MAANDAG 29 MEI 1933 No. 22451 Leidsch Crisis-Comité. STADSNIEUWS. _jaL Het voornaamste Nieuws van heden. 74tte Jaargang EIDSCH DAGBLAD DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN PRIJS DER ADVERTENTIEN C». ner regel voor advertentlën uit Lelden en plaatsen «ar agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle '-Here advertentlën 35 Cts per regel Kleine Advertentlën (sluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 60 Cts M een maximum aantal woorden van 30 casso volgens postrecht Voor eventueele opzending van leven 10 Cts porto te betaler - Bewijsnummer 5 Cts Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor Directie en Administratie 2500 Redactie 1507. Postcheque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54. PRIJS DEZER COURANT: Voor Lelden per 3 maanden f. 2.35; per week I 0.18 Bulten Lelden, waar agenten gevestigd zijn. per week „0.18 Franco per post f. 2.35 -1- portokosten. nummer bestaat uit DRIE Bladen EERSTE BLAD. Giro No. 188690. -den ontvingen wij per giro: K. te O. 1 25— SCHEIDSCOLLEGE VAN PROF. DR. L. KNAPPERT. IJ TREEDT AF ALS KERKELIJK HOOGLEERAAR. Prof. Dr. L. Knappert. i r een zeer talrijk gehoor heeft heden- ■g in het Academiegebouw prof. dr. appert, kerkelijk hoogleeraar van- de Ned. Herv. Kerk, die wegens het ten van den 70-jarigen leeftijd dit 1 neerlegt, zijn afscheidscollege gege- Jt volgende is eraan ontleend: ,ij de ambtsaanvaarding behoort eene e, bij de neerlegging ervan een terug- en afscheidsgroet. Al behoort het "nlijke niet op den katheder en moet reker achter zijn onderwerp terug- tn het zou onnatuurlijk en ondank- zijn na een één en dertigjarig pro raat zich heimelijk uit de voeten te en. Toch zal spreker meer over an- n dan over zichzelven handelen. Aller- "1 gaf hij een uitvoerig overzicht over itheol. faculteit sinds zijne komst in 2 hare hoogleeraren van Staat en k hun arbeid en wetenschappelijk dpunt. waarbij ook zij herdacht wer- die door een professoraat elders of den dood aan de faculteit waren ont- an. het laatste dr. Eekhof. den be- "elijken man. met zijn rijke kennis, nog van beloften, midden in zijn Jht uit zijn gelukkig gezin en zijn s weggerukt. Pt. herinnerde er ook aan. dat in de "te jaren zich de klemtoon van de udeering der historisch-letterkundige en verlegd had naar godsdienstwijs- eerte. ethiek, psychologie, en dit onder t'ei invloeden, stellig ook door de enten aan wie het onderwijs in die _en was toevertrouwd. La Saussaye, "ingh de Graaf, wier persoonlijkheid arbeid spr dan gedenkt, jat de ambtgenooten buiten de facul- aangaat. in de voorrede vóór zijne ile ..Brieven over de welsprekendheid" eef Steenmeijer eene bladzijde, waar- spr. deze woorden overneemt en op elven toepast: „Ik heb het voorrecht aten, bekend te zijn geweest en deze '?e reis vergunne men mij dien roem -"""ebd te zijn geweest met een aantal ^treffelijke mannen uit onzen tijd. wier en mijn vaderland glorierijk noemen Hier gedacht spreker ook Van Vol gaven den nu kort geleden ontslapene. E"U hebben geëerd en bemind. Alleen nnogst staanden kunnen ten volle de 4. /neten door zijn verscheiden aan s™ool en wetenschap toegebracht; at Kzullen zön nagedachtenis als een .."ewaren en zijn naam niet dan met Eirh!h ontroering noemen, r dan tot zijne leerlingen van vroe- n nu wendend I onder wie sinds 1924 'ouwelijke theologen) beroepe spr. er -h uP' v?oreerst, dat hij naar den z'tn artbt het aan practische 1 it Hnï' heeft laten ontbreken, dat 'Je heeft aangedrongen op kennis e-7n»ï en den weg leeren van eigen min als teSenwicht tegen al te veel aite» en hesDiegeling. zonder dat