Moderne Etalage-Verlichting.
LEIDSCH DAGBLAD - Tweede Blad
Dinsdag 27 September 1932
De invloed van het licht op de publieke belangstelling.
ETALEER IET PRIJZEN!
RECHTZAKEN.
KUNST EN LETTEREN.
AGENDA.
DE STERRENHEMEL M NEDERLAND IN DE WEEK VAN
28 SEPTEËBER—5 OCTOBER 21 UUR M. (20 UUR ZT).
Oebbseekm'
X
Een merkwaardig verschijnsel in
den dampkring.
Een goede en doelmatige étalageverlich-
ting is voor den winkelier van onschatbaar
belang. Door middel van de verlichting im
mers worden de uitgestalde waren voor het
publiek zichtbaar; door het tentoongestelde
in den meest letterlijken zin „in het juiste
licht" te zetten, maakt men het attractief
en begeerlijk voor den beschouwer en wekt
zoo in dezen den lust tot koopen. Een hel
der verlichte étalage werkt op de voorbij
gangers als een magneet op ijzer; zij wor
den erdoor aangetrokken. Duidelijk is dit
gebleken uit proeven, waarbij de sterkte
van het licht in een étalage met tusschen-
poozen van enkele dagen werd verhoogd;
het aantal voorbij gangers, dat bleef staan
om de étalage te bekijken, nam bij elke
verhooging van de lichtsterkte aanzienlijk
toe en ook het aantal van hen. die den
winkel binnengingen, vertoonde een belang
rijke stijging.. De groote invloed van de
étalageverlichting op de belangstelling en
ook op de koopneiging van het publiek,
kwam bij deze proeven overtuigend vast te
staan.
Indien men des avonds door een winkel
straat loopt en men bekijkt eens critisch
de wijze, waarop de verschillende étalages
zijn verlicht, dan valt het op. van hoe wei
nigen de verlichting werkelijk in orde is
en hoe weinig winkeliers profiteeren van
de mogelijkheden, die de moderne verlich
tingstechniek hun biedt. Tegenwoordig is
er geen zakenman meer. die niet adver
teert, omdat hij weet, dat door middel van
de advertentie de aandacht van het koo
pend publiek op zijn zaak- wordt gevestigd;
welnu, ook de étalage heeft het karakter
van een advertentie en wel van een zeor
belangrijke advertentie, die de waren zelve
toont en de begeerte naar het bezit ervan
opwekt,terwijl de kooper-in-spé voor den
winkel staat en dus slechts enkele stappen
behoeft te doen. om zich in het bezit van
het begeerde te stellen. Waar de verlichting
van de étalage hierbij zulk een voorname
rol speelt, is het voor eiken winkelier van
groot belang, zijn eigen étalageverlichting
eens critisch te beschouwen en zoo noodig
hierbij de hulp van een deskundige in te
roepen, opdat het geld, dat aan huur en
aan stroomkosten wordt betaald, zoo goed
mogelijk wordt besteed.
In vele étalages van oudere winkelhui
zen heeft de electrische verlichting inder
tijd de gasverlichting vervangen, waarbij
dan uit gewoonte werd vastgehouden aan
het bij de gasverlichting toegepascte sy
steem, n.l. eenige lichtbronnen op een rij
in het midden van de étalagekast opgehan
gen. Deze lichtbronnen zijn doorgaans voor
het publiek zichtbaar, waardoor de aan
dacht van het uitgestalde wordt afgeleid
niet de bedoeling is terwijl verder de
kans zeer groot is, dat de kijker, doordat
het licht van de lampen direct zijn oog
treft, wordt verblind en dan alles in een
waas ziet en niets meer kan onderscheiden.
Dit laatste komt steeds voor bij het gebruik
van sterke electrische lampen in een klein
schutkapje, zooals men dikwijls nog ziet;
hier wordt de beschouwer totaal verblind
door de felle straling. Een étalageverlich
ting met zichtbare lichtbronnen is ouder-
wetsch en ondeugdelijk en mag daarom
niet meer worden toegepast.
