SAMENWERKING.
74*^ Jaargang
WOENSDAG 4 OCTOBER 1933
No. 22559
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
EERSTE BLAD.
STADSNIEUWS.
Radio-avond Nationaal Crisis-Comité.
LEISSCHE SCHOUWBURG.
Het voornaamste Nieuws
van heden.
BUITENLAND.
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIEN
30 Cts. oer regel voor advertentlën uit Lelden en plaatsen
waar agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle
andere advertentlën 35 Cts per regel. Kleine Advertentlën
uitsluitend bU voorultbetaUng Woensdags en Zaterdags 50 Cts.
bij een maximum aantal woorden van 30.
Tneacsn voleens postrecht Voor eventueele opzending van
brieven 10 Cts porto te betalen - Bewijsnummer 5 Cts
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT,:]
Voor Lelden per 3 maanden t. 2.35; per week t. 0.18
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week „0.18
Franco per post f.2.35 portokosten.
Ott ttmiiMr beslaat uit VIER Blade* Q PR||\|SES ROEPT OP TOT
HET 300-JARIG BESTAAN VAN DE
STERREWACHT.
Zooals reeds eerder gemeld zal a.s. Vrij
dagmiddag om 3 uur In het groot-audito
rium der Universiteit een plechtige zitting
van den Senaat worden gehouden ter her
denking van het 300-jarig bestaan van de J
Sterrewacht. Tot deze bijeenkomst, waarin
prof. dl'. W. de Sitter de herdenkingsrede
zal uitspreken, hebben belangstellenden
voorzooverre de plaatsruimte het toelaat,
toegang.
Na afloop is er een receptie in de Sterre
nacht.
o
DE TREK NAAR DE SLEUTELSTAD.
Het is gisteren bij de Ned. Spoorwegen
bijzonder druk geweest en het vervoer
heeft verre de verwachtingen overtroffen
Reeds vroeg brachten de verschiUende
treinen uit Amsterdam. Haarlem, Rotter
dam, Den Haag en Utrecht talrijke be
zoekers hier aan.
Dank zij het feit dat een groot aantal
voortreinen naar Leiden was ingelegd
was er geen gedrang of opstoppingen van
reizigers op de perrons; wel waren alle
treinen naar Leiden overbezet. Aan het
station alhier waren alle 4 uitgangen in
dienst gesteld, zoodat de reizigers het sta
tion vlug konden verlaten. Alle extra-
treinen op de verschillende stations naar
Leiden hebben door den grooten toevoer
van reizigers regelmatig dienst moeten
doen. Uit de richting Utrecht was het ook
zeer druk; niettegenstaande aUe treinen
met 4 en 5 rijtuigen versterkt waren, wa
de treinen overbezet. Door een lichte ont
sporing te Amsterdam was er 's avonds
eenige stagnatie in den drukken treinen
loop. In totaal passeerden gisteren niet
minder dan 17.900 personen de controle
van het station alhier.
De N. Z- H. T. M. vervoerde gisteren op
haar lijnen rondom en in Leiden 47.400
passagiers tegen pl.m. 41000 in 1932.
De H.T.M. bracht 8250 personen naar
onze stad, hetgeen ongeveer evenveel is
als het vorige jaar.
DE KEERZIJDE VAN DE MEDAILLE.
Helaas heeft de 3 October-medaille ook
een keerzijde. En daarop komen voor de
ongevallen, vechtpartijen, overtredingen
en al dergelijke, welke min of meer recht
streeks voortspruiten uit de feestelijkhe
den zelve.
Ernstige ongevallen zijn gelukkig niet
voorgekomen. Het ergste was de 26-jarige
C. A. uit Hazerswoude er aan toe, die
gisteravond omstreeks 7 uur op zijn rij
wiel naar huis rijdend, op den Hooge Rijn
dijk tegen het uiteinde van een afsluit
boom opbotste en daardoor een gapende
hoofdwonde bekwam. De Eerste Hulpdienst
vervoerde hem naar het Academisch Zie
kenhuis, waar de wonde werd gehecht. De
paal waartegen A. opreed, was niet ver
licht, terwijl het uiteinde tot overmaat
van ramp zwartgeschilderd was!
