IéémHÜ
LEIDSCH DAGBLAD - Eerste Blad
Maandag 6 Maart
TELEGRAMMEN.
den gelegd dan door Hugenberg, die
staatsman genoeg is, om niet te haro van
stapel te loopen
Duitschland heeft een nationale regee
ring sn daarmede zal men goed doen'reke
ning te houden, al zal het een goed deel
van het buitenland zeer moeilijk vallen.
Voorloopig wordt de buitenlandsche poli
tiek. voor zoover deze van algemeene
strekking is. opnieuw verduisterd. Moge op
haar beurt de Duitsche regeering daar
mede rekening houden.
In de Vereenigde Staten heeft de presi
dentswisseling plaats gehad, Amerika her
neemt daardoor de hem toekomende
plaats plaats in het wereldbestel, na bij
kans een half jaar vrijwel te zijn uitge
sloten geweest als gevolg van Roosevelt's
overwinning op Hoover, zoodat geen van
beiden in staat was nog ingrijpende maat
regelen te treffen, hoezeer de gang van
zaken in Amerika zelf als daarbuiten
daarom schreeuwde.
Hoover, gekozen als „president der wel
vaart". draagt zijn ambt over als „presi
dent van de ineenstorting", 't Kan ver-
keeren!
Roosevelt heeft in een programrede,
reeds treffend door opmerkenswaardige
kortheid, onomwonden erkend, dat het
land een crisis beleeft, waartegen met de
grootste kracht moet worden opgetreden
Blijkbaar zal niet worden teruggedeinsd
voor zeer ingrijpende maatregelen, des
noods niet voor volmachten buiten het
Congres om, gelijk ln geval van oorlog".
Erkend wordt het afhankelijk zijn van
hetgeen geschiedt in de heele wereld en
dat geeft hoop, dat de nieuwe Amerikaan-
sche regeering haar uiterste best zal doen
om mee te werken aan de herstel-bewe
ging. waarnaar algemeen wordt gesnakt.
Geven en nemen, als dat eens door allen
werd begrepen
Inmiddels heeft Roosevelt reeds tijde
lijk den gouden standaard losgelaten,
daar hij een beursvacantie afkondigde tot
en met Donderdag. Wat er daarna zal ge
beuren
DUITSCHLAND.
Van der Lubbe in staat van beschuldiging.
Marlnus van der Lubbe is Zaterdag voor
geleid voor den rechtercommissaris in het
hoofdbureau van politie, „Wohlfahrtsamt"
in Neukoeln op 25 Febr., in het Berlijnsche
Stadtschloss en het Berlijnsche raadhuis
op denzelfden datum, en in het rijksdag-
gebouw op 27 Februari. Tegen van der
Lubbe, die in alle vier gevallen bekende, is
een bevel tot gevangenhouding uitgevaar
digd, wegens brandstichting in vier geval
len en voorbereiding tot hoogverraad
POLEN.
De Silezische mijnwerkersstaking.
De eerste dag van de proteststaking in
de Poolsche mijnen in Opper-SUezie is
rustig verloopen. Vijf-en-zestigduizend
mijnwerkers hebben gevolg gegeven aan
den oproep en zijn in staking gegaan
Het is niet uitgesloten, dat de protest
staking zal veranderd worden in een alge
meene staking. De vakvereeniging der me
taalbewerkers tegen de loonsverlaging te
steunen. De metaalbewerkers zullen ech
ter eerst ingrijpen nadat de algemeene
staking voor de mijnwerkers is afgekon
digd.
o
VEREENIGDE STATEN.
De Bankcrisis Beursvacantie
afgekondigd.
President Roosevelt heeft een nationale
beursvacantie afgekondigd tot en met
Donderdag.
De mededeeling geschiedde in een pro
clamatie van Roosevelt aan alle banken
waarin wordt verklaard, dat tot zoo lang
geen afgifte van goud of deposito's be
hoeft te geschieden. Noodgeld zal worden
uitgegeven onder toezicht van de Federale
Reserve Banken. Roosevelt verklaart dat
de maatregel noodig is geworden door het
oppotten van goud en het opnemen op
groote schaal bij de banken, evenals door
opnemingen uit het buitenland. Deze
omstandigheden leidden tot een nationa-
len noodtoestand.
