tr.
Hitlers met spanning verbeide rede
EISCH TOT GELIJKE RECHTEN
Het verdrag van Versailles is de
oorzaak der ellende.
Resolutie met algemeene stemmen
aanvaard.
4«t« Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD, Donderdag 18 Mei 1933
Derde Blad
No. 22443
Wie leest Advertenties?
Hitier.
Lang voor de opening van de Rijksdag-
zitting. waarin Adolf Hitler de met zooveel
spanning verbeide regeeringsverklaring
zou afleggen, heerschte er in het Kroll-
opera-gebouw een druk beweeg van afge
vaardigden, diplomaten, journalisten en
gndere autoriteiten en tribune-bezoekers.
In de diplomaten-loge waren nagenoegd
ille buitenlandsche legaties vertegenwoor-
iigd. De eersten, die er hun zetels inna-
nen, waren de Fransche gezant, Francois
Poncet en zijn Britsche collega. Sir Horace
Rumbold. In veldgrijs uniform zat daar
>k de kroonprins.
Toen de ministers en de afgevaardigden
un plaatsen hadden ingenomen, opende
ijksdagvoorzitter Goering. de zitting,
•aarna onmiddellijk de rijkskanselier het
ord nam.
Rede van Hitler.
Namens de rijksregeering. aldus Hitier,
eb ik den Rijksdagvoorzitter verzocht,
eze zitting bijeen te roepen, teneinde voor
t forum, het Duitsche standpunt toe te
hten ten aanzien van vraagstukken, die
et enkel ons volk. doch ook heel de we -
ld in spanning houden.
Als ik daarbij uitdrukking geef aan den
insch der Duitsche regeering, bij de be
zieling van de zaak alle hartstochte-
eid te mijden, dan geschiedt dat niet
ie laatste plaats in het ons allen be-
"schende bewustzijn, dat de crisis van
tegemvoordigen tijd haar diepsten
nd vindt in de hartstochten, die na den
'log het inzicht en het verstand der vol-
ren vertroebeld hebben.
Tegen het verdrag van Versailles.
Want de kern der problemen, welke de
réis veroorzaakt hebben, ligt in de ge
leken van het vredesverdrag, dat er niet
1 eesiaagd is, de voornaamste en meest
.Missende kwesties voor heel de verdere
«'komst met overleg duidelijk en ver-
tandig op te lossen. Noch de nationale,
;0ch de economische, noch de verdere aan-
flegenheden en eischen der volkeren zijn
oor dit verdrag zóó geregeld, dat zij
"pn.over de critiek en het verstand van
I'e tijden kunnen stand houden.
1 Is dan ook begrijpelijk, dat de herzie-
mgsgedachte niet slechts tot de blijvende
jfgeleidende verschijnselen en gevolgen
kan dit verdrag behoort, maar dat een
eiziening zelfs door de opstellers als
oodzakelijk werd voorzien en daarom in
et verdrag zelf haar rechtmatige veran-
"enng vindt.
Na het einde van den grooten oorlog,
on voor een werkelijke vredesconferentie
Been hoogere taak zijn weggelegd, dan in
Duidelijk besef van het nationaliteiten-
beginsel een nieuwe geleding van de Euro-
eesche staten ter hand te nemen, die dit
bracht8' zoovee^ m°gelijk tot zijn recht
Hoe duidelijker door een dergelijke
m i de v°HsSgrenzen overeenkwamen
roet de staatsgrenzen, des te eer kon daar-
een groote reeks mogelijkheden van
ooKomstige conflicten uit de wereld ge-
oipen y/orden. Ja, deze territoriale reor
ganisatie van Europa, met inachtneming
werkelijke volksgrenzen zou liisto-
den hi k °Plossing geweest zijn, die met
nvI J op de toekomst misschien voor
^"™rs en overwonnenen de bloe-
v8, offers van den grooten oorlog niet
v ei j vergeefsch had laten schijnen,
ïniL daardoor de wereld den grondslag
h«.hhCen werkêlijk duurzamen vrede zou
«ebben verkregen.
