uefftóche Slaolie ggg
LEIDSCH DAGBLAD Eerste Blad
Woensdag 29 Maart 1933
DE STERRENHEMEL IN NEDERLAND IN DE WEEK VAN
29 MAART—5 APRIL 1933 20 UUR M. T.
KUNST EN LETTEREN.
Kan men het weer
kunstmatig beïnvloeden?
SPREEKCEL.
DUITSCHLAND.
Het gevaar Bronswijk bijgelegd.
Een scnrijven der bisschoppen.
Na een onderhoud met zijn collega Goe-
ring is öe nooicueider van den BianiHeim,
munster oeiate, gisteren onmiddellijk naar
Brunswijk vertrokken, om de Incidenten
tusscnen SA. en Stanlhelm ter plaatse te
onderzoeken en bij te leggen, naaat de mi
nisters net eens geworden waren.
Naar uit de kringen van den Stahlhelm
worat gemeld, was ook de groep Brunswijk
tot nog toe met overgegaan tot net opne
men van nieuwe leden. Weliswaar meiaden
zien in de laatste dagen tal van personen
aan, om in de organisatie te worden opge
nomen. Deze worden echter, naar de Stahl
helm verzekert, vóór zij opgenomen wor
den altijd wekenlang aan een strenge
proet onderworpen.
De opneming van een Marxist, of van
een Marxistiscne groep in den Stahlhelm.
is reeds daarom uitgesloten, omdat volgens
de statuten van den Stahlhelm elke aan
vraag aan een zeer zorgvuldig onderzoek
onderworpen wordt, omdat de candidaten
een proeitijd van verscneidene maanden
moeten doormaken, en omdat deze uit de
oude leden van den Stahlhelm twee erken
de borgen moeten meebrengen, nog voor
zij tot den proeftijd toegelaten worden.
De incidenten, die tot de botsingen in
Brunswijk geleid hebben, speelden zich,
volgens de uiteenzetting van den Stahl
helm, zoo at, dat 's avonds, na afloop van
den arbeid, c.a. 6 uur 1100 menschen sa
menschoolden voor het lokaal van den
Stahlhelm, om zich op te geven als lid.
Daar het in ontvangst nemen van de
aanmeldingen natuurlijk geruimen tijd in
beslag nam, werden de wachtenden op
straat door leden van den Stahlhelm in
twee rijen opgesteld, opdat de orde niet
zou worden gestoord. De candidaat-leden
zijn echter niet in gesloten gelederen op
gemarcheerd.
Overigens vindt de Stahlhelm de bestor
ming van de kazerqe dei' hulppolitie van
den Stahlhelm. die met de ontwapening
van den Stahlhelm eindigde, zeer betreu
renswaardig.
Betoogd wordt, dat de Bond van Front
soldaten zich van zijn zelfstandigheid bij
de inrichting van zijn interne verhoudin
gen niet zal laten berooven.
Een onderzoekscommissie is Seldte onJ
middellijk gevolgd naar Brunswijk en na
een beraadslaging die meer dan vijf uren
heeft geduurd, werd het volgende officieele
communique uitgegeven:
De Rijksregeering erkent dat de door
den minister van Binnenlandsche Zaken
van Brunswijk, Klagges, tegenover den
Stahlhelmgouw Brunswijk genomen ener
gieke maatregelen gerechtvaardigd zijn.
Nadat de Rijksminister van Arbeid, Franz
Seldte. als eerste bondsvoorzitter van den
Stahlhelm een disciplinair onderzoek in
deze aangelegenheid had toegezegd en nu
het gevaar voor een illegale actie van Mar
xistische organisaties onder valsche dek-
namen is terzijde gesteld, zal n\nister
Klagges het voor het land Brunswijk uit
gesproken verbod van den Stahlhelm per
1 Anril a.s opheffen.
Rijksminister Seldte keert heden per
vliegtuig naar Berlijn terug.
Na de conferentie werden van de onge
veer 1350 in het gebouw van het plaatse
lijke ziekenfonds gearresteerden 1200 weer
op vrije voeten gesteld. In arrest werden
nog gehouden de Stahlhelmleiders en 80
Marxistische functionnarissen.