Het practische resultaat is, dat de V.S.
vooreerst voor den duur der beursvacantie
den gouden standaard prijsgeven daar de
federale reserve-banken tijdens de vacart-
tie geen goud-certificaten tegen goud
mogen inwisselen.
Roosevelt verklaarde, dat de vacantie is
verklaard op grond van een in het jaar
1917 uitgevaardigde wet, waarbij de presi
dent dictatoriale volmachten worden ge
geven inzake alle bankzaken en welke in
dertijd werd gepubliceerd onder den titel-
„V/et met betrekking tot het verkeer met
den vijand". De Minister van Financiën
is gemachtigd clearingshouses of andere
credietwaardige instellingen toe te staan
noodgeld uit te geven.
Voor nieuwe deposito's mogen de ban
ken nieuwe rekeningen openen, welke niet
onderhevig zullen zijn aan de beper
kingen van uitbetalingen. Deze maatregei
beoogt het tegengaan van het hamsteren
van geld.
De Staatssecretaris van Financiën
Woodin heeft echter ter aanvulling "an
het decreet van Roosevelt verklaard, dat
de beursvacantie geen permanent prijs
geven beteekent van den gouden standaard
door Amerika. Hij gelooft, dat het laag
ste punt der crisis thans is bereikt. Voor
het geval het Amerikaansche volk in zijn
nieuwen president vertrouwen zal hebben,
zal het land de crisis snel kunnen over
winnen. In antwoord op een vraag ver
klaarde Woodin nog, dat het voorloopig
nog onzeker is wat Donderdag zal geschie
den Aan de beantwoording dezer kwestie
wordt met volle energie gewerkt.
Tegen Donderdag is nJ. het Congres in
buitengewone zitting bijeengeroepen.
President Roosevelt had voorts gister
middag een speciale conferentie belegd,
ter bespreking van de bankcrisis.
Aan deze conferentie werd deelgenomen
door de vooraanstaande bankiers, de
directeuren der Federal Reserve Banks,
vooraanstaande zakenlieden en financiers,
zoomede alle gouverneurs der bondsstaten.
Zaterdagmiddag hebben alle bonds
staten. welke zulks nog niet hadden ge
daan, moratoria afgekondigd.
Naar de speaker van het Huis van Af
gevaardigden, Rainey. mededeelde, is al
leen reeds in de afgeloopen week voor
meer dan 250 millioen dollars aan goud
gehamsterd.
Over de resultaten van de gisteren ge
houden besprekingen is tot dusver niets
bekend
Te Washington zijn ongeveer tiendui
zend hotelgasten, die daar aanwezig waren
ter bijwoning van de plechtigheid der
ambtsoverdracht, in moeilijkheden ge
raakt. daar hotels en banker, weigeren,
csheques aan te nemen
Alle Japansche banken hebben besloten
van heden af de deviezen transacten te
staken met het oog op de Amerikaansche
bankcrisis.
De overige zaken zullen op normale wijze
worden geregeld.
GRIEKENLAND.
Nederlaag voor Venizelos?
Op rustige wijze hebben de verkiezingen
plaatsgehad, welke een groot succes be-
teekenen voor de rechter partijen, die
onder leiding staan van Tsaldaris, die
waarschijnlijk 135 zetels zullen veroveren
van de 240 zetels!
Venizelos heeft waarschijnlijk zware
verliezen geleden
Te Tripolis is het tot botsingen gekomen
tusschen politieke tegenstanders, waarbij-
in totaal 7 personen werden gedood
HET CONFLICT IN HET VERRE
OOSTEN.
De provincie Jcbol door de
Japanners bezet.
Het Japansche oppercommando deelt
mede dat de voorhoede der Japansche
cavallene in den nacht van 3 op 4 Maart
in de hoofdstad van Jehol, Tsjende. is
binnengedrongen. Er speelden zich heftige
straatgevechten af. waarbij de Japanners
door de Chineezen vanuit de huizen wer
den beschoten. Achttienduizend gevange
nen werden gemaakt, w.o. zes generaals en
een aantal andere hooge officieren van
het Chineesche leger. Op het comman
dantsgebouw te Tsiende waait de Jaoan-
sche oorlogsvlag. Voor hun aftocht hebben
de Chineezen alle militaire masazijnen,
munitie- en levensmiddelenvoorraden ver
nietigd. Bovendien hebben zij drie bruggen
cpeeblazen.
