'UDEN HUWELIJKSFEEST
VRIJDAG 25 NOVEMBER 1932
No. 22296
STADSNIEUWS.
MUZIEK.
Het voornaamste Nieuws
van heden.
EIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIEN
I ner regel voor advertentlën uit Leiden en plaatsen
Lentschappen van ons Blad gevestigd zijn Voor alle
fadvertentlën 35 Cts per regel Kleine Advertentlën
Ind bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts.
maximum aantal woorden van 30
volgens postrecht Voor eventueele opzending van
10 Cts porto te betalen Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postchèque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:]
Voor Lelden per 3 maanden f. 2.35; per week t. 0.18
Bulten Lelden, waar agenten gevestigd zijn, per week „0.18
Franco per post f. 2.35 portokosten.
ner bestaat uit ZES bladen
RSTE BLAD.
IV. Tb. BOISSEVAIN.
Irlegenheid van zijn zilveren
nbtsjubileum gehuldigd.
Jvond Is in een der zalen van
In Burcht" ds. W. Th. Boissevain
Jiilieid van zijn 25-jarige ambts
als predikant der Ned. Herv.
gehuldigd door de leden van
(is voor gemeenteleden, de z.g.n.
isevain".
(jileerende voorganger werd het
gesproken door den heer J. de
bs. Boissevain huldigde als leider
ub en als predikant en hem een
onder couvert en een wand-
f Delftsch porselein aanbood.
werd achtereenvolgens het
Jevoerd door dr. J. Riemens als
|mr. P. E. Briët als vriend; dr.
imens het classicaal bestuur en
van Polanen, ouderling en lid
lassicaal bestuur,
op bleef men nog geruimen tijd
Dke stemming bijeen.
Ivond wordt ds. Boisssevain in
kring door zijn collega's gehul-
pvijl hij Zondagavond in de Mare-
gedachtenisrede hoopt uit te
BEWAARSCHOOLONDERWIJS.
pement van den heer De Reede.
De Reede heeft volgend amen-
gediend:
Voorgesteld in art. 22, le lid van
dening, regelende de voorwaar-
|ronder ten behoeve van bijzon-
aarscholen subsidie uit de ge-
wordt verleend het jaartal 1931
gen door 1933.
oelichting wordt gezegd:
Vergadering van 30 Maart 1931 is
„het bijzonder bewaarschool-
Js te subsidieeren op den voet van
riling, hetgeen zal neerkomen op
►ag van f. 50 per leerling en per
gekkende dit subsidie ter vervan-
het thans geldende subsidie."
bomen besluiten te doen ingaan
luari 1931".
Ilsel van subsidieering wordt in
pn de thans voorgestelde verorde-
leel losgelaten en vervangen door
koeding van de exploitatiekosten,
pr die de kosten van het openbaar
[ii'jolonderwijs niet overtreffen,
puwe stelsel brengt de beoordee-
t de vraag wat exploitatiekosten
pel bij de gemeente. Een verwij-
de strijdpunten, die daaruit bij
on lager ondenvijs zijn opgeko-
fee voldoende zijn om de overtui-
Vstigen, dat terugwerkende kracht
niet uitvoerbaar is, vooral om-
beroepsinstantie ontbreekt,
pidisch komt deze vorm van ver-
1 van een sedert bijna twee jaar
•raadsbesluit niet houdbaar voor.
DE A.S. HERDENKING
VAN PRINS WILLEN VAN ORANJE.
De Koningin zal de eerewacht
inspectecren.
Naar wij vernemen heeft H.M. de Ko
ningin zich bereid verklaard de eerewacht
van „Pro Patria" te inspecteeren, welke
op 6 Januari a.s. aan den ingang der Uni
versiteit zal zijn opgesteld ter gelegenheid
van ae tegenwoordigheid der Kon. Familie
bij de herdenking van Prins Willem van
Oranje.
o
TELEPATHISCHE SÉANCE MALOÏTZ.
