Jaarpang
DINSDAG 1 NOVEMBER 1932
No. 22275
leidsch Crisis-Comité.
licieeie Kennisgevingen.
STADSNIEUWS.
Het voornaamste Nieuws
van heden.
LEIDSCHE SCHOUWBURG.
EIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LODEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
ct! ner regel voor advertentlën uit Leiden en plaatsen
J agentschappen van ons Blad gevestigd zijn Voor alle
.ere advertentlën 35 Cts per regel Kleine Advertentlën
Muitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts
leen maximum aantal woorden van 30
■asso volgens postrecht. Voor eventueele opzending van
Iven 10 Cts porto te betalen Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:)
Voor Lelden per 3 maanden f. 2.35; per week f 0.18
Bulten Lelden, waar agenten gevestigd zijn. per week ..0.18
Franco per post t. 2.35 portokosten.
ommer bestaat uit DRIE Bladen
EERSTE BLAD.
Giro No. 188690.
I ontvingen nog van N.N. f. 2,50.
VERGADERING VAN
I GEMEENTERAAD VAN LEIDEN
op
DAG 7 NOVEMBER 1932,
des namiddags te 2 uur,
gebouw „Tot Nut van 't Algemeen"
(Steenschuur 21).
„adering zal, zoo noodig, des avonds
voortgezet.
«handelen onderwerpen:
benoeming van een leeraar in het
tadsch aan het Gymnasium. (214)
benoeming van een leeraar in het
„ndsch aan de Hoogere Burger
met 5-jarigen cursus en aan de
Burgerschool voor Meisjes. (215)
aeadvies op het verzoek van J.
tns, om ontslag als lid van de Ge-
lelijke Commissie voor Maatschappe-
ïlpbetoon. (223)
[praeadvies op het verzoek van G. F.
ijer, om ontslag als Adminislratief-
lambtenaar bij den dienst der Ge-
jewtrken. (226)
jraeadvies op het verzoek van L. M.
Ier Bijl, om eervol ontslag als onder-
|aan de Centrale School voor het 7e
(leerjaar. (227)
[Voorstel om aan C. Huge, wegens
ing van zijne betrekking, eervol ont-
verleenen als onderwijzer aan de
.school voor U. L. O. (228)
|Voorstel tot verhuring van een ge-
water en aangeplempten grond aan
irlemmertrekvaart, kad. bekend, ge-
Warmond, Sectie C., No. 333, ged.,
p. Biandse. (229)
[Voorstel tot overneming in eigendom
«dei-houd bij de gemeente van:
|een strookje grond aan de Boter
hoek Mosterdsteeg, van de N. V.
Gerzon's Modemagazijnen N. V.";
ien strookje grond aan het Levendaal
[Kocnesteeg, van het gesticht „de
penigheid";
*n strookje grond aan den Haarlem-
van Th. Witteman. (230)
(Voorstel tot aankoop van het perceel
'rsserkgracht No. 15 en tot beschik-
stelling van de voor dien aankoop be-
Igde gelden. (231)
Voorstel tot het verleenen van res-
van betaald vergunningsrecht voor
potelvergunning, aan L. Wayers. (232)
(Voorstel tot vaststelling:
[van de vergoeding, bedoeld in art.
pf 1 t/m 7, van de Lager Onderwijs-
[1S20, over het jaar 1929, aan de be-
ri van verschillende bijz. scholen,
van het, krachtens het 8e lid van
Nb a genoemd wetsartikel, alsnog uit
Keren bedrag over de jaren 1927 tot
pet 1929, aan de besturen van eenige
scholen;
van de vergoeding, wegens salariee-
van vakonderwijzers, bedoeld ln het
f' 'an het sub a genoemd wetsartikel,
1 1929, aan de besturen van versehil-
p bijzondere scholen. (216)
Voorstel tot vaststelling van de bij-
J m de kosten van het bijzonder ver-
[onderwijs, bedoeld in art. 102 der
Onderwijswet 1920, over het jaar
u v°or den vervolgcursus in verschil-
P bijzondere scholen. (217)
r°' Voorstel tot wijziging van de sub-
eiegeling ten behoeve van de school
F buitengewoon lager onderwijs aan den
|terwoudschen Singel. (218)
tin ^00rste' tot verdaging van de be-
■ÏÏLop, de ohtwerp-verordening, be-
f ?en aard van de bebouwing en
lesir van Perceelen, gelegen aan de
vraat de Koornbrugsteeg en de
markt. b 5 (2i9,
is(Hiy°°rstcl tot toekenning van een
lrht,^„aail ,de Margarita van Cortona-
nS, aldeeling van de Zita-vereeni-
Jr_ (233)
Vdf'ïk'f1 tot opmeuw vaststelling
de e,, van alschrljvingen betief-
uas- en Electrlciteitslabriek. (220)
■iel' tot vaststelling van de
ttieenteiin;Sci?riivinBen betreflende het
Jk Radio-Distributie-Bedrijf.