Het hoofd der Japansche troepen in
Jehol, generaal Mogi. heeft aan het Ja
pansche ministerie van oorlog getelegra
feerd. cat met de bezetting van Tsjende
zich de geheele provincie Jehol in Japan
sche handen bevindt. De Japanners zui
veren nu de provincie van de overblijf
selen van het Chineesche leger en hebben
•in Tsjende een ontwapening op groote
schaal oo touw gezet.
Ook Lingkou aan den Chineeschen muur
is bezet.
'tls voor de Chineezen een hard gelag!
Of echter geen heroveringsaanvai wordt
voorbereid
De Janansche minister van Oorlog.
Araki heeft in een interview verklaard, dat
de bezetthie van Jehol door JaDansche
troepen de Mands.ioerllsche kwestie defi
nitief heeft opgelost De Japansche regee
ring zal voorloopig geen verdere invallen
doen in Chineesoh gebied. Een bezetting
van Peking of Tientsin zou niet in het
voornemen liggen. Slechts in geva! van
toeneming van het communistische gevaar
zouden verdere maatregelen worden ge
nomen.
DE ONTWAPENING.
Het Fransche plan.
De politieke commissie der Ontwape
ningsconferentie is Zaterdag overgegaan
tot de behandeling van het kernpunt van
het Fransche veiligheidsplan, volgens het
welk de staten van het vasteland van
Europa zich moeten verplichten tot weder-
zijdsche hulpverleening bij verstoring van
den vrede. Paul-Boncour ontwikkelde het
Fransche plan nog eens in groote trekken
en sprak den wensch uit, dat de hoofd
commissie zich thans over het beginsel
van dit plan zou uitspreken. Nogmaals
wees hij erop. dat Frankrijk op veiligheids
gebied drie eischen stelt, n.l. unificate der
iegertypes. ontwapeningscontróle en
wederzijdsche hulpverleening. Het komt er
thans op aan, zoo zeide Boncour. beslissin
gen te nemen.
Op de verklaringen van Paul Boncour
volgde een debat, waarbij de Spaansche
gedelegeerde en de vertegenwoordigers der
kleine entente zich voor het Fransche plan
uitspraken.
De Duitsche gezant Nadolny oefende in
den vorm van algemeene bemerkingen,
critiek uit op het Fransche plan. Hij ging
daarna uitvoerig in op de kwestie van de
vorming van statengroepen.
Ieder systeem van wederzijdsche hulp-
verleening moet zoo georganiseerd zijn,
dat de nationale belangen van een be
paalden staat of statengvoep niet den
doorslag geven.
Na de rede van Nadolny werden ae
verdere beraadslagingen tot morgen ver
daagd
NA DE VERKIEZINGEN
IN DUITSCHLAND.
WEIMAR. 6 Maart (V.D.) De legeering
van Thüringen heeft ter bescherming van
het Duitsche volk en zijn eer de Centrale
Vereeniging van Duitsche staatsburgers
van Joodsche geloofsbelijdenis ontbonden
en verboden. Deze stap wordt gemotiveerd
met het feit dat de werkzaamheid dezer
vereeniging tot gevolg zou hebben gehad,
dat het nationale Duitschland, de na
tionale leider en de regeeringen op een
onverantwoordelijke onwaarachtige wijze
in het bijzonder in de buitenlandsche pers
zou zijn geschaad. Overigens heeft de Thü-
ringsche regeering opdracht gegeven dat
alle burgemeesters die tot de S.D.P. behoo-
ren tot uader order van hun politiebe-
voegdheden moeten worden ontheven. Bo
vendien zijn de in Thüringen verschijnen
de S D bladen voor den duur van 14 da
gen. d.w.z van 6 tot en met 19 Maart,
verboden
BERLIJN 0 Maart. (Wolff). Reeds lang
voor den oorlog stond Berlijn bekend als
eer, „Rooöe Stad"
Sedere 1918 heeft de gemeenteraad steeds
een meerderheid van Soc -Dern en com
munisten gehad.