De 22-jarige kellner A. G. v. d. B. had
in den afgeloopen nacht het ongeluk om
bij het opruimen in café „Eigenzorg" aan
den Stationsweg in een stuk glas te trap
pen. De scherf drong door de schoenzool
en veroorzaakte een diepe wonde, zoodat
opname in het Academisch Ziekenhuis
noodzakelijk was.
Tijdens den optocht is gistermiddag in
gebroken ten huize van H. J. W. P. in de
Javastraat nr. 18. De inbrekers ontvreemd
den hier twee heerencostumes, vier jassen,
een zilveren horlogeketting, sigarettenko
ker, beddelakens, handschoenen en een
bedrag van f. 3 aan geld. De politie stelt
een onderzoek in.
Ook is omstreeks hetzelfde tijdstip inge
broken in het perceel Schelpenkade 46,
bewoond door J. H, de B. Hier werd een
aantal Gerozilveren lepels en een zilveren
armbandhorloge meegenomen. Daar nog
andere menschen in huis wonen, die even
wel niet huis waren, kon nog niet worden
vastgesteld of nog meer wordt vermist.
Voorts is bij de politie aangifte gedaan
van vermissing van een horloge en een
portemonnaie.
De politie heeft tegen 19 personen pro
ces-verbaal opgemaakt wegens overtreding
van de Loterijwet, tegen 4 wegens hazard
spel en tegen 5 wegens openbare dronken
schap.
8*
Natuurlijk zijn ook weer eenige ruiten
gesneuveld, o.a van het café „Bellevue"
aan de Steenstraat en van het sigaren
magazijn van de firma Hillen aan den
Stationsweg. In verband met de laatsse
vernieling heeft de politie den 25-jarigen
M. van W. uit Alphen aan den Rijn aan
gehouden.
Weinig Leidenaars zullen gisteravond
wèl, wemig niet-Leidenaars zullen gister
avond niet naar de radio geluisterd heb
ben. De A.V.R.O. zond een programma uit,
dat geheel in het teeken stond van pro
paganda voor het Nationaal Crisis Comité
en het hoogtepunt: de rede van H. K. H.
Prinses Juliana, werd ook over den zender
van Huizen uitgezonden.
Tallooze malen deed het Nationaal Cri
sis Comité reeds een beroep op weldadig
Nederland, nooit was dit ongemotiveerd en
gelukkig ook nooit zonder succes. TTians
werd een groote propaganda-actie door de
radio-uitzending ingeleid Moge ook dit
maal. nu de winter weer spoedig zal in
vallen en de aanvragen om hulp dan weer
toenemen, het succes groot zijn.
Rede van den voorzitter
De voorzitter van het Nationaal Crisis
Comité, jhr. A. van Citters, wees er al
lereerst op, dat hoewel hier en daar wat
licht doorbreekt, de steun helaas nog niet
gemist kon worden en dankte voor de
ruime gaven welke het comité reeds be
reikten.
Meent intussohen niet. dat geen disso
nanten worden gehoord. In het algemeen
ls een oordeel over een steunverleenend
lichaam gemakkelijker gevormd, naar mate
men zich minder moeite geeft om van den
juisten loop van zaken op de hoogte te
komen! Daar de vorm der georganiseerde
steunverleening zoo verscheiden is en moet
zijn. zou het wel een wonder zijn, indien
critiek uitbleef. Maar spr. zou tot allen,
die zioh in dit opzicht bezwaard voelen,
willen zeggen: ..Onze wijjze van steunver
leening is zoo omvangrijk en door de be
moeiingen der plaatselijke comité's zóó
verscheiden, dat. wanneer er allicht iets
is. waarmede ge u niet kunt vereenigen,
er toch wel veel meer moet zijn waarmede
ge instemt. Misschien hebt ge bezwaar
tegen ons stelsel van steunverleening voor
het onderbrengen van jeugdige werkloozen
in werkkampen, maar allicht hebt ge geen
bezwaar tegen het verleenen van steun ln
natura via de plaatselijke comité's.
