A. R. Partij Kamerkieskring Leiden. VRIJDAG 24 FEBRUARI 1933 No. 22373 leidsch Crisis-Comité. STADSNIEUWS. Politieke rede van Dr. H. Colijn. Het voornaamste Nieuws van heden. j3«te Jaarcanp EIDSCH DAGBLAD DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN PRIJS DER ADVERTENTIEN ner .egel voor advertentlëD uit Lelden en plaatsen f agentschappen vaD ons Blad gevestigd zijn Voor alle fre aJvertentlër 35 Cts per regel Kleine Advertentlën lullend OIJ vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts. ken maximum aantal woorden van 30 Lso volgens postrecht Voor eventueele opzending van |ven 10 Cts porto te Betalen - Bewijsnummer 5 Cts Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor Directie en Administratie 2500 Redactie 1507. Postchèque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54. PRIJS DEZER COURANT:' Voor Lelden per 3 maanden 1.2.35; per week t. 0.18 Bulten Lelden, waar agenten gevestigd zijn, per week „0.18 Franco per post f. 2.35 portokosten. timmer bestaat uit VIER Blade* EERSTE BLAD. POSTGIRO No 188690. In ontvingen wij per kas: nasium f20. BEROEPEN. |Geref. Gemeente alhier heeft een uitgebracht op ds. A. de Blois uit fend. FIER K. H. JUNG TACHTIG JAAR. ïn hoopt de heer K. H. Jung wo- Leliestraat 59. zijn 80sten verjaar- i vieren De heer Jung is gedurende [dan 40 jaren in 'sRijksdienst ge- oa. als hoofdonderwijzer van de bij- gevangenissen. werkinrichtingen |)Voedingsgestichten te Hoorn Veen- Alkmaar De Kruisberg en te Sche ien. Nadat de heer Jung op 70-jari- pftijd werd gepensionneerd bleef hij jaar verbonden aan de afdeeling Jnderwijs te 's-Gravenhage en ook [nog schenkt na 64 jaren van onaf- len arbeid de alleszins welverdiende |den krassen heer geen bevrediging i grondslagen der huidige kinderwet mede door hem 'gelegd zijn geeft iidelijk bewijs van den veelomvatten- fbeid door hem verricht In verband Iroevige familie-omstandigheden zal Ter jaardag op de meest eenvoudige borden gevierd. TOT BEV. DER BOUWKUNST. luserie over de Groote Havenbrug. de 246e vergadering ging vooraf een xeschouwing van een serie litho's Ie Zuiderzeewerken, welwillend afge- I door den heer A. J. Turion. Ivoorziter, de heer C. Kiljan opende lergadering met een woord van wei- lot de vele belangstellenden en gaf, I de notulen waren goedgekeurd, het i aan den spreker voor dezen avond, leer C. P. A. Minderhoud, Bouwkun- Lhier, die tot onderwerp had gekozen: |erie over de Groote Havenbrug te tl. Dit is, zoo schrijft ons de secre- [de heer Fred A. Wempe, een rol- Debrug, d.w.z. een brug, welke vol- patisch werkt en niet enkel opslaat, ook tijdens het omhooggaan een flink achteruitgaat, waardoor het openen beer sneller gaat. i de hand van een serie lichtbeelden fverklaard hoe moeilijk het was het kaande verkeer om te leggen en hoe bodbruggen over Oude Vest en Oude fcngracht plus nog een pontveertje in lerengracht, hierin moesten voorzien. beleefden de aanwezigen hier den pen bouw van de twee landhoofden; [lders met de daarin aanwezige ma- voor het drijfwerk: den bovenbouw klap, te veel om te noemen, irdoor kregen de aanwezigen een Icht van wat er aan die schijnbaar tadige Havenbrug, ook vooral Onder is, is verwerkt. zenden kilogrammen ijzer en meer 1000 M3 beton zijn er noodig geweest lt gevaarte tot stand te brengen. Het lier te ver voeren alle cijfers te me- iren. tel zij hier vermeld, dat de totale [kosten van de brug en verbetering 1 hebben bedragen pl.m. f240.000. plotte liet spreker door middel van iroote serie foto's het verloop van dit |aog eens zien. i stevig applaus bewees, dat des hee- Pïinderhouds voordracht was ingesla- |De voorzitter betuigde den snreker Ins de vergaderingen zijn dank. Nadat fieuw lid was aangenomen, deelde de —Jitter mede dat het bestuur zich als heeft geconstitueerd: C. Kiljan, voor- J. A. Verhoog, vice-voorzitter: Fred Sr., secretaris; A. J. Turion, ^■jngmeester; C. A. P. Minderhoud. 