HET KERSTFEEST
n
NUTTIGE KERSTGESCHENKEN
MIOLIH. BERGERS
FIRMA B. DE KLER
„HET HAARDENHUIS"
IVERSE SYMBOLEN EN LEGENDEN
Fa. HOLSWILDER-SARONI
k isÉlö>ris v nr^mÊ-- mi
EEN BOEK
VOOR DE KERST
Doezastraat 19
Telefoon 579
1
ID
REPAREEREN
OVERTREKKEN
101
VLEESCHWARENBEDRIJF
Alleen Haarlemmerstraat 216
VOOR KERSTGESCHENKEN
Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD, Dinsdag 20 December 1932
Vierde Blad
No. 22317
„Kerstmis-Bijlage"
JL ÏIW
NIEUWE RIJN 45 - TELEF. 885 - LEIDEN
KERSTKRANSEN
RICHELIEU-KRANSEN
Y CHOC.-SCHUIM - NOUGATKLOKKEN
GEFARCEERDE KALKOENEN
KIPPEN EN VLEESCHPASTEIEN
PLUMPUDDING 2323
MAARSMANSSTEEG 5
DOI
Geen filialen.
JAN DE NIE ZONEN
Speciale prijzen voor complete Keuken-inrichtingI
'IV«tr i
u
Oude Kersthoutsneden van Albrecht Durer (14711528)
t kan niet worden ontkend, zelfs niet
Christelijke schrijvers, dat het
|stfeest" het feest van Christus' ge-
is ontstaan uit het Joelfeest
hermanen, dat van 22 tot 25 Decem-
jwerd gevierd. Vandaar, dat bijv. in
Hen het Kerstfeest nog altijd Joel-
J genoemd wordt en dat men spreekt
Iden Joelklap, als men in Zweden,
■geschenk, tijdens het Kerstfeest in
I werpt.
i het Zonnefeest der Romeinen, het
5 natalis Solis invici". werd door Ju-
[Caesar vastgesteld op 25 December.
van gebruiken op ons Kerstfeest,
meren nog aan het oude Zonnefeest,
t rood in onze etalages, herinnert aan
>od der zon, de kerstkrans aan het
i den zonnewagen van Apollo. Het
tod is, we volgen hier de onder-
Iers van oude gebruiken, voortgekomen
|de „heidenwegge" of offerkoek. In
eland en Duitschland kende men
feer het Yulever, het kerstmiszwijn, dat
gnerde aan het goudborstige varken
inbursti" waarop Frya of Fro, god
mnneschijn en vruchtbaarheid, reed.
t was Paus Leo de Groote, die opper-
1 der kerk was van 440461, die be-
dat op den 25sten December, het ge-
Rteest van Christus, zou gevierd wor-
I om zooveel mogelijk de heidensche
pikeri den kop in te drukken en te-
te gaan.
i Paus Gregorius de Groote, die van
zetelde op den Heiligen Stoel,
J er sterk op aan, om de heidensche
fuiken te doen overgaan in de gebrui-
Tan het Kerstfeest,
fn heeft langen tijd getwijfeld, of
fstus wel in December is geboren, want
Nieuwe Testament spreekt er van,
i Oostersche en Westersche theologen
Kn, na onderzoekingen der lijsten der
feinsche censoren in Palestina, kunnen
stellen, dat de geboorte van Christus
1 plaats gehad op den 25sten Dec.
I feest duurde eerst vier dagen, later
1 het ingekort tot twee. De eerste dag
gewijd aan Christus' geboorte, de
fde aan den heiligen Stephanus, den
Jten Christelijken martelaar.
[anneer het eerst de kerstboom in ge-
werd genomen, is niet met zeker-
1 te zeggen.