Laat men toch niet voorbijzien dat
wanneer men zijn bijdrage onthoudt, om
dat er in het systeem van steunverleening
iets is waarmede men niet instemt men
d-an tevens schade doet aan de uitdeeling
van al datgene wat men nooddruftigen
niet gaarne zou onthouden.
Spr. behandelde voorts den steun aan
het organiseeren van kampen voor jeug
dige werkloozen en zeide tenslotte:
„Ik herinner er aan. dat voor het Comité
door de Posterijen crisis-briefkaarten wer
den uitgegeven met een toeslag van ge
middeld 2 cent per stuk.
Binnenkort hopen wij in de gelegenheid
te zijn om ook orisispostzegels te kunnen
uitgeven.
„Ziet. steeds worden u middelen gebo
den om met i-ets aan het crisiswerk mede
te doen. Mogen er dan in het steunjaar,
dat met dezen Radio-avond wordt ingeluid,
eens heel veel Nederlanders zijn, wier
beginselen zich niet verzetten tegen het
geven van bijdragen.
De vice-voorzitter .mr. A. J. A. A. baron
van Hiemstra. weerlegde allerlei „fanta-
siën". geuit door booz etongen en de
penningmeester, mr. E. E. Mentes besprak
de financiën van het comité.
Prinses Juliana spreekt.
„Het Nationaal Crisis Comité bestaat nu
bijna twee jaar. Het is dankbaar voor de
waardeering en de medewerking, die het
gevonden heeft en dit des te meer, daar,
ondanks het zich wijzigen van de omstan
digheden, het voortbestaan ervan even
zeer geboden blijft. De Regeering verzoekt
ons hierom, met ons werk voort te gaan.
Wij staan op dit oogenblik voor den
winter, èn voor een week. waarin door het
heele land voor het Crisis-Comité zal wor
den ingezameld. De inkomsten van het
nationale comité waren van de oprich
ting, aan het eind van November 1931, tot
31 December 1932 rond f. 1.190.000 en over
de eerste 8 maanden van 1933 f. 360 000.
Daarentegen zijn over de overeenkomstige
perioden de uitgaven geweest f. 487.000 af
gezien van een groote uitgave voor kunst
mest en f. 346.000. De noodzaak gebiedt
ons dus, u te vragen om vernieuwde hulp.
Het is een terneerdrukkende gedachte,
hoe weinig het Nationaal Crisis-Comité
kan doen, hoe laag de uitkeeringen zijn,
hoe klein nog maar de kring is waarin het
werkt. Maar aan den anderen kant, ik
begon er mee het te zeggen, een gevoel
van dankbaarheid komt op voor de onder
vonden deelneming in ons streven. Vanuit
alle kringen is men ons met zijn hulp
tegemoet gekomen. Dit geschiedde in
drieërlei opzicht:
materieel door hen, die ons in geld of
in natura hun bijdragen deden toekomen,
en velen doen dit niet slechts eenmaal,
maar herhaaldelijk, en soms in dien aan-
trekkelijken vorm van geregeld een deel
van uit arbeid verkregen inkomsten af te
staan;
moreel door hen, die ons door hun
woord of invloed bijstonden, of het juiste
licht op ons werk lieten schijnen, waarbij
de pers veelvuldig op verdienstelijke wijze
voorging:
tenslotte door diegenen, die als leden
of medewerkers van het nationale of de
plaatselijke crisiscomité's met eigen ar
beidskracht deze groote en fijne taak hel
pen uitvoeren groot en fijn, niet alleen
organisatorisch, maar ook zeer zeker
ideëel.
Het is voor mij een voorrecht van hier
uit allen, die, in welken vorm ook. ons
werk steunden, met warmen dank te kun
nen begroeten. Een bijzonder woord hier
bij tot de zeer velen, die met groote vol
harding of bewonderenswaardige vinding
rijkheid de inzamelingsweek vruchtdra
gend wisten en opnieuw weten te maken.
Al deze medewerkers zullen evenwel de
eersten zijn. die toegeven, hoe weinig het
is dat er nog maar gedaan kan worden.