2? Secundus. HHde rondvraag zeide de heer Jac. pond, het te betreuren, dat er vaak pingen zoo weinig belangstelling is. j werkt ontmoedigend op het Bestuur I ook voor snrekers zeer onaangenaam, i tot meerder bezoek te geraken, deed pr een drietal voorstellen aan de I van prooagandistischen aard. die I het Bestuur gaarne werden overge- F1} De voorzitter deelde nog mede, pit zelfde punt ook in de Bestuurs- gfcring was behandeld en men reeds pn had circulaires te zenden aan die waarvan men veronderstelt, dat *cnikt zijn en lust hehben om Lid v. IWKunst" te worden. Er wordt dus aa~ Nadat de voorzitter noer had toe- ui de vol eend e vergadering Dlan- - gillen indienen voor de zomer-ex- sloot de heer Kiljan deze welge- :de vergadering. OVERWELDIGENDE BELANGSTELLING. Onder- overweldigend groote belangstel ling heeft gisteravond voor den Kamer kieskring Leiden der Anti-Revolutionaire partij in de Stadsgehoorzaal dr. H. Colijn, minister van Staat een politieke rede ge houden. Zooals gezegd was de belangstel ling voor deze vergadering enorm groot, zoodat behalve de groote zaal ook de foyer geheel gevuld was en stoelen moesten wor den bijgezet. In totaal werden door de kiesvereeni- ging ruim 1650 toegangskaarten uitgereikt, terwijl daarenboven nog 2400 aanvragen om toelating moesten worden terzijde gelegd! Reeds ver voor het aanvangsuur van achten wachtten de kaart-bezitters in een lange file op de Breestraat de opening der zaaldeuren af. Autobussen uit de omliggende gemeen ten brachten steeds nieuwe gegadigden; kortom het was een drukte van belang. Het podium in de groote zaal was met bloemen en nationale vlaggen versierd. Onder de aanwezigen merkten wij o.a. op den burgemeester mr. van de Sande Bakhuyzen en de wethouders Splinter en Goslinga, zoomede het Eerste Kamerlid, mr. P. E. Briët. Nadat dr. Colijn een kort welkomst woord had gesproken in den foyer, betrad hij de groote zaal, waar hij met een ovatie en het zingen van twee coupletten van het Wilhelmus werd ontvangen. De voorzitter van den kieskring Leiden, de heer Nieuwenhuizen uit Zegwaart, liet vervolgens zingen Ps. 97 1 en 7, opende met gebed, las Psalm 24 en heette daarna allen hartelijk welkom. Spr. wees erop, dat hedenavond niet dr. Colijn in het brand punt der belangstelling moet staan, doch God de Heer. die dr Colijn als Zijn instru ment ter verheerlijking van Zijn naam wil gebruiken. Na een korte uitweiding over God's souvereiniteit als het primaire anti revolutionaire beginsel, richtte spr. zich tot dr. Colijn, wien hij hoopte in de toe komst ook nog eens in zijn kwaliteit van Excellentie te mogen begroeten (applaus). Hierna verkreeg dr Colijn het woord, bij zijn verschijning op den katheder ander maal met luid applaus en gejuich begroet. Dr. H. Colijn. Terwijl om ons heen, aldus spr., in heel de wereld de tegenstellingen zich op alar- meerende wijze toespitsen, wordt op ons een beroep gedaan om straks weer ter stembus te gaan en daar te getuigen, wat wij begeeren in het bestuur van land en volk. Uit het verre Oosten komen klanken, die van oorlog spreken. In Europa zien wij de vorming van allerlei Statengroepeeringen, die. hoe goed bedoeld wellicht, toch de spanningen- doen toenemen In meer dan één zien wij de machteloosheid van het parlementaire systeem en een streven naar de dictatuur optreden. Daarnaast komen allerlei economische spanningen. Ook hier in Nederland veel zorg en druk op economisch