De moderne etalageverlichting heeft
zich losgemaakt van de starheid der gas
verlichting en maakt gebruik van alle
mogelijkheden, die de toepassing van het
electrisch licht biedt. Het electrisch licht
heeft het onschatbare voordeel, dat het
steeds daar kan worden aangebracht, waar
het nuttig en noodig is; gasverlichting is
door haar aard, hiertoe niet in staat De
moderne etalageverlehting verwerpt de
zichtbare lichtbronnen en stelt de lampen
zoo, dat al het licht in de etalage en op de
uitgestalde voorwerpen valt, terwijl de
kijker de lichtbronnen niet ziet en dus
niet kan worden verblind of zijn aandacht
ziet afgebeeld. De lichtbronnen zijn hier
electrische lampen in reflectoren van
specialen vorm, de „Philiray"-reflectoren
Het hangt van den aard van het uitge
stalde af, welke soort lampen moeten
worden gebruikt Zoo worden in etalages
van galanterieën en stoffen de melkgla-
zen „Argenta"-lampen toegepast, even
eens in een uitstalling van lederwaren; een
etalage van schoenen daarentegen ver-
eischt gebruik van heldere lampen, omdat
schoenen moeten glanzen. Verder willen
wij nog wijzen op het gebruik van buis
vormige etalagelampen, z.g. „Linea"-
lampen, die rondom de etalage worden
gemonteerd en van zonlichtlampen, die
de kleuren fel doen spreken. Het zou ech
ter te ver voeren, hierop nader in te gaan.
EEN STUDIE OVER EEN ONDERWERP
DAT VOOR BIJKANS ELKEN
WINKELIER ACTUEEL IS.
Over de strijdvraag: prijzen noemen of
niet, is in binnen- en buitenlandsche bla
den reeds veel geschreven, zonder dat men
tot een bevredigend resultaat is gekomen,
aldus de heer Jc. Schotel in „De Reclame".
De tegenstanders der „geprijsde" etalage
maken het bezwaar: „in sommige bran
ches kan dat misschien, maar mijn artike
len leenen zich niet daarvoor". Enkelen
voeren aan, dat zij luxe-artikelen verkoo-
pen, anderen dat hun etalages geen koop
waar, doch kunst-producten bevatten, die
door prijsvermelding in de waardeering
van het publiek zouden dalen. Velen heb
ben de meening, dat de gemiddelde kooper
de geprijsde waar te duur zal vinden. De
voorbijganger, die over den prijs niet was
ingelicht, zou tóch koopen, mits het ge-
etaleerde zijn kooplust had opgewekt. En
mocht de prijs \ran het door hem ge-
wenschte te hoog zijn, dan kan hij altijd
nog tot het koopen van iets goedkoopers
overgehaald worden. Al deze bezwaren
tegen het prijzen van geëtaleerde artike
len zijn echter te weerleggen. De klant,
die voor de etalage blijft staan, wil niet
alleen weten wat er te koop is, hij wil ook
weten tot welken prijs. Artikelen, die ge
prijsd zijn, hebben dus zonder meer reeds
een grootere aantrekkingskracht dan de
ongeprijsde. Men kan het mooiste artikel,
het nuttigste, het nieuwste gebruiksvoor
werp in de etalage zetten, maar zoolang
de prijs ontbreekt, zal de aspirant-kooper
zich op straat een eigen idee van den prijs
vormen. Gewoonlijk zal hij onjuist schat
ten en tot de conclusie komen, dat het
voorwerp wel zeer duur moet zijn, omdat
het anders wel geprijsd was. Vooral geldt
dit voor een nieuw artikel, dat hij nog
nooit gekocht heeft.
Wanneer men hier en daar eens de
etalages beziet, dan komt men tot de ont
dekking, dat zeker de helft der artikelen
niet geprijsd is. Dit is een absolute fout.
Wanneer men toch koopwaar, of dat nu 'n
kist sigaren, een das, een stoel of een auto
is, etaleert, dan behoort aan het voorbij
gaande publiek toch tevens „.offerte" ge
maakt te worden. En dan is het ook van
zelfsprekend, dat deze offerte op de ge
bruikelijke wijze wordt gemaakt, n.l, door
het noemen van den prijs. De klant kan
met een bepaalde koopbedoeling een zaak
alleen binnengaan, wanneer hij weet wat
het artikel kost. Velen zullen den winkel
niet betreden, omdat zij vreezen, dat hun
onkunde omtrent de waarde van een ar
tikel door den verkooper zal worden be
nut om een hoogeren prijs te noemen. In
derdaad zijn er zulke twijfelaars.
