kerk- en schoolnieuws.
Brochure van Mr. Duys verschenen.
74ste Jaareanp
DINSDAG 13 JUNI 1933
No. 22463
STADSNIEUWS.
De nieuwe koers in zeven stellingen uitgestippeld.
Het voornaamste Nieuws
van heden.
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
CM. per regel voor advertentlën uit Leiden eD plaatsen
waar agentschappen van ons Blad gevestigd zijn Voor alle
andere advertentlën 35 Cts per regel Kleine Advertentlën
uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts
bU eeD maximum aantal woorden van 30.
Incasso volgens postrecht Voor eventueele opzending van
brieven 10 Cts porto te betalen Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postchèque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANTI:]
Voor Lelden per 3 maanden t. 2.35; per week 1.0.18
Bulten Lelden, waar agenten gevestigd zijn. per week „0.18
Franco per post 1.2.35 portokosten.
nummer bestaat uit DRIE Blades
EERSTE BLAD.
DE HEROPENING DER LAKENHAL.
an de zeer vele belangstellenden, die
I oc heropening van het museum „De
kenhal" aanwezig waren, vermelden wij
T. dr. W. Martin, hoogleeraar alhier en
ecteur van het Mauritshuis te Den
ag namens den minister van onderwijs,
nsten en wetenschappen, alsmede mr.
j. Thomassen a Thuessink van der
'oop, chef van het kabinet van den Com-
'ssaris der Koningin in Zuid-Holland,
ens den minister van Staat, commis-
is der Koningin jhr. mr. dr. H. A. van
rnebeek. Beiden werden door den bur-
ïeester hartelijk welkom geheeten. Na
rede van den burgemeester speldde
-e onder applaus der aanwezigen, mevr.
-rt—De Jong de haar verleende onder-
eiding van het in goud vervatte stads-
pen op de borst. Zij werd door velen
'lukgewenscht.
De" directeur, de heer Coert, dankte
Torens zijn uiteenzetting te geven, den
„rgemeester voor diens tot hem ge-
-oten eervolle woorden.
ZANGCONCOURS RING LEIDEN
EN OMSTREKEN.
[Gisteravond had de uitreiking plaats
er prijzen en puntenstaten, behaald door
deelnemende Vereenigingen op boven-
aand concours. Vertegenwoordigd waren
7 vereenigingen.
Deze uitreiking had plaats onder aan-
ëding van traktaties door het Ringbe-
üur. Er heerschte een aangename stem
ing, welke tot uiting kwam in de toe-
raken der verschillende sprekers, die
■n dank hunner Vereeniging uitspraken
-r de schitterende regeling op de con-
ursen, georganiseerd door den Ring
iden.
Vooral dit zaalconconcours had allen be
ëdigd en men wekte het kringbestuur
i om de volgende concoursen steeds in
"n zaal te houden. Ook de jury in haar
itisch verslag maakte melding van de
"ooie accoustiek in de groote Stadsge-
ootzaal.
Ongetwijfeld zullen een volgend jaar
eerdere koren zich opgeven. Den secre-
"fis, den heer C. B. v. d. Zeeuw, werd
amens kringbestuur en aanwezigen dank
ebracht voor de voortreffelijke wijze,
aarop hij de geheele regeling van dit
"ncours had uitgewerkt.
Daarnaast werd ook dank uitgesproken
tan het adres van den heer G. Zitman als
aarnemend penningmeester voor de
rouwe verzorging van het financieele ge
deelte.
Aan het einde liet de voorzitter der Chr.
Zangvereeniging „Looft den Heer" uit
lisse, de heer A. van Tibboel den Avond
tang zingen en sloot daarna dit samenzijn
®et dankgebed.
LEIDSCHE MOLENS.
Restauratie gewenscht.
