstellenden merkten wij o. m. op den burgemeester, de wethouders Splinter, Goslinga en mr. Romijn, den secretaris,, mr dr. van Strijen, het lid der Eerste Kamer, tevens lid der Radio controlecommissie, mr. P. E. Briët, het lid van Gedeputeerde Staten van Zuid-Hol land, mr. Bolsius, den directeur en adjunct-directeur der Stedelijke Licht fabrieken, de heeren ir. van Klinkenberg en ir. Fehmers, den hoofdingenieur leider van het G. R. Dir. F. Stokhuyzen, den secretaris van commissarissen, mr A. J. van der Stok, verscheidene raadsleden, en hoofden van gemeentediensten en voorts afgevaardigden van het P. T. T. bedrijf, de gemeentecommissie der Ned. Herv. Kerk, den Verhuurdersbond en de Ned. Ver. van Huisvrouwen afd. Leiden en vele anderen. Zij allen werden door den directeur der S. L. F., ir. G. A. van Klinkenberg welkom geheeten. Spr. zette uiteen hoe het van de ge woonte afwijkt om de doopplechtigheid zoolang na de geboorte te doen plaats vin den. Dit vindt zijn reden in het feit, dat vlak na de geboorte de stem van de kleine niet krachtig genoeg was om zich te laten hooren. Sins April 1931, toen op een oud net de uitzendingen begonnen, is het bedrijf voorspoedig gegroeid en zoo kon de vorige week de 3000ste aansluiting tot stand wor den gebracht. Dit is bijna evenveel als het aantal Leidsche abonné's op het telefoon net, terwijl het gas- en electriciteitsbedrijf respectievelijk 40 en 10 jaar noodig hadden om de 3000 aansluitingen te bereiken. Spr. besloot met de hoop uit te spreken, dat deze groei zich ook in de toekomst zal voortzetten en gaf daarna het woord aan ir. F. Stokhuyzen, die een uiteenzetting gaf over Radio en radiodistributie. Ir. F. Stokhuyzen. Het volgende is er aan ontleend De radio is onbescheiden, ja zelfs onbe schaamd, ongewild dringt zij door in onze woning, bederft de stilte en de rust. En zoo komt men er toe zich te verzetten met alle macht, te weren dat toestel, dat U tegelijk hindert en tochintrigeert. Maar men kan het ook anders zien! De draadlooze heeft de verbeeldings kracht van den mensch sterk aangegrepen Ook voor hem, die er dagelijks mede omgaat, verliest de draadlooze niets van haar poëzie en bekoring. Na ecnige opmerkingen over de draad looze in het algemeen, vertelde spr. het een en ander over de Radio-Distributie, een woord op zichzelf zonder eigenlijken zin. Immers de radio iaat zich niet distri- bueeren. Wat wij hiermede bedoelen, zou den wij dan ook moeten aanduiden met den naam van electriscHe geluldsdlstrl- butie. In de kinderjaren van de draadlooze stond a. h. w. een leger van amateur-ex perimentatoren gereed om de schepping van Marconi, welke zoo zeer tot ieders verbeelding sprak, in zijn sfeer te trekken. De bouw door amateurs, het geweldige enthousiasme dat daaruit opging, de ver beteringen die men individueel aanbracht, hat contact nat -Ti-t-r \s e., zendstations met elkaar onderhielden, dit alles met el kaar maakte, dat de radio-technlck op geweldige wijze omhoog werd gestuwd. En zoo is historisch te verklaren en vol komen te begrijpen, dat hier het amateu risme een geweldigen invloed op het vak heeft gehad. Zoo is het ook te begrijpen, dat men van een ontvang-toestel door middel van een paar lange draden op af stand een luidspreker liet werken en.... toen deze luidspreker stond in het bene denhuis van het perceel, waarin op de bo- ven-verdieping de H.BJS.-leerling huisde in zijn kamer met zrjn draadlooze (die er alles behalve draadloos uitzag, want het was slechts een gewirwar van draden en spoelen) toenwas daarmede de eerste „radiodistributie" geboren. Toen in de praktijk bleek, ook al weer door personen, die minder aandacht aan de technische dan wel aan de commer- cieele zijde van deze zaak besteedden, dat op deze wijze de draadlooze haar geheimen aan een nog weer veel breedere schare van luisteraars kon openbaren, bleek de levensvatbaarheid van deze nieuwigheid eerst recht. En het valt niet te verwonde ren. dat ook onder de minst bedeelde klasse de radiodistributie vele leden telt. Men