LEIDSCH DAGBLAD - Derde Blad
Dinsdag 2 Mei
KUNST EN LETTEREN.
Sproeten
Sprutol. Bij alle Dro;|
VRAGENRUBRIEK. I
Steunt met Uw flaven
het Leidsch Crisis-Co#!
IN „DE PLOEG".
Joe Raphael.
Joe Raphael, Amerikaan van geboorte,
doch sinds Jaren ln Holland woonachtig,
exposeert thans ln „De Ploeg" een groot
aantal houtsneden en aquarellen, bene
vens eenlge schilderijen.
De kunstenaar moet een onuitputtelijke
werkkracht bezitten, een voortdurend pa
rate vitaliteit, die hem ln staat stelt ten
allen tijde, niet alleen ln de huiskamer of
op de studiereis, op de wandeling of ln de
zeilboot, doch ook ln de concertzaal of bij
feesten zfjn indrukken vast te leggen, om
ze later ln het houtblok uit te steken Zijn
geheelo oeuvre, voor zoover wij dat hier
zien. heeft een sterk vertellend karakter,
is reportage ln goeden zin, wat misschien
het sterkst spreekt uit de groote verzame
ling houtsneden.
De xylographische techniek beheerscht
hij volkomen, zonder deze te willen for-
ceeren tot Iets meer dan ze ls. Met zuiver
wit en zwart, dus zonder tusschentlnten
bereikt hij zijn doel, terwijl het karakter
van het materiaal, het hout, uit zijn af
drukken spreekt. Krachtig en welbewust
hanteert hij guts en burijn.
Bladert men de, lk meen 90 houtsneden,
meerendeels van groot formaat door, dan
spreekt het vanzelf, dat er wel eens een
enkele minder gelukkige tusschenvalt.
Doch gewoonlijk vindt men naast een
minder geslaagde een gelukkiger behan
deling van hetzelfde onderwerp, wat wijst
op een voortdurende zclfcrltlek.
Zuiver Hollandsche Invloeden meen lk ln
dit werk niet zoo heel veel te bespeuren.
Een enkele compositie moge even aan
Dirk NIJland herinneren, de heer Raphael
bezit niet diens geweldig versoberde strak
heid. Zijn werk bezit naar het ons voor
komt, meer affiniteiten met de Vlamingen,
min of meer uitbundig soms met een nel-
ging naar humor en caricatutir. Dat blijkt
vooral uit de houtsneden, waarbij groepen
van personen zijn voorgesteld, als b.v. de
Intocht van een bruidspaar, het requl-
reeren van paarden voor het leger (waarin
kostelijke details), een feest op „Ende
geest", met de zielige typen, die daar toe
schouwen, een Vlaamsche Driekoningen
avond, enz. Er wordt hier steeds een over
tuigende Indruk van een menigte gegeven,
terwijl tegelijk eenlge individuen raak
worden getypeerd, waardoor het wezen der
massa tegelijk ls bepaald. Het ls dikwijls
heel geestige journalistiek. Men lette b.v.
eens op de uitvoering van een muziek
school, waarbij de dirigente haar staf
voert over een aantal vrouwelijke leer
lingen. Zoo'n houtsnede zou een onverbe
terlijke Illustratie zijn geweest bij het
schriftelijk relaas van den verslaggever
en een bepaald moment veel mooier heb
ben vertolkt dan men het met woorden
kan doen. Hetzelfde geldt van „Afscheid
van de Bohemers". Ik zie het nog gebeu
ren: ernstige zaak met een humoristisch
kantje! Dat is geestige journalistieke re
portage, waarbij het visueele zeer veel voor
heeft op het geschreven woord.
Dat de heer Raphael naar Vlaamschen
en Oud-Hollandschen trant oog heeft voor
typische volkstooneeltjes, waarin actie
zit, toont hij ons om. door zijn houtsnede
„Voldersgracht", waar, zooals ieder het
waarschijnlijk te Leiden wel eens heeft ge
zien, eenlge spichtig-beenige kinderen
schommels hebben bevestigd aan de ijze
ren spanten der overkapping van de
vischbanken. Alles wat actie heeft, trekt
hem. Eenlge malen zagen we hem het
huiselijk muzikaal genot van zijn kinderen
vastleggen: een violiste door een ander
op den vleugel begeleid Een andermaal
geeft hij ons stoeiende veulens in de wel.
