loopt u moeilijk "esburg, donkersteeg de ingebruikneming van den nieuwen electro-magneet. 73,fe Jaargang WOENSDAG 16 MAART 1932 No. 22083 Leidsch Crisis-Comité. STADSNIEUWS. steunschoenen VERKEERSLESSEN VAN DEN A. N. W. B. Het voornaamste Nieuws van heden. ASFALT-WEGEN Economische wegen LEIDSCH DAGBLAD DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN. PRIJS DER ADVERTENTIEN 30 Cts. per regel voor advertentlën nlt Lelden en plaatsen mei agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere advertentlën 35 Cts. per regel. Kleine Advertentlën uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts. bU een maximum aantal woorden van 30. Incasso volgens postrecht. Voor eventueele opzending van brieven 10 Cts. porto te betalen. Bewijsnummer 5 Cts. Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor Directie en Administratie 2500 Redactie 1507. Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54. PRIJS DEZER COURANT:] Voor Leiden per 3 maanden t. 2.35, per week f. 0.18 Buiten Lelden, waar agenten gevestigd zijn, per week 0.18 Franco per post t. 2.35 4- portokosten. nummer bestaat uit VIER Blades eerste blad. Giro No. 188690. Je en 4e wekelijksche bijdrage personeel rma A. Dieben en Zn. f. 6. COÖPERATIEVE BOERENLEENBANK. 22ste algemeene jaarvergadering. Gisteravond hield bovengenoemde Bank 22ste algemeene jaarvergadering In n Burcht". Nadat de voorzitter, de neer Bink de vergadering op de gebruike- wijze had geopend, schetste hij den tand der Boerenleenbanken. Het Jaar was voor de Banken een bijzonder waartegenover wij niet passiet ble- staan. Moesten enkele particuliere nken haar bedrijven opheffen, zoo was voor de grootere bankinstellingen, aronder toch ook de Boerenleenbanken haar 730 aangesloten Banken behoo- van geen invloed. Het Bankwezen is ukkig over het algemeen gezond, de büeke financiën bevinden zich ook in den toestand en de stabiliteit van den den is boven twijfel, wat een groot be- voor de spaarders kan worden ge- vooral ook voor de spaarders bij de renleenbanken. Met groote voldoening worden geconstateerd, dat de solldi- der Centrale en der Boerenleenbanken de crisis niet is aangetast. Het spreekt elf dat noch de Centrale noch enkele renleenbanker zijn vrijgebleven van liezen. Welke Bank of particulier zal in n crisistijd echter geen schade hebben eken? De schaden, die er zijn, zijn in geval niet van dien aard, dat zij de diteit der Boerenleenbanken maar in verste verte kunnen aantasten. De rves stegen tot ruim 14 mlllioen gul- Dat de Centrale Bank en de locale nken in'zoo betrekkelijk geringe mate der den druk der tijden hebben te den, vloeit voort uit de voorzichtigheid, rop zij worden beheerd. Aan speculee- doen zij nooit; alleen tegen zakelijk of soonlijk onderpand worden matige cre- ten en voorschotten verstrekt. Boven- wordt de soliditeit der locale Banken gesteund, ten eerste door 't Onderling aarborgfonds, dat dekking geeft voor co's als diefstal, enz., ten tweede door kapitaal voor bijzondere doeleinden, welks vorming in 1931 is besloten en dient om aan locale Banken, die cri- erliezen lijden, hierin tegemoet te tien. De Boerenleenbanken beseffen recht de spreuk „Eendracht maakt cht" en het woord van Raiffeisen en voor één en één voor allen" brengen grondig in praktijk. Dat de organisatie doende krachtig is, spreekt vanzelf. Hierna bracht de kassier de heer Tj. djpers verslag uit over het afgeloopen Het aantal spaarders nam weer be- grijk toe. De rente der Spaarbank werd rlaagd tot 37. °/o met twee dagen ta ande. Wat de voorschotten betreft, deze rden behoorlijk