Gistermiddag zou de bekende Nederland-
sche telepaath Maloitz hier ter stede een
auto-séance houden, waarbij hij een
door eenige journalisten opgestelde ge
heime opdracht zou vervullen.
Helaas de séance werd door de politie
om ons onbekende redenen verboden de
neer Maloïtz verzekerde ons, dat Leiden
de eerste gemeente is, waar zooiets ge
beurt en toen heeft de heer M. in zeer
intiemen kring een voorproefje gegeven
van hetgeen ons Zondagavond te wachten
staat.
Zwaar geblinddoekt, zoodat het volslagen
onmogelijk was, dat er ook maar één
lichtstraaltje tot zijn oogen door drong,
werden hem verschillende paperassen ter
hand gesteld.
De telepaath betastte ze één voor één
en noemde zonder dralen van alle de kleur
van papier, druk- en schrijfinkt: den
soortnaam: perskaart, quitantie, rijbewijs,
imitatie-bankbiljet, briefkaart e.d
Maar daarbij bleef het niet. Zelfs wist
hij te vertellen te wiens name de pers
kaart, het rijbewijs en de quitantie ge
steld waren, den leeftijd van den eigenaar,
kortom met steeds stijgende verbazing
hebben we kennis genomen van de bijzon
dere gaven, welke de heer Molo'itz onge-
twiifeld bezit.
Wij zijn benieuwd naar de andere expe
rimenten, welke hij Zondagavond zal uit
voeren.
BRANDEN.
Gistermiddag omstreeks kwart voor vijf
is door totdusverre onbekende oorzaak,
brand ontstaan in een houten directie
keet, staande achter in aanbouw zijnde
woningen op den hoek van Heerensingel
en Julianastraat, Toen de motorspuit ter
plaatse verscheen en een slang was uitge
legd. bleek de aanzuig-inrichting defect,
zoodat eerst de tweede motorspuit gerequi-
reerd moest worden. Inmiddels bestreed de
brandweer het vuur met een slang op de
waterleiding, doch zij kon niet verhinde
ren. dat het houten gebouwtje geheel uit
brandde- De tweede motorsnuit zorgde voor
de nablussching. De schade wordt ge
raamd oo f. 2500 waarvan slechts een ge
deelte komt ten laste van de aannemers, de
gebroeders V. alhier, die de keet in gebruik
hadden.
Even te voren had de brandweer ten
huize van V. in de Gasstraat een schoor
steenbrandje gebluscht.
ARBEIDSBEURS.
Op den 24sten Nov. j.l. waren 3697 (V. j.
3959) werkzoekenden ingeschreven.
Ul,e
I
geb zijn voor het echtpaar L.
flrn wonende Julianastraat
ïmrtbruidsdagen ingegaan, ter-
- isdag 6 December een halve
a? n' dat llun huwelijksbootje
v stormen des levens zijn
LT bespaard gebleven: van de
fciirt -5' waarmede hun echt
fckin?1} er nog slechts twee in
het maatschappelijk leven
is het hun met altoos voor den wind ge
gaan. De bruidegom was zijn geheele
leven als las werkman bij verschillende
patroons werk2aam. doch heeft vijf jaar
geleden om gezondheidsredenen den ar
beid moeten neerleggen. Van harte wen-
schen wij de beide oudjes toe, dat hun
kmderen in staat mogen zijn hun een
cnbezorgden levensavond te bezorgen.
ORGEL-RESTAURATIE LUTHERSCHE
KERK.
Naar wij vernemen, zal in de godsdienst
oefening op Zondag 27 November a.s. het
door de firma G. van Leeuwen en Zn. te
Leiderdorp voortreffelijk gerestaureerde
crgel in gebruik genomen worden.
Ds. C de Meyere, voorzitter van den
Kerkeraad, hoopt, dezen dienst te leiden.
