De Duitsche Rijksdag onverwachts ontbonden. Le Jaargang DINSDAG 13 SEPTEMBER 1932 No. 22234 nrner bestaat uit DRIE Bladen EERSTE BLAD. Ricieele Kennisgevingen. STADSNiEUWS. Rijksdagpresident Goering weigert den Rijkskanselier het woord. Het voornaamste Nieuws van heden. EIDSCH DAGBLAD DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN PRIJS DER ADVERTENTIEN: I cti. per re®el voor advertentiën uit Leiden 'en Dlaatsen agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle fore advertentien 35 Cts. per regel. Kleine Advertentiën Kuitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 c* reen maximum aantal woorden van 30. Ltóo volgens postrecht. Voor eventueele opzending van foen 10 Cts. porto te betalen. - Bewijsnummer 9 Cts! Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor Directie en Administratie 2500 Redactie 1507. Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54. PRIJS DEZER COURANTS Vdor Lelden per 3 maanden f. 2.35; per week f.0.18 Bulten Lelden, waar agenten gevestigd zijn, per week „0.18 Franco per post f. 2.35 -f portokosten. drankwet. meester en Wethouders van Lelden ter algemeene kennis, dat J. G. fder Sande, te Leiden, een verzoek ingediend ter bekoming van een ver- |toor den verkoop van zwak-alcoho- j drank in het klein in het perceel jchuur No. 4-6, alhier. AVAN DE SANDE BAKHUYZEN, Burgemeester. VAN STRIJEN, Secretaris. ben, 13 September 1932. ICRISIS-COMITé LEIDEN. Postrekening 188690. groote achterstand. [ie vacanties tot het verleden behoo- ueeft ook het Crisis-Comité haar [weder volledig opgenomen. Werden p zomer slechts de hoogst noodzake- irisisgevallen behandeld, thans wacht |een groote hoeveelheid aanvragen «ning, en hiervoor is veel geld, léél véél geld noodig. tien de bijdragen in de zomermaan- Lgenoeg stil, toch heeft het Comité ter f4000.beschikbaar moeten 1 voor leniging in den nood. Deze Land dient te worden ingehaald |rt zoo spoedig mogelijk. 14 September a.s. feeginnen de tsche collecten weer ziet hier de Jieid U geboden om het tekort te I aanzuiveren. lie genoten hebt van deze mooie rhe weken, geeft extra uit dank lieren in hun nood te kunnen helpen. |Comité vraagt aan U allen uitdruk- stelt niet te leur - de nood blijft ds zeer groot. tweede autotocht voor ouden van dagen. Een gelukkige middag. icht voor Ouden van Dagen! lis tegenwoordig voor de generatie, fe wij jongeren, alleen reeds om de |haren en de dikwijls met rimpels sefde gezichten, eerbied verschuldigd let groote wachtwoord voor een pret- p? ln „den buiten." V: het valt niet alle deelnemers mee pi;e uren in een auto te zitten, als piet aan gewend zijn! Want de ben- Bpen blijken wel eens een minder i invloed op het gestel te hebben I gevolgen blijven dan ook niet uit! Ideze gevallen zijn gelukkig spora- fers: Aan het einde van den tweeden dit seizoen, langs ongeveer de pute als de vorige maal. dus naar pingen en Meyendel zagen wij pkomst op de Kaasmarkt heel wat ■genoegde gezichten, tevreden over D men gezien en genoten had tijdens f'. die als in het werkelijke leven p het afwisselende SDel van zon en plaats vond. R oudje had in het vroege morgen- p angstige blikken naar den hemel het zag er zoo somber en drei- ft. maar gelukkig klaarde het op en ™g bracht heel wat zonnige oogen icht verliep nog voorspoediger dan f Se keer het Comité krijgt dan ook I meer ervaring ln het organiseeren P dergelijke rit. «pst heeft op Meyendel, waar van "ulkelijke tractaties heerlijk gesmuld loe deelnemers hartelijk toegespro- P den gevers voor hun geschenken jezegd. F Kaasmarkt heerschte tegen half- P drukte van belang! Hier