Men is het er reeds lang over eens, dat
vaste prijzen, voor ieder gelijk, de voor
keur verdienen boven het „de klanten
eerst aankijken". De ervaring leert, dat
zaken die met vaste prijzen werken, en
die prijzen duidelijk leesbaar op elk arti
kel vermelden, de voorkeur van het pu
bliek genieten. De onzekerheid bij den
koop, het aanhoudende bieden en pingelen
hoort in een vorige eeuw thuis. En toch
willen tallooze winkeliers in hun etalages
zich nog niet aan den tegenwoordïgeti tijd
aanpassen.
Er valt nog een vraag te beantwoorden,
of alle artikelen, of slechts enkele, die dan
als lokmiddel dienst doen, geprijsd dienen
te worden. Ook hier spreekt de ervaring
weer vóór het vermelden van alle''prijzen:
Daarmee wil ik geenszins beweren, dat
leder voorwerp, ook het kleinste, van een
flinke, duidelijke prijskaart voorzien be
hoort te zijn. Wanneer een manufacturier
b.v. met kleine artikelen etaleert, zooals
garens, knoopen, naalden, band, veilig
heidsspelden, dan mag hij gerust groeps
gewijze prijzen vermelden, die een zekere
speling hebben, b.v. „Naalden uit prima
staal vanaf 10 cent per pakje". Bij zoo
genaamde stapeletalages kan vermeld
worden tusschen welke twee prijzen de
goederen verkrijgbaar zijn.
Nog overtuigender dan mijn betoog
spreken de resultaten van een proef, die
geruimen tijd geleden door het bedrijfs
wetenschappen k instituut der handels-
hoogeschool te Mannheim met betrekking
tot het noemen van prijzen in etalages
werd genomen.
Voor het onderzoek werden twee etala
ges van een groote modezaak gekozen, die
zoowel in diepte en breedte als inrichting
geheel gelijk waren. Een week lang wer
den in de eene etalage alle hoeden van
een prijskaart voorzien, terwijl in de an
dere etalage alle hoeden ongeprijsd ble
ven. Voor beide etalages werden dames
hoeden van gelijke prijzenklasse gebruikt,
om een zuiver beeld te verkrijgen. De stu
denten van het instituut zorgden voor de
buitenstatistiek, het speciaal geïnstrueer
de verkooppersoneel maakte binnen de
noodige aanteekeningen. Een student
telde alle voorbijgangers, een tweede telde
de dames die voor de etalage stil bleven
staan, terwijl een derde met een stop
watch den tijd opnam, dien het beschou
wen van de etalage duurde. Ook bij de
andere etalage was een observatiegroep
van 3 personen opgesteld, en uit de aldus
verzamelde gegevens werd de gemiddelde
tijdsduur van het bekijken vastgesteld.
Tegelijkertijd werden binnen ook de
noodige gegevens verzameld. Op een for
mulier, dat op een bepaalde manier was
ingedeeld, werd met een streepje elke
bezoekster aangeteekend, die in den loop
van het gesprek over een hoed in een der
beide etalages sprak, onverschillig of zij
dien kocht of niet. Eveneens werden op
het formulier kruisjes gezet" voor alle hoe
den die uit de twee etalages verkocht wer
den.
Aan de verzameling dezer statistische
gegevens lagen deze gedachten ten grond
slag: De bezichtigingsfrequentie, in pro
centen der voorbijgangersfrequentie uit
gedrukt, moet als maatstaf kunnen gelden
voor de aantrekkingskracht die de etalage
uitoefent. Het aantal der klanten, dat
over de geëtaleerde artikelen spreekt, kan
gelden als maatstaf voor de suggestieve
werking van het geëtaleerde. Want elke
vermelding van het geëtaleerde bewijst,
dat bij den klant reeds het verlangen wak
ker geworden is, een der uitgestalde ar
tikelen te koopen. Nog beslister komt de
werking der etalage tot uitdrukldng in het
aantal der naar aanleiding daarvan ge
kochte voorwerpen.