In het jaarverslag over 1932 van de Pro
vinciale Zuid-Hollandsche Archaeologische
Commissie lezen wij o.m.:
„De molens „De Stier" en „De Valk"
de twee eenig overgeblevenen van de 19,
d'e vroeger de wallen sierden, moeten
hersteld worden. Het is wel opmerkelijk,
dat juist in één gemeente deze twee typen
t'jn bewaard. „De Stier" vertegenwoordigt
net zeer zeldzame laat-17de-eeuwsche
torentype en is sedert dc hopelooze ver
minking van den molen te Princenhage
denig in Nederland. Reeds in 1916. toen
sevaar voor afbraak dreigde, heeft onze
commissie zich moeite voor dezen molen
Begeven.
„De Valk" is een van de fraaiste 18de-
„""adhe molens, zooals hij zich weerspie-
van rebben het geboomte in den bocht
ï.den Rijnsburgersingel, en daarenboven
"1 eén van de twee laatst overgebleven
£?f.rkm°lens in Holland,
allo bedrijfsmonumenten verdienen
vazins behouden te blijven".
ACADEMISCHE EXAMENS.
rJoo$laa8d voor bet candidaatsexamen
ji," dn de heer A. Wintermans (Den
f voor bet doctoraal examen ge-
iRn..de dc heeren J. G. Antselink
"otterdam), w. A. J. M. J. Kortmann
joeterwoude) en Ph. J. Windemuller
(°en Haag).
AAN DE GEVOLGEN BEZWEKEN.
d^58-Jarige mej. E. A. M. W„ die Zon-
ri,L °P "e Hoogewoerd door een motor-
bew, ',„.werd aangereden, is zonder tot
beknrno rijn teruggekeerd, aan de
2«Snuiseroriedegn?ü E'
PREDIKBEURTEN
VOOR WOENSDAG.
LEIDEN.
Geref. Gem. (N. Rijn): Nam. 8 uur ds.
R. Kok van Veenendaal.
ALPHEN AAN DEN RIJN.
Lokaal van Mandersloostraat: Nam. 7l/<
uur, de heer Schoonerbeek van Ederveen.
BOSKOOP.
Evangelisatie, bewaarschool, Kerkstraat,
nam. 8 uur, ds. De Rover, van Vlaardingen.
NED HERV KERK
Aangenomen: Naai' Gelselaar. J H.
Kluiver, cand. te De Bilt. Naar Wilp (Gel
derland) R. C. W. J. Hoek. evang. pred. te
Den Heider. Naar Rijsoord. P. den Bruyn,
evang. pred. te Enschede.
Bedankt: Voor Maartensdijk (U.). G.
Oosterhuis. te Eemnes-Buiten.
GEREF. KERKEN.
Beroepen: Te Groningen: E. Delieman
te Aalten.
Aangenomen: Naar Haamstede, J. H
Mulder, cand. te Goes Naar Zoutkamp, S.
D. Lankhuyzen, cand. te Kampen.
GEREF. KERKEN H.V.
Aangenomen: Naar Amsterdam-Centrum
J. ter Schegget te Harkema-Opeinde.
CHR. GEREF. KERK.
Bedankt: Voor Steenwijk. L. H. Bee-
kamp te Meppel.
EVANG. LUTH. KERK.
Beroepen: Te Edam: C. H. Brandt, prop.
te Amsterdam.
BAPTISTEN-GEMEENTEN.
Beroepen: Te Nieuwe-Pekela. T. Jansma
cand. te Hamburg.
Ds. C. E. HOOYKAAS v
Te Rotterdam is in den ouderdom van
55 jaar overleden dr. C. E. Hooykaas, Re-
monstrantsch predikant aldaar. Hbld.
Ph. C. VISSER DOCTOR HONORIS CAUSA
Vaz Dias meldt uit Innsbrück: De be
kende alpinist en ontdekkingsreiziger Ph.
C .Visser werd door de universiteit van
Innsbrück (Oostenrijk) benoemd tot doc
tor fil. honoris causa.