was 't Pieliik de jeugd, die de oudjes be- I-n geïnteresseerd toekeek, toen de Jj- Koning de auto's weer van de r-w vlaggetjes ontdeed. ook stonden er velen, die ditmaal konden en belangstellend infor- hoe het hun vrienden en vrien- ïel gegaan was. «ine tocht gehad?" r- door. zoo iets zou je wel eens [•Men doen!" in duizenderlei variatie luidden r,° sntwoord: zij kwamen allen op - neer maar sterk bleek er uit dat j as weer veel harten gelukkig had b"iMt?'e autobussen stroomden leeg Ihjf,1'"taden verspreidden zich naar «b: oude paartjes, genoeglijk (tr sr de steegjes, gezellig napra- hen prettigen middag, die zoo I ™«s dan gewoonlijk was. Boor- Iots^b^tegen togen zij naar huis. It' J.te'd heerlijk uitgerust werd fo, moties en ervaringen welke hun t dag der dagen" ten deel waren ow van hartelijken dank is hier Plaats aan het Comité, dat tijd noch moeite spaarde, om ook dezen tweeden autotocht zoo voortreffelijk te doen slagen! Het is weer volkomen gelukt om tallooze oudjes eenige prachtige uren te geven; moge het Comité het volgend jaar weer dezelfde medewerking ondervin den en opnieuw de belangstelling ontvan gen, die het ln zulk in ruime mate ver dient! Wij willen niet in herhalingen treden en opnieuw een opsomming geven van al de goede gevers, die de versnaperingen door de Leidsche oudjes weer gratis beschik baar stelden. Wij mogen echter niet ver zuimen te wijzen op een nouveauté, die bij de Leidenaars bijzonder in den smaak viel; de zakjes fijne gemalen koffie, door de oudste Leidsche firma op dit gebied beschikbaar gesteld. De heer Hermans heeft zelf mee kunnen genieten van de vreugde der oude vrouwtjes bij het ont vangen der Klaverbladkoffie! Het verkeer werd weer op uitstekende wijze geregeld door de Leidsche, Wasse- naarsche en Haagsche politie. Tenslotte wil het Comité nog eens een extra woord van dank richten tot de pers en de autobezitters, die wel de twee voornaamste factoren zijn om het wel slagen van deze tochten te verzekeren! Want dank zij de bereidwilligheid, waar mee de couranten onze stukjes opnamen, is het aantal auto's nog boven verwach ting in voldoende getal komen opdagen! Zaterdag waren er nog ruim twintig auto's te kort. Hierbij mogen wij in alle beschei denheid nog wel even opmerken, dat het aanmelden op het allerlaatste nippertje voor het Comité zeer veel lasten mee brengt. omdat de administratie niet zoo eenvoudig is als men zou denken. Daarom zouden Wii raeds nu willen vraeen: Vult de kaarten direct in, als TJ ze ontvantrt. Het Comité zal U dan een volgend jaar driedubbel dankbaar zijn! planten-kweekwedstrijd. Heden had in de Christelijke Opleiding- school aan het Noordelnde (hoofd de heer Gathier) de keuring plaats van de door de kinderen dier school gekweekte planten, welke onder toezicht der Leid sche Tuiniers- en Bloemisten-vereenlging in Mei 1,1, waren uitgereikt. De inzending overtrof wat qualiteit en aantal betreft, alle vorige jaren. De prijzen vielen ten deel aan: Sicco en Jaantje de Jong le prijs met 27 punten; Gijs Jonker 2e prijs 22 punten; Henny Koppier en Ridi en Annie Meydam ieder 3e prijs met 21 pt.; Jouke Jonker 4e pr. met 18 pt.; Karei Neuteboom 4e pr. met 19 p.; Hans Cornet, Atti v. d. Bijl en Arle Versnel leder 5e pr. met 17 p.: Dirk Of- fringa en Louwtje Zitman 6e pr. met 16 punten. De jury bestond uit 3 bestuursleden van bovengenoemde vereeniging. de heeren M. Galjaard, Joh. v. d. Berg en H. Koome. Aan de geheele inzending werd aan de school een diploma met eervolle vermel ding toegekend. De door de vereeniging uitgeloofde prijzen zullen a.s. Woensdag worden uit gereikt. O handelsregister kamer van koophandel. Wijzgingen: J. A. Burghoorn, Schutterstr. 