gebied, ook hier verschijn selen. als voor eenige weken in Indië plaats hadden en die de vraag doen rijzen: Waar gaan wij heen? En dan t,en slotte de plot seling uitgebroken politieke crisis, waar van spr niet veel wilde zeggen. Het ging om stilstand of normale voortgang, in zoo verre dit mogelijk was. van het parlemen taire leven Het is niet waarschijnlijk dat indien het kabinet was afgetreden ernstige mannen te vinden zouden zijn geweest voor de regeeringstaak. Een langgerekte crisis zou het gevolg geweest zijn. Bij de nu gekozen oplossing zullen de begrootingen, die in de Tweede Kamer waren afgedaan ook in de Eerste Kamer kunnen worden behandeld Ook spoedeischende dingen zullen kunnen wor den aan de orde gesteld En men kan ook niet genoeg waarde hechtpn aan het feit. dat het nu in Mei optredende kabinet vier maanden tijd heeft, om zijn plannen nauwgezet te overwegen vóór het er in September mee voor de Kamer komt. De Kamerontbinding brengt ook eenige moei lijkheid mee, doch die is te overwinnen. De inzet voor de verkiezingen is in April voor de a.-r. dezelfde als hij in Juni zou zijn. Hij is te vinden in het verkiezings program, zoowel als in het manifest, Za terdag tot het volk gericht. Er wordi een sterke regeering gevraagd, een Kamer, be kwaam en willig mee te werken tot het saneeren onzer ontredderde financiën, om mee te werken aan de bestrijding van het euvel der werkloosheid, een Kamer, bereid zich te laten leiden door de eeuwige be ginselen. Op breede wijze tekst en uitleg te geven van wat er in de komende vierjarige pe riode zal moeten geschieden, als men bij vroegere verkiezingen gewoon was, is thans onmogelijk. Ook reeds in 1929 is dat uit gesproken. reeds toen wist men. dat de Kamer zou zijn een crisiskamer, de regee ring een crisiskabinet. - Zonder zoo pessimistisch te zijn als de Engelsche minister, van financiën, die ver wacht, dat we nog wel tien jaar in de crisisomstandigheden zullen zitten, zullen we toch moeten erkennen, dat de komende periode door de crisis beheerscht zal worden. Daarom kan en wil spr. slechts eenige groote richtlijnen aangeven, niet anders, en slechts een toelichting geven op enkele programpunten. De eisch van ons manifest is, dat alles moet worden gedaan om de gezagsonder mijnende invloeden met beslistheid te wederstaal! Wat in Indië is voorgevallen en niet minder de wijze, waarop deze ge beurtenis hier te lande door bepaalde groepen onzer bevolking is ontvangen, dit wijst op een diep verval. En dit wel hier om, wijl we hier niet te doen hebben met een incident, maar met een symptoom, een kenmerkend verschijnsel Aan een generale schoonmaak bestaat groote be hoefte (applaus) Niet alleen bij de mui tende bemanning, maar evenzeer bij hen, die het verzet niet hebben zien aankomen, en ten deele bij hen, die niet voldoende kracht bezaten om dt muiterij tegen te gaan, toen ze uitgebroken was. Ons stand punt is. dat openbaar verzet tegen de overheid volstrekt onduldöaar is. Met één uitzondering slechts, n.l. dat men Gode meer moet gehoorzamen dan den mensch. Naar onze overtuiging heeft de Regee ring niet anders kunnen doen dan ze ge daan heeft. Wij hebben kunnen lezen, hoe er door de muiters zelfs op de officieren geschoten is, en hoe de muiters het gezag hebben weerstaan, ook nadat zesmaal ge waarschuwd was. Toen heeft de overheid haar gezag met geweld gehandhaafd En ik wensch, aldus spr., de regeering in deze vergadering daarvoor openlijk dank te brengen (applaus). Daarmede is de taak der overheid even wel niet af. Er zal een grondige zuivering moeten komen van boven zoowel als van beneden. Gezocht zal moeten worden naai de oorzaak, dat de gezagsidee zoo