VEREEN. TOT BEV. DER BOUWKUNST.
Lezing van den heer W. de Bruijn
Aan de 243e vergadering ging vooraf een
kunstbeschouwing van afbeeldingen van
moderne bouwvormen uit het plaatwerk
„Holland." De voorzitter, de heer C. Kil-
jan, opende de vergadering. De notulen
werden goedgekeurd. Als spreker trad in
deze vergadering op de heer W. de Bruyn,
Binnenhuis-Architect alhier, die tot onder
werp had gekozen: „Over Moderne Vorm
geving."
Spreker begon er op te wijzen, aldus
schrijft ons de secretaris, de heer Fred. A.
Wempe, dat zijn onderwerp wel een zeer
lastig is, juist in de overgangsperiode tus-
schen oudere en moderne begrippen.
Wat is en waar vinden wij de vormge
ving? De mensch weet zijn geest in de
stof vast te leggen. Dat is de kunstpro
ductie. Voor de architectuurbeschouwing
zijn de gronden te vinden in philosofie,
psychlogie en economie. De natuurweten
schappen zijn nauw verbonden aan de
techniek. Bij het onderzoek hoe de vormen
ontstaan is men nanvowezen oo reeds ge
vormde stoffen. De stoffen en de ideën,
beide zijn de opbouwende theorieën. Dit
kwam duidelijk naar voren toen spreker
in enkele schetsen de opbouwtheorie van
gewoon keukenzout Pet zien, hoe daar de
rangschikking der atomen, moleculen en
electronen samenwerken tot vorming van
de fraaie kristallen. Zoo gaat 't in de Ar
chitectuur precies 't zelfde, 't Gaat er hier
niet om waaruit, doch hoe de materie is
opgebouwd en dit verandert met den tijd.
Men maakt bijv nu geen messen meer van
steen. De hoofdgroepen: materie, bewer
king en doel, te zamen werkende, formee-
ren de schoonh?ids°'edachto Plato reeds
liet Socrates zeggen: „Wat de vorm
schoonheid betreft heb ik niet die op het
oog, welke de meesten zich voorstellen,
bijv. mooie lichamen of schilderingen.
Maar ik sprak over wat recht en rond is
en over dergelijke verken, die vlak en ge
bogen zijn, evenals die werken, die met
liniaal en driehoek zijn volmaakt, daar
ik volhoud, dat die figuren niet als de
anderen schoon zijn door vergelijking;
maar altoos schoon zijn door hun eigen
natuur; dat zij zekere vreugde verschaf
fen, die hun eigen zijn en die niets g3-
meen hebben met de plezieren, verwekt
door de streeling der zinnen."
Dat is de moderne idee. Schoonheids-
vormen scheppen door eigen idee en niet
door overnemen van of vergelijken met
anderen.
Zeker de Grieken waren kunstenaars in
de vormgeving en toch waren ze in alles
ook niet eerlijk wat spreker aantoonde bij
het schetsen van een grieksche kolonnade
met kapiteels-fries-hoofdgestel.
Ook zij reeds bootsten in steen den
zuiveren houtvorm na. Vanaf de Grieken
tot heden kregen de aanwezigen bouwkun
dig onderricht hoe de vormgeving zich al
maar gewijzigd heeft, doch tevens hoe
moeilijk het ook is voor den mensch door
alle tijden heen, om zich los en zelfstan
dig te maken zonder te copieeren. Aan de
hand van talrijke lichtbeelden werd dit
door spreker duidelijk aangetoond.