De mooie impuls van saamhoorigheids-
gevoel, dat den laatsten tijd algemeen
boven komt, moge het zijne doen om dit
zoo breed mogelijk gebaseerde, werk
nieuwe levenskracht te verleenen, om in
menig bestaan milder omstandigheden te
bereiden in de plaats van zeer bezwa
rende.
Ge hebt vernomen, hoe groot het to-
taaltaalbedrag, en hoe klein de afzonder
lijke bijdragen, tegelijk zouden kunnen
zijn.
Maar hoe meer ge ons geeft, hoe meer
kunnen wij doen!
Onze inzamelingsactie maakt het zoo
gemakkelijk, zelfs de zwakste goede voor
nemens om ons financieel bij te staan in
daden om te zetten! Laat niemand den
ken, dat zijn bijdrage voor ons van geen
belang is.
Ik eindig tenslotte met den wensch, dat
gij. die luistert, dat ons Volk. met al de
voldoening, die hierbij mogelijk is, terug
zal kunnen zien op de nationale inzame
lingsweek. tot belooning van hen die er
de omvangrijke uitvoering van verrichten
en tot dankbaarheid van degenen, die het
allerzwaarste lijden onder den algemeenen
nood Een mogelijkheid die te verzachten
staat open.
MOTIE INZAKE OPENB. ONDERWIJS.
In de laatst gehouden ledenvergadering
der afdeeling Leiden van het Neder-
landsch Onderwijzers Genootschap is de
volgende motie aangenomen:
De afd Leiden van 't N. O. G. in haar
vergadering bijeen op Zaterdag 30 Sept.
1933 in een der zalen van het „Nut"
spreekt haar groote bezorgdheid en ern
stige teleurstelling uit over de plannen
der Regeering om tot opheffing van vele
openbare scholen te komen, waardoor
naar haar meening het O. O. wordt ach
tergesteld t. o. v. het Bijz. Onderwijs,
waarbij dergelijke maatregelen als die,
welke het O. O. treffen, niet worden ge
nomen, gaat over tot de orde van den
dag en besluit deze motie ter kennis te
brengen van regeering en pers.
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Wijzigingen
Incasso-Bank N.V. (f.) Breestraat 19,
hoofdzetel Heerengracht 531537, Am
sterdam.
De heer F. G. H. Gerlings. alg. procu-
ratieh. (direct, kantoor Leiden) is uitge
treden. dd. 1 Oct. 1933.
De heer B. W. de Waal (directeur kant.
Arnhem) is benoemd tot directeur van
kantoor Leiden.
Mr. B. M. A. Paulus van Pauwvliet,
onderrdir. kant. Leiden, is benoemd tot
directeur van dit kantoor.
J. W. Onstenk, Gasstraat 15. Leiden;
sigaren, sigaretten, tabak; kantoor-,
school- en schrijfbehoeften. Uittredende
eigenaar J. W. Onstenk, Leiden, dd. 25
Sept. 1933. Wijziging handelsnaam in J.
Teleng.
Naamlooze Vennootschap Boekdrukkerij
voorheen L. van Nifterik HznKaiser-
straat 9. Leiden. Uittredend commissaris
A. A. H. Bals. Utrecht. Nieuwe commissaris
F. A. H. van der Toom, Amsterdam.
W. J. van der Spek, Dorpsstraat 29b,
Warmond; stoffeerder, handel in meube
len. De zaak is verplaatst naar Hilversum,
Heerenstraat 20.
De reserve-wachtm. titulair Jhr E.
W. de Jonge is aangesteld als Kornet bij
het 6de regiment veldartillerie alhier.
Ds. L. Bonga, Doopsgezind predikant
alhier heeft zich bereid verklaard op te
treden als catecheet van de afd. Delft van
den Ned. Prot Bond. Sedert vier jaar was
ds Bonga als zoodanig werkzaam te Bloe-
mendaal, aan welke functie thans een
einde gekomen is.