Thans hebben echter de burgerlijke par
tijen tezamen met de Nationaal-Soclaiis-
ten de meerderheid de Roode partijen"
behaalden ongeveer 45". van het totaa'.
aanta! stemmen.
BERLIJN 6 Maart, iWolff). In regee-
rings-kringen is men zeer tevreden over
den uitslag van de verkiezingen, welke
grootendeels worden toegeschreven aan
den persoonlijken invloed van den Rijks
kanselier.
Van welingelichte zijde wordt vernomen
dat geen wijziging in de regeering zal wor
den gebracht zooals trouwens reeds voor
de verkiezingen is verklaard.
BERLIJN 6 Maart iV.D.) Morgen zal het
Rijkskabinet bijeen komen om evenals de
Pruisische regeëring zijn standpunt te
bepalen nopens het resultaat der verkie-
gen Volgens de grondwet moet een nieuw
gekozen Rijksdag op zi.in laatst 30 dagen
na de verkiezingen in dit geval dus op 4
April bijeen komen De datum voor bij
eenroepen hangt af van het officieele on
derzoek naar de verkiezingsuitslagen waar
mede eeniee daeen gemoeid zijn De bij
eenroeping za! zoo spoedig mogelijk ge
schieden. zoo mogelijk op 1 Am'il De Na-
tionaal-Socialistische afgevaardigde gene
raal Litzmann die 83 jaar oud is zal weer
ouderdoms-president van den nieuwen
Rijksdag zijn, evenals van den Pruisischen
Landdag
BERLIJN. 6 Maart. (V. D.) De S. D.
Landdag-afgevaardigde en redacteur van
de Vorwarts Erich Kuttner werd Zater
dagmiddag door de politie naar net hoofd
bureau overgebracht waar hij aan een
nauwkeurig verhoor werd onderworpen.
In den loop van den avond werd hij
weer op vrije voeïüh gesteld.
BERLIJN. 6 Maart iV. D.). Aan het
hcofd der door de N.S.D.A.P in den Rijks
dag gekomen mannen staat Rijkskanselier
Adolf Hitler Dan volgen de Rijksminis
ters Frick en Göring, terwijl voorts geko
zen zijn o.m. generaal Von Epp. Alfred
Rosenberg, Graaf Reventlow. Dr. Goeb-
bels, Dr. Frank, Staatsminister Klagges,
de politiepresident van Berlijn von Levet-
zow. Prins August Wilhelm van Pruisen,
Kube, voorts voor het striidfront Zwart-
Wit-Rooö, Von Papen, Dr Hugenberg,
Seldte. Dr. von Wintersfeld. Dr Quaatz,
Frelherr von Freytag-Loringhofen. Dr.
Oberhofen, staatssecretaris Dr Bang.
Voor de Duitsche Volkspartij komen te
rug Dr. Dingeldey en Dr. Hugo. Voor het
Centrum Dr. Bruening Dr Kaas. Dr Ste-
gerwald. Dr. Wirth. en Dr Vockel.
Voor de Beiersche Volkspartij o.m Dr.
Leicht, terwijl voor de S.PD. gekozen zijn
Wels, Crispijn. Dr. Breitscheid en Hilfer-
ding. Tenslotte komen voor de K.P.D te
rug Thaelmann, Pieck en Remmele
LONDEN. G Mrt. IVD.I. De groote
overwinning van het Nationale Duitsch
land bij de verkiezingen wordt in de En-
gelsche bladen op in het oog springende
plaatsen vermeld.
De „Daily Express" schrijft: Een grooter
Duitschland dan de wereld ooit heeft
aanschouwd zal worden opgebouwd."
Overal wordt gewezen op de groote
overwinning der nationaal-socialisten.