Het resultaat van dit onderzoek wees
uit, dat de etalage A (met prijzen) 6.4%
en de etalage B (zonder prijzen) 4% dei-
voorbijgangers tot bezichtiging noopte. Ds
gemiddelde bezichtigingstijd was voor A
15.2 en voor B 13.4 seconde. In 't geheel
spraken 24 dames in den winkel over eta
lage A en 9 over B, terwijl uit A 26 en uit
B 14 hoeden verkocht werden.
Hieruit blijkt dus, dat een etalage met
prijzen 60% meer voorbijgangers tot stil
staan noopt, den bezichtiger 13% langer
aan zich weet te binden, 167 meer vra
gen om inlichtingen en 86% meer ver
koop oplevert.
De superioriteit van de etalage met prij
zen is hiermede, althans in dit geval, dui
delijk bewezen. Wie bovenstaande cijfers
bestudeert, zal na eenig nadenken tot de
conclusie moeten komen, dat ook voor zijn
II.
In het vorige artikel heb ik een uiteen
zetting gegeven van den aard van het
merkwaardige vérschijnsel in den damp
kring, dat onder den naam turbulentie in
de weerkunde bekend is.
De practische beteekenis van dit ver
schijnsel voor de overige verschijnselen in
den dampkring moet nu in het volgende
uiteengezet worden,
In de eerste plaats moeten wij de rol, die
de turbulentie speelt bij de verspreiding
van den waterdamp in de atmosfeer, na
gaan. De waterdamp is grootendeels of
eigenlijk geheel afkomstig uit den bodem
en uit de verschillende waterbekkens op
de aarde, waaruit het water verdampt en
in de onderste luchtlaag geraakt.
Wanneer nu de dampkring volkomen In
rust was zou de waterdamp slechts heel
langzaam in de hoogere lagen doordringen.
Maar tweeërlei bewegingen in den lucht-
oceaan dragen er in zeer groote mate toe
bij, dat het vermengings-proces snel ver
loopt; deze twee bewegingen fcijn de op-
waartsche beweging van luchtstroomen,
waardoor lucht van de onderste naar de
hoogere lagen worclt overgebracht, en de
turbulentie. Wij hebben gezien hoe een
rookpluim snel in de omringende lucht
wordt verspreid ook in 'de hoogte, en wij
weten, dat een rooker een kamer in korten
tijd geheel met sigarenrook vult, wanneer
hij dien krachtig uitblaast, in beide ge
vallen tengevolge van turbulentie.
In den "dampkring zijn altijd turbulente
luchtstroomen aanwezig, vooral in de on
derste luchtlagen, waar de wind sterk door
oneffenheden van den bodem wordt ge
stoord.
Deze laatste verspreiden den waterdamp
in hoogere luchtlagen, brengen een deel
ervan weer in andere turbulente lucht
stroomen op nog grootere hoogte en zoo
gaat dit proces steeds door, zoodat gaan
deweg groote hoeveelheden waterdamp in
de hoogere dampkringlagen doordringen.
Uit den aard der zaak verloopt die ver
spreiding zoo, dat in de hoogere lagen
slechte een deel aankomt van de hoeveel
heid waterdamp, die uit de onderste lagen
naar boven werd gebracht. Maar de tur
bulentie zorgt toch op deze wijze voor een
voortdurenden stroom van waterdamp van
beneden naar boven, waardoor op den duur
in de hoogere lagen een ophooping van
waterdamp zou moeten ontstaan als de
condensatie niet nu en dan voor afvoer
naar beneden in den vorm van regen,
sneeuw en hagel zorgde.
Zoo zien wij dan, dat de turbulentie
medewerkt aan den eeuwigdurenden kring
loop van het water in den dampkring.
Op dezelfde wijze als de turbulentie den
waterdamp van de onderste naar de hoo
gere luchtlagen overbrengt, draagt zij ook
voor een zeer groot deel bij tot dc ver
spreiding in de atmosfeer van het van de
aardoppervlak opgewaaide stof. De turbu
lente luchtstroomen veroorzaken dus even
goed een voortdurenden stofstroom van
beneden naar boven, terwijl de regen weer
zorgt, door haar neer te slaan, dat in hoo
gere lagen geen opeenhöoping van stof
ontstaat.