Sterker nog wordt evenwel actie en span
ning uitgedrukt door zijn Indrukken van
de Kaagweck. Met welk een snelle vaart
en een spanning van zeilen en touwwerk
scheren de booten van regenboog- of jol-
lenklasse over het water. Doch ook meer
verstilde gegevens trekken hem: b.v. ziin
gezicht op de Wilhelminabrug, of ziin
sneeuwlandschappen in Vlaanderen. De
laatste doen naar de compositie eenlgszins
denken aan Breughel, voor zoover ten
minste houtsneden met schilderijen ver
gelijkbaar zijn.
Zijn deze houtsneden merkwaardig om
het vlugge, niettemin rake typeeren van
landschappen, dieren, menschen, zoowel
in groepen als individueel, niet minder
vlot en raak zijn de aquarellen. Ook hier
weer een vlugge, pakkende en nu kleurige
reportage van verhalend karakter. Een
groot deel dezer aquarellen bestaat uit
Impressies van de Zuidbuurt van Frank
rijk: Marseille, Menton, Monte Carlo. Het
ls alles werk van een technisch zeer be
kwame hand: wat krasjes, streepjes en
gebogen lijntjes in conté voor de contou
ren en daartusschen een wemeling van
vloeiende en vervloeiende kleuren en
kleurnuances ln waterverf, die zon en licht
en weelde suggereeren. Alles ls sterk Im
pressionistisch gehouden met enkele de
tails heel fijntjes geaccentueerd. Ik denk
even aan het silhouet van de ..Madunna
de la garde" op den heuvel te Marseille.
Elders ziet men op een terras met men
schen om een tafeltje: wat kriebelige lijn
tjes, wat kleurtjes; heel dicht bij lijkt het
niets. Doch de impressie ls overtuigend en
dan blijkt weldra, dat er systeem in zit,
dat elk lijntje verantwoord is. Mooi is ook
die lichte zonnige aquarel van eenige
menschen onder 'n kleurige zonnescherm.
De poppetjes zijn nauwelijks aangeduid
en toch voelt men de werkellikheld van
hun geheele existentie. Zoo zijn er ook
eenige aquarellen van De Kaag, zwierig,
vol zon. Het ls alles illustratieve repor
tage, waarmee men soms veel meer kan
zeggen dan met lange beschrijvingen ten
zij men beschikt over de gaven van Jac.
van Looi).
Er hangen ten slotte nog een aantal
olieverfschilderijen, waarvan de meeste
gezichten ln Brugge voorstellen eft waarbij
dan een oude boogbrug het hoofdmoment
der compositie vormt. Een brug zich wel
vend over het stille grachtje, de straat, de
hulzen, de roode daken overplast door
zonlicht dat licht- en schaduwerotten
toovert ln het geboomte, het zonlicht, dat
spiegelt in het stille water en daaruit ge
heimzinnige glanzen oproept.
Dan weer de brug in den teeren och-
tendschemer of In de violette deemste
ring van den avond, of wel on een grijzen
dag met diffuus getemperd licht.
Deze schilderijen ziin forsch gestreken,
meestal met gebruikmaking van het
temnermes.
Coloristlsch treft ons ook hier weer het
soms wat uitbundige, naar het Vlaamsche
neigend karakter. In leder geval zijn ze
vlot en zwierig gedaan.
De strakke zeegezichten dunken ons niet
Raphaels gelukkigste uitingen. Ook zijn er
nog enkele vlotte studies van klein for
maat, o a een gezicht op het Zuider
transept van de Hooglandsche Kerk en
eenige portretten.
Een tentoonstelling, die de moeite van
een belangstellend bezoek zeer zeker
waard ls.
In aansluiting aan wat reeds is mede
gedeeld over de Fototentoonstelling, wil
len we even opmerken, dat deze gedurende
de vier dagen bezocht werd door ruim 450
belangstellenden en dus zeer de aandacht
heeft getrokken. Ofschoon de tentoonstel
ling officieel gesloten ls, blijft het werk
nog een paar dagen hangen en is voor be
langstellenden nog te bezichtigen. We
bevelen de ..Leidsche Amateur-Photogra-
fen-vereenlging", wier leden zich in dezen
oppervlakkigen tijd ernstig willen bezig
houden en door ernst en toewijding soms
buitengewoon mooi werk leveren, ten
zeerste ln uw belangstelling aan.
