SAMENVATTING EN EINDOORDEEL!
LEIDSCH DAGBLAD - Vierde Blad
Donderdag 17 Augustus 1|
B. ONTWERP BUURMAN..
C. ONTWERP KROPHOLLER
0. ONTWERP VAN DER LAAN
E. ONTWERP MERTENS.
ontworpen, waarvoor dit bezwaar minder
sterk wordt gevoeld. De verlichting der
gangen ls over het algemeen indirect.
b. De Representatieve ruimten.
Dit plan geeft een zeer fraaie groepee
ring en een monumentale oplossing. De ln
de hoofdas gelegen 5 meter breede wan
delgang over de geheele diepte van het
gebouw helpt mede om dezen monumen
talen Indruk te versterken. De ruime hal.
waartoe van de bordestrap aan de Bree-
straat toegang verkregen wordt, geeft aan
deze trap een goede rcorosentatieve be
stemming. Het lijkt mcclljk en gewenscht
hier nog een tochtpor <1 aan te brengen,
dat het monumental» karakter niet be
hoeft te schaden.
De ligging en aansluiting van Hal,
Trouwzaal, Burgerzaal, Raadzaal met gar
derobe enz. zijn zéér goed gevonden Ook
de ligging van de kamers van Burgemees
ter, Burgemeester en Wethouders en Secre
taris ls uitstekend.
De ligging van de Raadzaal aan het
nieuw gevormde Raadhuisplein (vergroo
ting van de Vischmarkt) heeft tegen, dat
zij niet zoo rustig is als die aan een bin
nenplein. Daartegenover staat, dat het
Raadhuiskarakter door deze ligging zeer
goed en treffend wordt geaccentueerd. In
elk geval zal dit plein rustiger zijn dan de
Breestraat, waaraan de vroegere Raadzaal
was gelegen; door het toepassen van ge
luiddempende middelen (o.a. dubbele ra
men) zal het rustig vergaderen kunnen
worden gewaarborgd. De inrichting en de
Indeeling van de Raadzaal (toegang, an-
nexen, enz.) zijn zeer goed en voornaam
van karakter. De combinatie van boven
licht en staand licht maakt het bezwaar,
dat dit laatste tegenover de Raadsleden
hinder geeft, minder ernstig: het kan bijv.
door het toepassen van gebrand glas wor
den verminderd.
Het aanbrengen van een tweeden ingang
aan het ontworpen Raadhuisplein ten
dienste van de huwelijken tweede klasse ls
een gelukkige gedachte.
c. De Administratieve ruimten.
Ook ten opzichte van dit punt ls het
ontwerp geslaagd. Ruime en goed toegan
kelijke bureauvertrekken zijn zóó gedis
tribueerd, dat het publiek gemakkelijk den
weg vindt. De administratieve hoofdingang
bi) de Vischmarkt heeft een uitgesproken
karakter, maar blijft, vergeleken met den
representatieven toegang aan de Bree
straat, toch ondergeschikt.
Trappen, liften enz. liggen gunstig op de
knooppunten der assen.
Het ls mogelijk dat enkele verschikkin
gen nog verbeteringen kunnen aanbren
gen, maar over het algemeen kan onze
Commissie hier slechts priJSen.
III. Verhouding tusschen
nieuw en oud.
Het ontwerp ls in dit opzicht buitenge
woon goed geslaagd ,al moge men betwij
felen of het theoretisch juist ls om een
verlenging van den ouden gevel aan de
Westzijde met ongeveer 8 meter in den
ouden trant bij te bouwen, en liever ln
overweging geven om hier op een of andere
wijze het karakter van nieuwen bouw toch
te accentueeren. Een groote verdienste ls,
dat de ontwerper het oude zestlende-eeuw-
sche Raadhuis aan de Koombrugsteeg als
gebouw, dus ook ln zijn diepte, hersteld
heeft en dit, door aan de Vischmarktzijde
een plein te ontwerpen, heeft vrij gelegd.
De aldus tot stand gekomen vleugel is
een geheel eigen element geworden in het
complex; de oude voorgevel is daarin geen
décor, maar een Integreerend deel van het
bouwlichaam en dus Inderdaad „gered";
hij sluit door zij- en achtergevel op har
monische wijze aan op het nieuwe element
dat er aangebouwd is zonder te overheer-
schen of overheerscht te worden.