afbetaald, ook de rente op tijd voldaan. Het aantal reke- ghouders ging ook vooruit, hiervoor ook de rente verlaagd; ze bedroeg debet 5 en voor credit 3 °/o. De ret bedroeg dit jaar bijna drie mil- gulden. zoodat met tevredenheid op ïg van het bedrijf kan worden riggezien. Hierna kwam in behandeling de reke- en Balans over 1931. Deze werd na ele besprekingen met algemeene stern- goedgekeurd. Besloten werd de winst de reserve te voegen. de vacature voor bestuurslid wegens anken van den heer P. J. van Stave- werd gekozen de heer J. A. van der uw, die de benoeming aanvaardde, heer L. Verhaar Sr., die als bestuurs- periodiek moest aftreden werd met We meerderheid van stemmen herko- ook hij verklaarde de herbenoeming te laten welgevallen. Als lid van den bad van Toezicht werd gekozen de heer Snoeker, die ook deze functie wenschte aanvaarden. Den aftredenden heeren van Staveren en N. Bloemendaal M dank gebracht voor alles wat zij r de Bank hebben gedaan. Nadat nog enkele zaken van huishou- ellften aard waren besproken, werd de ed bezochte vergadering door den voor aar met dank voor dé opkomst gesloten. RECLAME. GA NAAR 3315 Het leed is geleden! Het Natuurkundig- of Cryogeen-Laboratorium herdoopt in Kamerlingh Onnes-Laboratorium. NEGENDE LES. HOU ALS FIETSER ZOOVEEL MOGELIJK RECHTS! ANWB, TOÊhl5TENBOND VOOR NEDERLAND Een treffende hulde aan de nagedachtenis van den pionier der experimenteele natuurkunde in Nederland. Bovengenoemde plechtigheid, welke gis termiddag in de groote collegezaal van het Natuurkundig Laboratqrium plaats vond, werd o.m. bijgewoond door mr. van Beeck Calkoen, chef van de afdeeling hooger onderwijs namens den minister van O., K. en W. de minister was op het laatste oogenblik tot zijn spijt verhinderd aanwezig te zijn en den heer Pippel eveneens ambtenaar werkzaam op dat departement. Verder merkten wij op den president-curator, mr. A. van de Sande Bakhuyzen den secretaris van curatoren, mr. P. J. Idenburg, den curator, jhr. von Fisenne, den rector-magnificus, prof. dr. J. J. Blanksma, de familie Kamerlingh Onnes, prof. dr. J. v. d. Hoeve, voorzitter der Kon. Academie van Wetenschappen, prof. dr. A. D. Fokker namens Teyler's Stichting, het bestuur van het Leidsche Universiteitsfonds en van de faculteiten van hoogleeraren en studenten, mr. G. Vissering, pres. van den Universiteitsraad; het bestuur van de Hollandsche Mij. van Wetenschappen; idem van het Bataafsch Genootschap en de Mij. Diligentia; prof. Woltjer namens den Onderwijsraad; ir. Klinkenberg, directeur der Stedelijke Lichtfabrieken alhier en voorts een groot aantal hoogleeraren uit Lelden, Amster dam en Delft o.a. prof. dr. P. Zeeman, prof. van der Waals, prof. M. de Haas, prof. Siso, prof. Dijkshoorn, prof. Slertsema; prof. Dorgelo, en anderen. Na de gisteren reeds door ons gepubli ceerde rede van prof. de Baas werd het woord gevoerd door den rector-magnificus prof. dr. J. J. Blanksma, die namens den Academischen Senaat prof. de Haas van harte gelukwenschte met deze belangrijke aanwinst van het laboratorium. Spr. vertelde voorts hoe driemaal in zijn leven een magneet grooten indruk op hem heeft gemaakt: eerst als kind, toen een gewone staafmagneet hem een too- verstaf toescheen; toen als 22-jarige stu dent aan de Universiteit te Amsterdam, toen hij kennis nam van de door prof. Zeeman destijds nog dr. Zeeman aangetoonde splitsing van spectraallijnen en tenslotte de thans opgestelde magneet, waarvan, naar hij hoopt, prof. de Haas tot eigen vreugde en voldoening zal experi menteeren en tot verhooging van den roem van dit