HET INCIDENT MET JO VINCENT.
De artlsten der Frltz Hirsch-Operette
hebben een brief aan den Duitschen ge
zant te Den Haag gericht, welke in Neder-
landsche vertaling als volgt luidt:
De ondergeteekenden allen leden van
het Gezelschap Frltz Hirsch. geven met
verschuldigde gevoelens van eerbied te
kennen:
dat zij zich reeds zeven jaar mogen ver
heugen ln de onbeperkte Nederlandsche
gastvrijheid;
dat de Nederlandsche volksgemeenschap
hen hartelijk heeft verwelkomd en steeds
ondubbelzinnige blijken heeft gegeven, hen
te waardeeren;
dat de groote Dultsche kunstenaars, die
ln deze zeven jaren Nederland hebben be
zocht. steeds op hun tournée's en gast-
voorstellingen een groot belangstellend en
warm gestemd Nederlandsch publiek heb
ben gevonden',
dat juist vooral mede door deze om
standigheden zij zoo bijzonder pijnlijk ge
troffen zijn door het Incident met de
Nederlandsche zangeres mevr. Jo Vincent,
die te Berlijn geëngageerd was voor de
uitvoeringen van het Requiem van Brahms,
welk contract plotseling weer werd verbro-
BONTDIEFSTAL OPGEHELDERD.
De dader aangehouden.
De bontdiefstal te Rotterdam is thans
opgehelderd De politie had al direct ver
moedens gekregen dat een oude bekende
van de politie aan deze zaak debet zou
kunnen zijn. Van dezen man was ook be
kend, dat hij dikwijls te Utrecht een
meisje bezocht Toen hij dan ook Zater
dagochtend niet te Rotterdam bleek te
zijn, ging een Inspecteur naar Utrecht. De
gezochte bleek niet in de woning van het
meisje aanwezig te zijn.
Eenigen tijd na het bezoek van den
Rotterdamschen insoecteur kwam hij ech
ter wel en vernam, dat de politie naar hem
gevraagd had. Hij begaf zich naar het
hoofdbureau van politie te Utrecht om te
vragen, wat men van hem wilde weten.
De Utrechtsche politie, die van de zaak
af wist, ging tot arrestatie van den man
over. Hij ls naar Rotterdam overgebracht
en in het bureau aan de Witte de Wlth-
straat opgesloten. Bij het verhoor ontken
de de man, de 24-jarige J. J. V., iets van
den diefstal af te weten. De politie had
echter aanwijzingen en het vermoeden be
stond, dat het gestolene naar Den Haag
was overgebracht.
Zondagavond laat heeft men ln de Resi
dentie de helft van het gestolene gevon
den.
De dief had het aan iemand, die te goe
der trouw was, verkocht. De kooper heeft
In J. J. V. den man herkend die hem het
bont heeft verkocht, en bovendien heeft
de chauffeur van een auto, die het bont
naar Den Haag vervoerd heeft, den man
ook herkend.
DE NACHTELIJKE OVERVAL TE
HERPEN.
Omtrent den nachtelijken overval op
drie vrouwen te Herpen meldt het Hbld
De politie heeft de vrouwen een scherp
verhoof afgenomen; daarbij verklaarden
zij dat de indringers aan de voorzijde de
woning waren binnengedrongen. Ramen
en deuren aan deze zijde van het huis
bleken evenwel hermetisch gesloten te zijn.