gevoelt de muziek als een bode uit hoogere en betere gewesten. En daarom is het ook zoo goed, dat de radiodistributie er is en door haar minimum-kosten, zoo wel als door de afwezigheid van eenige be diening, practisch in alle woningen kan doordringen. Daarbij is natuurlijk in de eerste plaats noodzakelijk, dat de kwaliteit uitstekend is, ten minste gelijk aan. maar liefst beter dan de ontvangst met een eigen toestel in den regel is. Deze voorwaarden kunnen bij een eerste-klasse aanleg verwezenlijkt worden; 'wanneer het net aan de hoogste cischen voldoet wordt een storingsvrije ontvangst langs storingsvrijen weg bij de aangeslotenen in huis gebracht. Bij een eigen toestel moet men bij ver huizing op zijn minst weder geld uitgeven voor een nieuwe antenne op zijn nieuwe woning; bovendien zijn deze antennes vaak zeer gebrekkig en is de ontvangst dan ook naar evenredigheid. Onderhoud en stroomkosten, bij een eigen toestel een jaarlijks terugkeerende post hetzij hoog of laag, het bedraagt bij een aansluiting op de radio-netten nihil. Voorts zal men in den winter op bepaal de avonden kunnen genieten van eerste klasse gramofoonmuziek, plaatselijke con certen of uitvoeringen en andere mogelijke gebeurtenissen, welke plaatselijk kunnen worden rondgezonden. Dit alles en nog veel meer wordt voor de somma van twee kwartjes per week gratis in huis gebracht, dag in, dag uit, van des morgens 8 tot 's avonds 12 uur. Het beteekent in vele gezinnen in een vaak trieste atmosfeer, een straal van vreugde, een lied van blijheid, een geeste lijke, verstandelijke en moreele opfleuring, een ontspanning en ontwikkeling Het is naar sprekers meening dan ook geheel onjuist om dit met den naam van luxe te bestempelen, waarbij men dan eigenlijk stilzwijgend hieronder verstaat, dat het voor den mensch een volmaakte overbodigheid is. Wanneer men dit alles bedenkt, behoeft men zich er niet over te verbazen, dat de radiodistributie in weinig Jaren tijds een enorme vlucht nam. zoodat thans in Ne derland od 1 April van dit jaar reeds meer dan 291 000 aansluitingen op radiodistri buties bestonden en aldus het aantal eigen toestellen, in totaal ruim 280.000, heeft overtroffen.. Aan den snellen aanwas van de inmid dels als paddestoelen uit den grond op schietende distributie-centrales kleefden, zooals steeds bij een te snellen groei, na tuurlijk vele en groote bezwaren. Gebrek aan innerlijk stevige structuur, zoowel technisch als economisch gesoroken. was vaak de bedenkelijke zijde van het snel ookomende bedrijf: deze en vele andere redenen maakten het dan ook gewenscht, dat veelal de Overheid regelend en leidend en ten slotte exnloiteerend ging oDtreden. En zoo werd dan In Sentember van 1930 besloten tot het oprichten van het gemeen- telltk bedriif en werd aan spr. verzocht de noodlge plannen daartoe te maken en te dn-u nltvoerpn Reeds In Januari 1931 konden de od- drarhten voor de ondergrondsche nerten worden eeeeven in Maart die voor de cen trale Inrirhtln^ in Juli 1931 kon de geheel eirrn exnlotatie aanvangen Het. aantal nieuwe aansluitingen groeide van 25 tot 40 en 50 per week. Met kracht werd gewerkt, cok om aan7arke'ijk de spandraadnetten tijdelijk te verbeteren tot behoorlijke ontvangst. Nu vooral in den laatsten tijd de econo mische eb steeds meer en meer komt door zetten, gaat daarmede gepaard een ver mindering van de toename van het aan tal nieuwe aansluitingen. Toch kan naar sprekers meening de toe komst van het bedrijf slechts met opti misme worden tegemoet gezien. Na deze beschouwingen over de exploi tatie thans, zonder in details te treden, slechts een enkel woord, hoe de eigenlijke distributie technisch geschiedt. De ontvangst vindt plaats met behulp van een antennedraad, opgesteld ver van het stadsgewoel, n.l. op het dak van de Hooglandsche Kerk. De ontvangst wordt inductievrij naar de Centrale gevoerd, al waar de ontvangsttoestellen en verschil lende 200 W-versterkers de energie zooda nig versterken, dat deze in de kabels kan worden gevoerd. Vanuit