ln«'i„fii'€ bracht hartstochtelijke haat op-
iimh die reeds door haar onlogisch-
orr,„„en obbillijkheid de kiem in zich
nf® yan nieuwe conflicten,
ennfo I1-8 betoogt de kanselier, hoe de
Erf van Versailles gefaald heeft
tp' !e,c"ts ten aanzien van de te regelen
aarhh e vraagstukken, doch ook ten
oïovh^n ,yan de economische factoren,
vveroevolking van West-Europa, armoede
fnzooloo?te.t0ffen 'n bepaalde ê«bieden.
votwl»?011 een Pacificatie van Europa
stand afzienbaren tijd tot
willen
brengen, dan had men ei
bfV.L™® mee moeten houden, dat slechte
van eb^beden steeds een bron
v - t ®nI'icten tusschen de volkeren ge-
Inniaat1 (storrpachtige bijval),
fine t» de gedachte van vernieti-
'Wen n' had men moeten over-
fcrnati'nl??!6 een. reorganisatie van de in-
poI'"eke en economische be-
bracht ml ^on worden tot stand ge-
vane rol»1? den boogst mogelijken om-
eischen va^'i18 hieId met de bestaans-
De tediAt J ndcrli^e volkeren
'bun tnon,o-i schadevergoedingen en
Bi der vnmLnê zal eens in de geschiede-
van het fi>itLeen klass'ek voorbeeld zijn
van de in teil h??zeer de veronachtzaming
ban ziin vi^?a^ona'e welvaart schadelijk
Metterdaort V 'bijvalsbetuigingen)
biVi. tl KOn de cnVi a atrai>nrna<4i V
the t
In gelijke
"'•echts ü!tn"-ö" uc scnaaevergoeamg
''"'den hoti-lU che uitvoeroverschotten
taald. In geliike mate als
schadevergoeding
mate als
Duitschland wegens de schadevergoeding
als een internationale export-onderneming
werd beschouwd, moest echter de uitvoer
van de schuldeischerstaten lijden. Het
economische nut van de schadevergoe
dingsbetalingen moest mitsdien in een
wanverhouding staan tot de schade, die
den onderscheiden staatshuishoudingen
met de schadevergoedingen werd toege
bracht (geroep: zeer juist).
De poging om aan een dergelijke ont
wikkeling te ontkomen door het verleenen
van credieten om de betalingen mogelijk
te maken, was niet weldoordacht en le
verde een verkeerd resultaat op.
Dit leidde tot een schuldendienst, waar
van de naleving dezelfde ongunstige re
sultaten moest opleveren. Het ergste was
echter, dat de ontwikkeling van het bin-
nenlandsche economische leven kunst
matig werd belemmerd en vernietigd.
De strijd op de wereldmarkt had een
toespitsing der rationaliseeringsmaat-
regelen tengevolge. De millioenen van
onze werkloozen zijn het laatste resultaat
van deze ontwikkeling.
Inderdaad het is de schuld van het ver
drag van Versailles een tijd te hebben in-,
geleid, in welken de financieele reken
kunst het economische verstand schijnt te
hebben om hals gebracht.
Duitschland heeft desondanks deze aan
het land opgelegde verplichtingen trouw
nageleefd. De internationale economische
crisis is het onwraakbare bewijs voor de
juistheid van deze bewering.
Ook het denkbeeld van het herstel van
een algemeen internationaal recht is door
het verdrag van Versailles vernietigd. Om
alle maatregelen van dit edict te moti-
veereu moest Duitschland worden be
stempeld als de schuldige. Dat is wel een
even eenvoudige, als onmogelijke manier
van doen. In de toekomst zal dus steeds de
overwonnene de schuld aan de gebeurte
nissen hebben, want de overwinnaar heeft
immers de mogelijkheid, het eenvoudigweg
aldus te decreteeren.
De diskwalificatie van een groot volk
tot natie van den tweeden rang werd afge
kondigd op hetzelfde oogenblik waarop de
Volkenbond ten doop gehouden werd.
Neen. verdragen hebben slechts dan In-
nerlijk»n zin. wanneer zij uitgaan van
werkelijke, duidelijke erkende gelijke
rechten aller verdragsluitende partijen.
Echter geen geweld.