De vraag is gerezen of het gebruiken
van uitsluitend natuursteen bij de aan
bouwen aan den ouden gevel, zooals bij
den topgevel aan de Koombrugsteeg, al of
niet Juist is. Onze Commissie meent, dat
hier voor eventueel nader overleg tusschen
den Architect en de Rijksmonumenten
commissie moet worden gepleegd.
IV. Vormgeving.
Het ontwerp schept een harmonisch ge
heel, dat zich zeer goed aansluit aan het
Leidsche stadsbeeld van Breestraat en
Vischmarkt, Dit effect wordt zeker ver
sterkt door den toren, als overgang tus
schen het oude en het nieuwe gedeelte van
het gebouw, op een zoowel symbolisch als
stedebouwkundig zeer gelukkig gekozen
plaats, wat aan den monumentalen In
druk. dien het plan maakt, ten goede
komt. Een andere detailleering van den
romp van den toren, waarin het groote
.venster minder gunstig aandoet, ware
aan te bevelen, evenals een wijzi
ging in de raamverdeeling van den
gevel boven den hoofddienstingang aan
het Raadhuisplein. Dit neemt echter niet
weg. dat onze Commissie het plan zeer
waardeert, zoowel om de aesthetische op
vatting als om de wijze, waarop het stad
huiskarakter in de uiterlijke vormen en
de innerlijke verdeeling. wordt gesymbo
liseerd.
Tenslotte nog de opmerking dat de op
vatting van den heer Blaauw, om ook het
gebouw aan de Vischmarkt geheel in
natuursteen op te trekken, afgezien van
het kostenvraagstuk, niet de onverdeelde
Instemming der Commissie heeft.
I. Controle op de eischen van het
Programma.
Bij dit ontwerp komen geen noemens
waardige afwijkingen voor van de eischen
van het Programma, wat het terrein en
de grootte en ligging der voorgeschreven
vertrekken betreft.
De kelderruimte aan de Breestraatzljde
nadert den ouden gevel op slechts twee
meter; deze geringe afstand kan practi-
sche bezwaren opleveren.
II. a. Plattegronden.
Het plan biedt een over het algemeen
goede groepeering der vertrekken; er is
voor circulatiemógelijkheid door uitste
kend verlichte gangen behoorlijk gezorgd.
b. De Representatieve ruimten.
Het gebrek aan monumentaliteit in de
opvatting wordt geaccentueerd door de
weinig bevredigende wijze, waarop de
representatieve ruimten zijn opgelost.
Achter den hoofdingang ligt een te kleine
vestibule, terwijl ook de als gesloten ruimte
er naast gelegen Hal een benepen indruk
maakt. De ligging van de garderobe ls te
ver van den hoofdingang en ook overigens
ongunstig.
Wel is de Raadzaal aan een ruim bin
nenplein zeer goed gelegen, doch de in
deeling van de zaal zelve is minder bevre
digend. Dat Burgemeester en Wethouders
geplaatst zijn tegenover de eenlge en diep
doorgaande vensters ls niet Juist.
De trap naar de hoofdverdieping, welke
toegang moet geven tot de trouwzaal le en
2e klasse, is ongunstig gelegen en niet
zorgd en deze ls op gunstige wijze over de
c. De Administratieve ruimten.
De algemeene groepeering werd hiervóór
reeds geprezen. De verdeeling van de af-
deellngen en diensten lijkt practlsch; ook
de samenvoeging van de vertrekken der
chefs en der overige ambtenaren voldoet
aan de eischen. Voor ruime reserve is ge
zorgd en dez eis op gunstige wijze over de
verdiepingen verdeeld.
III. Verhouding tusschen
nieuw en oud.
De aanbouwen aan weerskanten van den
ouden gevel sluiten ongunstig daarbij aan;
de voor deze moeilijkheid voorgestelde op
lossing is ongevoelig en dus onbevredigend
Dit minder gelukkige effect wordt nog ver
sterkt door de vormgeving van den gevel
aan de Koombrugsteeg, en door de zware
geveloplossing aan de Vischmarkt, welke
door deze eigenschap aan de beteekenls
van den gevel aan de Breestraat, die
hoofdgevel moet blijven, afbreuk doet.