Onder het opschrift: „Een ophelderend
schrijven" wordt een schrijven gepubli
ceerd van den leider van de landelijke or
ganisatie Schrader aan den tweeden
bondsleider van den Stahlhelm, Duester-
berg. gedateerd op 20 Maart. Dit schrijven
wordt gepubliceerd in de „Braunschwei-
gische Landeszeitung". In dezen brief
wordt o.a. gezegd: In de laatste week ben
ik verscheidene malen urenlang bij minis
ter Kuechenthal geweest. Ik heb getracht
hem duidelijk te maken, dan, wanneer hij
zijn eischen bij den minister van binnen
landsche zaken Klagges niet kan door
zetten, hij mij een bericht moet geven,
daar ik dan binnen 24 uur, wanneer het
ernstig is met 1000 goed-geuniformeerde
Stahlhelmers voor het ministerie of waar
elders hij het noodig mocht achten, zal
opmarcheeren om druk op de nationaal-
socialisten uit te oefenen en te verhinde
ren. dat het zwart-wit-roode strijdfront
door de nat'onaal-'ociallsten van de been
wordt geloopen. Volgens mijn meening
mag kameraad Seldte niet in de eerste
plaats mimster van arbeid zijn. maar moet
hij de trouwe Eckart van den Stahlhelm
zijn, wiens eerste en eenige plicht op dit
oogenblik daarin bestaat, op Hitier en
den rijkspresident druk uit te oefenen, op
dat op alle gebieden bij het bezetten van
posten voldoende rekening wordt gehou
den met den Stahlhelm. Tegenover de N S.
D_A P. helpt alleen de uiterste brutaliteit.
Ik houd het voor verkeerd den landbonden
op het oogenblik aan te raden voorz'chtig
te zijn met opnemen van nieuwe leden Ik
zal naar alle waarschijnlijkheid hier in de
stad Brunswijk in de eerstvolgende dagen
een .Arbeiter-Kameradschaft" van onge
veer 120 man van de Buessingfabrieken
opnemen. Deze arbeiders zijn tot voor
eenige dagen communisten geweest. Ik
doe dat hier zoo: deze lieden worden niet
ondergebracht in reeds bestaande plaat
selijke groepen. Zij vormen een eigen
plaatselijke groep; tot leider wordt een
sedert ruim 10 jaar trouw Stahlhelmarbei-
der uit die fabrieken benoemd De lieden
worden gekleed en onmiddellijk geheel
sportief bewerkt. Hedenavond krijgen in
de verschillende hoeken van mijn lande-
lijken bond de leiders bevel, gedwongen
onder druk van de hulppolitie van den
Stahlhelm. in de meest verschillende stri
ken zulke nieuwe plaatselijke groepen te
vormen.
De bisschopsconferentie van Fulda heeft
een proclamatie gepubliceerd, waarin het
volgende voorkomt:
„De opperherders van de Duitsche bis
dommen hebben om afdoende redenen in
de laatste jaren tegenover de nationaal-
soclallstische beweging 'n afwerende hou
ding aangenomen door verboden en
waarschuwingen.
„Thans moet worden erkend, dat door
den hoogsten vertegenwoordiger der rijks
regeering. die tevens de gezaghebbende
leider van die beweging ts. openbare en
plechtige verklaringen zijn afgelegd,
waardoor de onschendbaarheid van de
Katholieke geloofsleer verzekerd en met
de rechten der Kerk rekening gehouden
wordt
„Zonder de in onze vroegere maatregelen
veroordeelde punten, die uit godsdienstige
overweging aanleiding gaven tot waar
schuwingen op den achtergrond te stellen,
gelooft het Episcopaat daarom, het ver
trouwen te kunnen koesteren, dat de hoo-
gergenoemde algemeene verboden en
waarschuwingen niet meer noodzakelijk
te achten zijn. Geldig blijft de waarschu
wing aan de politieke en dergelijke veree-
nigingen, in het Godshuis en bij kerkelijke
verrichtingen, uit eerbied voor hun hei
ligheid, te vermijden, wat politieke of
partijdemonstratie zou kunnen lijken en
daardoor aanstoot geven."
Het verbod der sociaal-democratische
pers in Pruisen is voor onbepaalden tijd
verlengd.