onder mijnd is kunnen worden. Onderzocht zal moeten worden, hoe het mogelijk is, dat officieren zoo weifelachtig waren, hoe het zoover kon komen, dat het sein voor het gebed kon worden beantwoord met het zingen van de Internationale. Grondig onderzoek zal noodig zijn, op dat wij het allen weer leeren verstaan, dat de overheid waardeloos zou zijn voor haar hoogste taak: de bescherming van de al- gemeene belangen, als ze mocht wijken voor een handjevol van haar eigen gezags- handhavers En voor die andere taak: de rust. die art. 36 van de Ned. geloofsbelij denis vraagt. Maar hierbij wil spr. ook waarschuwen tegen het roepen om sterker gezag en willekeur, daartegen moet ook verzet uit gaan. Het volk heeft grondrechten verworven waarvan wij niet afstand willen doen. Met een pennestreek wenschen wij de vrijheid van het woord en het recht van vereeni- ging niet afgeschaft te zien. Maar dat recht heeft grenzen. En daarom moeten wij er terdege op passen, dat wij niet omvallen naar uiterst rechts, waar wel orde heerscht, maar geen vrijheid, noch naar uiterst links, want daar is noeh orde, noch vrijheid (applaus). Spr. deed een beroep op de kiezers om een volksvertegenwoordiging te kiezen, welke een volksvertegenwoordiging wil zijn, maar ook niet meer dan dat. Dan alleen zal het mogelijk zijn. een regeering samen te stellen, die ook werke lijk tot regeeren in staat is. In de ontredderde financiën weer orde te brengen is het tweede punt van ons manifest. Wat wij in het individueele huis gezin als noodig achten, die eisch wordt al te zeer vergeter, in het publieke huishou den. En waarom moet die eisch nu worden gesteld? Omdat de overheid verplicht is te leenen voor vele uitgaven in verband met de crisis Maar daarvoor is crediet noodig. I Wanneer de overheid niet meer zou kun nen leenen, zou al het crisiswerk ineen zakken. Daarom is het zoo noodig, dat er evenwicht kome in de gewone middelen en uitgaven van den staat. Op de eerste plaats door inperking van uitgaven; eerst als het allernoodzakelijkst is door verhooging der belastingen, Het totale inkomen van ons volk is met 40 procent gedaald, maar in de publieke orga nen leven we ten naaste bij alsof we nog op het peil van 100 stonden. Het leven der publieke organen moet in evenwicht wor den gebracht met het verminderd draag vermogen. En ten tweede, omdat de toestand ern stiger is dan men denkt. Er was het vorig jaar een tekort geraamd van 150 millioen dat niet geheel is weggewerkt. En nu reeds kan men zeggen, dat de begrooting van 1934 een tekort van minstens 120 millioen zal aanwijzen. Het is niet gemakkelijk daarvoor de middelen te vinden. Door belastingverhooging alleen is zulks niet mogelijk, wil de generatie, die nu leeft, het bezit der natie aantasten, dat niet haar bezit alleen is; zooals Kuyper al vijftig jaar geleden heeft gezegd. Opheffing van ons economisch leven uit het verval, waarin het is geraakt is het derde punt van ons manifest. De voor naamste oorzaak hiervan ziet spr. in de economische verschuivingen van de laat ste twintig jaar in de wereld. Hoe zag er de wereld uit voor 1914? Er waren twee industrieele centra Amerika en West- Europa. Amerika zorgde in hoofdzaak voor zich zelf Heel Azië, Australië, Afrika en het meerendeel der landen van Zuid- Amerika betrokken hun industrieele pro ducten uit West-Europa. Dat was evenwei een onzekere basis. Het zwakke punt lag hierin, dat men er van uitging dat die toestand voor altijd zou blijven. Toen de oorlog voorbij was was Europa vele markten blijvend kwijt geraakt. En de ons omliggende landen begonnen de pro ducten welke wij tot nu toe hadden inge voerd zelf te produceeren. Onze scheep