Oude Bouwkunst in de Omgeving.
Solide Kousen
73Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD, Vrijdag 14 October 1932
Zesde Blad
No. 22260
Burgerlijke Stand v. Leiden
voor Lage Prijzen!
DAMMEN.
9
e
44
ÉSi
m
m
WÊ
W
M
W'
m
w
m
Wz
ia
m
a
H
fe
gp
1 y/m
m
f
jff1
m
f.1
1:
m
v;r.
mp
iü
HP
n
W
pwf
ÉH
w
w
a
S3
9
Iü
w.
H
m
JÉ-
n
Ml
m.
ips?
H
m
1
m
pi
n
lm
u
H
w
it
KOUDEKERK.
L
/o/n.
VOETBAL.
ZATERDAGMIDDAGCOMPETITIE
LEIDSCHE VOETBALBOND.
Programma voor morgen.
Ie klasse: Fides Pacta 1A. R. C. 1, P.
Krult; Rynsburgsche Boys 1Terleede 1,
H. v. d. Nat; S. C .O. 1—8. L. F. 1, J. P.
v. d. Weerd.
2e klasse A.: A.R.C. 2—S.C.O. 2, Th.
Plantleber; L.R.C. 2F. Pacta 2 (Lisse),
C. v. d. Burg; Quick Boys 2S. L. F. 2
(hoofdterrein), E. v. d. Blom.
2e klasse B.: SleutelsKatwijk 1 W.
Olievler; Woubrugge 1—Quick Boys 3, W.
van Loeff.
3e klasse A.: Ons Clubje 2Woubrugge
2, K. W. P. Krom; Terleede 3—Rljnsburg-
sche Boys 3, L. v. Vliet.
3ê klasse B.: Katwijk 2Pegasus, J.
Hillebrand; Quick Boys 6F. Pacta 4 (blj-
terrein), P. Oraafmans; Si.F. 3LR.C. 4
H. D. van Weizen.
Juniores: PegasusRijnsb. Boys, J, H.
Pardon; L.R.C. (a)Katwijk (Lisserdijk)
A. Ladan; RouwkoopF. Pacta, J. Ar-
noldus.
Alle wedstrijden beginnen om 3'/i uur.
Overzicht.
Vqqi de eerste klasse krijgt Fides Pacta
1 bezoek van A. R. C. I. De Pactanen
hebben het nog niet tot een overwinning
kunnen brengen terwijl de Alphenaren
nog ongeslagen zijn. Wij verwachten ook
nu een zege voor A.R.C. 1. Te Rijnsburg
zal Terleede 1 geen gemakkelijke strijd
hebben tegen de Rijnsb. Boys. De Rijns-
burgers zijn thuis geen tegenstanders
waarmee te spotten valt, hoewel wij Ter
leede toch wel sterk genoeg achten om
minstens één puntje te veroveren. SL.F.
1S.C.O. I ls een partijtje van twee ge
lijkwaardige krachten, waarbij terrein
voordeel den uitslag mogelijk ten gunste
van S.C.O. brengt.
2 A brengt AR.C. 2 thuis tegen S.C.O. 2
in het veld. De A.R.C.'ers mogen hier wel
alle hens aan dek halen om niet belde
puntjes te moeten afstaan. L.R.C. 2 geven
we thuis wel 'n kansje tegen Fides Pacta 2
evenals wij te Katwijk Quick Boys 2 tegen
S.L.F. 2 een goede kans moeten geven.
In 2 B kunnen we Sleutels nog geen
kans geven op de eerste zege, nu zij tegen
Katwijk I in het veld komt, doch, ondanks
dat, moed houden Sleutels! Wat zal Wou
brugge nu weer doen in de returnmatch
tegen Quick Boys 3, welke eerste ontmoe
ting met 60 werd verloren. We hebben
zoo'n vermoeden dat het voor de Boys
geen zacht eitje zal zijn.
In 3 A zal Ons Clubje 2 het tegen Wou
brugge 2 probeeren. Of het lukken zal?
Rljnsburgsche Boys 3 trekt naar Ter
leede 3 waar weinig krachtsverschil zal
bestaan. Misschien dan ook een punten-
verdeeling?
Voor 3 B krijgt Katwijk 2 Pegasus te
gast, waarbij Pegasus mits volledig pre
sent., wel een kansje op een kleine zege
heeft. Quick Boys 5 komt tegen F. Pacta 4
in het veld. Ook hier lijkt ons de bezoeker
in het voordeel. S.L.F. 3 zien wij beide
puntjes binnen halen tegen het bezoe
kende L.R.C. 4.