de Be,jf' s°lide kennis het noodzakelijk 'Ooro er voor vormt en ook omdat hal» nger der gemeente geen onnoo itog in i, u geen verlegen vreem- brv.K, Jeruzalem van wetenschap feken uT1118' Hii moet terwijl het hecht is vraeD?de talen een ontzaglijk *er$chen toch vooral zijne eigen taal ^yzen waar'n hij prediken en Bvoudio za' Maar meteen moet hij enover 7»n ?ew°on zijn. ootmoedig der mali» taak- rustig en bescheiden. Ue gemaaktheid of gekunstelde deftigheid, doch evenmin moet hij het zoeken in dwaze ongegeneerdheid en branieachtige manieren, in sportatieve kleeding of ongepolijste taal. Wat zijn onderwijs aangaat, de Bijbel- sche theologie heeft spr. gegeven als het onderzoek naar den godsdienst in den Bijbel, met voortdurende aanwijzing van de vruchten ervan voor prediking en onderwijs, die immers in gelouterden zin Bijbelsch zijn moeten; aanwijzing ook van de letterkundige schoonheid en Bijbelsche verzen, beelden, vergelijkingen. Bij de lectuur bleek dikwijls, dat voor de kennis der grondtalen de langjarige, gymnasiale studie hechter grondslag legt dan de vaak al te haastige voorbereiding voor het staatsexamen. Bij de practische theologie bleek van de hooge beteekenis, aan het godsdienstonderwijs te hechten; de pasto raal werd behandeld met toelichting uit de floklore oude liefde roest nooit ge heel van vroegeren en tegenwoordigen volksgodsdienst en wanneer wij aan het huisbezoek gekomen waren werd den hoorders als een categorische imperatief eene pastorale humane fatsoensleer voor gehouden, de homiletiek leerde het ont werpen .schrijven en uitspreken der preek en drong aan op eenvoud, het vermijden van goedkoope aanhalingen uit de nieuw ste romans en van de lardeering met het gansche academisch apparaat van theo- logisch-technische termen, drong ook aan op smetteloos Nederlandsch en op waar digheid en goeden smaak bij alle liturgi sche handelingen De kerkgeschiedenis, inzonderheid die des vaderlands heeft altijd spr. hart gehad. In dankbare pië teit gedenkt hij allen die hem daarbij hebben geleid en ten voorbeeld zijn ge weest, gelijk hij ook zijne studenten de groote voorgangers onder de kerkhistorici van vroeger en later toonde; hen weesop het aantrekkelijke van een onderzoek, dat wel tot stelsels en toestanden, maar vooral tot den mensch van vroeger voeren moet en dat (naast donkere bladzijden) in muziek, letterkunde, bouw- en schilder kunst in aanraking brengt met het rein ste en schoonste dat maar ooit door men- schenzielen is heengegaan. Ook de kerk geschiedenis in onze koloniën van vroeger eeuwen heeft spr met voorliefde behan deld, op zijn colleges echter alleen die van O - en W.-Indië en Zuid-Afrika. Met vreugde gedenkt hij het onverplichte maar tot een blijden plicht geworden college aan indologen over de Indische kerkgeschiede nis, waarbij ook practische wenken niet behoefden te ontbreken als bijv. dat de bestuursambtenaar, op eigen terrein blij vend, daarom toch wei met hulpprediker, zendeling, missionaris in eendracht kan samenwerken. Aan deze leerlingen, thans daarginds land en vlag en koningin die nend. brengt spr. van verre zijn hartelij- ken groet. Aan het einde van zijn college gekomen herdenkt spr. den steun en de medewer king. van het hoogste kerkbestuur volop ontvangen. Dat hij. in verzoenenden geest, maar zonder eenige verkrachting van overtuiging, onderwijs heeft mogen geven, waardeert hij als een groot voor recht. En is het niet van belang en geluk kig dat de Ned. Herv. Kerk, afkomst en traditiën getrouw, aan preciesen en rek- kelijken onder haar dak, al zijn er die dat ernstig en gemoedelijk