vaart kreeg daardoor minder emplooi Onze binnenvaart en Rijnvaart en onze spoor wegen hebben sterk geleden van die ver minderde uitwisseling van goederen. Dit verloop heeft spr. zien aankomen. In Nov. 1922 heeft spr in de Staten Generaal ge zegd dat we te doen hadden met een structueele crisis, welke verband houdt met de economische verbouwing. Van 1927 heeft spr. geholpen door eenige Engelsche economisten doorloopend getracht de we reld ie overtuigen van dit standpunt; in 1931 heeft hij de moeilijke omstandigheden voorspeld die er inderdaad ook zijn geko men: ineenstorting van Oostenrijk, devle- zenregeling in Duitschland. de val van het pond. De wereld is evenwel voortgehold op den ingeslagen weg die naar een catastrophe voeren moet. Alleen langs den weg van toename van ruilverkeer kan van welvaart weer worden gesproken. Nog steeds vormt het vrije handelsverkeer het „primum ve- rum" van alle economische politiek Maar daarnaast moet worden gezorgd dal onze bronnen van volkswelvaart zoo krachtig mogelijk in stand worden gehouden. Daar voor hebben wij evenwel geen patent-op lossing. Dit alleen kan ik zeggen, aldus spr. dat wijl met groote mate van zekerheid in de Nederl bodemcultuur een zekere omstel- ling noodig zal zijn, de steun daarop moet gericht zijn, dat die omvorming wordt aan gemoedigd en mogelijk gemaakt. Het vierde punt uit het manifest betreft de werkloosheid. Daarop moet een aanval worden gedaan. Zoover mogelijk moet die geesei worden teruggedrongen. Spr. zegt dit niet alleen met het oog op de finan- cieeie gevolgen. Het voornaamste is de mo- reele kant der werkloosheid. Denk u eens in. wat het beteekent dat men van den knapenleeftijd door de jongelingsjaren tot den volwassen leeftijd toe nooit eenige werkgelegenheid heeft gehad en steeds tot werkloosheid zal zijn gedoemd. In dit verband op de eerste plaats een woord tot de arbeiders n.l. om te beden ken, dat de grootste loonsverlaging welke hen treffen kan deze is dat de bedrijven moeten worden gesloten en zij daardoor werkloos worden. Het is nog de vraag hoe lang wij met dezen steun zullen kunnen doorgaan. Zeker is. dat als er een Daar honderd duizend bijkomen dit zeker niet het geval zal zijn. Daarom is het. noodig voor de arbeiders om te bedenken, dat loonsverlaging is te aanvaarden wanneer deze onafwendbaar is. De absorbeering van de werkloozen moet plaats hebben door de bedrijven, en die kunnen alleen in stand blijven als er af zetmogelijkheid is en deze hangt weer van de prijzen af. Ook een woord tot de werkgevers. Onze arbeiders zijn er in geslaagd de laatste dertig jaar hun positie te verbeteren. Hun welvaart is altijd nog maar een bescheiden welvaart. En spr. kan zich indenken, dat in het arbeidershart vrees komt voor den terugkeer van den toestand van dertig jaar geleden De werkgevers hebben de psyche der ar beiders te verstaan in begrijpend medele ven en richtig overleg. Voor zoover langs dien weg het niet mogelijk blijkt een be langrijk deel weer in het bedrijfsleven te brengen zal de overheid groote werken in werkverschaffing moeten laten uitvoeren Spr denkt hierbij aan de overbrugging onzer groote rivieren verbetering van het wegennet en de verdere inpoldering van de Zuiderzee. BINNENLAND Aansluiting van alle beroepsmilitairen bij vereenigingen op sociaal-democrati- schen grondslag door den minister van Defensie verboden. (Laatste Berichten, Ie Blad.) Ingediend is een wetsontwerp tot wijzi ging van de Drankwet (Binnenland 4e BI.) Vorming van een RJ£. democratisch front (Binnenland, 4e Blad). Jaarvergadering te Utrecht van dc Staatk. Geref. Partij (Binnenland, 4e Bi.) Vijftien spelers aangewezen, waaruit het