IV. Vormgeving.
De algemeene vormgeving is weinig ge
lukkig Het zeer sterk sprekende element
van den nadrukkelijk geaccentueerden
hoofdingang aan de Vischmarkt, nog ver
sterkt door den aldaar geplaatsten en
vooruit gebouwden toren, geeft het ad
ministratieve gedeelte een domineerende
plaats, waardoor van een harmonisch ge
heel niet kan worden gesproken. De gevel
aan de Koombrugsteeg bestaat uit twee
deelen, wier verschillend aspect geen ratio-
neele verklaring vindt ln de achterliggende
vertrekken ;op de hoofdverdieping is daar
van een volkomen onlogische onderbreking
in de verlichting van een kantoorvertrek
het gevolg.
I. Controle op de eischen
van het Programma.
Het ontwerp vertoont geen afwijkingen
van het Programma ten opzichte van het
bouwterrein. De ontwerper heeft echter
aan zijn plan een variant toegevoegd, wel
ke een overbouwing van het trottoir van
de Koombrusteeg over een breedte van 4
meter en een lengte van 29 meter voor
stelt. Het blijkt, dat deze uitbreiding van
de ruimte enkele bezwaren in de binnen-
indeeling vermindert.
Ten opzichte van de ligging van enkele
bureaux wordt van de wenschen afgewe
ken. Het kantoor van den Ontvanger b.v.
wordt ondergebracht in het sousterrain in
vertrekken, welke slechts ongeveer 3.— m.
hoog zijn, de kamer der typisten ligt op
een zolderverdieping ver verwijderd van
de Secretarie.
n. a. Plattegronden.
Bij de beschouwing der plattegronden en
doorsneden treft een willekeurig lijkende
onregelmatigheid, die tengevolge heeft, dat
de indeeling van het gebouw niet overzich
telijk is. Mogen de gewenschte bureaux al
zijn ondergebracht, dan ls dat toch niet
zoo geschied, dat dit voor den dienst ge
makkelijk en voor het publiek practisch is.
De niveauverschillen maken het aantal
trappen groot, hetgeen de circulatie be
moeilijkt, De lichttoevoer ls op verschei
dene plaatsen onvoldoende.
b. De Representatieve ruimten.
Hoewel dit plan, wat het tot zijn recht
brengen van den ouden gevel betreft, uit
stekende qualiteiten bezit (zie hieronder),
is de wijze, waarop de in den Breestraat-
gevel zoo belangrijke bordestrap in de
circulatie wordt betrokken, weinig ge
slaagd, doordat de daarachterliggende hal
klein is en ook geen functie vervult in de
reeks der representatieve vertrekken.
Overigens hebben deze ruimten zeer goede
toegangen aan de zijde van de Visch
markt en aan 't binnenplein; de drie ver
trekken zelf zijn ruim en vormen een
goed geheel. Gevraagd mag echter wor
den of de in Romaanschen trant gehouden
binnenarchitectuur van de Burgerzaal met
haar zéér zware kolommen vóór de raam-
penanten aan de Breestraat wel ln over
eenstemming is met de fijn gelede archi
tectuur van den ouden voorgevel.
De ligging van de Raadzaal is gekozen
aan een binnenplein en ls dus rustig en
gunstig. De indeeling van de zaal maakt
een zeer goeden, voornamen indruk; ook
de lichttoevoer uit hooggelegen vensters
is voldoende en juist gekozen. De toegan
gen en de verschillende nevenvertrekken
zijn weloverwogen en ruim opgelost.
c. De Administratieve ruimten.
De vele toegangen zijn voor het publiek
verwarrend en voor de veiligheid en con
trole bezwaarlijk. Het beloop der gangen
is hoekig; op sommige plaatsen loopen zij
dood. Daardoor is de circulatie verre van
gemakkelijk, wat door de vaak onvoldoen
de lichttoetreding nog verergerd wordt. Er
is reeds gewezen op de niveauverschillen,
die een vrij gToot aantal grootere en klei
nere trappen noodzakelijk maken. Ver
schillende dienstruimten hebben daarvan
te lijden. Enkele voorbeelden zijn: de
rijwielbergplaats met haren onduidelijk
aangewezen toegang, het kantoor van den
Ontvanger in het onvoldoend verlichte en
lage sousterrain (plm. 3 meter van vloer
tot zoldering). De verlichting van het
bureau van den Burgerlijken Stand is in
het plan zelf onvoldoende, doch in de
variant beter; de toegangen tot de daar
achter liggende bureaux en, ééne verdie
ping hooger, tot de afdeeling Finantiën
zijn ongunstig en onvoldoende verlicht.