De Saksische commissaris van binnen
landsche zaken heeft besloten dat. de
eerste Mei voortaan niet meer als arbei-
dersfeestdag en wettelijk vrije dag gevierd
zal mogen worden.
In het concentratiekamp bij Stuttgart
zijn thans reeds 1500 politieke gevangenen
ondergebracht. Zij zullen eerst op het
terrein zelf te werk worden gesteld bij
den aanleg van wegen.
FRANKRIJK.
Debat over de buitenl. politiek uitgesteld.
De Kamer heeft gisteren met 369 tegen
212 stemmen de interpellatie over de bui-
tenlandsche politiek sine die uitgesteld,
na een redevoering van Paul Boncour en
het ingrijpen van Daladier, den minister
president Franklin Bouillon verzocht on
middellijk behandeling van een motie tot
bespreking van de buitenlandsche politiek
maar minister Boncour zeide, dat de
Kamer niet onvoorbereid was, want dat
hij de commissie van buitenlandsche
zaken volledige inlichtingen verstrekt
had. Bovendien zou hij heden nogmaals
voor die commissie verschijnen. Een open
baar debat op dit oogenblik was niet in
het belang van Frankrijk, want de inter
nationale toestand was ernstig en men
sprak reeds met veel te groote lichtvaar
digheid over mogelijkheden wier aan
kondiging een ongerechtvaardigde onrust
teweegbracht. Frankrijk moest op dit
oogenblik bovenal zijn kalmte bewaren.
Na eenige opmerkingen van de rech
terzijde, die op behandeling der interpel
latie bleef staan, greep Daladier, de mi
nister-president, persoonlijk in.
Hij zeide, dat niets zonder medeweten
van de Kamer beslist of geteekend zou
worden en hij gaf de verzekering, dat de
Kamer vóór het einde van de legislatieve
periode een dag zou krijgen voor een al
gemeen debat over de buitenlandsche po
litiek. dat nu echter nog ontijdig was.
Spr. roemde verder de oprechtheid van
MacDonald en verklaarde onder groote
toejuiching: ,De Fransche regeering heeft
van niets afstand gedaan, maar evenmin
iets verzuimd. Zij was en blijft besloten
alle onderhandelingen tot organisatie van
een büjvenden vrede te aanvaarden en zij
wilde woorden van internationale ver
standhouding. waartegen een bepaalde
soort van nationalisme staat, niet af
wijzen."
RECLAME
KWALITEITEN =$gf
8170
ALEXANDER SCHMULLER f
Een bekend violist heengegaan.
Na een langdurige ziekte is heden te
Amsterdam op 52-jarigen leeftijd overleden
de bekende violist Alexander Schmuller.
Schmuller werd in 1880 te Moryr in
West-Rusland geboren. Op zeer jeugdigen
leeftijd begon hij zijn vioolstudie en is
reeds als 10-jarige knaap met succes in 't
openbaar opgetreden. Zijn vioolstudies vol
tooide hij bij Auer te Petersburg en ver
volgens trad hij met veel succes als
solist in verschillende plaatsen in Rus'and
op. In 1908 vestigde hij zich te Berlijn,
waar hij eveneens groote successen boekte.
In 1914 kwam hij op uitnoodiging van
dr. Röntgen als hoofdleeraar voor viool
en ensemble-spel aan het Conservatorium
naar Amsterdam. Behalve a's ho ;»fd'e:raar,
in welke functie hij zeer werd gewaar
deerd vooral als peadagoog, is S hmu Ier
in ons land zeer bekend geworden door
het naar voren brengen van de viool
composities van Bach. Verschillende mo
derne viool-composities heeft hij hier ten
doop gehouden o.a. van Prokowjeff. Als
Rus van geboorte had hij groote bewon
dering voor het werk van de jonge
Russische componisten.
Zijn heengaan betcekent voor de muziek
wereld in Nederland een groot verlies.
Wettelijk ingeschreven.
Bureau */d Indusfrieeten-
Elgendom o«d«-
64222
TIJDSCHRIFTEN
R.K. Bouwblad.
Het R.K. Bouwblad opent met e n ar
tikel over de nieuwe kerk van ds H.H.
Monuïphus en Gondulphus te Berg en
Terblijt, architecten ir. F. P. J. Peutz en
W. Sprenger. Pastoor J. Morel vervolgt
zijn artikelen over den adel van het hand
werk. De periodieke kleinere artikelen
vullen het nummer aan.