Toepassing van geweld zou den huldigen
toestand van Europa noch in politiek noch
in economisch opzicht verbeteren, inte
gendeel. Een oorlog zou nieuwe offers ver
gen, nieuwe onzekerheid brengen: de eco
nomische nood zou slechts vergroot
worden, en de uiteindelijke ineenstorting
van staat en maatschappij zou er het
rampzalig gevolg van zijn.
Het is de innigste wensch der nationale
regeering van het Duitsche rijk, een der
gelijke ontwikkeling der dingen door haar
loyale en effectieve medewerking te ver
hinderen.
Het program onzer nationale revolutie is
geenszins in strijd met de belangen der
overige wereld.
Drie dingen heeft de nationale regee
ring zich voorgesteld, te volbrengen:
lo. Vernietiging van het communisme en
oprichting van een volksstaat, die het be
grip eigendom handhaaft als grondslag
onzer cultuur.
2o. Oplossing van het sociale probleem
door inschakeling van het werkloczen-
le°er in het normale economische leven.
3o Herstel van een stabiel staatsgezag,
gedragen door het vertrouwen en den wil
van het volk. i
Wij hebben niet de mentaliteit van de
vorige eeuw, die van de Fianschen en
Polen Duitschers wilden maken. Integen
deel wij verweren ons even krachtig tegen
dien' geest als wij venvachten, dat men
ook omgekeerd ons wezen zal eerbiedigen.
(Donderend applaus.)
De Franschen en de Polen zijn onze na
buren en geen gebeurtenis in de geschie
denis kan dit veranderen. Ook het verdrag
van Versailles had echter in dit opzicht
Duitschland recht moeten laten weder
varen. Niet enkel de overwinnaar kan aan
spraak maken op de hem in dat veidrag
eeeeven rechten, ook de overwonnene.
Het recht, een herziening van dat ver-
dra" te eischen, ligt in het document zelf
opgesloten De Duitsche regeering wenscht
haar verlangen te dien aanzien met hnders
te motiveeren, dan door te wijzen op de
resultaten van dat verdrag en de ondub
belzinnige uitspraken van het gezond
verstand. De ervaringen van de jongste
veertien jaar, in politiek zoowel als in eco
nomische opzicht, spreken terzake een
duidelijke taal. De ellende der volken is
aldoor ontzettender geworden. De diepste
oorzaak echter dezer ellende is de verdee-
Ung der wereld in overwinnaars en over
wonnenen, als eenige grondslag van ver
dragen en wereldorde, met haar gedwon
gen weerloosheid aan de eene. en haar
ontzagwekkende bewapening aan
andere zijde.
I Duitschland eisebt ontwapening.
Wanneer Duitschland al jarenlang on
wrikbaar zijn eischen stelt ten aanzien
van de ontwapening der andere landen,
dan doet het dat op de volgende gronden:
le. Omdat de eischen van de rechtsge
lijkheid een eisch is van moraal, van
recht en verstand. In de vredesverdragen
is trouwens erkend, dat Duitschlands ont
wapening bedoeld was als uitgangsDunt
voor de ontwapening der wereld.
2e. Omdat de disqualificatle van een
groot volk historisch niet te handhaven is.
maar een einde vinden moet. Want, hoe
lang denkt men. dat een groot volk zulk
een onrecht zal kunnen dulden?
Wat is een oogenblik tegenover de ont
wikkeling van eeuwen?
Het Duitsche volk zal blijven, evenals
het Fransche en ook zooals de geschiede
nis heeft geleerd, het Poolsche. Wat zijn
de gevolgen van een voorbijgaande onder
drukking van 'n millioenenvolk tegenover
de macht der feiten? Geen land is beter
in staat de jonge Europeesche nationale
staten te erkennen dan het Duitschland
der nationale revolutie. Want dit Duitsch
land wil niets voor zich zelf wat het ook
niet aan anderen wil geven.
Wanneer Duitschland heden ten dage
opnieuw den eisch stelt van een werkelijke
gelijkberechtiging in den zin van ontwa
pening der andere volken, dan heeft het
een moreel recht daartoe, wijl het zelf zijn
verciragspiichten heeft vervuld Duitsch
land heeft ontwapend: het heeft ontwa
pend onder de scheroste internationale
controle ">1
Uitvoerig zet de kanselier vervolgens
uiteen hoe stuk voor stuk Duitschlands
waoentuig werd uitgeleverd vernietigd,
afgebroken: hoe de vestingen werden ge
slecht de dienstplicht die een land ge
oefende reserves geeft werd afgeschaft.