28, Leiden. Kruidenierswaren. Uittredend Eigenaar: J. A. Burghoorn, Leiden, dd. 12 Sept. 1932. Wijziging handelsnaam in: Ph. Koppers. T. J. Heetvelt, Middeistegracht 24, Lei den Vleeschhouwerij-spekslagerij. Uittre dend Eigenaar: T. J. Heetvelt. Leiden, dd. 5 Sept. 1932. Wijziging handelsnaam in: N. Bink. o Mej A. P. M. Vellekoop alhier is ge slaagd voor het examen vrije en orde oefeningen der gymnastiek. De student in de geneeskunde K G. A. Hordijk, van de Rijksuniversiteit alhier ie tp rekenen van 1 September, toegela ten tot de verbintenis, bedoeld bij artikel 18 der wet van 2 Augustus 1880 (S.bl. no. 145) om na het verkrijgen van den titel van 'arts, een benoeming aan te nemen tot oficier van gezondheid der tweede klasse bil het personeel van den geneeskundigen dienst der Koninklijke landmacht, zulks onder het genot van toelagen en premien krachtens Irtikel 4. 3. van het reglement vastgesteld bij Koninklijk besluit van 18 ÏÜni1913 (St.bl. no 279), zooals dat sedert is gewijzigd. Gisteravond heeft het Vereenigd Rot- tprdamsch Hofstadtooneel voor n prach- «s bezetten Schouwburg de 371ste opvoe- rine gegeven van Brusse's „Boefje" met van der Lugt Melsert—van Ees in detitelrol en haaf echtgenoot als de ad vocaatEr was veel en dankbaar applaus. Gistermiddag omstreeks halfdrie is de_fi?arige M. A. B. op het Rapenburg de 6-jarig autQ waardoor de ?a"5'r _,ei en diepe wonden aan de rech- IpT^daao en het achterhoofd bekwam. Hij te voorbijgangers naar het Acade- W-ceh 7iekenhuis gebracht, waar de won- Tn werden gehecht. Later kon hij naar nnrierliike woning aan de Langebrug ZUVn vervoerd De auto reed na de aan- rijdtog door. doch het nummer is bij de politie bekend. Een onwettige stemming. Radiorede van Von Papen. Gisteren om drie uur, Duitschen tijd, werd de vergadering van den Rijksdag ge opend. De tribunes, ook de diplomaten loges, waren tot op de laatste plaats bezet Aan de tafel van de gevolmachtigden van den Rijksraad zat vooraan, evenals vroe ger, dr. Badt, de door den rijkscommissaris van zijn ambt ontheven Pruisische minis- terieele directeur. De leden van het rijks- kabinet waren allen aanwezig. Van de nationaal-socialistische afge vaardigden hadden er ditmaal slechts enkele de partij-uniform aan. Görlng, de voorzitter van den Rijksdag, die eveneens in burger was gekomen, opende de verga dering. Vervolgens werd de uitslag van enkele verkiezingen voor het bureau medegedeeld en de voorzitter deed dan mededeeling van de samenstelling der Rijksdag-com missies. Communistische motie van wantrouwen. De communistische afgevaardigde Törg- ler voerde het woord naar aanleiding van de jongste noodverordening, die, naar hij betoogde, de arbeiders, ten gunste van de bezittenden, op zeer nadeelige wijze be last. Namens de communisten deed Törgler een voorstel tot opheffing van deze nood verordening en dieDde tegelijk een motio van wantrouwen ln Jegens de regeering. De afgevaardigde Loebe (soc.) stelde voor als punt 2 op de agenda van de ver gadering een socialistisch voorstel tot op heffing van de noodverordening te plaat sen. want het was immers zeker, dat de Duitsch-Nat. partijleider het communisti sche voorstel zou bestrijden. Een verrassende wending. President Göring stelde de vraag of het communistische voorstel wordt bestreden. Van geen enkelen kant kwam bestrij ding. Deze verrassende wending werd met „beweging" en gelach begroet, want op deze wijze zou de noodverordening onmid dellijk zijn verworpen en de communisti sche motie van wantrouwen onmiddellijk zijn aangenomen. De nat.