Nederlandsch voetbalelftal zai worden samengesteld; Adam speelt niet mee (Sport, 3e Blad). BUITENLAND Stemmingen ter Ontwapeningsconfe rentie (Buitenl., Ie Blad). Naar Japan's uittreden uit den Volken bond (Buitenl. en Tel., Ie Blad). De verkiezingscampagne in Duitschland (Buitenl., 4e Blad). Japansche pogingen Russische bases te vernielen? (Buitenl. Gemengd, 3e Blad). Onverwachte wending in het geval Hirtenberg (Buitenl, 4e Blad). Het manifest vraagt ten slotte dat bij alle maatregelen zal rekening worden ge houden met den Christelij ken eisch van sociale gerechtigheid opdat de druk niet ruste op de arbeiders boeren middenstand alleen, doch zoo gelijkmatig mogelijk verdeeld worde over alle groepen des volks. Dat kan alleen, als men zich in zijn re- geerbeleid laat leiden door vaste beginse len. Hebben we dat niet dan vallen we ten prooi aan alle vormen van lichtgeioovie- heid betuigen we eerbied aan alle door menschen uitgedachte systemen ais socia lisatie. technocratie of hoe ze heeten mogen. Slechts als we bereid zijn ons in het staatkundige en maatschappelijke te laten leiden door de eeuwige beginselen, waarop onze heele Nederlandsche cultuur is ge bouwd. leeren we den druk verdragen. Die beginselen, ze heffen den druk niet op. maar leeren hem wel verdragen en lee ren ook. hoe hem te verzacht. En die be ginselen roepen ook nog rijke historische herinneringen bij ons wakker uit 't don kere jaar 1573 toen alles verloren scheen, nergens geen redding meer werd gezien en toen 10°/o der bevolking de overige 90°/» wist mee te sleeoen en het schip van staat in veilige haven bracht Na een kort slotwoord van den heer Nieuwenhuizen zong de zaal ..Halleluja, eeuwig dank en eere" waarna dr. Colijn voorging in dankgebed. De aanwezigen zongen den leider ten slotte de zegenbede uit Psalm 134 toe. Een in de zaal gehouden collecte bracht ruim f. 300 op. DENNENHEUVEL. De jaarvergadering. Gisteravond hield de afdeeling Leiden van de Vereeniging tot exploitatie van Herstellingsoorden en Sanatoria voor Han dels- en Kantoorbedienden, Handelsreizi gers en Handelsagenten „Dennenheuvel" haar jaarlijksche algemeene vergadering in hotel „Den Burcht" alhier. Te ruim 8 uur opende de voorzitter, de heer Joh. Brouwer, de vergadering met een kort welkomstwoord. Na voorlezing der notulen welke onver anderd werden goedgekeurd, bracht de se cretaris. de heer F. W. Kooning, verslag uit over den toestand en de werkzaamheden in het afgeloopen vereenigingsjaar. Aan dit verslag ontleenen wij, dat het aantal contribuanten in 1932 van 79 steeg tot 94; een stijging, welke den algemeenen economischen toestand ln aanmerking ge nomen bevredigend kan worden ge noemd. Het bestuur ondervindt echter zeer weinig steun van de leden, waardoor de groei der afdeeling niet zoo snel gaat als juist in deze tijden noodig is. Het verslag besluit met een aansporing tot eendrach tige samenwerking. De rekening en verantwoording van den penningmeester, den heer D. C. Noll, werd goedgekeurd en den functionaris dank ge bracht voor zijn financieel beheer. Tot opvolgster van den penningmeester, die door drukke bezigheden zijn functie moest neerleggen, werd gekozen. Mej. B. C. van Halderen. Met enkele goed gekozen woorden bracht de voorzitter den scheidenden penning meester dank voor de belangrijke diensten de afdeeling bewezen. De secretaris, die periodiek aftrad, zag zich met algemeene stemmen herkozen. Met een dringend beroep op de aanwezi gen het bestuur met het ornnaeanda-werk zooveel mogelijk ter ziide te staan sloot de Voorzitter de vereariering met dankzeg ging voor de opkomst.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1933 | | pagina 1