Rijnland gedemilitariseerd.
Wanneer heden ten dage nog getracht
wordt, deze geweldige feiten met armza
lige uitvluchten tegen te gaan (daverend
gejuich); wanneer thans beweerd wordt,
dat Duitschland zijn verdragsverplichtin
gen niet is nagekomen of zelfs weder be
wapend heeft, dan moet ik deze bewerin
gen als onwaar en onwaardig van de hand
wijzen (gejuich)
Men wijst op onze S.A en S.S die mili
taire formaties zouden zijn Die bewering
is een onverantwoordelijke lichtvaardig
heid.
Als men aan den anderen kan: de ge
oefende en bewapende reserven van de
andere landen niet mee wil tellen doch bij
ons de ongeoefende manschappen en bon
den wil meerekenen dan moet ik tegen
deze wijze van handelen ten scherpste
protesteeren.
Uit naam van de Duitsche regeering en
het Duitsche volk verklaar ik dat het
Duitsche volk ontwapend is. aan zijn ver
plichtingen volgens de verdragen ver boven
zijn krachten en zelfs ver boven het ge
zonde verstand uit heeft voldaan. Zijn le
ger bestaat uit 100.00 man. De sterkte van
zijn politie is normaal. De hulppolitie die
in de dagen der revolutie is ontstaan, heeft
slechts een politiek karakter. Zij moest in
de onrustige dagen de politie aanvullen en
nu de onrustige dagen der revolutie voorbij
zijn. is met haar vermindering reeds be
gonnen en nog voor het einde van het
jaar zal zij geheel ontbonden zijn.
Duitschland heeft aan den anderen kant
het moreele recht dat ook de andere mo
gendheden aan hun verplichtingen volgens
het verdrag van Versailles voldoen.
De veiligheid.
Als van Fransche zijde een andere these
wordt opgesteld dat vóór gelijke rechten
de veiligheid gewaarborgd moet zijn, stel
ik daartegenover 2 andere punten: Duitsch
land heeft aan alle verplichtingen voor de
veiligheid van Frankrijk voldaan het pact
van den Volkenbond, het Kellogg-pact, het
Locarno verdrag enz. onderteekend Welke
concrete waarborgen voor zijn veiligheid
heeft echter Duitschland verkregen?
Toch is Duitschland bereid verdere waar
borgen voor de internationale veiligheid te
geven als ook andere volken dit doen.
Duitschland is bereid zijn geheele militaire
organisatie op te heffen, alle wapenen te
vernietigen, als andere volken hetzelfde
doen Als echter de andere staten daartoe
niet bereid zijn. en ook niet de verplich
tingen van het vredesverdrag willen nako
men dan moet Duitschland zijn eisch
handhaven.
De Duitsche regeering ziet in het Engel-
sche plan een geschikteD grondslag voor
een overeenkomst moet echter verlangen
dat geen verdere vernietiging van wapenen
of organisaties plaats heeft zonder een
kwalitatieve gelijke behandeling
De wijziging van de weerorganisatle
welke door het buitenland aan Duitsch
land is opgedrongen moet geleidelijk ge
schieden. stap voor stap, in overeenstem
ming met de organisaties in het buiten
land. Duitschland gaat er mede accoord
een overgangsperiode van 5 laar voor de
inrichting van zijn nationale veiligheid
te aanvaarden in de verwachting, dat in
den tusschentijd de gelijkstelling met an
dere volken zal volgen
Duitschland is bereid van aanvalswape
nen af te zien als binnen een bepaalden
tijd de bewapende naties van hun kant
deze aanvalswapenen afschaffen en door
een internationale conferentie het gebruik
daarvan verboden wordt.
Duitschland heeft slechts den wensch
zUn onafhankelijkheid te bewaren en zijn
grenzen te kunnen beschermen.
Instemming met Mussolini's
Roosevelt's plannen.