Daar de heer Visser, die als consul-
generaal der Nederlanden te Calcutta
werkzaam is, bij de promotie-plechtigheid
niet persoonlijk aanwezig kon zijn, werd
hij bij deze plechtigheid Zaterdag j.l. ver
tegenwoordigd door den consul te Inns
brück, jhr. J. AE. A. van Panhuys.
De plechtigheid vond plaats in de
reetorskamer der universiteit en werd
bijgewoond door verschillende professoren,
eenige vrienden van den heer Visser en
een aantal te Innsbrück gevestigde Neder
landers.
Geslaagd zijn voor typen de jonge
dames C. van Valderen en J. van Steen
bergen, leerlingen van de Eerw. Zusters
der St. Jozefschool in de v. d. Werffstraat.
Het diploma E N.S A I D, werd be
haald door de dames H van Dam. te Zoe-
terwoude. P. van Putten, N. Spaan, C.
Vorst en N. Rijnders, allen alhier en
leerlingen van mevr. N. Kouwde Rooze.
Gistermiddag is de*6-jarige P. S. op
het Levendaal aangeraden door een bak
fiets Aanvankelijk scheen het of de jon
gen geen letsel bekomen had. doch later
werd de jongen onwel en bleek, dat hij
een hersenschudding had opgeloopen. Hij
is naar het Academisch Ziekenhuis over
gebracht.
Gisteren was het 12'..-jaar geleden,
dat de heer H Oudshoorn bestuurslid was
van de woningbouwvereeniging „Ons Be
lang". Na eerst een aantal jaren commis
saris te zijn geweest, werd hij later gekozen
tot lsten penningmeester. Allen, die be-
kend zijn met de vele werkzaamheden aan
deze functie verbonden, kunnen begrijpen,
dat dit jubileum niet onopgemerkt door
het bestuur is voorbijgegaan Hem werd
dan ook bij die gelegenheid door zijn
medebestuurders een blijvend aandenken
aan dit feit aangeboden en de wensch ge
uit, dat hij nog vele jaren de belangen
van de Vereeniging met denzelfden ijver
zou moge blijven waarnemen.
Ook de accountant en de architect der
Vereeniging gaven respectievelijk met
bloemen en een boekwerk uiting aan hun
wurdeering voor zijn werk.
De politie heeft W. de G. alhier aan
gehouden, die nog twee maanden gevan
genisstraf ondergaan moest.
o
HET DOEL MAG NIET ANDERS DAN
MET WETTIGE MIDDELEN
BEREIKT WORDEN.
Bij W. J. Thieme en Co. te Zutphen is
thans de reeds aangekondigde brochure
van mr. Duys verschenen over den koers
in de S.D A P. De schrijver begint met te
herinneren aan de volgende woorden van
ir. Albarda in zijn radio-rede op 29 April:
„Het is daarom dringend noodzakelijk,
dat allen, die van terrorisme afkeerig zijn,
zich met verdubbelde kracht aan de demo
cratie wijden. Niet slechts instandhouding
van de democratische staatsinrichting,
maar ook bescherming van de democrati
sche volksrechten en volksvrijheden is nu
een brandende plicht voor ons allen, die
ons volk voor extremistische verwildering
willen bewaren".
Mr. Duys is het daarmee volkomen eens.
maar hij meent dat dit zich met dubbele
kracht aan de democratie wijden door de
Sociaal-Demoeraten slechts dan met rede
lijke kans op succes zal kunnen geschieden,
indien daarmede gepaard gaat een ernstige
zelfbezinning ten aanzien van een aantal
punten, die hij in een zevental stellingen
aangeeft. Deze stellingen laten wij hier
volgen:
Geen samenwerking met
communisten.
1. De partij spreke zich duidelijk en klaar
uit, dat onder geen enkele voorwaarde ooit
van eenige samenwerking, verstandhou
ding. „eenheidsfront" of wat dan ook met
de communisten sprake kan en zal zijn.