-soc afgevaardigde dr. Frick stelde hierop voor de vergadering een half uur te schorsen. Dit voorstel werd, met de stemmen van de nat.-soc. en Centrum mede, aangenomen. Het ontbindings-besluit. Nadat de zitting heropend was en Göring zijn plaats weder ingenomen had, ver scheen Rijkskanselier Von Papen, die os tentatief de roode aktenmap liet zien, het kenteeken der Rijksdagontbinding in vroe gere jaren. De communisten slaakten kreten, die daarop zinspelen. De Rijksdagpresident heropende de zit ting met de volgende verklaring: „Aangezien geen bezwaar is gemaakt tegen het communistische voorstel, komen wij thans tot een gemeenschappelijke hoofdelijke stemming over de voorstellen- Törgler, strekkende tot opheffing van de noodverordening en tot het uiten van wantrouwen in de regeering." Rijkskanselier Von Papen stak hierop de hand omhoog om het woord te vragen. Göring zeide echter met een afwerend ge baar1 „Wij zijn reeds aan het stemmen en tijdens de stemming kan ik het woord niet verieenen". Door de nat -socialisten en de linkerzijde werd deze verklaring met groote vroolijk- heid en instemming begroet. Rijkskanselier Von Papen begaf zich daarop naar de tafel van den president en legde daar een document neer. blijkbaar het ontbindingsdecreet van den Rijks- president. De Rijksdagpresident schoof dit docu ment ter zijde en verklaarde: „Wij gaan thans eerst verder met de stemming Wij waren reeds begonnen met de stemming en voor wij daarmede gereed zijn. kan ik niets anders doen." Onwettig gestemd. Onder groote opwinding ging men hierop door met de hoofdelijke stemming De communisten riepen daarbij: ..Weg met de hongerregeering". De regeering verliet daarop de zaal. Nadat de regeering de zaal had veriaten ging de Rijksdag door met stemmen. Er werden 550 kaarten afgegeven. 512 stemmen waren vóór. Tegen de voorstellen stemden 42 afgevaardigden, nl. 35 Duitsch- ationalen en de zeven leden van de Duit sche volkspartij. Van de Duitsch-nationa- len heeft afgevaardigde dr. Spahn blanco gestemd. Verder hebben blanco gestemd de drie afgevaardigden van den Christe lijk Socialen Volksdlenst Behrens, Schmidt en SimpfCndoerfer, benevens de afgevaar digde van de Volksrechtpartij Bauser, zoo dat in totaal vijf stemmen blanco zijn uit gebracht. In het geheel met namen aan aan de stemming deel de vier leden van de staatspartij, de twee afgevaardigden van de Duitsche boerenpartij en de twee afgevaardigden van de economische partij. Na de stemming verklaarde president Göring „Nadat reeds met de stemming een aan vang was gemaakt, heeft de Rijkskanselier het woord verzocht. Na de stemming zou ik, overeenkomstig de Grondwet den heei Rijkskanselier het woord hebben gegeven. Onder de stemming was dit niet mogelijk. Tijdens de stemming nu heeft de heer Rijkskaneslier mij een schrijven van den Rijkspresident overhandigd, dat gecontra signeerd is door den Rijkskanselier en den Rijksminister van Binnenlandsche Zaken, die door het resultaat van de stemming over de motie van wantrouwen als ten val gebracht moet worden beschouwd. Hier door is het schrijven nietig geworden. (Groot rumoer ln het geheele Hus.). De tekst van het ontbindingsdecreet luidt: „Op grond van artikel 25 van de Rijks grondwet, ontbind ik den Rijksdag, aan gezien het gevaar bestaat, dat de Rijksdag de opheffing van mijn verordening van 4 September eischt." (In het Huls heerscht zeer groote opwin ding). De Rijksdagpresident in verzet. Ik sta op het standpunt, zeide Goering verder, dat dit schrijven voorloopig geen geldigheid