Voor de juniores-afdeeling speelt Pega-
sub thuis tege nRijnsb. Boys, waarbij de
jongelingen wellicht de puntjes zullen
deelen. LR.C. (a) zal het tegen Rijnsb.
Boys wel kunnen houden terwijl Rouw
koop het zwaar te verantwoorden zal
hebpen tegen Fides Pacta.
LUGDUNUMU. V. S.
Voor den wedstrijd LugdunumU. V. S.
op a.s. Zondag is het Lugd.-elftal als volgt
samengesteld:
Doel: D. v. d. Berg; achter: Jac. Neute
boom en B. Bekkering; midden W. Lan-
desbergen, J. Bekkering en P. de Graaf;
voor: P. Mooten, W. v. Weerlee, W. Kool
loos, C. de Roo en P. Vermond.
COMPETITIE VOOR KANTOOR- EN
BEDRIJFSVOETBALLERS.
Dinsdagavond te halfnegen wordt in
Concordia een bespreking gehouden over
het plan van „Westerkwartier" inzake de
instelling eener competitie voor kantoor-
en bedrijfsvoetballers.
TRAMBOYS—WESTERKWARTIER.
Zondagmorgen te hall elf spelen Tram
boys en Westerkwartier een vriendschap-
pelijken wedstrijd op het Tramboys- ter
rein aan den Kanaalweg.
WEDSTRIJDEN TE BOSKOOP.
A.s. Zondag zullen te Boskoop de vol
gende voetbalwedstrijden gespeeld worden:
's Middags 12 uur Bosk. Boys 3Ona 6;
nam. halfdrie Bosk. Boys 2Woerden 2.
KORFBAL.
WEDSTRIJD TE BOSKOOP.
Zondag a.s. des nam. te 2'/: uur wordt te
Boskoop 700r de competitie 3de klasse
N. K. B. gespeeld tusschen Amicitia en
Fluks 2 uit Leiden.
ATHLET1EK.
LEIDSCHE WANDELSPORT-VEREEN.
De L.W. S. V. organiseert morgen een
propagandatocht over 20 K.M., onder lei
ding van den heer Beekman. Vertrek hall
drie vanaf de Bolwerkstraat (Hoogewoerd).
Ieder kan hieraan deelnemen.
Wanneer men van Leiderdorp langs de
lage zij een weg die hoog noodig dient
te l worden gebitumlseerd naar Koude
kerk fietst, bemerkt men dat men onge
veer het segment van een cirkel be
schrijft. waarvan de toren van Hoogmade
het middelpunt is. We hebben, waar de
bebouwing langs den weg dit niet ver
hindert, overal een vrij uitzicht over den
«thovenschen en Bruimadenschen polder
en kijken steeds ter zijde in de richting
van Alkemade.
Daar hebben we ineens drie namen,
«mengesteld met made. Made, mledezegt
men in Friesland, beteekent laag wei- en
L hooiland. En de geschiedenis leert ons door
■deze oude namen, dat hier van oudsher
lage weilanden zijn geweest, waarvan een
■jgjeelte, de hooge made, wat hooger lag.
Deze maden gingen over in de kleistrook
mngs den Rijn en grensden aan het moe-
mossig woudgebied, waarover we spraken
verband met Zoeterwoude.
aan het einde der open vlakte van de
Jden werd, wanneer is niet met zeker-
tid te zeggen, misschien in de 10de, mis-
■chien in de He eeuw, een kerkje gesticht,
dicht bij de plaats waar de Lutteke Rijn
lh den Rijn uitstroomt.
lEr stonden enkele huizen, er was een
*cer, doch overigens was het open vlakte.
Het kar1r<>
.<*6 cr vry voor de barre winden van
Noord, Oost en West. Men vermoedt, dat
dit kerkje den naam van de Koude Kerk
Ontving, welke naam op de buurtschap
«{verging.
Er zijn veel andere, heel geleerde naams
verklaringen, doch «leze schijnen zeer ge
vocht. Namen als het Waaigat, en de
Koude Hoek hebben toch ook hun ont-
«taan te danken aan de onaangename
ervaringen welke men ter plaatse opdeed.