Bij verder onderzoek bleek dat aan de
achterzijde van het huis eenige zakken
zand aan een boomstronk opgestapeld wa
ren, terwijl van het dak twee pannen wa
ren verwijderd. Door het hierdoor ontstane
gat kunnen zich onmogelijk volwassen
personen naar binnen gewerkt hebben en
bovendien kon men ln den stal, geen
enkelen voetstap ontdekken. Het verhaal
van de zusters, die elkaar bovendien op
kapitale punten tegenspreken, komt de
politie dan ook voorlooplg ongeloofwaar
dig voor. Niettemin wordt een uitgebreid
onderzoek ingesteld dat tot op heden nog
niet het minste resultaat heeft opge
leverd.
ken, op grond van het feit, dat deze zan
geres een buitenlandsche is;
dat juist de ondergeteekenden of
schoon voor het grootste deel niet van
Duitsche nationaliteit toch hun voor
stellingen in de Duitsche taal geven en op
grond daarvan een beroep meenen te mo
gen doen op Uwer Excellence's welwillende
bemiddeling;
vragen daarom Uwe Excellentie in het
belang van de kunst en uit erkentelijk
heid voor het Nederlandsche volk, dat nog
nimmer zich op zulk een standpunt stelde,
te willen Intervenleeren en haar Invloed
te willen uitoefenen, dat zulk een voor
Nederland smartelijk en kwetsend voorval
oat stellig door maatregelen van onder
geschikten werd veroorzaakt alsnog te
niet kan worden gedaan.
NIEUW HELDENDRAMA.
Eduard Veterman werkt aan een nieuw
heldenspel, dat Nova Zembla zal heeten en
den tocht van Willem Barendsz en Jakob
van Heemskerk tot onderwerp heeft
CONCERT LUTHERSCHE KERK.
Donderdag 4 Mei geeft de organist Hen-
nle Schouten een concert met medewer
king van Piet Veenstra (hoorn) en van
een koor o.l.v. Leo Mens.
Het programma vermeldt o a. werken
van Bach, Mozart, Sinigaglia, Franck en
Bossl.
DE Kaag week. (In bruikleen afgestaan door de Waterkampioen.!.
BERUCHT SMOKKELAAR
GEARRESTEERD.
Zijn wagen doorzeefd van kogels.
De smokkelaar van L. uit Eindhoven
vertoefde sinds eenige dagen met een
groote geblindeerde 12 cylinder smokkel
auto in België. Eergisteravond omstreeks
half 10 trachtte hij de grens te passecren,
hetgeen hem ln weerwil van de schoten
der kommiezen en de met spijkers be
slagen planken op den weg zeer goed ge
lukte. Een oogenbllk later kwam een auto
van een particulier, den heer D. uit Lom
mei, aan de grens te Luyksgestel en Ijlings
namen de kommiezen ln dezen wagen
plaats om den smokkelaars te achtervolgen
Tusschen Valkenswaart en Leende zagen
zij de gezochte auto midden op den weg
staan, de bestuurder er naast. Deze ver
keerde n.l. in de meening, dat zijn helpers,
die hij per auto verwachtte, hem achterop
gereden waren, doch bemerkte tot zijn
ontsteltenis, dat er twee gewapende amb
tenaren uit sprongen, die hem arresteer
den en zijn voertuig ln beslag namen. Het
bleek een party van 2000 kilo suiker te be
vatten. De kogels waren door de bepant
sering heen in de cabine gedrongen en het
mag een geluk heeten. dat de smokkelaar
hierby niet den dood gevonden heeft.
U. D.
HET GOUD VAN DE LUTINE.
Spykers van het schip naar boven
gebracht.
Het bergingsvaartuig van de firma Dros
te Texel, met de pulsinrichting aan boord,
heeft gisteren niet minder dan 102 borin
gen gedaan naar het goud van het inder-
tyd by Terschelling gezonken schip, ge
naamd Lutine. Men heeft thans nauw
keurig kunnen nagaan waar het gezon
ken schip zich bevindt. Het wrak ligt on
geveer 13 Meter onder het zand, waarop
weer 3 tot 5 Meter water staat, naar ge
lang het eb of vloed is. De pulsinrichting
moet dus ongeveer 20 Meter pulsen. Door
de pulsingen is verder komen vast te staan
dat de „Lutine" in haar geheel op den
bodem van de klei ligt, welke kleibodem
varieert van anderhalf tot 3 Meter dikte.
Het wrak is thans geheel afgepaald. Het
heeft een lengte van vijftig Meter en een
breedte van tien Meter. Een en ander is
volledig in kaart gebracht. Gebleken ls,
dat het achterschip niet is weggesleept,
zooals algemeen werd gedacht, doch dat
alleen het campagnedek weg is. Ook de
munitielaag, welke is aangeboord door de
puls, is in kaart gebracht. Deze munitie-
laag heeft afmetingen van 12 by 10 Meter.