Het is niet algefneefi bekend, dat in de
atmosfeer veel aardsche stof rondzweeft,
bestaande uit zandkorreltjes, plantenresten
en allerlei andere organische deeltjes. Dit
stof bereikt echter niet zulk een groote
hoogte als de waterdamp, dien men op
5000 Meter hoogte nog vindt. Luchtreizi
gers kunnen gemakkelijk constateeren, dat
op een hoogte van 2000 a 2500 Meter een
scherpe scheiding is tusschen de onderste,
met stof bezwangerde, en de hoogere stof
vrije lucht. Deze scheiding is zóó scherp,
dat men de met stof beladen luchtlaag als
een uitgestrekte, eenigszins golvende vlakte
ziet, wanneer men daar juist even boven
uit komt. Van den grond af kan men trou
wens de stoflagen gemakkelijk herkennen
aan de bruinachtige nevelbanken, die het
vergezicht versluieren. Boven de stoflaag
is de lucht kristalhelder en kan men hon
derden kilometers ver zien.
Deze atmosferische stof speelt een zeer
belangrijke rol bij de condensatie van
waterdamp, dus bij neerslag-vorming en
bij het doorlaten en verstrooien van het
in den dampkring doordringende zonlicht.
Wellicht wordt de laatste rol van de atmos
ferische stof bij de warmteverspreiding
niet hoog genoeg aangeslagen, maar dat
deze rol niet onbeteekenend kan zijn heb
ben voortgezette metingen van de veran
deringen van dag tot dag in de sterkte van
de zonnestraling voldoende geleerd.
De turbulentie speelt ongetwijfeld een
groote rol bij het voortdurend dooreen
mengen van de bestanddeelen van onzen
dampkring, iets, dat voor de huishouding
in de levende Natuur ongetwijfeld van het
hoogste belang is. De geregelde afvoer van
het door planten en dieren uitgeademde
koolzuur wordt stellig in niet geringe mate I
door de turbulentie verricht en het is mis
schien daarom verklaarbaar waarom win-
derig weer zoo verfrisschend en prikkelend j
op den mensch werkt.
De tot hiertoe beschouwde turbulentie
is een soort micro-turbulentie, gekenmerkt j
door een enorm groot aantal kleine wer- i
velingen. Ongetwijfeld komt in den damp-
kring ook een macro-turbulentie voor, waar
bij de groote luchtstroomen van de aige- i
meene luchtcirculatie rondom de Aarde
wervelingen vertoonen, die zich openbaren
in afgetakte stroomen en in het ontstaan
van z.g. depressies. Volgens de moderne
depressie-theorie zouden de depressies wer
kelijk haar ontstaan danken aan turbu
lentie-verschijnselen in grooten stijl, daar
waar tegengestelde circulatie-stroomen
langs elkaar heen glijden, in casu de koude
polaire en de warm-vochtige subtropische
circulatie-stroomen. Dit is eigenlijk nog
niet nader onderzocht. Waar de depressies
zulk een overwegenden invloed uitoefenen
op de algemeene weersgesteldheid zou dus
de macro-turbulentie een groote rol spelen
bij de regeling van den weerstoestand.
Zoo zien wij dus, dat de bestudeering
van zulk een simpele proefneming als het
rooken van een sigaar kan leiden tot on
derzoekingen, die ons den merkwaardigen
samenhang van allerlei gebeurtenissen in
den dampkring openbaren.
(Na-druk verboden). C. N.
Zaak het etaleeren met prijsvermelding de
voorkeur verdient. En aan de fabrikanten
van merkartikelen, die fraaie etalagere
clame beschikbaar stellen, leert dit voor
beeld deze les: zendt nimmer de winke
liers een etalagekaart voor Uw artikel,
waarop de 'prijs niét staat afgedrukt.
KANTONGERECHT TE LEIDEN.
Gistermorgen stond de heer A. J. voor
het kantongerecht terecht, omdat hij
hoewel geen slijter zijnde op 8 Juni van
dit jaar in zijn bierhuis, gelegen aan de
Langebrug, aan een bezoeker een flesch
citroenjenever heeft afgeleverd.