Ik begroet nogmaals uit naam van de
Duitsche regeering het vooruitziende en
veel omvattende plan van het hoofd der
Itahaansche regeering om door een bij
zonder pact een innig vertrouwen en nau
we samenwerking tusschen de vier groote
Europeesche mogendheden, Engeland
Frankrijk. Italië en Duitschland tot stand
te brengen. De opvatting van Mussolini,
dat een brug kan worden geslagen om ge
makkelijker tot duurzame overeenstem
ming te geraken wordt door de Duitsche
regeering met innige overtuiging gedeeld.
De Duitsche regeering wil de uiterste te
gemoetkoming toonen indien ook andere
naties bereid zijn tegemoet te komen ter
overwinning van moeilijkheden die zich
eventueel nó» zullen voordoen.
Het voorstel van den Amerikaanschen
president Roosevelt, waarvan Ik in den
afgeloopen nacht kennis kreeg, verplicht
de Duitsche regeering tot warmen dank.
De Duitsche regeering is bereid onbaat
zuchtig mede te doen aan dit werk om de
politieke en economische toestanden van
de wereld in orde te brengen. Op het
oogenblik bestaat er slechts een groote
taak. nl. den wereldvrede te verzekeren.
Duitschland Is bereid tot ieder plechtig
pact van non agressie toe te treden, want
Duitschland denkt niet aan een aanval,
doch slechts aan zijn veiligheid. Duitsch
land zou de in het voorstel van president
Roosevelt aangeduide mogelijkheid, dat de
V.S zich voor het waarborgen van den
vrede bij Europeesche aangelegenheden
zouden laten betrekken, met Instemming
bog roetendaar dit voorstel een groote ge
ruststelling beteekent voor allen, die aan
het behoud van den vrede willen meewer
ken. Wij hebben geen vuriger wensch dan
er toe bij te dragen, dat de wonden, door
den oorlog en het Verdrag van Versailles
geslagen, definitief geheeld worden.
Duitschland wil daarbii geen anderen weg
begaan, dan dien, welke in het verdrag
j zelf als rechtvaardig wordt erkend.
De Duitsche regeering en het Duitsche
i volk zullen zich echter onder geen omstan
digheden laten dwingen tot een ondertee-
I kening, welke de vereeuwiging van de
disqualificatie van Duitschland zou be-
teekenen.
Een poging om door bedreigingen invloed
op regeering of volk te oefenen, zal niet in
staat zijn om indruk te maken.
Het is denkbaar, dat aan Duitschland in
strijd met ieder recht en met alle moraal
geweld aangedaan zou worden, doch het is
ondenkbaar en uitgesloten, dat een derge
lijke zaak door onze eigen onderteekening
rechtsgeldigheid zou verkrijgen. Iedere
dergelijke poging, iedere poging, om
Duitschland geweld aan te doen door eer,
meerderheid te laten beslissen tegen den
duideli.iken zin van de verdragen in. kar.
slechts ingegeven worden door de bedoeling
om ons van de conferentie le verwijderen.
Het Duitsche volk bezit echter tegenwoor
dig genoeg karakter, om zijn medewerking
niet aan andere volken te willen opdrin
gen doch. zij het ook met een bezwaard
hart. de eenig mogelijke gevolgtrekking
daaruit te maken. Als een volk, dat voor
goed gebrandmerkt zou zijn, zou het ons
ook zwaar vallen nog verder tot den Vol
kenbond te behooren.
Als ons door de overige wereld thans
wordt voorgehouden, dat men vroeger hel
Duitsche volk een zekere sympathie heeft
betoond, dan moeten wij zeggen, dat wij
de gevolgen en uitwerkingen van deze sym
pathie in Duitschland hebben leeren ken
nen' Sedert het vredesverdrag van Ver
sailles heeft het Duitsche volk een poli
tieke en economische ellende beleefd, var.
welker omvang de overige wereld zich geen
denkbeeld kan maken. Van millioenen is
het bestaan vernietigd, geheele beroeps
standen zijn geruïneerd, er is een ont
zaggelijk leger van werkloozen. er is een
troostelooze jammer, waarvan de geheele
omvang en diepte door de overige wereld
beseft kan worden door dit eene feit: dat
sedert den dag van de onderteekening van
het verdrag, dat de grondsteen voor nieuwe
en betere tijden voor alle volkeren moest
zijn. zich in Duitschland. bijna uitsluitend
uit nood en ellende. 224.900 menschen vrij
willig het leven hebben benomen, mannen
en vrouwen, grijsaards en kinderen.