betreuren, toch wettig plaats gunt? Deze geestelijke vrijheid, zelfs met hare uitwassen en ge varen is toch verre boven geloofsdwang te verkiezen. Van de welwillendheid, hem door Curatoren èn in ziin eigenlijk ambt èn in academische bijbetrekkingen ge toond. kan spr. slechts met warme erken telijkheid gewagen Hij gedenkt voorts de hulp altijd op de Universiteitsbibliotheek en het gemeente-archief ondervonden, en dat de goede stad Leiden hem voor de behartiging van sommige harer belangen wel heeft willen gebruiken Zijn slotwoord richt zich nu het „hora est" geklonken heeft, tot zijn studenten, wier belangen hem altijd na aan het hart hebben gelegen, al is hij zich. ook op dit punt van velerlei tekortkoming bewust. Heb ik tegenover U het ridendo dicora verum gaarne in praetijk gebracht, de lach was nooit wrang en de bedoeling alleen uw welzijn Weest met Uwe perso nen. met de Uwen Uwen arbeid, leed en lust Gode bevolen En gij allen die door Uwe tegenwoordigheid den weemoed van dit uur hebt getemperd en de vreugde ervan hebt verhoogd, ontvangt voor dit blijk uwer goede gezindheid, van zooveien uwer mij reeds van jaren her bekend, mijnen hartgrondigen dank. HANDELSREGISTER KAMER VAN KOOPHANDEL Wijziging: Gebrs. Dyksman Sluiswea 25- 27 Katwijk aan Zee Rijwiel- en motor handel garage winkel in electr art enz. Door uittreding van den vennoot: A A H Dyksman, is de vennootschap onder firma ontbonden. Het bedrijf wordt voort gezet door den overblijvenden vennoot. A P. Dyksman. als eenis: eigenaar, cr.der den naam: A. P Dyksman. DE LEIDSCHE DUINWATER MIJ. Motie van den heer Verweij. De heer Verwey heeft volgende motie in- S<DeRaad spreekt de wenschelijkheid uit. dat de arbeidsvoorwaarden van het per soneel. werkzaam bij de Leidsche Duinwa ter Maatschapbij aan de goedkeuring van den Gemeenteraad moeten worden onder worpen en dat mitsdien bij de thans aan de orde zijnde statutenwijziging hiermede rekening wordt gehouden. VEREEN. HET SPINOZAHUIS. DE NIEUWE DIRECTEUR VAN HET RIJKSHERBARIUM. 36ste jaarlijksche algemeene vergadering. XEVENS BUITENGEW. HOOGLEERAAR Onder voorzitterschap van dr. J. D. Bierens de Haan van Aerdenhout is gis teren alhier de 36ste jaarvergadering van het Spinozahuis gehouden Alvorens de secretaris, de heer W. G. van der Tak het jaariijksch bibliografisch overzicht gaf, sprak hij, nadat alle aan wezigen zich van hunne zetels hadden verheven, ongeveer als volgt: Reeds was dit verslag grootendeels opge steld, toen ons de tijding bereikte van het overlijden op 29 April j.l. van prof. mr. C. van Vollenhoven, hoogleeraar te Leiden, die sedert de eerste jaren van het bestaan onzer Vereeniging lid en weldra bestuur der van dezelfve is geweest. Waar het hier niet de plaats kan zijn om dc wetenschap pelijke verdiensten van den overledene in het licht te stellen, mogen wij er ons toe bepalen prof. Van Vollenhoven te herden ken in diens betrekking tot Het Spinoza huis. waarvan hij een der meest belang stellende leden was. Mochten zijn vele verplichtingen hem al niet veroorlooven geregeld onze vergaderingen te bezoeken, het was bestuurderen bekend, dat mr. Van Vollenhoven het Rijnsburgsche Spinoza huis een goed hart toedroeg en dat daar voor steeds op zijn steun viel te rekenen Mede mocht spr. hem leeren kennen als een man van zeldzame correctheid. Doch er is meer. De staatstheoretische inzich ten hebben zich meer ontwikkeld volgens de door Grotius aangegeven richtlijnen, dan naar de beginselen van Spinoza. Maar als prof. Van Vollenhoven bij zijne be schouwingen over den aard van een boven de Staten geplaatst gezag er immer aan vasthield, dat