NIEUWE UITGAVEN.
ENGELAND.
Dc nieuwe Britsch-Indische constitutie.
In het Lagerhuis zijn de debatten betref
fende het voerstel der regeering inzake
machtiging tot het instellen van een com
missie uit Hooger- en Lagerhuis voor de
constitutloneele hervorming in Indië voor
dat het parlement verzocht zal worden een
beslissing te nemen, ingezet.
Sir Robert Home '.egde den nadruk op
de vitale beteekenis van de safeguards,
daar deze een systeem van parlementaire
democratie gaven aan 350.000.000 menschen
in een tijd. waarin vele landen geen par
lementaire democratie bezitten en onder
dictatuur staan. Van dit standpunt uit
gaande. oefende sDreker critiek uit op veie
punten van het Witboek.
Sir John Simon verklaarde, dat het
volkomen duidelijk was. dat het in de be
doeling lag. dat Engeland in politiek op
zicht gebonden was aan een eerlijk uit
voeren van de politiek, gelijk deze in het
Huis was uiteengezet door wijlen Montagu,
toen die nog minister voor Indië was. De
methoden en voorwaarden kunnen vrijelijk
worden besproken. het doel staat vast. Het
is buiten kiif dat er risico bestaat in iedere
poging om de omstandigheden van de vol
keren te verbeteren. Spr. hoopte dat de ge
legenheid geschapen zou worden dat de
groote Indische vorsten een grooter aan
deel zouden nemen dan tot dusverre. Na
vervolgens gewezen te hebben op de pun
ten. waarbij gesproken kon worden van
een verschil tusschen het rapport van de
commissie en het Witboek verklaarde Sir
John Slmon. dat hij zich bewust was van
de moeilijkheid, die ontstaan zou wanneer-
van het huis gevraagd zou worden van
daag of moreen over het Witboek te stem
men, doch dit was niet het geval. Vandaar
het voorstel tot het instellen van een com
missie uit Hooger- en Lagerhuis. Deze
commissie zal het Witboek voor zich vin
den. niet als het in te dienen wetsontwerp,
maar als een uu»enzetting van het stand
punt der regeering.
RUSLAND.
Onderzoek naar de Duitsche K. P. D.
Naar uit Moskou wordt gemeld, is dooi
de controlecommissie van de Komintern
een bijzondere commissie gevormd onder
leiding van Bela Kun, welke de werk
zaamheden van Thaelmann als leider der
K.PD. zal nagaan. Behalve een onderzoek
naar de politieke activiteit van Thael
mann. za! ook de financieele toestand der
K.P.D. worden gecontroleerd. De commis
sie heeft uitgebreide volmachten ont
vangen.
De nieuwe leider der KPD.. Heinz Neu
mann, die, naar het schijnt in Spanje
verblijf houdt, heeft instructie ontvangen
naar Moskou te komen, om daar rapport
uit te brengen over den toestand in
Duitschland.
Jaarboek Nederlandsche
Reisvereeniging 1933.
Wij ontvingen liet Jaarboek 1933 van
de N.R.V. dat er dit jaar weder bijzonder
verzorgd uitziet. Naast de gewuiie offi
cieele V_reenigingsbe.-i.hten bevat het een
aantal artikelen, we.ke ook voor den alleen-
reizenden toerist van groote waarde'zijn.
In dit verband noemen wij bijzonder de
artikelen, „Hoe men het voordeeligst in
alle landen reist", Douanebepa ingen voor
rookers, Posttarieven in het Buitenland
naar Nederland: Pasvisa, enz.
Vele gegevens kan iedere toerist ook
vinden in de meer dan 170 programma's
van de door de N.R.V. voor 1933 nu
reeds uitgeschreven reizen, waaronder de
groote Generale R izen tiaar Lugano, den
Rijn, Budapest en Weenen, de Jeugd- Voet
en Zeereizen.
Een aantal goed geslaagde illustraties
verlucht het bijna 400 pagina's bevattende
bock.
'-Wl-II®!:!lili
Steunt met Uw va ven
he* Leid-ch Crisis-Comité
ZUID-AFRIKA.