De typistenkamer, behoorende bij de
Secretarieafdeeling op de hoofdverdieping,
ligt geheel afgezonderd op een zolderver
dieping. De afdeeling voor Gemeentewer-
ken is onoordeelkundig ingedeeld.
Voor de oplossing van het Leidsche
Raadhuisvraagstuk met behoud van den
Duden gevel waren naar de meening van
onze Commissie in beginsel twee oplos
singen mogelijk. De eerste zou zijn een
ontwerp, dat ln plattegrond en vorm
geving sterk de persoonlijke opvattingen
van den bouwkunstenaar weerspiegelt en
toch den Breestraatgevel, noch als bouw
massa, noch in verschijning afbreuk doet.
De tweede zou zijn ee\i ontwerp, dat
zichin algemeene vormgeving geheel
ondergeschikt maakt aan het door den
gespaarden gevel beheerschte gedeelte,
zonder copie van het oude te zijn.
De geboden oplossingen, waarbij in eerst
genoemde richting gezocht is, hebben naar
de meening der Commissie gefaald. De in
de tweede richting door den heer Blaauw
nagestreefde poging heeft echter een ge
lukkiger resultaat opgeleverd. Dit moge
blijken uit de samenvatting, welke de
Commissie bp grond van de hiervóór ge
geven beoordeelingen meent, zeer kort als
volgt te kunnen geven:
Het ontwerp Buurman, hoewel in zijn
indeeling verdiensten niet te ontkennen
zijn, kan tengevolge van de hiervóór ge
noemde bezwaren tegen de wijze van 'aan
sluiting aan den ouden gevel en tegen
de vormgevjng in het algemeen, niet voor
uitvoering worden aanbevolen.
Het ontwerp Kropholler geeft paar het
uitwendige een oplossing, welke tot een
aanbeveling voor uitvoering zou kunnen
leiden, ware het niet, dat tegen de onver
brekelijk daarmede verbonden Indeeling
van de plattegronden en tegen sommige
gedeelten der binnenarchitectuur over
wegend groote bezwaren bestaan.
Het ontwerp Van der Laan biedt onge
twijfeld, vooral in zijn indeeling veel
goeds; uit den algemeenen opzet, vorm
geving en ruimte-ontwikkeling spreekt
echter te weinig het vereischte monumen
tale karakter, terwijl de ontwerper er niet
in is geslaagd een goede aansluiting aan
den ouden gevel tot stand te brengen;
tegen de aanbeveling voor eventueele uit
voering hiervan heeft de Commissie daar
om bezwaar.
Het ontwerp Mcrtens heeft uitstekende
elementen; de plattegrondlndeeling, of
schoon niet zonder het gebrek van de te
lange en smalle gangen, is fraai; het vrij
toegankelijke binnenplein is zeer te prij
zen. Evenwel is de minder geslaagde vorm
geving een te ernstig bezwaar om het plan
voor uitvoering aan te bevelen.
Het ontwerp Blaauw ten slotte heeft èn
als monumnetale oplossing èn als indee
ling uitstekende kwaliteiten; de vondst
van het open plein aan de Vischmarkt
mag bijzonder gelukkig heeten en de uit
stekende wijze, waarop niet slechts de
oude gevel, maar het geheele BreestTaat-
gebouw tot zijn recht wordt gebracht, is
zeer prijzenswaard.
Daartegenover staat, dat de ontwerper
zich ten opzichte van het terrein niet ge
houden heeft aan het gestelde pro
gramma. Waar onze Commissie zich wél
gebonden acht door dit programma, dat
door uw College in dezen vorm is vast
gesteld in overeenstemming met de be
sluiten van den gemeenteraad, mag onze
Commissie, hoezeer het haar in dit geval
ook moge spijten, op dezen formeelen
grond, evenmin de uitvoering van dit
ontwerp aanbevelen.
Zij zou nu uw college kunnen raden den
heer Blaauw op te dragen een tweede
ontwerp te maken met handhaving zijner
gedachte, doch binnen de grenzen van het
beschikbare terrein; zij is echter zoo zeer
overtuigd, dat dit plan minder goed zou
zijn dan het voorgelegde, dat zij :l
dezen raad moet onthouden. Zij J
derhalve dat, gegeven de uitstekend;^
liteiten van het plan, ontheffing da
worden gevraagd van het raadst
dat de drie perceelen aan de Vis
en de Breestraat buiten het J
houdt. Deze ontheffing verleend
kan naar hare meening den
Blaauw de opdracht tot verdere
king van zijn plan worden gegeven.