Kt hieraan tal van legenden zijn ver-
Ken, spreekt vanzelf. Een van deze is
I dat het Luther zou zijn geweest, die
het eerst voor zijn kinderen een
Itboom heeft geplaatst. Men vertelt,
hij, op een avond door een licht woud
1 denneboomen ging. De maan scheen
Itooverde een heerlijke stemming over
woud en over de boomen .die met
waren bedekt. Om zijn kinderen
tonnen vertellen van zijn tocht, en om
['an de schoonheid van het woud te
zien, nam hij een kleinen denne-
1 mee naar huis.
e de geschriften van Luther raad-
gt zal niets vinden over den kerst-
N andere legende betreffende den
stboom, is vol poëzie:
R leefde eens, dicht bij een woud, een
T°oner met zijn vrouw en twee kinde-
J' Christlaan en Maria, ze waren arm
ItSh was kun ^ut. een avond'
H1 net stormde, en de sneeuw tegen het
venster werd gejaagd, werd aan de
getikt en een kinderstem vroeg om
Ki n worden. Vol medelijden werd
önd, dat beefde van de koude, toege-
J» gespijsd en verwarmd en Christiaan
zijn bed met het kind te dee-
?ch nauwelijks had men zich ter
'gegeven, of men hoorde een koor
^efiijke stemmen. In de hut kwam
ongekende glans en terwijl de dag-
z^n vrouw en kinderen de deur
raden,
zagen zij een rij van engelen, en
1 ri» a &C11
l^har aennet)oom voor hun huis hingen
it trf geschenken. De daglooner had
iuTpdeke Jezus onderdak verleend.
«e keer,
op Christus' geboortedag, was de
Wenken*8 steeds groen bleef, vol ge-
ifc eJ-n legende is verklaard, waarom
teren 00m als Kerstboom is uit-
ned, we kennen hem beter als
sers r! predikte in 735 onder de
Boen» 11 had "dinig succes. Op
1 Ropric liaa weinig bucucb.
arin h? ?,ag' ginS hjj door bet bosch»
fl Don?t 51 ~,stond' de heilige eik, aan
'u i scwjju, aan wjww
tot to* m Oo Saksers stonden op het
kind aan dien god te offeren.
Hij nam het kind onder zijn hoede, greep
een bijl en velde den grooten eik. De
Saksers stonden verbaasd. Ze verwacht
ten, dat Donar den vermetele zou straf
fen, doch er gebeurde natuurlijk niets.
Toen wees Bonifacius den denneboom
aan en hij zeide: „Uw heilige boom zij
van nu af de dennenboom. Het is de
boom die van den vrede spreekt, want
van zijn hout zijn uw woningen gemaakt.
Hij is het teeken der onsterfelijkheid,
want hij is altijd groen. En hij is de boom
van het Christenkind, want hij wijst met
zijn takken ten hemel".
Populair was de kerstboom in Neder
land, Spanje, Duitschland en Italië. Vol
gens sommigen zou in Frankrijk het ge
bruik van den kerstboom bekend zijn
geworden in den Fransch-Duitschen
oorlog, toen de Duitschers het Kerstfeest
vierden. Doch dat kan niet juist zijn, want
reeds in 1840 had de hertogin Helena van
Orleans, ze was een prinses van Mecklen
burg, in de Tuilleriën een grooten Kerst
boom opgericht, welke dadelijk veel navol
ging vond. Ook keizerin Eugenie richtte,
natuurlijk vóór den oorlog van '70, een
kerstboom op. Men zou kunnen zeggen,
dat de Duitschers den kerstboom in
Frankrijk populairder hebben gemaakt.
Koningin Victoria liet in 1840 een kerst
boom met geschenken opstellen, welke
niet minder dan 10800 gulden kostte
terwijl in 1847 de hertog van Norfolk een
kerstboom deed oprichten, voor de fami
lies van zijn personeel, welke boom met
geschenken een bedrag van f. 60.000
cischte.
Volgens sommigen heeft men het ont
staan van den kerstboom aan het volgende
te danken:
liet was de gewoonte van de geloovigen
in den Kerstnacht kaarsen naar de kerk
mede te nemen, ter eere van het Christus
kind. Ze werden ontstoken en door de
kerkdienaren op ijzeren luchters bevestigd,
welke den vorm van een pyramide had
den. De hoofdzaak werd dus niet de
kerstboom, doch de kaarsen en de kerst
boom moest de luchters voorstellen.