de Centrale gaat de muziek door een hoofdkabelnet waarin naast de 4 pro gramma's nog een 5de aderstel aanwezig is als reservestel. tevens voor onderling telefonisch verkeer bij het opzoeken van eventueele storingen, alsmede een 6de adernaar. dat kan worden gebruikt voor brandweer- of politie-alarm-systeem. Dit laatste is een sluimerend voordeel van niet geringe beteekenis, aangezien een eigen brandweer-alarm-net op andere wiize vrijwel onbetaalbaar is. Door middel van schakelkasten, verdeel- kabels en loodgeleidingen langs de huizen worden de 4 programma's tot in het be kende programma-kastje in de kamer ge voerd. Ten slotte richtte spr. woorden van dank tot allen, die bij de technische voor bereiding en de uitvoering der plannen hun gewaardeerde medewerking hebben verleend. Nadat ververschingen waren rondge diend was het woord aan den wethouder voor de bedrijven, tevens president-com missaris der Stedelijke Lichtfabrieken, den heer T. S. Goslinga. Rede van wethouder Goslinga. Spr. noemde de wordingsgeschiedenis van het G. R. D. een bewijs, dat niet alles wat de overheid onderneemt, log en lang zaam gaat. Nog steeds beschouwt stir, 't monopolis tisch en het publiek karakter van het be drijf als de juiste gronden, waarop de gemeente besloot het zelf ter hand te nemen en het niet over te laten aan een particulieren concessionaris. Monopolis tisch is het, omdat in een gemeente van den omvang en den vorm van Leiden, radio-distributie slechts loonend en goed kan werken als de exDloitatie geheel in één hand is en publiek, omdat voor dit bedrijf zoo voortdurend de beschikking moet worden gegeven over openbare straten, wegen, pleinen en wateren en gebouwen, dat kwalijk kan worden verlangd deze be schikking toe te staan ten behoeve van een enkelen op winstbejag ultzijnden particulieren concessionaris. Een tweede bezwaar, dat wel tegen dit nieuwe bedrijf wordt aangevoerd ls, dat het de mogelijkheid tot het uitgeven van geld voor een niet strikt noodzakelijke behoefte verruimt en aantrekkelijk maakt. M a. w„ dat het de lagere volks kringen. die uit den aard der zaak hun niet te groote inkomsten met groote zui nigheid moeten beheeren, prikkelt tot het uitgeven van geld voor wat men dan noemt luxe. Dit bezwaar schijnt niet geheel onge grond. Spr merkt evenwel allereerst op, dat het niet inhaerent is aan een gemeente lijke radio-distributie, maar tegen elke onderneming van denzelfden aard dus ook tegen een particuliere kan worden aangevoerd. Zijn antwoord hierop is, dat de buiten gewoon belangwekkende ontdekking van de radio van zoo eminente beteekenis is, dat onthouding yan de genietingen daar van aan een zeker deel van het volk zou Deteekenen het doen van onrecht. Een radio-distributiebedrijf maakt het mogelijk om deze schoone uitvinding bin nen het bereik te brengen ook van den kleinen man en voorts van allen, die. om welke reden ook, de besognes en verdrie telijkheden van eigen ontvangst niet be- geeren, doch op allereenvoudigste wijze de allerbeste ontvangst willen genieten. Zeker het kost geld: f.2 per maand of rond 50 cents per week. maar ondanks het 4e programma wordt dit bedrag niet ver hoogd. Maar hoeveel uithuizigheid die toch ook geld kost en knaagt aan de wel vaart van vele gezinnen wordt er niet mee bestreden. Bevorderen auto. fiets en bios coop de uithuizigheid, het verteren dus van geld buitenshuis, de radio ls bij uitstek het vermaak van de huiskamer en van het gezin. Toen het gemeentelijk bedrijf gesticht werd. was 't terrein niet geheel onontgon nen In het Kooikwartier was reeds een vrij Intensieve distributie aan den gang en ook in enkele andere stadsdeelen was bet bedrijf ter hand genomen Het geheel werd door de gemeente overgenomen en aan- vankeüik kon niet beter gedaan worden dan voortzetting op den bestaanden voet Heel veel fraais was het niet en dikwijls hebben wij ons afgevraagd wat er van i deze affaire zou terecht gekomen ziln tn- 1 dien de eeheele gemeente met het door 1 ons gevonden bovengrondsche net zou zijn