bezit, aangezien het gecontra signeerd is door een ministerie, dat zoo juist met overweldigende meerderheid door de volksvertegenwoordiging is ten val -ge bracht. De val van het ministerie was even wei nig verrassend als de voorgenomen ontbin ding van den Rijksdag. De bedoeling den Rijksdag te ontbinden werd onderstreept door het optreden van den heer vice-pre sident Graef bij het bezoek van het presi dium aan den heer Rijkspresident. Het op treden van den heer vice-president Graef was een poging om het aanzien van den Rijksdag te schaden. Ik ben vast besloten het aanzien van den Rijksdag te handhaven, in het bijzonder om het recht van de volksvertegenwoor diging overeenkomstig de Grondwet te ga randeeren. (Interrupties der sociaal-demo craten: welke volksvertegenwoordiging? Er is er Immers geen meer. Rumoer links en handgeklap bij de nationaal-socialisten) Wij zullen alle stappen doen en alle maatregelen treffen om een ontbindings decreet. dat gecontrasigneerd is door een ten val gebrachte regeering. welke slechts over 32 stemmen in den geheelen Rijksdag beschikt, te doen intrekken, (bijval bij de nationaal-socialisten). nadat het reeds door de contrasigneering zijn geldigheid heeft verloren. Ik stel voor dat wij thans de zit ting afbreken en morgen verder beraad slagen. Het seniorenconvent, dat over een half uur zal bijeenkomen, zal de agenda voor de Dinsdag te houden zitting samenstellen. Over vieren wordt de zitting van den Rijksdag door president Goering gesloten. Later heeft Goering tegenover de pers zijn standpunt nog eens herhaald, doch de RljksdagzltUng van heden gaat niet door, daar socialisten en centrum de ontbinding erkennen. De regeering, die gisteravond bijeenkwam om maatregelen te beramen tegen een weer bijeenkomen van den ontbonden Rijksdag, had dientengevolge niets meer te besluiten President Goering deelde mede dat ver schillende landsregeeringen (de Rijksdag heeft hiertoe niet het recht) onverwijld bij het Staatsgerechtshof een beslissing zou den uitlokken betreffende de rechtsgeldig heid van het ontbindingsdecreet. Voor deze beslissing is genomen, zal hij den Rijksdag niet bijeenroepen. De ontbinding wettig. In kringen van de Rijksregeering wordt er op gewezen, dat in paragraaf III van ar tikel 33 der Grondwet staat: „Op hun verlangen moeten de regeerings vertegenwoordigers tijdens de beraadsla gingen ook buiten de orde om worden ge hoord." Rijksdagpresident Goering heeft Rijks kanselier von Papen geweigerd het woord te verieenen voor een verklaring. Hij heeft biermede ongrondwettig gehandeld. Ook bij artikel 97 van het reglement van orde, wordt er nadrukkelijk in voorzien de Rijks ministers ook bulten de agenda om het woord te doen nemen. BINNENLAND. Verlaging der bouwvakloonen; goedkeu ring door de regeering. (Binnenland, 3e Blad). Een windhoos bij Heerenvcen; daken van de huizen gerukt. (Gemengd. 3e Blad). Overleden is de bekende musicus dr. Julius Röntgen (Kunst, le Blad). BUITENLAND. De Duitsche Rijksdag onverwacht ont bonden na een overweldigende doch on grondwettige stemming tegen de regeering. (Buitenl. en Tel. le Blad). Het Fransche antwoord op den Duitschen eisch tot geiijkbcrechtigdhcid. (3e Blad). Gandhi dreigt met een hongerstaking tot de dood er op volgt. (Buitenl. en Tel., le Blad). Japan erkent den staat Mansjoekwo. (Tel. le Blad). De „vliegende familie" Hutchinson is gevonden (Tel., le Blad). Overigens wordt er de nadruk op gelegd dat het ontbindingsdecreet van den Rijks president rechtsgeldig was op het oogen- bllk dat het door den Rijkskanselier werd gecontrasigneerd. De