Het coalitie-kabinet Een landbouw
plan.
Volgens de „Times" zal het coalitie
kabinet er aldus uitzien.
Nationalisten: generaal Hertzog (pre
mier); Havenga (financiën); generaal
Kemp (landbouw); Plrow (spoorwegen),
Grobler (inlanderkwesties); Fourie (ar
beid).
Zuid-Afrikaansche partijgeneraal
Smuts (justitie en landsverdediging);
Duncan mijnwezen en binnenlandsche
zaken); Hofmeyr (binnenlandsche zaken
ol mijnwezen); Conroy (prov.) Stuttaford
(minister zonder portefeuille); Clarkson
(posterijen).
Van de ministers komen er zes uit de
Transvaal, drie uit de Kaapprovincie, twee
uit den Oranje-Vrijstaat en een uit Natai.
Een der voornaamste Zuid-Afrikaanscne
economen, dr. Van der Horst, publiceert in
„Die Burger" een plan om den Zuid-Afri-
kaanschen landbouw van zijn drukkenden
schuldenlast te bevrijden. Hij acht dit van
belang in verband met de ingrijpende
economische wijzigingen, die hij gedurende
de komende tien jaar in Zuid-Afrika ver
wacht, en omdat hü den landbouw be
schouwt als de basis van het economische
leven van het land.
Dr. v. d. Horst stelt een soort vijf-jaren
plan voor, gedurende welke periode de
landbouwhypotheken uit particuliere han
den overgaan naar een staatsinstelling,
genaamd het Landbouw-Schuldenfonds.
Hiervoor zal noodig zijn de uitgifte van
staatsobligaties, voldoende om te voorzien
in den geheelen schuldenlast van den
landbouw in Zuid-Afrika, die geschat wordt
op ongeveer 120 millioen pond sterling.
Aan het einde van de vijf jaar zal uit 't
Schuldenfonds begonnen worden met de
afbetaling der hoofdsommen, waarmee dan
nog 43 jaar gemoeid zal zijn. Na 48 jaar
zal dus de geheele landbouw bevrijd zijn
van zijn totale schuldenlast, terwijl de
staat inmiddels verschillende maatrege
len ten bate van het landbouw als het op
heffen van drukkende en demoraliseeren-
de tarieven, het verleenen van subsidies
enz moet treffen Als tegen-prestatie tal
de landbouwbevolking dan bescbikk-nde
over een gesaneerd bedrijf instaat zijn
voor een zeer belangrijk deel bij te dragen
in de belastingen, waaruit de Staathuis
houding wordt gevoerd.
EERSIE KV.'
©VOLLE. MAAN
(A UUSTE KVMTT1ER
NIEUWEHAAN
ZUID
VENUS©
HARS®
JUPITER©
SATURNUS©
Sterretijd 8 u. 27 min.
Drie maantjes vindt men op het laatste
kaartje van deze maand. Mars staat nu
vlak bij Regulus van den Leeuw. Spica, de
helderste ster van de Maagd, komt om
streeks 8 uur op deze week.
Men dient er rekening mede te houden,
dat in werkelijkheid net Oosten rechts en
Westen links van den toeschouwer ts
wanneer deze met den rug naar 't Zuiden
en net gelaar naar 't Noorden gewend
staat; men pleegt echter ötj sterrekaarten
dit om te keeren om geen spiegelbeeld
van den hemel te krijgen Wil men nu
ov ue sten ebeelden aan den üosthemel
opzoeken, dan neme men dat deel van
den kaarthorlzon waat OOST staat voor
zich zoo dat de Poolster (aaD net einde
van den Kleinen Been van den toeschou
wer is afgewend men zal dan voor het
NO-lfjke vierdepart van de kaart de
sterrenbeelden zien juist zoo als zij aan
den hemel staan
De sterren in bovenstaand Kaartje die
een gekarteiden rand hebben zijn van de
le grootte of helderder: de *1" ronde
stiDDen ziin sterren van de 2e grootte en
al de andere kleinere stiopen ziin sterren
van de 3e of van een lagere grootteklasse.
li.