Deze onomkoopbare getuigen zijn de ge
tuigen voor en de aanklagers van een ver
drag waarvan eens, niet alleen de overige
wereld, doch ook millioenen Duitschers
hei! en zegen verwachtten.
Mogen de andere naties daaruit ook der.
onsterfelijken wil van Duitschland begrij
pen. eindelijk de periode van menschelijke
dwalingen af te sluiten, om den weg voor
oveileg op den grondslag van gelijke rech
ten voor allen te begaan.
Een geweldig gejuich barstte in den
rijksdag los, toen dc kanselier zijn rede
beëindigd had. De nationaal-socialisten
verhieven zich van hun zetels en brachten
met Heilgeroep hun Führer een geestdrif
tige ovatie.
Een resolutie.
Nadat de rijkskanselier zijn rede had
uitgesproken, las de voorzitter Góring de
volgende. door Nationaal-Socialisten,
Duitsch-Nationalen, Centrum en Beiersche
Volkspartij onderteekende motie voor:
De Duitsche rijksdag, als vertegenwoor
diger van het Duitsche volk, keurt de ver
klaring van de rijksregeering goed en
schaart zich in dit voor het leven van de
natie beslissende vraagstuk van gelijke
rechten voor het Duitsche volk aaneenge
sloten achter de rijksregeering.
De motie werd met algemeene stemmen
aangenomen, wat door de zaal met luid
applaus en handengeklap begroet werd.
Ook Hitler nam aan het handengeklap
deel.
De Duitsch-nationale fractie hief daarop
het Duitschlandlied aan, dat door alle ove
rige fracties en ook door de bezoekers van
SPREKENDE CIJFERS.
Verschillende merken vulpennen soorten
margarine enz. zijn typische voorbeelden
van producten die in slechts enkele jaren
tijds tot algemeene bekendheid zijn geko
men. Er zal geen verschil van meening
over bestaan, dat deze bekendheid natuur
lijk behalve aan de goede kwaliteiten de
zer producten, hoofdzakelijk te danken is
aan de voor deze artikelen gemaakte re
clame. welke grootendeels uit advertentie
reclame bestond.
Willen we het begrip „advertenties
lezen" iets ruimer opvatten en er mede
onder verstaan het zien van de adverten
ties. dan moet noodzakelijk uit het vorige
volgen, dat vrijwel iedereen advertenties
leest.
En vraag nu eens aan vijf mannen of
zij advertenties lezen Tien tegen één dat
minstens drie ervan beweren ze nooit in
te zien. Maar toch schrijven zij met een
bekend soort vulpen, toch rooken zij veel
aangeprezen sigaren, toch scheren zij zich
met mesjes, waarmede veelvuldig wordt
geadverteerd. Kortom: den geheelen dag
gebruiken zij artikelen, welker reclame
door hen zoogenaamd genegeerd wordt
En wat de huisvrouw betreft behoeft ge
slechts in de provisiekast te kijken om le
I weten of zij advertenties leest Ge ziet er
1 nagenoeg alleen producten welke regel
matig en constant geadverteerd worden.
Volgt uit het vorige dat nagenoeg ieder
advertenties leest, dan wil dit nog geens
zins zeggen dat de belangstelling er voor
j even groot is bij man als vrouw, terwijl ten
aanzien van de soorten artikelen natuur
lijk een verdere nuanceering bestaat,
De bijna onoverkomelijke moeilijkheid ln
het vaststellen van exacte gegevens om
trent het vorige schuilt in de psychische
eigenschappen van den mensch. Vraagt
men of iemand advertenties leest en krijgt
men Ja" tot antwoord dan weet men iets
positiefs, krijgt men .Neen" dan wil dit
alleen zeggen, dat de ondervraagde zien
niet bewust is advertenties te lezen maar
geenszins dat hij ze niet leest.
De reclame heeft hier haar invloed uit
geoefend op het onderbewustzijn, wat door
den mensch tg.t. in een actieve handeling
omgezet kan worden.