Bijzonder verbaasd is de pers over het
succes der nationaal-socialisten in Beie
ren, daar men tot nu toe steeds sensatio-
neele geruchten opving betreffende de
vijandige houding van Bieren tegen Hitier
en de Rijksregeering. De overwinning dei-
nationale regeering wordt door de „Daily
Telegraph" een verschuiving naar rechts
genoemd. Het is duidelijk, dat de com
munisten bij duizenden zijn overgegaan
tot de nationaal-socialisten.
De ..Beaverbrook-pers" schrijft. dat
Duitschland bij een kiezersopkomst als
nimmer tevoren beslist heeft of het door
Hitier en zijn bondgenooten zal worden
geleid of niet. De „Daijy Mail" wijdt in
het bijzonder op de verovering van het
Een radio-foto van de plechtige overdracht van het presidentschap der Vereen.
Staten De president van het Opperste Gerechtshof, Hughes ilinks) neemt Roose
velt. rechts, den eed af. In het middenziet men den voormaligen pres. Hoover.
sociaal-democratische en communistische
bolwerk Hamburg. Dit feit is van een
grootere beteekenis dan het geheele re
sultaat der verkiezingen.
In de berichten uit Berlijn wordt er op
gewezen, dat de nationale regeering than?
een meerderheid van het Duitsche volk
achter zich heeft en daarmede vast en
onaantastbaar in het zadel zit.
Zelft de bladen van links erkennen de
overwinning der nationaal-socialisten en
van het strijdfront Zwart-Wit-Rood.
PARIJS. 6 Maart. (V.D.i De overwinning
der nationaal socialisten bij de verkiezin
gen in Duitschland heeft niet nagelaten
indruk te maken op de Fransche openbare
meening. De portée van het verkiezings
resultaat wordt door de Parijsche bladen
onderstreept.
Echo de Paris" spreekt van een triomf
en een eclatante overwinning van Hitier.
De linkerzijde, aldus het blad is glorlus en
definitief verslagen. Het blad constateert
voorts dat Berlijn in rust en vroolljkheid
heeft gekozen.
De Berlijnsche berichtgever van het
..Journal" verklaart, o.m. Duitschland
toont ons vandaag een onopgesmukt ge
zicht en men moet werkelijk onbekwaam
worden geacht de juiste beteekenis van
deze verkiezing te begrijpen als men er
zich geen rekenschap van zou geven dat
men staat tegenover een nationalistisch
blok. dat bestaat uit verschillende volks-
deelen. doch homogeen is omdat het be
zield is door dezelfde idealen.
Het ..Petit Journal" zegt o.m.: de regee-
ringscoalitie heeft niet het groote succes
geboekt dat zij heeft verwacht en daarom
kan het het constutioneele probleem niet
oplossen zonder steun te zoeken.
De .Petit Parisien" schrijft o.m.: Alles is
gedaan onr het evrkiezingsresultaat dit
maal zoo effectief mogelijk te doen zijn.
Onder deze omstandigheden laat de uitslag
der verkiezing geen twijfel over
De „Republique". het orgaan, dat nauwe
relaties onderhoudt met den linkervleugel
der radicaal-socialisten verklaart o.m.:
sinds acht dagen is Duitschland een revo-
lutionnaire periode ingetreden. Sinds den,
brand in het Rijksdaggebouw hebben de
gebeurtenissen zich zoo snel ontwikkeld,
dat de verkiezing van gisteren slechts de
beteekenis heeft van een episode in den
strijd om de consolideering der nieuwe
dictatuur. Hitler kan thans de constitu-
tioneele legaliteit in acht nemen en óf
met de Duitsch-Nationalen óf met het
Centrum regeeren. In Duitschland zijn
volgens het blad nog drie krachten die
mee tellen: De Nationaal-socialisten. de
Stahlhelm en de Rijksweer. Een conflict
tusschen cle beide deelen van de Duitsche
rechterzijde zou burgeroorlog beteekenen.