De Commissie blijft van oordeei
daarin een onbillijkheid ligt tegenote
andere uitgenoodigde architecten, diei
angstvallig hebben onthouden van i
heden, welke de heer Blaauw zich h
veroorloofd. Zij betreurt het, dat de
haar voorgestelde maatregel, die
architecten althans een nieuwe kans
niet kon worden toegepast. Zij out;;
zich echter niet, dat het toch twj
achtig is of die kans op een zóó gé
kige wijze zou zijn benut geworden,
de aan het plan Blaauw verbonden j
deelen nóg zouden zijn overtroffen.
Ten slotte moet men toch ook dii
het oog houden, dat het groote bd
voor Lelden, dat het weder de beschlll
krijgt over een monumentaal en p:
tisch Raadhuis, zwaarder moet vt
dan persoonlijke belangen. En de 0
missie is eenstemmig overtuigd, dat
ontwerp Blaauw aan dezen voor Leide
stellen eisch voortrefeflijk beantwoord
De Raadhuis Advies-Commissie:
Dr. H. E. GELDER, voorzitter,
Ir. G. C. BREMER.
H. VAN DER KLOOT MEYBH
Dr. Ir. J. H. PLANTENGA.
A. M. DE BLAUW.
Ir. G. L. DRIESSEN. secreti
Dr. H. E. VAN GELDER, voorat
III. Verhouding tusschen nieuw en oud.
De aansluiting aan den ouden Bree
straatgevel wordt aan de Westzijde gevon
den door een aanbouw in den ouden trant
over een lengte van 8 meter. Ofschoon
principieel niet geheel juist is het bij dit
ontwerp te aanvaarden onder dezelfde
restrictie, die hiervóór ten opzichte van
het ontwerp Blaauw werd genoemd. De
aansluiting aan de Koornbrugsteegzijde ls
goed, bij de aangeboden variant verdien
stelijk. De achtergevel sluit daarbij weder
gunstig aan, zoodat het geheel een har
monisch beeld te zien geeft. Er is een
samenhang, welke zoowel het oude als het
nieuwe element tot zijn recht doet komen.
IV. Vormgeving.
Terwijl de ontwerper ongetwijfeld een
goede aansluiting van oud en nieuw heeft
bereikt, vooral als men de door hem aan
geboden variant aanvaardt, ls er een
complex ontstaan, dat de traditie van het
Leidsche Raadhuis als een belangrijk
monument op gelukkige, wijze voortzet;
het karakter van het oude deel is behou
den en de architect heeft zijn eigen ka
rakter niet verloochend. Het handhaven
van den toren op de oude plaats is ge
lukkig; dat dit geschiedt zooveel mogelijk
in de oude vormen, is, hoewel principieel
niet juist, in dezen opzet te aanvaarden.
Op zichzelf zijn de aansluiting van dezen
toren aan het binnenplein en het maken
van dit binnenplein tot een fraai schil
derachtig geheel als een voordeel van dit
ontwerp te beschouwen.
De variant van den toren acht onze
Commissie minder gelukkig.
I. Controle op de eischen van het
Programma.
In dit ontwerp wordt de rooilijn aan de
Koombrugsteeg bij den hoek Vischmarkt
met 0.70 meter overschreden.
De afmetingen en groepeering der ver
trekken voldoen over het algemeen aan de
eischen van het Programma.
IL a. Plattegronden.
De plattegronden doen een overzichte
lijke groepeering van de verschillende
vertrekken zien en op de eischen der cir
culatie is goed gelet; het geheel is noch
tans weinig monumentaal van opvatting.
Een voordeel is de gunstige ligging der
gangen rondom de binnenplaats.
b. De Representatieve ruimten.
De groepeering van Hal, Burgerzaal en
Trouwzaal le en 2e klasse ls minder ge
lukkig, daar deze vertrekken geen ge
makkelijk Ineenloopend geheel vormen. De
garderobe scheidt op ondoelmatige wijze
de Hal van de Trouwzaal. Het gebrek aan
een breeden opzet spreekt o.a. uit de Hal,
waarvan de ruimte door de daarin ge
plaatste kolommen wordt versnipperd.