In de toelichting zegt de heer Duys:
In theorie heet het bij sommigen dat
tusschen SD.A.P. en Comm. alleen ver
schil zou zijn in de keuze der middelen
en de tactiek, doch dat hetzelfde doel
nagestreefd wordt. De Russische staat is
voor mr. Duys, ondanks alle fraais wat
er van geschreven is, nog steeds een
zuivere imperialistische staat, waarin de
arbeiders alleen nóg erger slavernij „ge
nieten" dan in menige kapitalistische
samenleving.
Het is hem onmogelijk ooit tot ook
maar eenige samenwerking met de com
munisten te komen.
2. De partij stelle een onderzoek in naar
de vraag, of de communisten niet onder
zoodanigen invloed (resp. bevelen) staan
van een buitenlandsche Mogendheid (Rus
land), dat zij daardoor in een Neder -
landsch Parlement eigenlijk niet kunnen
worden getolereerd, tenzij duidelijk kome
vast te staan, dat zij eiken band. zoowel
direct als indirect met dien buitenland-
schen staat hebben verbroken en Neder-
landsche volksvertegenwoordigers zijn in
staat in volle onafhankelijkheid van bui
tenlandsche Mogendheden. Nederlandsche
belangen te behartigen
Wat omtrent een en ander ook zoo af
en toe in de s.d. pers daaromtrent wordt
geschreven, moge wellicht nog niet af
doende zijn om een definitieve beslis
sing te nemen (het is ai erg genoeg dat
twijfel mogelijk is!), maar in ieder geval
is een onderzoek z.i hier gewenscht, zegt
de toelichting. Valt dat onderzoek nega
tief uit, dan dienen, tenzij nieuwe feiten
aan den dag treden, indices of insinua
ties in die richting in de s.d. pers ook
voortaan achterwege te blijven.
Loyale houding tegenover
het Koningshuis.
3. De S.D.A.P. spreke het duidelijk uit
en brenge practisch haar optreden daar
mede in overeenstemming dat zij tegen
over het Koningshuis in Nederland in
neemt hetzelfde loyale standpunt als de
zuster-partijen in Engeland, Denemarken,
Zweden, enz.
Toelichting: een principieel debat over
de vraag „Republiek of Monarchie" kan
gevoegelijk achterwege blijven. Gegeven
dat wij nu eenmaal als Staatshoofd een
Koningin hebben, heeft deze dan spe
ciaal tegenover de sociaal-democraten
zich zóó gedragen, dat de houding, die
de partij aanneemt tegenover haar
eigenlijk gerechtvaardigd is? Op die
vraag antwoordt schrijver vierkant: Neen
De Koningin gedraagt zich uitermate
constitutioneel.
Hoe gedraagt zich de s. d. partij in
Engeland. Denemarken. Zweden, enz.?
Hier vindt men geen spoor van een door
niets gemotiveerd sectarisme.
Toen in 1909 het internationaal Con
gres in Kopenhagen werd gehouden,
waren de arbeiderswijken versierd met
duizenden vlaggen, maar het was
de Deensche nationale vlag.
Schrijver laakt de houding aangeno
men bij de Kamer-opening.
Het zal wel aan mij liggen, schrijft
mr. Duys, maar.ik vind die houding
onjuist, noodeloos onze tegenstanders
demagogisch bestrijdingsmateriaal tegen
ons verschaffende, onlogisch, niet cor
rect tegenover een Koningin, die zich
zóó constitutioneel, ook tegenover onze
partij gedraagt, en een groote Partij als
de onze, die geen sekte, maar een waar-
Mr. Duys.
lijke volkspartij wil zijn, levende, staande
en werkende te midden van ons volk,
onwaardig.
En laten zij, die zweren bij het woord
„internationaal" en bang zijn zich aan
koud water te branden, alleen al bij de
gedachte dat zij iets „nationaals" zou
den doen eens dit bedenken, dat niets
zoo typisch bekrompen „nationaal" Is,
als juist hun anti-nationale houding in
dezen (hoe paradox het ook moge klin
ken). Want dat juist internationaal be
keken, onze Sociaal-Democratische par
tijen in Engeland. Zweden. Denemarken,
enz., niet zulk een houding aannemen.