In dit geval zou de Rijksweer den doorslag
geven. Ten aanzien van het feit dat de
buitenlandsche politiek der nieuwe regee
ring nog niet nauwkeurig is vast te stel
len, behoudt Frankrijk zich zooals tot nu
toe koelbloedigheid voor Het wénscht
tegenover de Duitschers de politiek voort
te zetten van een goeden buur, zooals
Roosevelt deze in ziin gisteren gehouden
redevoering zoo gelukkig heeft gedefi
nieerd. Maar de onverwachte ontwikkeling
der Rijkspolitiek heeft ln de meeste lan
den. zooals zulks door de commentaren in
de wereldpers wordt bewezen, een echo
doen klinken welke parallel is aan de
Fransche echo. Het commentaar der
„République" komt van den radlcaal-
socialistischen politicus Pfeiffer, die sinds
kort behoort tot de straf van Daladier.
De socialistische „Populaire" spreekt
van Rijksdagverkiezingen onder natlonaal-
socialistische terreur
I BURGEMEESTER CERMAK OVERLEDK C1TE
Kon
MIAMI, 6 Maart (Reuter) De burg
meester van Chicago Cermak, die gewoi
werd bij den aanslag op Roosevelt is ove
leden
Burgemeester Cermak.
DE ONTWAPENING.
LONDEN, 6 Maart (V.-D.) Met b
oog op de urgentie der ontwapening
kwesties heeft de Kabinets-commiss
voor ontwapening gisteren een confereni
gehouden onder leiding van MacDonsl
Het verluidt dat MacDonaid en Stal
reeds ongeveer midden dezer week na
Geneve zullen gaan. maar dat de juii
datum afhangt van Daladier. Volgens
„Times" zou MacDonaid ook ter spra
brengen het Internationaal uitvoerverb^ttid:
van wapenen naar 't Verre Oosten,
politieke kringen te Londen hoopt mi
dat het misschien wel zal lukken Muss
iini te bewegen naar Genève te gaan.
DE STRIJD IN HET VERRE OOSTEN
LONDEN, 6 Maart (V.-D.) Volgei
een bericht uit Tokio beheerschen de Ji
panners 7 torens van de groote muur. H
ligt niet in het voornemen verder op
rukken
TOKIO- 6 Maart Gemeld wordt d
het Japansche ministerie van Bultenlan
sche Zaken de officieele verklaring b
treffende het uittreden van Japan uit i< ich't
Volkenbond voorbereidt. Op 8 Maart J de
de verklaring aan het kabinet wordi lend
voorgelegd en worden doorgezonden na id
den geheimen raad. Onder deze omsta! Bo
öigheden verwacht men dat op 20 Maa i z
aan den Volkenbond zal worden berich ia ei
dat Japan uit den Volkenbond treedt. n!aa
ss
rd
Hl.
E
ei#
lag
b
ais
aai
10
DE AMERIKAANSCHE
BANKMOEILIJKHEDElj
NEW-YORK, 6 Maart (V.D.). J
Volgens een bericht uit San Juan hat
de gouverneur van Porto Rico bank? Be,
cantledagen gegeven t.m. Woensdag.
autoriteiten hebben de uitgifte
noodgeld in voorbereiding.
De autoriteiten op de Phllipprijzen hope
dat niet zal behoeven te worden overge
gaan tot het nemen van noodmaatregel
I|
IW
OVERSTROOMINGEN OP PORTO BIC
SAN JUAN, (Porto Rico) 5 Maart (Reu»
De stad Mayaguez is door den rM
Yaguez overstroomd.
Twintig personen zijn om het leven
komen.
erm
denm
HEI
jedei
ffiste
jste
n-act
tige.
dost
Hik
Zeifd
dej
jroo
ran
bid)
|M
[in n
en
I d<
de w
Eilai
fcorsc
e<
or
rert
rwar
Scar
Of
W(
d(
■bij
lis
type
Pk
n«
thla
I
.WA
ÜCE
UAA
har
IDE
ter
All
Leden van liet Duitsche kabinet bij dc uitoefening van hun stemplicht. Van links naar rechts: Minister van Economische
Zaken en Voedselvoorziening Hugenberg voor het stemlokaal; Rijkspresident Von Hindenburg en Staatssecretaris dr. Meinz-
ner (in de deur) bij het verlaten van hun stemlokaal. Vice-Rijkskanselier Von PappenRijksweerminlster. Generaal Von
Blomberg verlaat met zijn dochter het stemlokaal.
8-ïl