De ligging van de Raadzaal aan een
tweede, kleinere binnenplaats is zeer
rustig, doch voor het voornaamste ver
trek van het gebouw wel wat achteraf. De
langgerekte vorm van deze zaal is minder
gunstig voor de wijze van plaatsing der
zetels. De verlichting is goed te noemen.
c. De Administratieve rnimten.
Over het algemeen ls, het is hiervóór
reeds opgemerkt, de Indeeling der ruimten
gunstig. Toch zijn er enkele minder goede
oplossingen. De Trouwzaal 3e klasse ligt
aan de Breestraat. dus ver verwijderd van
de Vischmarkt, waar de toegang er voor
moet zijn, daar men die aan de Bree
straat niet wenschf. Bij enkele diensten,
o.a. bij den Ontvanger, grenst de kamer
van den Chef niet onmiddellijk aan het
kantoorvertrek.
III. Verhouding tusschen nieuw en oud.
Dit ontwerp kort aan de Westzijde den
ouden gevel plm. 2 meter in om ruimte te
winnen voor een nieuwen bouw voor re
presentatieve doeleinden. Dit nieuwe ge
deelte sluit echter weinig gelukkig aan;
hier is eene verbreking van het rythme
en een gebrek aan harmonie. De aanslui
ting aan de Oostzijde is beter; hier ware
door een kleinen terugsprong een gun
stiger oplossing te bereiken. Toch is het
twijfelachtig of deze oplossing in alle op
zichten zou bevredigen.
IV. Vormgeving.
a
Van dit ontwerp is, wat de vormgeving
betreft, eigenlijk weinig positiefs te zeg
gen De aansluiting van het nieuwe en
het oude element is niet gelukkig. Welis
waar domineert de nieuwe bouw niet over
het oude gedeelte, daar de Visch'markt-
gevel bescheiden is opgevat, maar hij ge
tuigt ook niet sterk van een eigen ka
rakter.
Van een twee-eenheid van representa
tieve en administratieve deelen kan moei
lijk worden gesproken, daar een eigenlijk
duidelijk naar voren komen van het een of
ander ontbreekt. De oplossingen zijn rede
lijk geslaagd, ook de binnenpleinen zijn in
dit geheel niet onverdienstelijk.
De plaatsing van den toren aan de zijde
van het administratieve gedeelte legt een
accent op een minder juiste plaats; ook
zijn vormgeving komt niet in allen deele
geslaagd voor.
I. Controle op de eischen van
het Programma.
Afwijkingen van het Programma ten
opzichte van het terrein komen niet voor.
Grootte en distributie der vertrekken ver-
toonen geen noemenswaardige verschillen
met de geuite wenschen.
II. a. Plattegronden.
Zeer gelukkig is het denkbeeld uitge
werkt om het groote binnenplein niet
slechts te gebruiken voor het binnenrijden
bij huwelijken en feestelijke ontvangsten
van het Gemeentebestuur, doch het ook
van de Koornburgsteeg uit voor voetgan
gers open te stellen. Voor dit doel is een
colonnade ontworpen, welke het aan deze
steeg staande gebouwgedeelte draagt.
Daarbij komt een fraaie en overzichte
lijke plattegrondindeeling, waartegen wel
bezwaren zijn aan tg voeren, waarover
hieronder nader gesproken wordt, maar
die toch als geheel een zeer goeden indruk
maakt.
b. De Representatieve ruimten.
De groepeering van de representatieve
vertrekken is zeer gunstig; het geheel
maakt ongetwijfeld een monumentalen in
druk en de wijze, waarop de bordestrap
aan de Breestraat in het gebruik betrok
ken wordt, is zeer goed
De ligging van de Raadzaal is rustig
en gunstig aan het binnenplein, dat ln dit
plan nog meer beteekenls heeft gekregen,
doordat het open toegankelijk is. De in
richting dezer zaal is weloverwogen; de
verlichting zal doelmatiger worden, indien
het licht tegenover Burgemeester en Wet
houders wordt getemperd. De mdeeling en
groepeering der nevenvertrekken 1; even
eens gunstig.
c. De Administratieve ruimten.