Vermoedelijk ls de roestklomp, welke de
munitielaag is geworden, vier en een
halve Meter dik. Onder de munitielaag
ligt de schatkamer.
De heer Becker uit Gennep, die de werk
zaamheden leidt, heeft een conische
toren ontworpen, welke een oppervlakte
zal bestrijken van 113 M2. Deze toren is
thans gereed en ligt in de haven van Ter
schelling. Het wachten is op gunstig weer
om deze toren op zyn plaats te brengen.
Tal van voorwerpen zyn gisteren door
de pulsinrlehting naar boven gebracht,
o.m. spykers, welke het typemerk biyken
te zyn van de „Lutine", stukken hout van
verschillende deelen van het schip, stuk
ken munitie enz. Het wachten is thans op
eenige dagen goed weer om de verdere
werkzaamheden te verrichten met den
conischen toren. Men meent, dat onder
de munitielaag het goud ls geborgen ter
waarde van ongeveer 14 millioen gulden,
welke goudvoorraad bestaat uit gemunt
goud en gouden en voorts ook zilveren
staven.
ONDER EEN AUTO GERAAKT.
Eenige kinderen te Nieuw Weerdinge,
die op weg van school naar huis waren,
stoeiden op den weg en bemerkten toen
niet, dat uit de richting Emmen de auto
van den heer E. naderde. Plotseling week
een der kinderen, de 8-jarige B. W. naar
links en werd door de auto aangereden.
De kleine kreeg een hersenschudding n
een bloeduitstorting in de hersenen. De
toestand is vrijwel hopeloos.
GASFORNUIS UIT ELKAAR
GESPRONGEN.
Consternatie te Nijmegen.
Zaterdagavond omstreeks negen uur ls
ln het centrum van Nijmegen een hevige
gasontploffing ontstaan. De zeer talryke
menschen die zich op dat tijdstip in de
hoofdstraten bevonden werden opge
schrikt door een zwaren knal.
Het bleek, dat ln de keuken van het
perceel Hoogstraat 11, bewoond door de
familie Lempkens, de vrouw des huizes
een ketel water op het gasfornuis had ge
zet. Toen zy het gas aanstak, heeft zij
niet gemerkt, dat de kraan van den oven
van het fornuis openstond; daardoor
vulde de oven zich met gas, dat op een
gegeven oogenblik met een geweldigen
knal, die ver in den omtrek hoorbaar was,
explodeerde.
Het gasfornuis werd vrijwel geheel uit
elkaar geslagen. Door de geweldige lucht
druk werden er in de keuken groote ver
woestingen aangericht. Van den Inven
taris van de keuken bleef niet veel heel,
terwyi het plafond en de muren zwaar
werden beschadigd. Aan de straatzijde
waren de ruiten stuk geslagen en de ko
zijnen ontzet.
Daar er op het oogenbllk van de ont
ploffing zich niemand in de keuken be
vond, kwamen geen oersoonlyke ongeluk
ken voor. De ontploffing veroorzaakte zoo
groote ontsteltenis, dat alle café's in den
omtrek leegstroomden, zoodat zich in de
omgeving van de plaats der ontploffing
nog gerulmen tyd honderden nieuws
gierigen verdrongen. Hbld.
RECLAME.
BUITENLANDSCH GEMENGD.
EEN ITALIAANSCHE „LUEBECK-
AFFAIRE".
Het nationale serotherapeutlsch insti
tuut te Napels is gesloten. De directeur
van het Instituut, prof. Ferm, en Pesta,
een der assistenten, zyn gearresteerd.
Van kinderen, die zy hebben ingeënt
tegen dlphterle, zUrt er tien gestorven.
komen vgJ
het voorj'aar, koopt tijdig et,l
EEN DIEVENBENDE.
Het district Bedihost ln Morar!
reeds gerulmen tyd te lyden vajT
kers, zonder dat de politie er ij
de daders op het spoor te komen.
Tenslotte trok het evenwel de uj
dat des nachts uit een boerderij!
pakken naar de naburige stad wcJ
zonden.