Maandagnacht omstreeks halfeen is
de politie nabij den Stationsweg slaags ge
raakt met een tiental personen. De poli
tie maakte gebruik van den gummistok,
waarmede een onbekend gebleven persoon
een blauw oog werd geslagen.
De Stcrt. No. 191 bevat de statuten
betreffende de N.V. Verf- en Vernisfa
brieken Herfst en Helder, alhier.
Morgen hoopt de heer C Lau, procu
ratiehouder bij de N.V v.h. L. E. Nieuwen-
huizen, alhier den dag te herdenken
waarop hij voor 25 jaar bij genoemde N.V.
in dienst trad.
Kapitein D. M Lucardie, van het 2e
regiment veldartillerie te 's-Gravenhagc,
wordt 1 November bevorderd tot majoor
en is bestemd voor hoofdinsteucteur bij
het 6e regiment van het wapen alhier.
N. V. VEREENIGING
ROTTERDAMSCH-HOFSTAD-TOONEEL.
Intimiteiten, blijspel in 3
bedrijven, v. Noel Coward.
Op 3 October pleegt bovengenoemd ge
zelschap een opvoering te brengen van een
licht en luchtig spel en deze gewoonte is
het ook dit jaar getrouw gebleven.
Lichte kost is „Intimiteiten" ongetwij
feld. doch daarnevens is het van een iet
wat wrange lichtigheid! Het heeft wel iets
van een in behoorlijken stijl gehouden
wasschen van vuile wasch tussohen man
en vrouw. Hier en daar geestig dat zij
erkend, doch aan den anderen kant cy
nisch en wrang-bitter.
't Is wel frappant, als een gescheiden
echtpaar na 5 jaar elkaar terugvindt, juist
als ieder hertrouwd is. Blikbaar zit de
nieuwe liefde niet diep, want de geschel-
denen gaan er eenvoudig met elkaar van
door. Na een paar dagen „geluk", herleeft
echter de oude oorzaak van hun scheiding
ruzie over niets en niemendal, waarbij
zelfs een wapenstilstand van eenige minu
ten na het uitspreken van het woord
Gandhi geen baat meer geeft, doch ten
slotte verdwijnen beiden toch maar weer
met elkaar als blijkt, hoe hun nieuwe
wettelijke wederhelften, die bij elkaar
troost hebben gezocht en blijkbaar gevon
den. zich schuldig maken aan dezelfde
„intimiteit" hetgeen schijnt te beteeke-
nen twist, die zelfs handtastelijk wordt.
Of het bestaanbaar is bij zulke als ont
wikkelde en financieel onafhankelijk ge
schetste personen, laten wij gaarne in het
midden.
Noel Coward weet. wat tooneel is en wat
het vraagt, doch iedere opbouwende ten-
denz ontbreekt wel wat al te zeer in dit
zijn geestesproduct! Menschehjke fouten
te hekelen, kan zijn nut hebben, doch hier
geschiedt het te veel in het negatieve.
Voor de vertolking overigens alle lof.
Voor het echtpaar v. d. Lugt zijn beide
gescheidenen een kolfje naar hun hand.
Zij met verfijnde brutaliteit van ..Boefje",
hij laconiek en rustig Ook Dick van Veen
en Enny Meunier als de twee gedupeer
den die bij elkaar troost zoeken, waren
goed op dreef
De schouwburg was voor 3 October
slechts matig bezet. Of het lag aan de
keuze van het stuk?
BINNENLAND.
Het feest van Leiden's Ontzet (3e Blad).
De Prinses roept op tot samenwerking;
radiorede voor de Avro-microfoon (le BI.).
De minister over de steunregeling voor
werkloozen (Binnenland, 4e Blad).
Dc aanstaande inkrimping van den
rundveestapel (Land- en Tuinbouw 4e BI.),
In- en verkoopsprijzen van monopolie-
producten; het verschil door den minister
vastgesteld (Land- en Tuinb., 4e Blad).
Bezuiniging op het lager onderwijs;
voorloopig verslag der Tweede Kaïmc
(Kerk en School, 4e Blad).
BUITENLAND.
Het kabinet-Lerroux in Spanje afge
treden. (Buitenl. le Blad).