|Bo. Voorstel (221)
de gemcpnte .it WfJriging van de met
bPtr',feLkjemade gesloten overeen-
Kiteit ln riio? de leveri"g van elee-
^»trlciteitsfabriék?e d°°r de Leld(222)
^^van0°d|t'!ipt0rf wiizlBinS en aanvul-
®®*loten overSnu gebeente Leimuiden
ff bg van p,pptk0n?st' be treilende de le-
ffMeLrids^f^elt in die gemeente
ffbo Pr, Electnclteitsfabriek. 1223)
Mb. LeidenVarf rt„°P et verzoek van de
^d In ake i® ^ed' R- Kath. Volks
of electricltpit oermS van muntmeters
(224)
PROF. DR. J. RAHDER.
Van een studiereis uit Japan
teruggekeerd.
Prof. Dr. J. Rahder.
Prof. dr. J. Rahder, hoogleeraar in het
Japansch aan onze Universiteit is na een
verblijf van twee maanden in Japan naar
hier teruggekeerd. Hij heeft het geheele
land doorkruist en vooral aandacht ge
schonken aan de vele kleine steden en
dorpen van het uitgestrekte platteland.
De reis is gegaan van Tokyo over Koya-
21o. Voorstel tot beschikbaarstelling van
gelden ten behoeve van de voorloopige
verbetering van den Zijlsingel. (234)
22o. Voorstel inzake de verbetering en
verbreeding, in samenwerking met. het
Rijk, van het gedeelte van den Hoogen
Rijndijk, gelegen tusschen de Roombur-
gerbrug en de grens van de gemeente
Zoeterwoude en tot beschikbaarstelling
van de voor een en ander benoodiede
gelden. (235)
23o. Verordening, houdende wijziging
van de verordening van 17 November 1381
(Gem.blad No. 3 van 1882), regelende de
heffing eener plaatselijke belasting op de
honden te Leiden. (236)
24o. Verordening, houdende wijziging
van de verordening van 28 December 1871
(Gem.blad No. 4 van 1872), regelende de
invordering der plaatselijke belasting op
de honden te Leiden. (233)
25o. Praeadvies op het voorstel-Verweij,
inzake progressieve heffing van de opcen
ten op de Personeele Belasting. (237)
26o. Praeadvies op het verzoek van de
afd. Leiden van den Ned. Bond van Per
soneel in Overheidsdienst, om aan den
voormaligen kolkenruimer L. C. Henzen
een toeslag op zijn pensioen te verleenen.
(238)
27o. Praeadvies op het verzoek van den
Leidschen Bestuurdersbond, in zake de
verzekering van werklooze arbeiders inge
volge de Ziektewet. (202)
28o. Praeadvies op het voorstel-Kuypers,
in zake de loonen van losse arbeiders in
dienst der gemeente. (212)
29o. Voorstel:
a. om niet aan te nemen het voorstel-
Coster, om de Zondagsluiting voor slijte
rijen op te heffen en het sluitingsuur voor
die zaken op 31 December te bepalen op
10 uur;
b. tot vaststelling van de verordening
op de Winkelsluiting:
c. om de desbetreffende adressen van
de vergunninghoudersvereenigingen K. R.
en S. en St Jan en van de vereeniging
„Hocares" en de afd. Leiden der Ned. Ban-
ketbakkersvereeniging, als afgedaan te
beschouwen. (159 en 233)
30o. Verordening tot wijziging van de
verordening van 15 Mei 1922 (Gem.blad
No. 38), houdende aanwijzing van de da
gen, uren en plaatsen voor het houden
van de verschillende markten en van vei
lingen van fruit. (240)
AFSLUITING DOEZASTKAAT.