In het vorige artikel over bovengenoemd
onderwerp heb ik met enkele woorden er
op gewezen, dat sommige heden, die be
weren een methode te hebben gevonden,
volgens welke zij het weer zouden kunnen
beïnvloeden, van meening zijn, dat een
geringe reactie voldoende zou kunnen zijn
om groote gevolgen te hebben. Zij gronden
deze meening op twee feiten, die wij
vooraf moeten nagaan, voordat wij onder
zoeken in hoeverre deze menschen gelijk
kunnen hebben.
Het is reeds lang uit scheikundige
onderzoekingen bekend, dat bepaalde
scheikundige omzettingen alleen dan
plaats hebben, wanneer een stof, kataly
sator genoemd, aanwezig is, die weliswaar
niet bij de omzetting gebonden en dus op
gebruikt wordt, maar die als het ware de
onmisbare medewerker is, welke de omzet
ting inleidt en geleidelijk doet verloopen.
De hoeveelheid van deze stof behoeft
slechts heel gering te zijn, daar de stof niet
gebonden wordt maar geregeld beschik
baar blijft om het omzettingsproces aan
den gang te houden.
Deze katalysatoren bewijzen ons dus, dat
de toevoeging van een zeer kleine hoe
veelheid van een bepaalde stof ln staat is
processen in te leiden en te doen verloo
pen. Daarop zou inderdaad het beginsel-
„kleine oorzaken hebben dikwijls groote
gevolgen", van toepassing zijn.
Nu vindt men dit beginsel op een half
scheikundig, half natuurkundig terrein
zoodanig terug, dat men zich inderdaad
kan afvragen: kunnen kleine oorzaken tn
den dampkring groote gevolgen hebben?
Wanneer men n.l. een potje zeer zuiver
water tijdens vriezend weer buiten zet en
het eenige uren rustig laat staan, kan het
gebeuren, dat het water tot een tempera
tuur onder nul afkoelt zonder te bevriezen.
Werpt men dan een korreltje ijs in dit z.g.
onderkoelde water, dan zal men zien, dat
zich ineens door de geheele massa water
ijs vormt.
Het heel kleine beetje ijs, in het water
gebracht, was dus voldoende om het be
vriezingsverschijnsel, dat in verhouding
tot het inleidende verschijnsel: het vallen
van een korreltje ijs in het water, heel
groot is. in gang te zetten. Inderdaad
kunnen wij hier dus spreken van een
kleine oorzaak, die groote gevolgen heeft.
Het onderkoelde water zal ook plotseling
tot ijs stollen, wanneer men er even In
roert of er aan schudt. Dit is alweer een
geringe aanleiding, die tot hevige gevolgen
leidt.
Men kan zich nu afvragen: komen in
den dampkring verschijnselen voor, die
hiermede overeen komen en waarvan men
kan aantoonen, dat een geringe aanleiding-
groote gevolgen heeft?
Dit schijnt inderdaad zoo te zijn. De
ijzel b.v. is onderkoeld regenwater, dat bij
den aanslag tegen den grond bevriest. Er
komt dus wel eens onderkoeld water in
den dampkring voor. Men moet evenwel
oDoassen, dat men hierbij geen onjuiste
gevolgtrekkingen maakt, dat men eener-
zijds de kracht van de „kleine oorzaak"
rret onder- en die van de gevolgen over
schat. Wanneer wij b.v. zien, dat onder
zekere omstandigheden een blauwe hemel
binnen weinige oogenblikken bedekt wordt
door een laag van nevelwolken, dan Hikt
het wel, dat een geringe oorzaak in staat
is geweest tot uitgebreide gevolgen. Im
mers wij hebben tevoren niets zien ge
beuren, de hemel was blauw, even later
was hij bedekt. Er kan dus geen krachtig
verschijnsel zijn geweest, dat de aanlei
ding was tot die wolken-vorming!
Maar deze gevolgtrekking zou onjuist
zijn Van de voorafgaande processen in
den dampkring, waarvan wolken-vorming
het gevolg is, kan ons oog niets waar
nemen en daardoor kunnen wij den indruk
krijgen alsof er niets of zoo goed als niets
behoefde te gebeuren om den hemel te
doen betrekken, maar deze indruk zou
valsch zijn.
In den laatsten tijd heeft men echter
een ander merkwaardig verschijnsel kun
nen waarnemen, dat oogenschijnlijk de
proef op de som was bij de theorie van
kleine oorzaken hebben groote gevolgen.