zoodanig gezag, zonder dat daarmede de mogelijkheid tot feitelijke machtsontploiing gepaard ging, niet be staanbaar is te achten, dan kunnen wij hierin niets anders zien dan eene conse quentie van Spinoza's opvatting, dat recht zonder macht geen zin heeft. Eeren wij derhalve de nagedachtenis van mr. Van Vollenhoven mede door ons te herinneren, dat ook door hem de Spinozistische idee werd voortgedragen Vervolgens wees spr. er op, dat in ver band met de plaats gevonden herdenking van den wijsgeer het bezoek aan het Spinozahuis te Rijnsburg grooter was ge weest dan andere jaren. Echter bleek uit eenigen teruggang van het het aantal con- tribueerende leden de druk der tijden. De woning te Rijnsburg bevindt zich in goe den staat Overgaande tot een bespreking der over Spinoza en zijn leer uitgekomen werken, noemde spreker in de eerste plaats de re denen, welke onder den titel „B. de Spi noza Amstelodamensis" het licht zagen. Zij betreffen de door Het Spinozahuis ge organiseerde herdenking van den wijs geer te Amsterdam. Dan was in druk ver schenen de door Dr. Von Romer te Milang uitgesproken herdenkingsrede. Andeie dergelijke voordrachten waren, hoewel ler perse gelegd, tot dusverre nog niet uitge komen. D.t geldt mede voor de verhande lingen van het in September j.l. te 's-Gra- venhage gehouden internationaal wijs- geerig congres, in verband waarmede spr. voorshands wees op het uitstekend over zicht daarvan in de Italiaansche Rivista di Filosolia door Prof. Rava, terwijl hij met betrekking tot de gewijzigde houding dei Roomsche Kerk ten aanzien van het Spinozisme de aandacht vestigde op een zeer lezenswaard artikel in het Thomis tisch Tijdschrift van de hand van Prof. Dr Ferd. Sassen. Hierop volgde een eenlgszins uitvoerige bespreking der door den heer A M. Vaz Dias te Amsterdam ontdekte documenten, welke door dezen te zamen met spreker bij Martinus Nyhoff waren uitgegeven onder den titel van „Spinoza Mercator en Auto- didactus". Deze stukken, welke den jeug- oigen Spinoza leeren kennen geenszins als student van het rabbinaat, doch als een te Amsterdam gevestigd koopman, zijn van groot belang voor den historischen ach tergrond van des wijsgeers leven, tot dus verre was daarvan vóór 1660 nagenoeg niets bekend. Dr. Bierens de Haan, bracht den heer Van der Tak dank voor de overzichtelijk heid en de overvloedigheid waai mede deze steeds de overzichten over de in he» afge- loopen jaar verschenen Spinoza-iittera- tuur geelt. De rekening en verantwoording van den penningmeester mr J. Coert werd hierna ongewijzigd goedgekeurd onder dankzeg ging voor het gevoerde beleid. Ten slotte werd besloten de toegangsprijs tot het Soinozahuisje te Rijnsburg in dier voege te veriagen. dat deze gedurende het gc- heele jaar op 25 cent werd vastgesteld Bij de bestuursverkiezing, die hierna plaats had, werd mr. J Coert bij accla matie als penningmeester herkozen. Thans volgde de voordracht van dr. K. H. E. de Jong, houdende graphologische beschouwingen over Spinoza's handschrift welke voordracht verduidelijkt werd door een aantal lichtbeelden, hiervoor welwil lend vervaardigd door den heer F Gyzen te Rotterdam Prof. dr. H. J. Lam. Zooals wij Zaterdag nog konden melden, is prof dr. H. J. Lam, hoofd van het Treub-laboratorium en buitengewoon hoogleeraar aan de Geneeskundige Hooge- school te Batavia, benoemd tot. buitenge woon hoogleeraar in de faculteit der Wis- en Natuurkunde aan de Rijksuniversiteit alhier om onderwijs te geven in de syste matische plantkunde en tevens tot direc teur van het Rijks-herbarium alhier Dr. Herman Johannes Lam is te Veen- dam