Burgemeester en Wethouders van Leiden
brengen ter algemeene kennis, dat, in
verband met het asfalteeren van het ge
deelte van de Doezastraat, gelegen tus
schen de Molensteeg en de Nieuwsteeg-
brug, dat gedeelte van die straat met in
gang van heden tot nadere aankondiging
voor alle rijverkeer is afgesloten.
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
Burgemeester
VAN STRIJEN Secretaris.
Leiden, 1 November 1932. 9308
san, Takamatsu. Imaharu, Omishima,
Beppu, Miyasaki, Kagoshima naar Naga
saki en vandaar over Shimonoseki, Susa,
Imaichi. Izumo, Matsue naar Kyoto en
verder op de terugreis over Ise, Kanazawa,
Niigata, Aomori, Sendai terug naar Tokyo.
In hoofdzaak gold zijn bezoek musea,
bibliotheken en archieven, waarbij de
hoogleeraar voornamelijk de in die instel
lingen toegepaste systemen heeft bestu
deerd.
Wat in de Leidsche Universiteitsbiblio
theek over Japan aanwezig is, is m tv.ee
gedeelten te verdeelen, namelijk dat wat
door Von Siebold is bijeengebracht, af
komstig uit de 18de en begin 19de eeuw
en het tweede gedeelte door wijlen prof.
de Visser verzameld en voornamelijk be
staande uit werken over Boedhisme en
geschiedenis.
Prof Rahder heeft nu dertig kis tun met
meestal allemaal boeken meegebracht,
w.o veel van en over moderne litteratuur.
Zeer belangrijk is ook een complete gene
rale stafkaart van Japan en Korea, de
eenige volledige stafkaart die zich op het
oogenblik in ons land zal bevinden Zij is
onderverdeeld in bijna 1600 kleinere kaar
ten, die tezamen een geheel vormen. Voor
aardrijkskundigen is de kaart ter inzage
in de rijksuniversiteitsbibliotheek alhier.
Voor deze bibliotheek heeft de iioog-
leeraar van de rijksuniversiteit te Tokio
een schenking meegekregen bestaande uit
vier kisten met boeker. oetrekking heb
bende op Japansche litteratuur en ge
schiedenis.
In de Keizerlijke Universiteit te Tokyo
heeft de Leidsche geleerde een voordracht
gehouden over de betrekkingen tusschen
Nederland en Japan in de 17de, 18de en
eerste helft der 19de eeuw en voorts in
een Boeddhistischen Tempel te Nagasaki
over de studie van het Japansch in
Europa. Veel materiaal heeft hij ook op
gedaan over de verschillende dialecten,
zoomede gegevens over de prae-historie
van Japan; een zeer interessant geschrift
van de hand van den minister van oor
log Araki over „De roeping van Japan in
de „Showa- (de huidige) periode", waarin
een uiteenzetting wordt gegeven van de
huidige politieke bedoelingen der Japan
sche regeering. enz. Het is den hoogleeraar
opgevallen, dat de nationalistische bewe
ging veel krachtiger is geworden en dat
Japan veel sterker Westersch georiënteerd
is dan drie jaar geleden, toen hij er ook
vertoefde.
De von Siebold-tentoonstelling heeft ook
daar ginds belangstelling gewekt. In een
Japansch tijdschrift nam prof. Itazawa,
hoogleeraar in de geschiedenis, een vol
ledige vertaling op van het verslag, dat
over die herdenking in ons Blad was ver
schenen'
Japan en de Japansche taal. aldus prof.
Rahder, verdienen veel meer belangstel
ling dan ze over het algemeen genieten.
Ook voor den handel biedt Japan z. i.
vooral gelet op den stand der valuta,
prachtige gelegenheden.
PLECHTIGE HERDENKING DER
HERVORMING.