,Het eerste kerkje zal natuurlijk een
Romaansch gebouwtje zijn geweest. Daar
van is evenwel niets over dan de reuzen
moppen, die men in de omgeving nog in
flen grond vindt en het zou me niets ver
wonderen, dat men, bij een nauwkeurig
onderzoek der fondamenten nog heel wat
meer van die groote steenen zou vinden,
li Di oude berichten wordt melding ge
maakt van een vierkant gebouw met een
torentje er bovenop, dat hoog en spits zou
«In geweest en dat ten overvloede rondom
den spits nog vier kleine torentjes bezat
als aanduiding van de vier kapellen, welke
tot de moederkerk behoorden. Het lijkt me
evenwel wat vreemd, dat men hier in den
Romaanschen tijd een kerk van dezen
vorm zou hebben gebouwd.
Deze vierkante kerk met middentoren
zou een tusschenverschljnsel tusschen den
Romaanschen en Iaat-Gothischen tijd
kunnen zijn geweest, doch dan kom ik
niet uit met den bestaanden toren, zooals
later blijken zal.
In de prentverzameling van 't Leidsch
Archief ls wel een prentje van een vier
kante kerk met middentoren, die aan
Koudekerk wordt toegeschreven. Deze
voorstelling lijkt mij meer Gothlsch dan
Romaansch, kan dus fantasie zijn of moet
Koudekerke in Zeeland worden toege
schreven.
Hoe dat nu precies zit, doet er weinig
toe. We houden ons maar aan de gege
vens, die we thans als zuiver kunnen her
kennen.
De parochie van Koudekerk moet in
den aanvang aan den H. Wtlllbrord zijn
gewijd, weer een Vaderlandsche heilige.
Later werd St. Nicolaas mede als patroon
gehuldigd.
In 1305 wordt de parochie Koudekerk
uitdrukkelijk vermeld, wat natuurlijk geen
beweegreden is, om haar ontstaan niet
veel vroeger te stellen. Het schijnt, dat de
graven van Holland reeds vroeg rechten
op haar bezaten. Van die rechten maakte
de Ruwaard Albrecht van Beijeren ge
bruik door in 1374 het jus patronatis, het
recht om den pastoor te benoemen, te
schenken aan de geestelijkheid van de
Hofkapel in Den Haag. Vermoedelijk zul
len hierbij politieke beweegredenen in het
spel zijn geweest, want in genoemd jaar
ontbrandde er een krijg tusschen den
Ruwaard en den bisschop van Utrecht om
het kasteel te Vianen, dat beiden als hun
wettig grondgebied beschouwden. Het ligt
dus voor de hand dat de Ruwaard vooral
langs den Rijn zijn Invloedssfeer wilde
versterken tegenover den oorlogzuchtigen
geestelijken heer van het Sticht.
Met zekerheid kunnen we zeggen, dat
het koor van de kerk zijn tegenwoordige
gedaante, behoudens partleele verande
ringen, ontving in het begin der 15e eeuw.
Eerst werd in 1403 op last van Willem
van Beijeren door Dirck de Blote. Philips
de Blote en hun vrienden en magen een
kapel met altaar gesticht, welke zouden
worden beheerd door Gerrit van Poelgeest
en Adriaan van Toll. Willem gevoelde
schuld, want ten slotte was hij de aan
legger van het complot dat door lafhar
tige sluipmoord in 1392 op het Haagsch
Buitenhof Aleid van Poelgeest en Willem
Cuser had om 't leven gebracht.
Mede tot zoen voor dien moord werd in
1407 het koor gebouwd, waarmee de kerk
werd vergroot. Dit koor, afgesloten door
vijf zijden van een twaalfhoek benevens
de kapel der Poelgeesten, zijn nog aan
wezig.
Wij zullen er nog nader over handelen.
Het oudste gedeelte der kerk, zooals die
thans is, is zonder twijfel de toren, zoo
als men uit het grondplan kan zien een
bouwwerk met zware muren.
Van Loenen deelt mede, dat de toren
waarschijnlijk vroeger niet ingebouwd is
geweest, doch aan drie zijden vrij stond.
Tegenover dit vermoeden stel ik een
absolute zekerheid. De toren stond vóór
de kerk.
Waren kerk en toren gelijktijdig ge
bouwd, dan zou men in den geheelen
Westgevel een doorloopend metselverband
zien.