Het staat vrijwel vast, dat in Straats
burg de eerste kerstboom van Duitsch
land werd opgericht, tusschen de jaren
1582 tot 1604.
We lezen in de „Memorabilia":
„Auf Weihnachten richtet man Tan-
nenbaum zu Strassburg in Stuben auf,
Daran „hanchet" man Rosen aus viel-
farbiges Papier, gesnitten Apfel, Zucker".
De gewoonte om in den Kerstnacht een
wieg met het Kindeke Jezus te wiegen, is
al heel oud.
Zoo vindt men nog in het stedelijk
museum te Utrecht een dergelijk wiegje,
en uit een werk van Wallich Syvaerts, dat
in 1604 werd uitgegeven, lezen we: „hoe
men op kersdach een wieghken met een
Beeldeken daarinne, na een cleyn kinde
ken, ligghende in de luyers gefationeert
opt hoch Autaer (van oude kerk te
Utrecht) placht te zetten eende dat
d'ouders hare kinderen met een weighsken
ende schelle in de kereke leyden ende als
de priester oner de misse, het kindeken
op het autaer staende begeste te wieghen
en te singhen: „cia, cia, cia," (kerstlied)
soo vinghen de kinderen voort mede an,
elck dijne kindeken te wieghen ende met
haere schellen, dat de geheele kereke daer
van vervult was."
Onder de wiegeliederen, die gezongen
werden, releveeren we:
„Het quamen dry coninghen uit verre
landen,
Nu wieghen wij, nuweighen wij.
Sy quamen van Ooste, sij quamen van
verre,
Nu wieghen wij, nu wieghen wij."
Men kan zeggen, dat de wieg, waarmede
men in Kerstnacht het Christuskindeke
wiegde, uit de Kerstkribbe is gekomen.
De kribbe, zoo vertelt een Dultsch
schrijver, is het middelpunt, waarom we
ons ontstaan van het Kerstfeest hebben
te danken.
Reeds de eerste Paus, die dit feest in
het Westen invoerde en den 25sten Decem
ber in het jaar 354 te Rome den geboorte
dag van Christus in den krans der kerke
lijke feestdagen liet opnemen, reeds Paus
Liberius gaf aan de kerstkribbe haar eigen
aardige beteekenis. Hij liet omstreeks 360
op den heuvel van Esquillinus (een dei
zeven heuvelen, waarop Rome is gebouwd)
een basiliek oprichten, die hoofdzakelijk
aan het Kerstfeest was gewijd en die ook
een kapel met een kribbe bevatte.
Deze kerk (de Maria met de kribbe werd
in 534 door Paus Sixtus III vernieuwdaan
de jonkvrouw Maria gewijd, kreeg het ge
wijde brood, dat God in de kribbe legde,
daardoor werd de kribbe tot een soort
altaar verheven. Bovendien werden in die
kerk de planken van de oorspronkelijke
kribbe, waarin de Heiland had gelegen,
bewaard. Het kribbe-altaar in de Kerk
Santa Maria Maggiore was het voorbeeld
voor andere kerken, en het gebruik van
de kribbe verbreidde zich geleidelijk. In-
plaats van den eenvoudigen, baksteenen
opbouw van de oude kribben, werden al
spoedig zilveren kribben met kostbare ver
siering gemaakt, zoodat daartegen werd
gepredikt in de vijfde eeuw, omdat de
kribben al te profaan leken. Toen men
eenmaal de kribbe met het kindeke Jezus
had vervaardigd, ging men verder. Weldra
werden om de kribbe allerlei figuren ge
groepeerd.
Onder hen, die aan de kribbe groote
wijding gaven, was ook Franciscus Assisi.
doordien hij kort voor zijn dood f 12261 als
een soort erfenis, het volk de schoonheid
van het feest aantoonde.
In het woud van Greccio richtte hij een
kribbe op liet stroo aanbrengen en in
de kribbe uitschudden en een os en een
ezelin brengen.