Getuige Poianen verklaarde na eerst
eenigen tijd in het bierhuis gebiljart te
hebben, een flesch met citroen jenever te
hebben laten vullen en hiervoor 80 ct.
te hebben betaald. Hij had de flesch ci
troenjenever mee naar buiten genomen en
met een vriend op straat uitgedronken.
De verdachte bekende de jenever te heb
ben afgeleverd. Het O.M. eischte hierop
f. 50.- boete of 20 dagen hechtenis. Op
I October a.s. zal de kantonrechter in
deze zaak vonnis wijzen.
De heer A. T.. brievenbesteller alhier,
was gedagvaard, omdat hij in gebreke was
gebleven, hoewel hij reeds geruimen tijd in
Valkenburg woonachtig was, zijn verhuls-
biljet bij het gemeentebestuur van Val
kenburg in te leveren. De gemeente-veld
wachter Braum van Valkenburg verklaar
de op 2 Augustus een schrijven van B. en
W. van Valkenburg aan T. te hebben uit
gereikt, waarbij hij werd uitgenoodigd op
II Augustus bij B. en W. van Valkenburg
te komen, waaraan hij echter niet voldaan
had, De heer de Wilde, gemeente-secre
taris van de gemeente Valkenburg ver
klaarde dat hier onwil in het spel was.
Het O.M. eischte f. 20.- of 20 dagen hech
tenis. De kantonrechter wees onmiddellijk
vonnis en veroordeelde verdachte overeen
komstig den eisch van het O.M. tot f. 20.-
of 20 dagen hechtenis.
BLUME VON HAWAII.
De „Wiener-Operette". der Princesse-
Schouwburg uit Den Haag. die zich op het
oogenblik op een succesvolle tournée door
Holland bevindt, komt op 1 October a.s.
ook in onze stad en zal in den Schouwburg
een enkele gastvoorstelling geven van de
Paul Abraham-Operette „Die Blume von
Hawaii".
Dit gezelschap had overal een groot
succes.
HEDEN:
TOURNIAIRE SCHEIDT VAN SAALBORN.
De heer Oscar Tourniaire heeft, naar wij
vernamen, zegt het „Vad.", besloten, met
ingang van 1 October a.s. de betrekkingen
met het gezelschap Saalborn te verbre
ken. Uit hetgeen wij hieromtrent verna
men. kregen wij den indruk, dat de oor
zaak van Tourniaire's besluit gezocht moet
worden In minder aangename verhouding,
welke er sedert eenigen tijd tusschen Tour
niaire en een paar der voornaamste leden
van het gezelschap Saalborn moet heer-
schen.
HET 40-JARIG DICHTERSCHAP
VAN GORKI.
Volgens een bericht uit Moskou, heeft
het Centraal Comité der Communistische
partij besloten, bij gelegenheid der herden
king van Gorki's 40-jarig dichterschap, te
Moskou een speciaal literair instituut te
stichten, dat den naam van Gorki zal dra
gen. Het Moskousche Theater zal tot
Gorki-theater worden herdoopt. Eindelijk
zal de geboortestad van Gorki, Nisjni-Nov-
gorod. voortaan Gorki heeten!
Iedere zakenman behoort lid te zijn
van Vreemdelingenverkeer.
Stadsevangelisatie (Morschweg 59^,
Samenkomst te 8 uur nam.
Woensdag.
Korevaarstr. 30: Aandeelhoudersver"
N.V, Verzekeringmij. „Vooruit". 8 uur nam!
Stadszaal: 3 Oct. Ver.: „Avonturen van
een Leïdschen schooljongen". 2 en 7 u. nm.
BIOSCOPEN.
Casino-Bioscoop Hoogewoerd, 8 uur n m
„Charlie op avontuur".
Zondag n m. 2 uur en 4 uur 30.
C'ty-Theater Haarlemmstr. 8 uur nm
„De overwinning van den spoorzoeker'"".
Zaterdag n.m. 2 uur. Zondag n.m. 2 uur
en 4 uur 30.
Luxor-Theater Stationsweg. 8 uur n m
„De trots van de 3e compagnie".
Woensdag en Zaterdag n.m. 2 uur. Zon
dag n.m 2 uur en 4 uur 30.
Trianon-Theater Breestraat. 8 uur n.m
„Der weisse Rausch".
Woensdag en Zaterdag n.m. 2 uur. Zon
dag n,m. 2 uur en 4 uur 30.