overdekt geweest. Thans 2'/i jaar na de overname op 1 Anril '31 is er ontstaan een geheel mo dern Ingericht bedrijf met een centrale. BINNENLAND. Tijdelijke beperking van toelating van buitenlandsche studenten; Nederlanders gaan voor (Kerk en School, 3de Blad). Begrafenis van de slachtoffers der vliegtuigramp bij Lienden (Binnenland, 3de Blad). Jubileum van den heer C. J. A. Begeer; huldiging in Den Haag (Binnenland, 3de Blad). BUITENLAND. Genève besluit tot een korte pauze. (lste Blad). Het socialistencongres te Weencn. (Bui tenland, lste Blad). Het proces inzake den Rijksdagbrand, (3de en lste Blad). die als voorbeeld strekt voor vele anderen, een voortrelieüjk ondergrondsch net en een distributienet van loodkabel dat noch ontsierend is, noch storend voor anderer ontvangst, zooals zoo dikwijls bij boven grondsche netten. Ook adminlstratiel is het bedrijf van de geboorte af prima ver zorgd. Nu het geheele net gemoderniseerd is en dus de bouwperiode is afgesloten is het technisch mogelijk geworden om ook over de 4e lijn een programma door te ge ven. Dat dit samenvalt met het behalen van 3000 abonnés is zeker wel de moeite waard om herdacht te worden. Ai is dit aantal slechts de helft van hetgeen hier in Leiden zeker bereikt kan worden, dat het bedrijf na 2% jaar reeds op 50% van zijn capaciteit staat ls zeker wel een be wijs van zu'n innerlijk gezonde structuur en zijn technische perfectie. Door de in schakeling van een 4e programma staat practisch een aansluiting op het radionet niet achter bij een eigen toestel en.... het is goedkooper en geriefelijker Aan het einde van zijn toespraak ver zocht spr. den burgemeester te willen overgaan tot het in gebruikstellen van het 4e programma. Daarmee zal het bedrijf dan zijn ingesteld op zijn normale, en ook in de toekomst te handhaven omvang. Dc burgemeester aan het woord. De burgemeester zeide met genoegen aan deze ultnoodiging gevolg te willen ge ven, omdat daarmede de laatste schakel in den ontwikkelingsketen van het GR.D. is voltooid. Deze dag Is voor de leiders van groots beteekenis, omdat hij de bekroning vormt van een met groote voortvarendheid aan gevangen en met ernstige toewijding vol tooid. mooi werk. Spr. wenscht de gemeente geluk met het bezit van mannen, die beschikken over de groote technische kennis en ervaring, ver- eischt voor volbrengen van een dergelijken arbeid. Ook spr. is van meening, dat gemeente lijke verzorging de beste waarborgen biedt voor een zoo goed mogelijke uitbuiting van hetgeen de huidige radiotechniek kan bie den en spr. spreekt zijn vertrouwen uit, dat de leiders erin zullen slagen hun keuze zoodanig te bepalen, dat wordt voldaan aan den grootst gemeenen deeler var de smaken der luisteraars. In het bijzonder verheugt spr. zich ook over het bezit der vijfde lijn, bestemd voor het uitzenden van plaatselijke gebeurtenissen. De burgemeester besloot met den wensch dat het G R.D. een voorspoedige toekomst tegemoet moge gaan en dat het Initiatief der leiders blijvend beloond moge worden door een groote toename van het aantal abonné's. waardoor het mogelijk zal zijn steeds die verbeteringen aan te brengen, welke de steeds voortschrijdende ontwik keling der radio-techniek als wen*cheliik zal voorschrijven. Ten slotte verzocht spr. het. strijkje als eerste muzieknummer het Wilhelmus over de vierde HJn te doen klinken. Met een kort dankwoord van ir vgn Klinkenberg werd deze eenvoudige plech tigheid besloten. LEIDSCHE H. B. S.-VER. „EMTÉGEËS" Bovengenoemde vereenlglng heeft haar tweede aigemeene ledenvergadering in dit jaar gehouden. Tot leden der kascom missie werden be noemd Meyeraan Krlinen en B. v d. Zanden; tot afdeellngscnmmtssarlssen: voor schermen G Saraber: voor bridgen' W. Noach Jr.. en voor gymnastiek. J. Beu- mer Besloten werd de brldzeafdeeiing Woensdag 18 October te laten beginnen, de schermafdeeiine od Zaterdag 21 Octo ber en de gym nastiekafdeeling eveneens Zaterdag 21 Oct

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1933 | | pagina 1