Rijkskanselier heeft het, kort voor hij ln den Rijksdag het woord vroeg, om het voor te lezen, gecon trasigneerd. De Rijksdag was op dit oogen- bllk derhalve reeds ontbonden en had niet meer het recht een stemming te houden. In een brief van Goering heeft von Papen dit standpunt nog eens duidelijk uiteengezet. Schrijven van Loebe. Als lid van het seniorenconvent en tege lijkertijd als voorzitter van de commissie tot handhaving van de rechten van het parlement heeft de sociaal-democratische afgevaardigde Loebe den volgenden brief gezonden aan den president van den Rijksdag Goering: „Zeer geëerde heer president. De sociaal democratische leden van het seniorencon vent nemen niet meer deel aan de door u bijeengeroepen zitting van het senioren convent. aangezien het seniorenconvent mede getroffen wordt door het ontbin dingsdecreet van den Rijksdag. De kwes ties van staatsrechten]ken aard, welke ln uw sluitingsrede zijn opgeworpen, behoo- ren thuis ln de commissie voor de hand having van de rechten van het parlement, welke commissie niet door het decreet wordt getroffen. Als voorzitter roep ik deze commissie bijeen. Het juiste tijdstip der zitting zal ik later bekend maken. Met hoogachting: Loebe." Het Centrum gaat hiermede geheel accoord. Ook de commissie voor buitenl. zaken uit den Rijksdag, die bestaan blijft, zal bijeengeroepen worden. Vermoedelijk reeds hedenmiddag. Nieuwe verkiezingen. In verband met de,kwestie van den da tum der nieuwe verkiezingen deelde Rijks minister van Binnenlandsche Zaken von Gayl mede, dat de Rijksregeering zeer zeker de bedoeling heeft de constitutio neel voorschriften na te komen en dat, wanneer verkiezingen worden uitgeschre ven, deze ook zullen plaats vinden volgens de huidige kieswetten. Van zelfsprekend zal een verkiezing slechts dan plaats kun nen vinden, indien orde en rust verzekerd zijn. Op de vraag, of de Rijksregeering bij zondere maatregelen denkt te nemen ter handhaving van orde en rust, verklaarde de minister, dat de Rijksregeering hiertoe op dit oogenblik geen aanleiding heeft. Verklaring der Duitsch-Nationaien De Duitsch-natlonale Rijksdagfractie heeft de volgende verklaring gepubliceerd: Nadat de nationaal-socialisten in ver eeniging met het Centrum tevergeefs ge tracht hebben, den rijkspresident tot de instelling van een partij heerschappij te bewegen, hebben zij de rijksregeering ge saboteerd. De president van den Rijksdag is met de niet in acht neming van recht en wet zoover gegaan dat hij de ontbin ding ongeldig heeft durven noemen, het geen beteekent de uitroeping van de par tij-heerschappij tegen den staat. De Duitsch-nationale Rijksdagfractie heeft den Rijksdag veriaten. Als rompparlement zijn eerst de parlementaire partijen, be staande uit nationaal-socialisten, sociaal democraten, communisten en het Centrum in een vruchtelooze demonstratie bijeen gebleven om reeds een uur later in twist te raken Wij Duitsch-nationalen zullen 't opnemen voor de autoritaire leiding van den staat van den rijkspresident tegen over het parlement. Wij zijn er zeker van, dat in deze strijd het nationale Duitsch- land, dat de partijheerschappij heeft lee- ren haten, aan onzen kant staat. De eerst volgende verkiezingsdag zal het uur van geluk van het Duitsche volk worden. Het Centrum. De Centrum-fractie van den Rijksdag heeft gisteravond de door de ontbinding van den rijksdag geschapen toestand be sproken. Men was het er over eens dat de ontbinding van den Rijksdag een ernstige benadeeling is voor volk en bedrijfsleven

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1932 | | pagina 1