De besprekingen te Genève (Buitenland,
le Blad).
Een aanslag op Oostenrijksch bonds
kanselier Dollfuss, die echter slechts licht
gewond werd (Buitenl., le Blad).
Voortzetting van het proces te Leipzig
(Buitenland, le Blad).
De revolutie op Cuba. Overal bloedige
gevechten. Mislukte aanslag op den presi
dent (Buitenland en Tel., lc Blad).
Ontbinding der N.S.D.A.P. in Tsjecho-
Slowakije (Buitenl., le Blad).
Nieuwe moeilijkheden tusschcn Japan
en de sovjets (Buitenland, le Blad).
DE ALGEMEENE TOESTAND.
Rondom den Volkenbond.
In de plenaire zitting van den Volken
bond werden bij de gewone verkiezingen
voor leden van den Volkenbondsraad in de
plaats van de drie aftredende mogend
heden Noorwegen, Ierland en Guatemala,
gekozen Denemarken met 52 stemmen, Ar
gentinië met 49 stemmen en Australië met
47 stemmen.
De machtsverhoudingen in den Raad
blijven dus ongewijzigd. De verkiezing voor
den nieuwen, vijftienden raadszetel, zal
binnenkort geschieden en wel zoodra de
Volkenbond9vergadering principieel met
d-e instelling van dezen vijftienden zetel
zal hebben ingestemd.
Tijdens de algemeene discussie in de
politieke commissie van de Volkenbonds-
Assemblée over de minderheden-kwestie
heeft de Duitsche vertegenwoordiger, de
gezant Von Keiler, een groote rede gehou
den waarin hij een uiteenzetting gaf van.
het principieele standpunt van Duitsch-
land ten aanzien van het minderhedenpro
bleem. De rede sloot aan op een voorstel
van de Duitsche delegatie om binnen het
kader der Volkenbondsvergadering het
minderhedenprobleem en in het bijzonder
de geheel onvoldoende bescherming der
minderheden door den Volkenbond te be
handelen.
In deze bijeenkomst waren aanwezig de
ministers van Buitenlandsche Zaken van
Tsjecho-Slowakije, Zweden, Joegoslavië,
Roemenië, evenals de vertegenwoordigers
der groote mogendheden en Polen.
De Fransche Senator Biranger besprak
in 't bijzonder den toestand der Joodsche
minderheden in Opper-Silezië en ging uit
voerig in op het geval Bern helm. Bér anger
richtte tot den Dultschen vertegenwoordi
ger v Keiler de directe vraag, hoe de
Rijksregeering de nieuwe wetgeving, zooals
zij bij het geval BernheLm in den Raad
ter sprake is gekomen in overeenstemming
brengt met de door Duitschland in het
Duitsch-Poolsche minderhedenverdrag aan
gegane principieele verplichtingen.
De Zweedsche minister van Buitenland
sche Zaken Sandler behandelde de kwes
tie der bescherming van de minderheden
in het algemeen. Met het oog op de ge
beurtenissen in zekere Europeesche landen
is thans een principieele reorganisatie dei*
Minderhedenbescherming noodzakelijk ge
worden. De toestand der Duitsche Joden
heeft een probleem van croote portée aan
de orde gesteld. De Volkenbond moet
thans ook de bescherming van de Joden
op zich nemen .die over de geheele we
reld verspreid zijn. In het bijzonder moet
thans de bescherming worden gewaar
borgd van die minderheden die geen
staatsvolk zijn Spreker kondigde aan
practische voorstellen te zullen indienen
om de verzekering van de minderheden
bescherming voor alle minderheden der
wereld voor te bereiden.
Graaf Raczijnski (Polen) diende een re
solutie in, welke de minderhedenbescher
ming uitbreidt tot alle minderheden en
net op zich nemen van gelijke minder
hedenbeschermingsverplichtingen door alle
landen eischt
De Volkenbondsvergadering wordt voor
gesteld den Volkenbondsraad op te draven
een biizondere studiecommissie te benoe
men die op de volgende bijeenkomst van
den Bolkenbond een ontwerp-verdrag zal
moeten voorleggen.