De politie omsingelde deze boeieJ
toen weer een transport zou plaats!
drong men het huis binnen en slaal
ln een geheele bende te arrest«ri-1
By onderzoek bleek dat de jont'J
van den boer de leidster der bendeVI
ERNSTIG ONGELUK BIJ NA.M]
In den nacht van Zondag op L
dag is te Bouvignes een auto fel
vaart tegen een brug gereden E.-J
inzittenden werden gedood, een fleijJ
ernstig gewond, dat voor zijn leven,
gevreesd. Het waren bewoners vail
stadje Dinant.
VLIEGTUIG NEERGESTORT
Burggraaf Knebworth, lid van b|
gerhuis voor Hitchin, heeft den dooil
vonden, toen zyn vliegtuig, dat hll
stuurde als officier van de hnlpï
macht op het vliegveld van Hendm j
stortte en in vlammen opging De 3
Inzittende werd eveneens gedood Heli
tuig maakte deel uit van een eskafel
negen machines, die oefenden v«|
demonstratie op Zondag a.s.
HET VERGAAN VAN DE „AKROfl
Het onderzoek naar de oorzaken is|
vergaan van het luchtschip de Ap
heeft tot resultaat gehad, dat deiet
wel altyd een mysterie zal blijven, n]
tuigen zyn gedurende 11 dagen te:J
en de uit de verklaringen naar voiö|
mende feiten geven een zoo
ceerd en verwarrend beeld van t!
beurde, dat het vrijwel onmogelijk!
conclusie te trekken.
DOOR BIJEN DOODGESTOIÜ I
Gisteren is een oude dame bij i!
door een zwerm byen, welke zich irl
appelboomen had gezet, zoodanig geil
dat zy korten tyd later is overleden 1
MYSTERIE DER LUCHT OPGEHRDq
Een vier maanden oud mysterie I
lucht is gisteren opgehelderd door I
schipper van de „Pelican", een Mil
Grimsby, die midden op de Noordref
ln verregaanden staat van ontblrl
verkeerende ïyk heeft opgedregd vaal
Noor Olmsted, die op 21 Januari mij
tenant Sigurd Sarrnes van het vlMT
Heston was vertrokken om naar Si
wegen te vliegen, en van wie sioif|
niets meer vernomen was.
UITVINDER ELECTRISCHEN ST0B|
OVERLEDEN.
De uitvinder van den electrischen fl
dl'. Alphonse David Rockwell, ls te
York op 92-jarigen leeftyd overledeil
Hii was de oudste dokter in denfi^
New.York. Dr. Rockwell heeft den t*9
schen stoel ..met tegenzin" uitgevUT
daar hii altiid een groot tegenstander"j
de doodstraf is geweest.
In 1888, toen er een campagne be?K
was, om de voltrekking van het doodj
nis door middel van den strop te wtJtr
werd een beroep gedaan op dr. Rod'
om zijn wetenschappelijke kennis RJ
bruiken, om een meer humane uit"®]
van de doodstraf mogelijk te maken I
Met de hulo van Thomas A. Edi*™^
wierp hij toen den electrischen stoel J
sindsdien voor executie-doeleinden
bruikt wordt.
SCHEEPSBOTSING IN DE NOORD™
Tengevolge van den hevigen mist. w
boven de Noordzee hing. heeft 'n senw
botsing plaats gehad, die gelukkig n-
goed is afgelooDen. De Belgische n®
Stad Antwerpen", welke om 11
Ostende was vertrokken, is te
twee uur in botsing gekomen met
gische mailboot Marie José" welt
om 12 uur 50 Dover had verlaten.
Volgens de eerste berichten is de -■
José", aan boord waarvan zich
Blers bevonden, bij de botsing
beschadigd, dat het schip gedokt W'
ten worden.
Wel konden de mailbooten op e'-v
legenheid haar bestemming bereiken
Abonné te L Zonder verdere kJj-4
zingen uwerzUds kunnen wij
beantwoorden. Is het een
ging?
J. v. d. W.. te L. Vermoedelijk
U de 40 K.M.-marsch van de j*"
vereeniging „En Avant". Deze 15 I
reeds Zaterdag j.l. gehouden.