Dat is niet het geval. Er ls een breede
doorloopende verticale voeg, boven zelfs
van eenige centimeters breedte tusschen
't metselwerk van den toren en van de
zijbeuken, een voeg, die hier en daar met
cement is opgevuld.
Nog overtuigender: toen men de zijbeu
ken doortrok, heeft men de Noordelijke
en de Zuidelijke steunbeer van den toren,
die dus in het vlak van den Westgevel
vielen, laten staan. Men ziet hoe het met
selwerk van den muur daar, zonder ver
band van metselspecie, tegen aansluit.
Alleen heeft men de schuine kap van de
steunbeeren horizontaal weggehakt, zoodat
men daarboven gewoon over kan metselen.
Ten derde: de toren is gemetseld in
staand verband; de elndmuren van de zij
beuken in kruisverband.
Ten vierde: er is verschil van architec
tonische vormenspraak.
De toren is heel vroege Gothiek, de
rest van de kerk is laat Gothiek. Ik schat
den bouwtijd van den toren tusschen 1200
en 1225. De muren zijn voor een Gothi-
schen dorpstoren bijzonder zwaar. De
Romaansche traditie zit er nog in. Het
muurwerk wordt nog niet ontbonden in
dragende factoren. Hoe zwaar het is kan
men opmerken aan het later ingehakte
Westportaal. Vermoedelijk is de toren in
vroeger eeuwen alleen toegankelijk ge
weest van uit de kerk.
De verdieping boven den ingang doet
met zijn spaarzame kleine raampjes en
balkgaten nog sterk Romaansch aan
De volgende verdieping heeft naast het
galmgat met zijn gedrukte boog twee
blinde spitstoognlssen al reeds in Oothi-
schen vorm.
Deze toren, heel vroeger Gothiek, heeft
vóór een kerk gestaan ouder dan de
tegenwoordige.
Een geluk is. dat men voor enkele jaren
het cement, waarmee de Westgevel was
ontsierd, heeft verwijderd. Het is zoo veel
mooier en het onthult ons tevens tets van
zijn geschiedenis.
PAARDENSPORT.
DE CROSS VAN DEN HEZENBERG.
De gisteren gehouden cross van den He-
zenberg is gewonnen door luit. De Man met
Predicateur; 2. kapt. Stoffels met Rikiki;
3. luit. Cnopius met Lottka; 4. kapt. Stroot-
man met Merry Man; 5. kapt. Asman met
Rose Marie; 6. luit. Ruys de Perez met
Agen.
O
DAMMEN.
DAMCLUB „GEZELLIG SAMENZIJN".
De uitslag der voortgezette bordenwed
strijden is:
PhilipseBekker 02
v. Bakel—Philipse 0—2
2de Ronde.
RumptA. ter Haar 11
PhilipseBekker 0—2
Brandtv. d. Veer 02
WegmanPhilipse 02
v. BakkumGeerlings02
Philipsev. Bakel11
RumptKlein 20
Veelenturf—Jansen 02
GeerlingsPhilipse 20
GEBOREN:
Gerardus Petrus Maria, z. v. A. G. de
Jeu en J. C. Zandvliet.
OVERLEDEN:
L. de Meij. ongeh. m. 70 j.
RECLAME.
FIL d'ECOSSE MET ZIJDE
uiterst solide, met volle ir
garantie 75, 48,
Alle modekleuren steeds voorhanden
FIJNE ZIJDEN I0USEN 1.27. 87
ONZE PRIMA WOLLEN DAMES- q r
KOUSEN. 1.67, 1.25,
WOLLEN SKTS0KJES, extra
mooie kwaliteiten 87, 65 31
Onze KINDERKOUSEN met eztra lange
beenen, onverwoestbaar sterk
en goedkoop. 8192
BaarLitraai boek uonkersu>e6 *-4-6
Nog slechts 2 dagen onze Heropenings
Souvenir bij aankoop vanaf L 1.50-
Probleem No. 853.
Auteur S. v. DUIJN.
Zwart 10 sch op: 2, 6, 7, 8, 14, 15, 19,
20, 39, 44, dam op 4.
Zwart
IJ345
ï,-
5-
WW
Wit
Wit 13 sch. op: 11, 23. 24, 28, 29, 30,
37, 38, 41, 42, 45, 46 en 48.
Probleem No. 854.
Auteur S. v. DUIJN.
Zwart 9 sch. op: 8, 9, 10, 18, 19, 26, 33,
35, 38, dam op 47.