Zulk een houding moge wellicht passen
bij een Sekte, is echter onbegrijpelijk
voor een partijdie „volks"-partij wil zijn.
Eerbiediging van het wettig gezag.
4. De SD.-partij spreke zich duidelijk en
klaar uit hierover, dat zij haar doel niet
anders dan met wettige middelen wenscht
te bereiken en zich volkomen stelt op den
bodem der Legaliteit.
5. De S.D.-partij spreke zich eveneens
klaar en onomwonden uit, dat zij het wet
tig gezag steeds wenscht te eerbiedigen,
zulks onder geen enkel ander voorbehoud,
dan zooals ook vanzelfsprekend leder (ook
b.v. de Anti-Revolutionaire Partij en alle
burgerlijke partijen) natuurlijk maakt.
6. De SD-partlj verklaart uitdrukkelijk,
dat wanneer ons land in gevaar mocht ko
men, zU onvoorwaardelijk achter de re
geering staat, wanneer het er om gaat die
gevaren van ons land af te weren of tot
een minimum te beperken. Elke gedachte
aan sabotage van mobilisatie of handelin
gen van dergelijken aard wanneer een
oorlog, ondanks al onze pogingen om dien
te keeren eenmaal een felt ls geworden,
worden door haar onherroepelijk en met
den meesten nadruk veroordeeld.
Deze drie punten, zegt de toelichting,
staan met elkaar in onverbrekelijk ver
band en bevatten datgene wat steeds
het standpunt der S.D - partij is geweest.
Toch is het meermalen voorgevallen,
dat individueele leden der partij een
verantwoordelijke, voorafgaande positie
In de S.D. beweging bekleedende. zich
hebben geuit op een wijze, die daarmede
ln strijd was althans zeer sterk den
schijn wekte van daarmede in strijd te
zijn. Bovendien is daar nog altijd die in
1919 op het Arnhemsche congres aan
genomen z.g. Taktlek-resolutie, die daar
zij een compromis-resolutie was. met het
oog op de verhoudingen in de partij na
het gebeurde in November 1918 juist
door haar compromis-karakter, reserves
maakt en zinswendingen en uitdrukkin
gen bevat, die alles te wenschen over
laten.
Intusschen ls de situatie zoodanig, dat
schrijver het hoogst gewenscht acht door
een duidelijke uitspraak alle onzeker
heid weg te nemen
Komende tot stelling 6 zegt mr. Duijs:
„Is eenmaal de oorlog een feit dan ls
er geen keus meer Dan is leder Neder
lander ten slotte Nederlander en loo-
pen wij allen te hoop om het gemeen
schappelijk gevaar te keeren.
Bij het gevaar van zinken van een
schip elscht de kapitein desnoods met
de revolver in de hand onvoorwaarde
lijke gehoorzaamheid bit de reddingspo
gingen. zoowel van nassagieTs als be
manning. En dit ls niet alleen zijn be
voegdheid en recht, maar ook zijn plicht
enln 't belang juist van alle opva
renden.
Nogmaals, ware werkelijk het stand
punt der SD.A.P zooals men haar toe
dicht en achtte ik dit juist dan zouden
de slachtoffers en broodeloos gemaak-
ten de logische consequentie van dat
standpunt zijn Immers die offers zou
den dan bittere noodzakelijkheid ter
wille van het Ideaal zijn".
BINNENLAND.
De brochure van mr. Duys verschenen:
2even stelingen over den nieuwen koers
in dc S. D. A. P. (Ie Blad).
Werkverschaffing en steun verlecning;
de heer A. van Geclen te Utrecht door den
minister voor sociale zaken met de leiding
belast. (Binnenland, 3e Blad).
De opening van den Oranje-trein. (Bin
nenland, 3e Blad).
Prof. mr. Kielstra zou gouverneur van
Suriname worden. (Binnenland, 3e Blad).