DIVERSEN.
Zaterdags Inst. v. Praeventieve Genees
kunde: Consultatiebureau voor moeilijke
kinderen. Halftwee tot 3 uur nun. Inen
ting tegen dlphterle 45 uur nam.
MUSEA.
Stedelijk Museum de Lakenhal, Lange
Scheistraat 2. Geopend In November. De
cember. Januari en Februari van 10—3 u.
in Maart, April en Mei van 104 uur In
Juni, Juli Augustus en September van
10—5 uur. m October van 104 uur. Zon
dags vanaf halféén. Entrée Zondags kos
teloos Maandags f. 0.25, overige dagen
f.0.10.
Rijksmuseum van Oudheden, Rapenburg
28 1 Dec.—1 Febr. van 103 uur. 1 Febr.
tot 1 April van 104 uur. 1 April1 Oct,
van 105 uur. 1 Oct.1 Dec. van 10—4
uur. Zondags van 14 uur. Entrée Maan
dags f.0.25 overige dagen f.0.10.
Geologisch Mmeralogisch Museum,
Garenmarkt. lederen dag van 912 en
van 1.304 uur. Zondagen gesloten. Kos
teloos.
Ethnographiscb Museum, Rapenburg 61
—69 en Breestraat 18. Op werkdagen van
104 uur. Entrée Maandags f.0.25, overige
dagen f.0.10.
Rijksmuseum v. Nat. Hist, v. d. Werff-
park. Werkdagen 8.3012, 1.305, Zater
dags 8.3012. Kosteloos.
Herbarium, Nonnensteeg. Dagelijks van
9—12.30 en 26 uur. Kosteloos.
Hortus Botanicus, Rapenburg 73. Alle
werkdagen van 1 April30 Sept 9—6 uur.
1 October—31 Maart 94 uur. Op Zon
dagen alleen van 1 April30 Sept. 10—4
uur. Kosteloos.
Ned. Hist. Natuur wetenschappelijk
Museum (Stationsweg): Alle werkdagen
behalve 's Maandags van 104 u.; 's Zon
dags 14 uur.
Academie en Academisch Historisch
Museum. Dagelijks behalve 's Zondags
9—12 vjn. en 15 uur nm. f. 0.25 p. p.
Donderdags: Inst. v. Praeventieve Ge
neeskunde. Consultatiebureau voor Alco
holisten. 7—10 uur nam.
De avond-, nacht- en Zondagsdienst
der apotheken wordt van Maandag 26
Sept. tot en met Zondag 2 Oct. a.s. waar
genomen door de apotheken: G. F. Reyst,
Steenstraat 35, telef. 136 en A. J. Donk,
Doezastraat 31, telef. 1313.
Maandag 3 Oct. neemt waar apotheek
D. Pelle, Kort Rapenburg 12, telef. 594.
©MUEMMN
Olaaistekvkriiee
O NIEUWE MAAN ZUID
Sterretijd 21 u. 30 min.
Deze kaart is maanloos; zij is om negen
uur middelbare tijd des avonds nog niet
op. De Stier met als helderste ster Alde-
baran komt nu boven den horizont.
Men dient er rekening mede te houden,
dat in werkelijkheid het Oosten rechts en
Westen links vaD den toeschouwer Is,
wanneer deze met den rug naar 't Zuiden
en het gelaat naar 't Noorden gewend
staat; men pleegt echter bij sterrekaarten
dit om te keeren, om geen spiegelbeeld
van den hemel te krijgen. Wil men nu
b.v. de sterrebeelden aan den Oosthemel
opzoeken, dan neme men dat deel vah
den kaarthorizon. waar OOST staat voor
zich. zoo, dat de Poolster (aan het einde
van den Kleinen Beer) van den toeschou
wer is afgewend: men zal dan voor het
NO-lijke vierdepart van de kaart de
sterrenbeelden zien, juist zoo, als zij aan
den hemel staan.
De sterren In bovenstaand kaartje, die
een gekartelden rand hebben zijn van de
le grootte of helderder; de rllk>- ronde
stippen zijn sterren van de 2e groirtteen
al de andere kleinere stippen zbn sterre
van de 3e of van een lagere groottekiass