Prof. Dr. van Hoik over „De nieuwe tijd."
heeft zich te laten vernieuwen door God.
Het is de vraag om vernieuwing van de
maatschappelijke orde. Er zlin menschen,
die droomen van vrijheid in elk opzicht,
er zijn er die opkomen voor de internatio
nale rechten van den Volkenbond maar
achter de schermen.De machthebbers
dezer wereld zijn gevaarlijk, omdat zij bij
alles vragen, of er voor hen wat te ver
dienen valt, Daar liggen de groote proble
men! Hier helpt alleen een vernieuwing
uit den geest van God: niet slechts terug
grijpen op de genade Gods, maar daarop
verder voortbouwen. Bouwen op het dub
bele gebod van de liefde tot God en de
liefde tot onzen naaste. Dit dubbele
gebod is eisch van dezen tijd. waaraan
de verscheurde wereld behoefte heeft. De
kracht kan slechts geput worden uit het
eenvoudige evangelie van de liefde tot den
medemensch, de liefde, die Christus ons
met nadruk heeft gepredikt en hem aan
het kruis bracht. Naar dat evangelie moe
ten wij ingespannen luisteren, dat moet
aan deze wereld gebracht worden.
Voor de kerken ligt hier een reusachtige
taak: de wereld, vergiftigd door partijpo
litiek, naar elkaar te doen toebuigen en de
liefde voor het compromis aan te wakke
ren. Dat is geen diplomatie, maar het is
sympathieker om het op te nemen voor het
vergelijk dan voor het radicale, dat altijd
verzet wekt. De overwinning zij aan de
groote waarachtige menschenliefde die
het opneemt voor het convergeerend levens
perspectief. Daarvoor is slechts één con
ditie noodig: niet doen als bij het Verdrag
van Versailles een teruggrijpen naar oude
toestanden Dat kan niet want het leven
gaat verder. De nieuwe tijd klopt aan:
alles moet en zal anders worden. Niet blij
ven staan bij wat het leven gaf maar be
reid zijn om onbekende zeeën te bevaren,
Uit de liefde Gods de hoop putten voor een
nieuwe wereld, dat is het verheugendste
wat de hervorming ons geven kan. De
hoop, want wat zijn geloof en liefde zon
der deze? Wat zijn zij zonder uitzicht op de
toekomst? Mogen wij allen dit uitzicht heb
ben, omdat deze wereld Gcds wereld is en
vernieuwd zal worden, omdat God met zijn
werk voortgaat!
Deze aandachtig beluisterde rede werd
voorafgegaan en besloten door tenorzang
van den heer Th. J. Hannema aan het
orgel begeleid door den heer De Nie. die
daarmee den indruk van dezen schoonen
en stijlvollen avond verhoogden.
BINNENLAND.
De sluizen te Kornwerdcrzand; krimp-
voegen voor scheuren aangezien? Geen
enkele reden tot ongerustheid. (Binnen
land, 2e Blad.).
Voorloopig verslag der Tweede Kamer
over de begrooting van het Zuiderzce-
fonds. (Binnenland, 2e Blad.).
De internationale goederenruilde actie
dient gecentraliseerd te worden, zegt de
minister. (Binnenland. 2e Blad.).
Opgericht is een landelijk comité voor
directen steun aan behoeftige binnen
schippers. (Binnenland, 2e Blad.j.
Naar samenwerking tusschen fascisten
organisaties; de heer Baars legt zijn
mandaat als leider neer. (Binnenland,
2e Blad.).
Het ooggetuige-verslag van de bctoo-
ging der S.D.A.P. zal door middel van
gramofoonplaten op Woensdag 9 Novem
ber worden uitgezonden. (Binnenland,
2e Blad.).
Geen verschil in steun aan tarwc-
verbouwers. (Land- en Tuinbouw. Ie BI.).
Groote overlast van het water in Ovcr-
ijsel, (Gemengd, 3e Blad.).
Het drama te Hansweert; ook 't tweede
slachtoffer overleden. (Gemengd, 3e Blad).
BUITENLAND
Rondom de ontwapeningsvraagstukken.
(Buitenland, le Blad
De Duitscher Trendelenburg onder
secretaris-generaal van den Volkenbond.