Zwart
i 2 t 4 s
wm.
WÊ
W
m
Ww
P.'
WM,/.
m
m
m
j-'Zy.
0.
m
Wit
Wit 12 sch. op: 17, 25, 27, 29, 34, 36, 37,
40, 44, 45, 46 en 49.
Probleem No. 855.
Auteur 8. v. DUIJN.
Zwart 6 sch. op: 6, 8, 11, 12, 18, 21, dam
op 34.
Zwart
'/'/y/s
V/Jr/4
W/yy/ï
I'"
y/y&y,
Alle correspondentie betreffende deze
rubriek te zenden aan het Bureau van
ons Blad of aan den Red. C. de Nie, Stor
tenbekerstraat 176, 's Gravenhage. Oplos
singen binnen drie weken na publicatie.
47 46 42
Wit
Wit 9 sch. op: 23, 24, 28, 29, 36, 37, 38,
40 en 48.
Oplossing probleem No. 836, auteur K.
Verschuur.
Wit: 49-44, 36-31, 38-33, 31-27, 37x28,
40-35, 45x1 of 3.
Zwart: 16x18, 12x21, 29x49, 21x32, 23x32,
49x40.
De stand was voor zwart schijven op:
6. 7. 8, 12, 13, 16, 19, 20, 23. 24, 29 en 30.
Voor wit .op: 17, 21, 22, 36, 37, 38. 40, 41,
43 45 48 en 49 Een aardige damslag! Voor
geroutineerde oplossers is aan de schijven
40, 45 en 49, spoedig te zien waar het naar
toe moet
Oplossing probleem No. 837.
Stand: zwart op 2, 6, 7, 8, 12, 13, 14, 15,
20, 21 en 45,
Wit sch. op: 18. 22, 23, 25, 28, 29, 34,
37 38 en 40.
Wit: 23-19, 34-19, 22-17, 17x10, 25x1.
Zwart: 13x31, 45x32, 12x23, 15x4.
Hoewel de stand, met de zwarte schijf
op 45, minder mooi is, ls door S. v. Duijn,
in «leze het motief aardig verwerkt.
Oplossing No. 838. auteur K. Verschuur.
Stand: zwart 14 sch. op: 1. 2, 6, 7, 8,
9, 10, 13. 14, 16, 18, 19. 23 en 24.
Wit 14 sch. op: 17, 21, 25, 27, 28, 30, 32,
34. 35, 37, 40, 41, 45 en 46.
Wit: 25-20, 30-24, 28x19, 17-11, 27-21,
37-31, 41x5.
Zwart: 14x25, 19x39, 13x24, 6x26, 18x38,
26x37.
Oplossing en probleem, 3e klas, stand
minder mooi, te veel schijven die geen
dienst doen; hl vergelijking met no. 836
is de eerste beter verwerkt.
Oplossing No. 839. Anteur R. v. Duijn.
Stand, zwart 11 sch. op: 12, 13, 15, 18,
19. 20, 23, 24, 25, 30, 35. dam op 2.
Wit 11 sch op: 16, 21, 22, 27. 31, 33,
39, 41, 43, 44 en 45.
Wit: 21-17, 44-40, 43-38, 40x9, 16-11,
49-43, 50-44, 45x14.
Zwart: 12x32, 18x47, 32x34, 47x29, 2x16,
16x49, 49x40
De eindstand ls niet nieuw ,doch blijft
steeds verrassend: in deze met de tempo
44-40 aardig verwerkt; ook is de stand
economisch.
Oplossing No. 840. Auteur R. v. Duijn.
Stand, zwart op: 7, 8. 9, 10, 11, 12. 14,
15. 16, 20. 21. 24, 26. 30. 35, dam op 40.
Wit op: 18 22. 23. 27. 31. 32, 33, 36/45,
47 en 48.
Wit: 33-29. 39-33, 32x43, 37x29, 23-19,
38-31, 22-17 47-41.
Zwart: 24x33, 49x24, 24x38, 21x32, 26x46,
14x32, 12x23. 11x22, 46x26, 43-38, 48x39,
40x27, 45x1 32x43, 26x40. 49x40. Aan fan
tasieproblemen zijn elschen gesteld, die in
dit probleem zijn overschreden: het aan
tal witte schijven is veel te groot, de af
wikkeling ls diep doch de stand is te fan
tastisch.