De buitenlandsche litteratuur, speciaal
de Amerikaansche en de Duitsche. geeft
ons veel materiaal over het lezen van ad
vertenties. Voor ons land Is dergelijk ma
teriaal echter slechts van betrekkelijke
waarde omdat deze cijfers geen rekening
houden met het Nederlandsche adverten
tiewezen noch met de Nederlandsche men
talitelt.
Een in ons land Ingesteld onderzoek
geeft echter wel eenigszins een Inzicht in
het lezen van advertenties door huisvrou
wen. Met opzet zijn ln dit onderzoek aan
huisvrouwen de vragen gesteld, omdat uit
gegaan werd van het feit dat de hulsvrouw
de koopste' Is van de meeste artikelen.
Van de 5352 ondervraagde hulsvrouwen
gaven 4912 tot antwoord, dat zii regelma
tig advertenties in dagbladen lezen. Al wil
dit niet zeggen, dat plm. 92"der huls
vrouwen alle advertenties leest wel betee
kent het, dat practisch iedere huisvrouw
regelmatig de advertentie-pagina's dei-
bladen doorziet.
Een zeer belangrijk gegeven!
Zou men nog kunnen veronderstellen,
dat bepaalde klassen van de bevolking
eerder of minder geneigd zijn advertenties
te lezen, de cijfers geven ook hier weer in
zicht. Verdeeld over de drie klassen der
bevolking de arbeidersklasse de mid
dengroep en de beter gesitueerden ble
ken de percentages waarin door huisvrou
wen van deze groepen advertenties in dag
bladen gelezen werden, te zijn:
Arbeidersklasse 91.6
Middengroep 91.6 "/o
Beter-gesitueerden 93.1 °/o
De advertentiepagina's vormen dienover
eenkomstig een der belangrijkste deelen
van de courant zelfs de belangstelling
voor stadsberichten en fotopagina's gaven
maar iets hoogere percentage's dan de be
langstelling voor advertenties.
Ongetwijfeld is er een differenticering
in de belangstelling voor advertenties,
welke in verband staat met het aangebo
den artikel. Ook ten deze geven de cijfers
van het bedoelde onderzoek eenig licht.
Zoo werden o.a. gegevens vergaard over de
belangstelling in de dagbladen voor de be
faamde familieberichten,, voor vermake
lijkheden-advertenties en voor de adver
tenties van warenhuizen en magazijnen.
Zeer interessant was hét resultaat, dat er
als volgt uitziet:
FamI- Ver ma- Warcn-
lleber keltjkh huizen
Arbeidersklasse 64 1 19.1 85.6
Middengroep 81.0 41.7 86.7
Beter-gesitueerden 86 0 72.8 84.2
Tot slot. wat moet nu verstaan worden
onder het lezen van advertenties? In eer
ste instantie beteekent het niets anders
dan dat de advertentie een prikkel geeft,
dus de aandacht weet te trekken, een
aandacht, welke door psychologen op tijds
duur werd gemeten en bleek te varieeren
van ca. 18 seconden. Blijkt de persoon
wiens aandacht getrokken ls belangstelling
voor het aangebodene te hebben dan eerst
wordt de advertentie gelezen in de strikte
beteekenis van dit woord En de tijdsduur
hiervan ls geheel willekeurig.
Men ziet hieruit, dat ,Wie leest adver
tenties" een onderwerp is waar veel meer
aan vastzit dan in een kort artikeltje kan
gegeven worden.
H. J. H. HERMENS,
de tribunes met geestdrift werd meegezon
gen.
Daania sloot Göring de vergadering met
de opmerking, dat hij aan datgene, wat
zich thans in den Rijksdag heeft afge
speeld, niets meer heeft toe te voegen D»
wereld heeft gezien, dat het Duitche volk
eensgezind is, waar het zijn toekomstig
lot geldt. De Nat.-Socialisten zongen bij
het verlaten van de zaal het Horst Wessel
lied.
De rede van den rijkskanselier had 45
minuten geduurd. Zij werd door alle Duit
sche zenders uitgezonden en tevens gere-
layecrd naar Oostenrijk. Scandinavië en
andere landen van Europa, benevens naar
Engeland, de V.S. en verschillende Zuid-
Amerikaansche staten.