Vroeger wist men van de materie zeer
weinig af, althans niet wetenschappelijk
en daarom in het te begrijpen, nu men in
dezen tijd precies weet wat de trek- en
drukkrachten in het materiaal te zeggen
hebben, dat met die nieuwe mogelijkhe
den ook de vormgeving der bouwkunst
gaat veranderen. Die hedendaagsche ver
nieuwing is een gevolg van de nieuwe
elementen. Uitvoerig stond spreker stil bij
den betonbouw en het principe wat hierbij
voorzit en welk materiaal als kern van
den opbouw, wel het materiaal voor de
toekomst zal zijn. Men moet zich aanpas
sen bij de nieuwe gedachten! Is moeilijk:
lijkt onoverkomelijk doch ten slotte went
men er aan. Nadat spreker nog eenige
landhuizen had geprojecteerd van Moderne
Hollansche architecten en ook de mooie
beurs van Berlage nog eens onder de
loupe was genomen, was de bouwkundige
les beëindigd. Na de pauze was het spe
ciaal de stoei die door spreker als object
van bespreking was gekozen omdat juist
dat zitmeubel toch wel het meest onont
beerlijke meubel is in de woning en het
menschelijk lichaam in zittenden stand,
ook werkelijke rust verlangt.
Vanaf de vroegste tijden tot op heden
werd de stoel in alle nuances beoordeeld,
en veroordeeld en werd aangetoond hoe
of de Weensche fabrikant Thonet, door
het hout te koken en te buigen de eerste
is geweest die het harde van de stoel
wegnam en er een zekere elasticiteit
aangaf.
Vanzelf kwam spreker nu op de Stalen
meubelen die er bij het publiek ook nog
niet inwillen. Nóg niet. Men vindt het ,zie-
kenhuisstoelen" enz., doch wanneer men er
eenmaal in plaats genomen heeft, is toch
altijd de bevestiging: Ja. 't valt me mee.
dis stoel zit toch bepaald lekker.
In verband hiermede werden ook nog
mooie foto's getoond van d? Bau-Ausstel-
lung te Berlijn, waar men specimen kon
aantreffen van de eenvoudigste, meest
practische wojilngindeeling en waai de
vertrekken gebouwd zijn. nadat de plaats
voor de meubelen is aangewezen en niet
omgekeerd zooals vroeger gebeurde.
Aan 't slot van deze causerie over mo
derne vormgeving deed spreker nog eenige
ideën aan de hand uit stedenbouwkundig
oogpunt, waarbij steeds alle woonvertrek
ken op 't zuiden komen te liggen in te
genstelling met wat we nu zien dat in de
kwadraatbebouwing de helft der huizehn,
wat betreft de woonkamers, op 't noorden
liggen.
Alles bij elkaar kan geconstateerd wor
den. dat de heer De Bruyn oo overzichte
lijke en zeer onderhouden wijze het doel
der moderne vormgeving heeft uiteengezet.
Een welverdiend arrolaus bek-nnnde dcc
verhandeling, hetgeen de voorzitter, de
heer C. Kiljan in z n woord van dank nog
nader onderstreepte.
Hedenavond opent de heer A. C. Mul
der, die onder anderen naam ook zaken
drijft in het perceel Hoogewoerd 31 in het
nabijgelegen pand No. 23. een zaak in ma
nufacturen. tricotages en óames-mode-ar-
tikelen. in hoofdzaak evenwel ongeregelde
goederen, welke volgens den heer Mulder
tegen uiterst lage prijzen zullen worden
verkocht.
Bii de politie is een onbeheerd gevon
den heerenrijwiel te bevraorn.
RESIDENTIE-ORKEST
Een grootsche huldiging.
Het derde abonnementsconcert heeft
ons de eer en het genoegen verschaft van
de kennismaking met Johan Wagenaars
jongste werk, een ouverture voor het Ita-
liaansche blijspel „De philosopische prin
ses." De eer, omdat we hier tot de eersten
behooren, die het hebben leeren kennen.