In de beschrijving van deze plechtig
heid lezen we:
„De broeders werden geroepen, en het
volk stroomde er bij. In het woud weer
galmden de stemmen en deze eerbied
waardige nacht werd schitterend en
feestelijk gemaakt door ontelbare lichten
en door eenstemmig aangeheven lofzan
gen. De heilige Franciscus stond voor de
kribbe, van geloovige liefde vervuld, en
met tranen in de oogen zong hij het hei
lige evangelie. Toen predikte hij, terwijl
het volk om hem was geschaard, de ge
boorte van den armen Koning, waarbij
hij dan telkens, in diepe vereering, van
het kindje van Bethlehem sprak".
Johannes van Greccio, die. eerst sol
daat, zich had geschaard onder de dicipe-
lcn van Franciscus, heeft vertelt, dat hij
in de kribbe, een goedgevormd, gezond
knaapje heeft zien liggen, dat door Fran
ciscus werd omarmd en uit zijn slaap ge
wekt
De idylle, welke Franciscus van Assisi
in den hei-verlichten nacht deed her
leven, werd nagevolgd gedurende de ge
heele Middeleeuwen en veelvuldig nog in
den nieuwen tijd.
Maar weldra voldeed deze levenlooze
vertooning van de geboorte van Christus
de geloovigen niet meer. Menschen en
menschelijke stommen moeten de betoove-
ring wekken. De stomme stijve poppen
bij de kribbe moesten plaats maken voor
priesters, die prachtig waren gekleed,
priesters, die Maria en Joseph en de her
ders moesten voorstellen, terwijl bij de
kribbe latijnsche beurtzangen werden aan
geheven.
Hier hebben we het begin van de
Kerstmisdrama's, welke uit het feest der
kribbe zich ontwikkelden. Waarschijnlijk
was het Rouaan, waar het eerste Kestmis-
drama werd opgevoerd. In Duitschland
kende men al vroeg deze toenmalige
voorstellingen van het Kerstfeest.
Het Christuskind werd in plaats van in
een steenen kribbe, in een wieg gelegd,
zooals ze in het dagelij ksche leven wordt
gebruikt. Een kinderwijze klonk en men
begon te dansen. Priesters en leeken gaven
elkaar de hand en men danste rondom
den herboren Heer der wereld. In de 16e
eeuw werd de wieg als kinderlijk speel
goed uit de kerk verbannen en het dansen
en zingen om het wiegje afgekeurd. En
zoo langzamerhand werd de kribbe, die
langen tijd naast het altaar een plaats
had gevonden, meer gebruikt bij het hui
selijke kerstfeest, waar ze nog altijd is
te vinden.
Men kan zeggen, dat sinds het tijdperk
der reformatie, de kribbe een plaats in
den familiekring heeft gekregen.
Het volk begon nu de kribben voor het
gezin te maken. Hierbij kwam de volks
kunst tot uiting en wie het Beiersche
Nationaal Museum te München bezoekt,
kan daar een prachtige verzameling van
kribben zien.
De zendelingen hebben het Iee6t dei
UW BOEKHANDEL IS
2322
SPECIAAL-ZAAK IN DAMES- EN KINDER-
TOMPOUCES, HEERENPARAPLUIES
STOKPARAPLUIES EN WANDELSTOKKEN
IN GROOTE SORTEERING
O
O
TELEFOON 2661
Rauwe en gekookte rookworst 30 cent per pond
Leverworst25 cent per pond
Rolham25 cent per pond
Rund- en Varkensgehakt
Gemalen Varkensvet
35 cent per pond
20 cent per pond
Ziet onze étalage en vergelijkt
onze prijzen met andere. Wat wij
leveren is alleen het beste van het
beste (Volledige Prijscourant op
aanvrage).
2345
NAAR
KORT RAPEXBURG 10, TEL. 25 -- HEEKEAGRACIIT 112, TEL. 1540
ZIET ONZE LAGE PRIJZEN! 2.310