geboren op 3 Januari 1892. Hij be zocht het Erasmiaansch Gymnasium te Rotterdam en studeerde te Utrecht, waaa- hij op 7 April 1919 promoveerde tot doctor in de wis- en natuurkunde op een proef schrift getiteld „The Verbenaceae of the Malayan Archipelago together with those from the Malayan Peninsula, the Philip pines, the Bismarck Archipelago and the Palan-, Marianne- and Caroline-Islands". In hetzelfde jaar werd hij benoemd tot assistent aan het Herbarium te Buiten zorg. Van Mei 1920 tot Januari 1921 maakte hij een botanische studiereis naar noordelijk Nieuw-Guinea. In 1924 viel op Dr Lam de keuze voor eerste alge meene secretaris van het derde Neder- landsch-Indische natuurwetenschappelijke congres. Van Maart tot Juli 1926 maakte hij een tweede studiereis, thans naar de Talaut-eilanden, Morotai en Tidore. Van Januari 1927 tot September 1930 was Dr. Lam eerste algemeene secretaris van het vierde Pacific Science CongTess, tevens werd hij in laatstgenoemd jaar benoemd to plantkundige aan het Herbarium te Buitenzorg, waarop in 1932 volgde zijn benoeming tot buitengewoon hoogleeraar aan de Geneeskundige Hoogeschool te Batavia, tevens directeur van het Berg- laboratorium te Tjibodas. Van de hand van Dr. Lam zijn meerdere wetenschappelijke publicaties verschenen, hoofdzakelijk over onderwerpen op de plantensystematiek en plantengeografie betrekking hebbende. In de Zaterdag geplaatste officieele kennisgeving van B. en W. betreffende de aangifte van leerlingen voor de open bare scholen is de Brommarkt-school abusievelijk gerangschikt onder de oplei dingsscholen voor u.l.o.; genoemde school is een opleidingsschool voor Gymnasium en H.B.S. EERSTE LEIDSCHE SCHOOLVEREEN. Een Willem de Zwijeer-herdenking. In het Nutsgebouw heeft Zaterdagmid dag voor de leerlingen van de hoogste klar-sen der Eerste 1che Schmvereen! ging in tegenwoordigheid van vele be- stuursleden en een groot aantal ouders een Willem de Zwijger-heid.nklng plaats gevonden. Nadat gezamenlijk het Volkslied gezongen was. hield de heer J. J Moerman aan de hand van een groot aantal scherpe lantaa-nplaatjes een onderhoudende cau serie over Willem van Oranje. Allereerst wees spr. op de beteekenis van de omge ving op de Dillenburg de daar door toe doen van Juliana van Stolberg tot stand gekomen Hofschool en vervolgens op het opnemen van den jongen Willem in de hofhouding van Keizer Karei V nadat hij Prins van Oranje was geworden. Ook hier was de invloed van een vrouw de land voogdes Margaretha van Parma op den jongen groot. Hooger en hooger l.iom de schrandere jongeman in aanzien en ten slotte werd hij door den Keizer met be langrijke functies als aanvoerder van het leger tegen Frankrijk enz. belast Uitvoerig behandelde spr den door den troonsaf stand van Karei V ten behoeve van Phi lips geschapen toestand de opvatting -ar. Willem van Oranje over de aangekondigde vervolging der Protestanten en zijn op treden in de beroemde vergadering van den Raad van State. Onderhoudend en leerzaam vertelde de heer Moerman in een overzichtelijk geheel de ontwikke lingsgeschiedenis van den opstand teven Spanje en de beteekenis van Willem ^n Oranie voor ons land toen en than* Met rroote aandacht volgden allen dan ook zijn causerie waarbij de duidelijke olaat- ies een onmisbare illustratie vormden Te ongeveer halfvijf was deze intieme her denking beëindigd. BINNENLAND De benoeming van prof. dr. II. J. Lam tot buitengewoon Leidsch hoogleeraar. (Stadsnieuws. Ie Blad). Het afscheidscollege van prof. dr. L. Knappert. (Stadsnieuws le Blad). De regeering zal waarschijnlijk Woens dag in beide Kamers een verklaring afleg gen. (Binnenland 3e Blad). Maatregelen jegens rijksambtenaren af gekondigd. (Binnenland 3e Blad). Overeenkomst bereikt inzake de ar beidsvoorwaarden in het haringvisscherjj- bedrijf. (Binnenland. 