(Buitenland, le Blad.),
Herriot's ontvangst in Spanje was har
telijk. (Buitenland ,1e Blad.).
CENTRAAL TOONEEL.
Mademoiselle, drie bedrijven
van Jacques Deval.
De tweede Abonnementsvoorstelling
bracht ons een zeldzaam prachtig staaltje
van tragiek, echte navrante tragiek van
groote diepte. Het was een verademing,
dat weer van tooneel, onvervalscht too-
neelspel viel te genieten. Het komt in
onzen gejaagden tijd. waarin slechts het
lichte en lichtere genre aanbidders schijnt
I te vinden, als een openbaring. Een dub-
bele beteekenis krijgt dan het woord
Gisteravond vond in de Remonstrantsche .schijnt". Wij voor ons gelooven toch dat
kerk een plechtige Hervormingsherdenking óe volle schouwburg tot en met baig-
plaats, waarbij prof. dr. Van Holk een in- noire zoo goed als uitverkocht, de loges
teressante beschouwing gaf over „De nieu- bijzonder dicht bezet! eveneens oprecht
we tijd."
Spr. vroeg zich af, of ten tijde der Her
vorming wel in waarheid gevoeld werd dat
men aan den morgen stond van een nieuw
tijdperk. Spr. gelooft over het algemeen
van niet, maar wij willen het gaarne zoo
zien, als een keerpunt. De vrijzinnigen zijn
wellicht te veel geneigd de hervorming te
verstaan ais een bevrijding; de rechtvaar
diging door het geloof, dat is het centrale
punt. waar de hervorming om draait. De
uitverkiezing en voorbeschikking door Gods
genade en daarin de vrijheid: dit is de
hervorming. Want de eenige souverein is
God en het geloof daaraan is het wat de
mensch los maakt van den dood en hem
een gevoel van opbouwende kracht geeft.
Dat is.de bevrijding van de 17e eeuw.
Ten tijde der Fransche omwenteling ont
stond meer en meer het vrijheidsgevoel; de
wereld werd verschoven de vrijheid, de
wereld is primair, het geloof kwam in de
tweede plaats .Waar de geest des Heeren
is, daar is vrijheid"; zoo was het oorspron
kelijk. doch later is het geworden: Waar
vrijheid is. daar is de geest des Heeren".
Bij de waarachtige herdenking der Her
vorming moeten wij ons te binnen bren
gen, dat het Protestantisme uit den geest
des Heeren is. Hier sta ik God helpe mij,
ik kan niet anders."
Wij moderne menschen vragen om een
nieuwen tijdgeest en dit wel zeer bewust.
In 1920. na den oorlog klonk dit optimisti
scher; toen sprak iedereen van vernieu
wing. Tien jaar later spreken wij niet meer
van een kentering maar van een crisis.
Daar is teleurstelling op teleurstelling ge
komen Men is uit elkaar gegroeid. ..De we-
wereld looDt ten einde" zoo zegt men,
maar daaruit wordt juist de kans geboren
oo iets nieuws. De nieuwe tfjd is eigenlijk
het levensuitzicht: dat maakt het de moei
te waard om te leven.
De taak waar God ons voor stelt, is de
hervorming der geesten Het zijn ntet meer
de dogmatische oroblemen waar het om
gaat de afdwalingen der kerk de goede
of de niet goed? werken enz Deze staan
nu od dén achtergrond Maar het zijn de
maatschanoeüfke vragen daar wringt de
schoen Want deze crisis is allereerst een
geestelijke crisis en een der brandendste
vragen is of het oude Europa een kans
heeft genoten. Ons oordeel, reeds eerder
uitgesproken is, dat de liefde voor het too
neel niet dood is. dat slechts gevraagd
wordt terugkeer tot het ware tooneel om
de tooneelspeelkunst opnieuw te doen
bloeien, de concurrentie van film of wat
ook ten spijt.
Deze aangrijpende tragiek is ons ge
bracht in de eerste plaats door Tilly Lus,
doch met haar ook door Mary Dressel-
huys.
Wat is het jammer, dat Tilly Lus zoo
weinig optreedt of zal het nu anders
worden? Wij hopen het van hn -le
Tilly Lus.