Het schijnt nl. inderdaad mogelijk te
zijn, dat in afkoelende lucht eenigen tijd
den waterdamp in oplossing kan blijven,
die onder normale omstandigheden eruit
zou moeten neerslaan. Men spreekt dan
van onderkoelden waterdamp. Evenals bij
het potje onderkoeld water kan dan het
in beweging brengen van de lucht aanlei
ding zijn, dat plotseling de overtollige
waterdamp als nevel wordt afgescheiden.
En zoo kon het dan gebeuren, dat een
vliegmachine, die door zulk en onder
koelde lucht-water-damlaag vloog, de
lucht in beweging bracht en de nevelvor
ming inleidde. Men zag dan dat 't vlieg
tuig een lange, witte streep achterliet.
(Niet te verwarren met schrijven in de
lucht)
Nu bewijst m.i. dat verschijnsel, hetwelk
bovendien zeer zeldzaam is, twee dingen:
lo. dat de bedoelde toestand van onder
koeling heel zelden voorkomt en 2o. dat
de uitwerking van de kracht, die de nevel-
vorming inleidt, zich niet verspreidt, zoo
dat de uitwerking geheel plaatselijk blijft.
Indien een vliegmachine werkelijk door
het in beweging brengen den regen kon
inleiden, zou het tengevolge van 't tegen
woordige drukke luchtverkeer altijd moe
ten regenen. Dat zien wij echter niet ge
beuren.
Komt er dus iemand met de bewering:
doordat ik in zekere luchtlagen iets uit
strooi of een kracht aanwend, die wolken-
of regenvorming tengevolge heeft, geef ik
aanleiding tot wolken- of regenvorming
over een groot gebied omdat de reactie
zich verspreidt, pleit het bovengenoemde
verschijnsel tegen zijn theorie. De uitwer
king blijft tot de plaats zelve beperkt,
waar- men den katalysator laat werken.
En dat is maar gelukkig ook. want anders
zou b.v. elk passeerend vliegtuig ons een
regendag bezorgen.
Het gezond verstand leidt trouwens tot
dezelfde gevolgtrekking. Immers, wanneer
mogelijk was door een geringe aanleiding
een wijd verbreid verschijnsel in den
damrikring in te leiden, b.v. door het uit
strooien van ijs uit vliegmachines om
regen te maken, dan zou de Natuur over
ruime hulpmiddelen en gelegenheden be
schikken om die proef met goede gevol
gen te nemen. Elk meteoroloog weet, dat
er wolkensoorten zijn, op groote hoogten
drijvende, waaruit sneeuwvlokken neer
dalen. Wel verre ervan dat deze neer
dalende sneeuw ln lagere luchtlagen aan
leiding geeft tot regenvorming, ziet men
slechts, dat die sneeuw, na eerst in lagere
niveaux gesmolten te ziin tot fene water
druppels. geheel ODlost. Daar komt nog bij.
dat de Natuur zelf twee manieren kent
om de proef te doen en er zetf geen succes
mee heeft. Later, in den tild der voor-
jaars- en zomerbuien, zal ik daar wel eens
op terugkomen.
Ja, «maar, zeggen de menschen, die be
weren regen te kunnen maken, als nu de
lucht eens heel, heel vochtig is en dat het
b ij n a gaat regenen, kunnen wij dan niet
den stoot geven om daarmede een begin
te maken. D erest gaat dan vanzelf.
In een volgend artikel hoop ik na te
gaan of deze zienswijze juist of ver
keerd ls.
(Nadruk verboden).
STADSVERKEER.
Een Singeibewoner schrijft:
Zoudt u nog eens de aandacht wrlien
vestigen op het meer dan afgrijselijk ge
knars van de remmen van de autoous
het Stadsverkeer.
In deze schitlerende voorjaarsdagen i is
dit ergerlijke ge'uid een schrille dissonant,
een geluid dat 8 maal in een uur weerklinkt
op den anders zoo rustigen Singel.
Zou de eigenaar van de aul('5",s ™L
gedwongen kunnen word°n deze teen
fout te herstellen? Het Stadsverkeer
vangt een groote subsidie en neen
ook daarom de belastingbetalers zoo
mogelijk te hinderen.