3e Blad). Dreigende scheuring in de Ned. Padvin- ders-Verceniging. (Binnenland, 3e Blad). BUITENLAND. Rondom het werk te Gcnève. (Buitcnl., en Tel. le Blad). Naar een Vicr-mogcndhedcn-pact? (Bui tenland le Blad). Een Nazi-overwinning bij de verkiezin gen te Danzig (Buiten! le Blad) Geen Duitschers meer naar Oostenrijk, decreteert de Duitsche regeering. Zal Oos tenrijk repressailles nemen? (Buitenl.. Ie Blad). Gandhi's vasten beëindigd. (Tel. Blad). le Een bisschop voor de Duitsche Evange lische Kerk aangewezen. (Buiten), le Blad). Opening der tentoonstelling te Chicago. (Bultenl., Ie Blad). VEREENIGING VAN MATIIESIANEN. Excursie naar Amsterdam en Velsen. Onder leiding van den heer van Zwleten de Blom hield J.l. Zaterdag de Vereeniging van Mathesianen een excursie naar de Fordfabrieken en de hoogovens resp. te Amsterdam en te Velsen. Om halfnegen werd de tocht per auto bus aanvaard welke het gezelschap in eenige uren voor de machtige Fordfabrie ken bracht. Welwillend door enkele employé'a rond geleid bezocht men achtereenvolgens de haven, de opslagplaats en de fabrieken. Zooals uit de explicatie bleek, worden alle onderdeelen in groote kisten verpakt, uit Amerika en Engeland hier ingevoerd om vervolgens bewerkt en in elkaar gezet te worden Het was een hoogst interessant gezicht de kleine onderdeeltjes langs den loopenden band tot de volledige Fordauto te zien aangroeien. Vooral trok de aan dacht het electrische lasschen van den kap, hetgeen in enkele seconden gebeurde. Ook het verfspuiten oogstte veel belang stelling. Vermeld zij, dat de auto achtereenvol gens 16 maal gelakt en gedroogd wordt alvorens verder bewerkt te worden. De hoofdbewerkingen per loopenden band geschieden als volgt: het ontvetten der verpakte onderdeelen in sodawater, het maken der carosserie, het chassis, het aanbrengen der assen, het verfspuiten, stoffeeren, monteeren der motor om ver volgens met benzine gevuld en Ingereden te worden. Nog onder den indruk van het in alle onderdeelen geperfectionneerde productie systeem werd de tocht naar Velsen voort gezet waar de lunch gebruikt werd. Daarna werden de hoogovens bezocht. Na een theoretische uiteenzetting werd het gezelschap door den heer I van Ees, electrotechnisch ingenieur der hoogovens, zelf oud-Mathesiaan, rondgeleid. Eerst werd de groote cokesfabrlek be zichtigd Hier kan per dag 24.000 ton cokes geproduceerd worden; bij volle capaciteit verslinden de 3 hoogovens ieder 8000 toni! Vervolgens kwamen de havens, de bun kerplaats voor de ertsen aan de beurt. Heel interessant was wel het aivloeien van het vloeibare ijzer op het vloeiveld. Als bijzonderheid mag wel worden ver meld dat het heele laad- en vulsysteem door één man wordt bediend. Aan het automatische schakelbord werd eveneens alle aandacht besteed. Verder werden o.a. nog het ketelhuis en de machinehal bezocht. Als keteltype ge bruikt men de „Babcock en Wilcock" waterpijpketel terwijl gestookt wordt met de C.O.-gassen der hoogoven. In de machinehal staan 9 turbogenera toren opgesteld, ieder van enkele mil- lioenen KW. vermogen. Na afloop werd nog eenigen tijd in het Casino der hoogovenbedrijven gezellig na gepraat waarna allen zeer voldaan de terugreis aanvaardden. Woorden van dank aan de heeren v. Zwleten de Blom, van Ees en v. d. Linden zijn zeer zeker op hun plaats.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1933 | | pagina 1