Zooals hierboven reeds werd gezegd, is
de vorm, de indeeling en de gxoepeering
der ruimten geslaagd; het publiek zal ge
makkelijk den weg kunnen vinden; daar
toe werkt zeker het goede trappenstelsel
mede. Een bezwaar, dat trouwens door den
ontwerper zelf in zijn toelichting wordt
.vermeld, is het feit, dat de gangen zeer
lang en slechts indirect verlicht zijn, w
bezwaar vooral zal worden ondervonden
de verdiepingen, alwaar de door een I
rijk publiek bezochte bureaux zijn gelei
III. Verhouding tusschen nieuw en a
Ontwerper heeft een van de an(
plannen afwijkende gedachte ten ulti
gelegd door den toren niet achtera
aan de Vischmarkt te plaatsen, e
dezen, aansluitend tegen den ouden |i
aan de Breestraat te gebruiken, als i
binding en overgang naar de nieuwe ge
van zijn gebouw. Deze op zichzelf into
santé poging is een waagstuk, omdat de
het nieuwe bouwwerk behoorende to
nu in onmiddellijk contact gebracht »t
met de vormen van den sterk spreke»
stijl van den ouden gevel met zijn rijt
ornamenteerde toppen.
De massale vorm van den ontm|
toren is helaas oorzaak, dat dit tl
contact een scherp en onaangenaaitl
trast heeft te voorschijn geroepen iftj
meer speelsche en schilderachtige von
van den ouden gevel, terwijl ook de ij
van de torenspits weinig met dien der»!
geveltoppen harmonieert.
IV. Vormgedj
Bij bestudeering van dit ontwerp vertj
nen zich verschillende goede qualiteitl
welker effect ongelukkiger-wijze door fl
minder geslaagde vormgeving wordt
dorven.
Door de plaatsing van den toren aan
Breestraat heeft de ontwerper een int"
santé en van de andere plannen af
kende mogelijkheid aangegeven. Eveo
werd er reeds op gewezen, dat de vorm a
weinig gelukkig bij dien van den oud
gevel aansluit. Er zal een gebrek aan
monie blijven hinderen tusschen de o»
topgevels en den toren met zijn ten
ning. Dit bezwaar wordt niet opgen™
zelfs nog meer geaccentueerd door de
men van den Vischmarktgevel. IW1
forsch tegenover den Breestraatgevh
naar de meening der Commissie we»
passend in het leidsche stadsbeeld o
ter plaatse. Veel minder dan bij an®
ontwerpen komt het Raadhuiskarakter
zijn recht. Daartegenover staat een Ml»
der goed geslaagd binnenplein, dat
de open verbinding met de Km®?,!
steeg een gedachte aan ruimte wew
door het gebruik een goede bestenuw
verkrijgt. Ook stedebouwkundig ls,
plein van beteekenis te achten, daar
de daaraan gegeven bestemming de
markt wordt ontlast en dus een vers
verbetering ter plaatse wordt bereirt
De uitvoering van deze ongetwj,
goede gedachte is evenwel met bijzj-
geslaagd. Dat de ontwerper een
zijn gebouw op kolommen laat rus
ongetwijfeld aanvaardbaar, doch ae
waarop het stelsel van steunpunt
last in dit geval is opgelost, is
den massalen bovenbouw weinig oc j
sterk uit.
De raamopeningen van den i
gevel acht de Commissie niet gesiaas
V. Bouwkost"
Het is zonder een nadere -
plannen en een gedetailleerde opg»
de toe te passen materialen niet we' L
lijk na te gaan in hoeverre de vd' ,j
tecten inderdaad gebleven zijn binn j
bedrag van 11/4 millioen gulden.
der Commissie evenwel voor #4
eenige voorzichtigheid deze
der plannen zal behoeven te wor Th ód
schreden. Het ontwerp Blaauw,
kleinsten kubieken inhoud °P'e^ejt l
daarop de beste kansen, maar bij w
ste moeten de kosten der onteigen
twee perceelen worden bijgeteldL u» j.
heer Blaauw, zooals in zijn toe i
wordt vermeld, bij zijn prijsberekeu^,
een ruim gebruik van natuursteen
gevels heeft gerekend, zal bij "'jjjg y
een vrij belangrijke besparing
reiken door de toepassing van n»t» jé
tot het noodzakelijkste te beperken jj
gebouw aan de Vischmarkt hooi"
van baksteen op te trekken