Explosie te Bergen op Zoom; vier arbei
ders bewusteloos. (Gemengd, 3e Blad).
BUITENLAND.
Dc Economische Conferentie te Londen
geopend. Toespraken van koning George
en Mc Donald. (3c Blad en Tel., Ie Blad).
Nieuwe aanslagen in Oostenrijk. Scherp
optreden der rcgccring togen dc Nazis.
(Buitenl., Ie Blad).
In Spanje is een kabinet Azana gevormd
(Buitenlle Blad).
Is eenzijdige ontwapening nog
wel juist?
7. De Partij benoeme een commissie, ten
einde te onderzoeken, of. gegeven de ver
anderde internationale omstandigheden,
het standpunt van eenzijdige ontwapening
nog wel juist mag worden genoemd.
In zijn toelichting herinnert mr. Duijs
er aan. hoe het „eenzijdlgheids"-stand-
punt van de S.D. partij voor het over-
groote deel te danken ls aan psychologi
sche factoren en feitelijke omstandighe
den, waar vandaag laten we 't maar eer
lijk zeggen, niets van over is. Immers
voor ons, ouderen, lagen dfe gruwelen
van den wereldoorlog versch ln het ge
heugen.
Schrijver heeft aan tientallen leden
zijner partij de vraag voorgelegd, wat zij
zouden doen Indien b.v, het tegenwoor
dige Duitschland de wapenen tegen ons
land zou opnemen. En het antwoord was
zonder uitzondering: Er op slaan!"
Een van tweeën, óf men slaat er op,
óf men stelt zichzelf, zijn VTijheden zijn
land en volk zonder meer ter beschik
king van deze overweldigers.
Kiest men het eerste, wat schr. ook
voor de sociaal-democratische arbeiders
klasse van Nederland ontwijfelbaar acht,
dan zal men ook de consequenties daar
van onder het oog hebben te zien. Dan
doet men ten slotte wat men kan. Maar
dan wake men er ook tegen, dat men
nietheelemaal niets kan, tegelijker
tijd overwegende, dat ln zulke gevallen
nimmer de situatie zóódanig ls, dat men,
aangevallen door den een, niet den steun
van een ander krijgt.
De „paraatheid" der partij.
Er zijn nog andere punten, welke drin
gend onder oogen gezien moeten worden.
Zonder daaromtrent thans reeds een
eigen vaststaand oordeel te geven, werpt
hij de vraag op b.v. of het standpunt in
zake den bestaanden klassenstrijd en wat
daarmede samenhangt nog wel juist ls
gegeven de geweldige economische ver
anderingen, die er hebben plaats gehad,
speciaal met betrekking tot den midden
stand en kleine boeren, tuinders, visschers
enz.
Daar is niet minder van belang de wijze
waarop sedert de laatste jaren de partij
dagbladpers wordt geredigeerd en of niet
Onder meer b.v. 't sensatloneele daar een
grootere plaats bekleedt, dan ln overeen
stemming is met het Ideaal der S.D-partij.
En ten slotte meent schr., dat zeer
zeker niet ononderzocht dient te blijven
het systeem van ons vertegenwoordigd
stelsel.
Wij hebben het laatste jaar in de SD.-
pers haast geregeld bij eiken tegenslag,
dien de Sociaal-democratie ln het buiten
land ondervond, de Schablone-mededeeling
kunnen lezen: de partij, of de vakbewe
ging is of blijftparaat"! Wat die
„paraatheid" heeft opgeleverd, daar zul
len we maar over zwijgen. Die soort .pa
raatheid" voerde rechtstreeks naar 'het
politieke graf. De eenige „paraatheid" die
ta deze dagen voor ons van daadwerkelijke
beteekems is, vange aan met zelfbezin
ning, zonder een duimbreed van het so
cle lisme prijs te geven.
Mr. Duys besluit met op te merken, dat
de brochure ongeschreven zou zijn ge
bleven indien hij geen duurzame verster-
sociaal-democratie er van ver
wachtte.