Met haar beiden gaven zij tooneel van
bijzondere gaafheid. Zij droegen dit too-
neelwerk ter overwinning, dat als inhoud
heeft het volgende;
Een Parijsche familie van den huldigen
tijd, vader, moeder, zoon en djcnter ieder
leeft zijn eigen leven: het gemecnschao-
pelijke, dat hen bindt, zijn de verpneutin-
gen. waaraan ieder hotelbewoner moet
voldoen De dochter begaat een misstap,
die gevolgen heeft en binnen het uur. dat
een nieuwe gouvernante het huis betreedt,
is deze geheel op de hoogte Deze zuivere
plichtmatige, van alle liefde gespeende
vrouwenfiguur waartoe haar uiterlijk 1
ook alleszins medewerkt redt het meisje
voor haar verder leven Niet uit liefde of
medelijden of hoe men het noemen wil,
alleen, geheel alleen om te voldoen aan
haar eigen diepsten, in wezen weemoedi
gen, wensch, de bijkans hysterische be
geerte naar een kindje. Zij, die alle man
nen zou willen worgen
Mademoiselle weet het meisje naar de
provincie te doen gaan voor herstel van
gezondheid en geeft voor. dat het daar
geboren kindje het hare is, waaraan zij
zich voortaan zal wijden.
Hoe scherp geteekend heeft Tilly Lus
vol kleine en fijne nuanceeringen deze
Mademoiselle' tot een levend voorwerp
gemaakt, waaraan men kan gelooven,
enkele zwakke momenten in de typeering
van den auteur ten spijt Deze rol was
haar op het lijf geschreven. Welk een
overwicht ging er uit van deze sombere
figuur met de ingebeten trekken, van lief
deloosheid en plichtsgetrouwheid, die tel
kens toch door een glimp van hoogere
orde worden beschenen wanneer het gaat
om het kindje.
En hoe knap naast deze domineerende
figuur de Christiane van Mary Dressel-
I huys. De wanhoop, het niet-durven-be-
kennen. het onder protest zich onderwer
pen aan de redding en tenslotte de terug
keer naar het leven, het in schijn voor
haar weer ongerepte leven, dat haar op
nieuw in boeien slaat vol bruisende
vreugde van innerlijke leegheid. Kostelijk
werd dat alles uitgebeeld,
j Blijkbaar om de tragiek scherper te doen
I uitkomen, heeft de auteur dit gegeven ge-
I plaatst tegen een fond van leegheid en
zoeken en jagen naar z.g levensgeluk, zoo
bij uitstek eigen aan deze tijden Op zich
zelf te begrijpen. De vader een ware bla-
geur. de moeder onbenullig, de zoon een
viveur. huispersoneel van corruptieven
aard. Maar werd toch dit milieu niet ai te
zeer aangedikt? In de uitbeelding van
Louis de Bree als de advocaat-grootdoener
zeer zeker Af en toe naderde hij zelfs de
rand van de klucht en hoezer wij zijn
creatie, sappig als altijd, op zich zelf kun
nen waardeeren, in het geheel van de op
voering vormde deze te veel naar het blij
spel neigende uitbeelding een te fel con
trast. Niettemin, de rake zetten, die het
getypeerde milieu soms zoo schrijnend
juist konden hekelen, kwamen wel tot
hun recht.
Mien van Kerckhoven-Kling ais de ge
heel aan uiterlijkheden hechtende moe
der, die voor haar kinderen geen minuut
tijd heeft, volgde de Bree op diens weg,
zij het wat minder gedecideerd.
Was de regie van Cees Laseur in deze
beide figuren niet wat al te ver gegaan?
Laseur gaf zelf overigens een heerlijk
beeld van een zielige ingenieur, wanneer
deze door ..Mademoiselle" tot dokter wordt
gebombardeerd, en voorts nog een aan-
teekening voor de kostelijke typeering van
Joh, Kaart van den bediende Valentin,
speciaal in de scène van stille dronken
schap.
Alles bij elkaar genomen was het een
avond van ware tooneelvreugde die blij
kens het zeer warme applaus ook hooge-
lijk is gewaardeerd.