Het genoegen, omdat we er met onver
deelde aandacht en instemming naar heb
ben kunnen luisteren. Het is een in be-
knopten vorm gegoten ontwikkeling van
een typisch fugathema in vlugge zes
tienden. Niet „schablonenhaftico", om met
den componist van de „Schipbreuk" te
spreken, maar in vrijer beweging. Het stuk
wijkt van den gebruikelijken vorm af
doordat de componist in de eerste maten
reeds, na een korte inleiding, het thema
van tegenstemmen voorziet en er den
vorm eener eerste expositie van de fuga
aan geeft, een kunstige bewerking, die in
den gebruikelijken ouverturevorm, over
eenkomende met dien van het eerste deel
der sonate, pas in een verder verloop van
de compositie als doorwerkingsmogelijk
heid kan worden aangetroffen. Maar de
aanwending van het fugato geeft dade
lijk het dialogiseerende karakter treffend
aan van het blijspel, dat een cherchez la
femme en 'n cherchez l'homme want ook
een prinses treedt actief op in een liefdes
verwikkeling behandelt als een steek
spel. waarin listen en gevatheden de on
bloedige wapens zijn. Een contrasteerend
zangrijk thema, fraai van vinding, mar
keert den levendigen opzet, terwijl een ge
dragen middendeel, een mooie hobomelo
die. zinrijke overleidt naar een herhaling
van het fugato, in ander kleed en uitrus
ting, om de afsluiting te bereiken, waar
om de inleiding weer materiaal verschaft.
Wagenaars vloeiend contrapunt geeft aan
het stuk het aristocratisch karakter, den
prinselijken zwier, die ons, blijkens de mu
ziek, in het blijspel zeker zullen tegemoet
treden. Datzelfde contrapunt vormt niet
minder het noodige tegenwicht tegen de
melodie, zoodat niettegenstaande zijn me-
lodischen rijkdom, de componist nooit in
het euvel van het overmelodieuse vervalt.
Het is een zeer geslaagde comnositie, die
een waardige pendant is van „De getemde
feeks Wagenaar dirigeerde zelf, het Res.-
orkest, waaraan (met directeur van An-
rooy) het werk is opgedragen heeft het
met de grootste toewijding en in perfecte
technische afwerking gepresenteerd, geen
wonder dus dat het de zaal, waarin geen
stoel onbezet was gebleven, in geestdrift
zette.
Wladimir Horowitz.
De avond ls overwegend Wagenaar-
avond geworden, het tweede programma-
deel vermeldde geen anderen componisten
naam. We zijn er van Anrooy zeer erken
telijk voor. Om het werk zelf, maar ook
om de ons geboden gelegenheid om den
jeugdigen grijsaard met zijn zeventigsten
verjaardag, onlangs gevierd, te kunnen
huldigen als een onzer beste landgenooten
Na de Philosophische Prinses werden uit
gevoerd de in dieper liggende conflicten
wortelende Saul en David-ouverture, Wa-
BINNENLAND.
Voorloopig verslag der Tweede Kamer
over de bcgrooting van financiën. (Bin
nenland, 4e Blad).
Maatregelen gevraagd tegen den invoer
van buitcnlandsche haring en andere visch
(Binnenland, 4e Blad).
Mr. G. H. Delprat vraagt ontslag als
secretaris der Ncderlandsche Bank. (Bin
nenland, 4e Blad).
Wetsontwerp tot steun aan de haring-
drijfnctvisscherij aangenomen. (Parle
mentair overzicht, 2e Blad).
Van Kempen en Pijnenburg wonnen den
Zesdaagscben wielerwedstrijd te Amster
dam. (6e Blad).
BUITENLAND.
Hitler wordt voorloopig geen Duitsch'
Rijkskanselier. Nienwe besprekingen ge
opend. (Buitenl. le Blad).
Nog steeds de schuldenkwestie. (Buitenl.
le Blad).
Incidenten in de Fransche Kamer.
(Tel. le Blad).
Het conflict tnsschen Pruisen en het
rijk. (Buitenl. le Blad).
genaars meest grootsche werk, en de pret
tige Wiener Drei Vierteltakt, waarin het
meeslepende walsrhythme zijn elemen
taire kracht doet gelden. Van Anrooy, die
in de beide laatste nummers den dirigeer
stok weer had overgenomen, dirigeerde de
werken van zijn vroegeren leermeester met
verklaarbare voorliefde. In de hulde, die
hem en het orkest daarvoor gebracht werd,
betrok hij steeds den componist, die na
elk nummer moest komen bedanken.
Voor de pauze genoten we van een ma
gistrale vertolking van Brahms' tweede
pianoconcert. Men beoordeele dit werk
niet naar het pianistisch-virtuoze effect.
Solo-concert in dien zin is het niet en wil
het niet zijn. Hier is de toch waarlijk
brillante klavierstem deel van een orga
nisch geheel, van een muzikale saam-
hoorigheid van orkest en plano. Men kan
het dus voor den solist dankbaar of on
dankbaar noemen al naar mate men zijn
uitgangspunt bepaalt- Horowitz, ster van
de eerste grootte aan het pianistenfirma
ment, heeft het met fijne intuïtie gespeeld
zonder het minste uiterlijk vertoon, zich
geheel overgevend aan de volledige parti
tuur, zich stellend onder den dirigent, die
hier het eerste woord heeft te spreken.
En we weten het: onder het zeer vele,
dat van Anrooy „ligt", moet Brahms in.
de eerste plaats worden genoemd. Het
orkest, dat met groote gevoelsinnlgheid,
maar ook met groote bravour, zijn partij
voordroeg, stond op het hoogste plan. Met
algeheele overgave leefde het publiek mee
in Brahms' nobele gevoelswereld, zooals
muzikale menschen Brahms hooren en
verstaan. Applaus waar schier geen einde
aan kwam, kon Horowitz niet vermurwen
tot een toegiftje.
Bloemen en kransen werden er overge
reikt qan Wagenaar en aan Horowitz.
Recht op bijzondere vermelding hebben
mej. J. S. Heuckeroth, die door haar fraai
gespeelde harpsolo de toehoorders boeide
als eertijds David zulks Saul deed, en de
heer van Istcrdaal voor zijn mooi naar
voren gebrachte roerende cellomelodie in
het langzame deel van het pianoconcert
Na het tweede programmanummer heeft
het publiek bij monde van Leiden's bur
gemeester, Mr van de Sande Bakhuyzen
uiting gegeven aan zijn gevoelens jegens
het orkest, zulks naar aanleiding van de
moeilijkheden waarin het thans verkeert.
In een warm gestemde toespraak deed
Z.E.A. uitkomen de hechtheid van den
vriendschapsband tusschen het orkest en
muzikaal Leiden.. En toen, aan het slot
van zijn rede. de burgemeester aan de
zaal de gelegenheid bood antwoord te ge
ven op de vraag of het Residentie-orkest
mocht tenonder gaan: ja of neen! toen
verhieven allen zich als één man van hun
zitplaatsen en gaven het duidelijkst denk
bare antwoord door met daverende toe
juichingen instemming te betuigen met
des sprekers woorden van hulde aan het
orkest en aan zijn leider Dr van Anrooy
De burgemeester overreikte den heer
van Anrooy een geschenk in couvert, om
dat als blijk van waardeering van de Leid-
sche vrienden ter hand te stellen aan zijn
orkestbestuur.
Dr. Van Anrooy dankte met een enkel
eenvoudig woord. Maar er trilde iets ln
zijn stem.
Men verzoekt ons er melding van te
maken dat zij, die zich gekweld voelen
door de gedachte een verzuim te hebben
begaan door niet tijdig genoeg hun bii-
£ïffewlnmet geSj'le"k te gireeren aan
t Ij van Sande Bakhuyzen te
Leiden (gironummer 11667) dat daartoe
alsnog gelegenheid bestaat.