laboratorium en van de ge- heele Leidsche Universiteit. Nadat de heer Bruining als praeses de gelukwenschen der Leidsche faculteit van philosofische studenten had overgebracht, was het woord aan mr. A. van de Sande Bakhuyzen, president-curator der Univer siteit. Aan zijn toespraak is het volgende ont leend Rede van mr. van de Sande Bakhuyzen. Ook voor Curatoren van deze Universi teit is het een reden voor voldoening en vreugde getuigen te mogen zijn van de in gebruikneming van een nieuwe aanwinst van het Physisch Laboratorium en wij wenschen er natuurlijk in de eerste plaats den hoogleeraar en zijn medewerkers, die met dit instrument weer beter gewapend zullen zijn om de geheimen der natuur te ontsluieren, van harte geluk mede. Wij verheugen er ons met u, prof. De Haas, in dat u heden verwezenlijkt ziet, wat lang gewenscht werd en waaraan veel .org, veel moeite, veel overleg door u ten koste is gelegd. Met groote belangstelling zal ons College uw verder werk met dezen magneet volgen, V/ij mogen met voldoening er op wijzen dat, zoo er één hoek is van waaruit onze Alma Mater overvloedig roem put, het juist dit kwartier van de stad is, waar een on- beheerschte kracht, ons de plaats maakte, waar de studie van het beheerschen der natuurkrachten zoo uitnemend zou gaan gedijen, waar Nobelprijzen zoo welig zou den groeien. U heeft ons, hooggeleerde De Haas, een belangrijke uiteenzetting gegeven van de beteekenis van het nieuwe instrument, dat de verzameling is komen verrijken. U heeft ons gewezen hoe dit plan door Kamerlingh Onnes is ontworpen en wat het nut is van het onderzoek, waarvoor de magneet ge bruikt zal worden, en u heeft opnieuw onze gedachten zich doen samentrekken op de beteekenis, die prof. Kamerlingh Onnes voor de natuurkunde had en die daardoor zooveel nieuwen luister bijzette aan den naam van Leiden's Hoogeschool. Sta mij toe, dat ik hierbij een oogenblik stil sta. Eenmaal was de tijd, dat de Physica, de beide Chemische vakken, Anatomie en Physiologie hier in deze Universiteitswijk te zamen ruim behuisd waren. De Natuurkunde is langzamerhand meesteresse van het terrein gebleven en slaat nog slechts afgunstige blikken op de Physiologie of ook die niet elders haar tenten mocht willen opslaan. En trots dat zij alle andere laboratoria geleidelijk op slokte werd nog herhaaldelijk de Rijksge bouwendienst in den arm genomen om bij te bouwen, te vergrooten en te verbeteren. De gescmedenis van dit Laboratorium bewijst op iedere bladzijde dat elke stap tot uitbreiding van zijn werkzaamheid noodig, maar ook tevens nuttig was. Wij kunnen die geschiedenis niet door lezen zonder op iedere bladzijde ook tegen te komen de scheppende geest van Prof. Kamerlingh Onnes, scheppende en vooruit ziende geest mag ik er bijvoegen. De onder wijs inrichting die den jong benoemden hoogleeraar ter beschikking werd gesteld om zijn grootsche idealen te gaan verwe zenlijken was in waarheid niet meer dan wat haar titel aanduidde, een kabinet, waaraan één assistent verbonden was. In 1882 gevoelde de jonge geleerde dat na tuurkundig onderzoek hoogere eischen stelde. Zeker ware het wenschelijk zoo zegt hij in zijn inaugureele oratie dat er in Nederland ten minste één natuur kundig laboratorium van den eerstèn rang verrees. Een enkel burger van Baltimore stichtte de schitterende John Hopkins- Universiteit. De hertog van Devonshire schonk aan Cambridge het prachtig uitge rust laboratorium, dat met den naam Van Cavendish prijkt. Ik houd het voor geen ijdele hoop, dat ons vaderland, bij het her leven van den volksgeest, eerlang mannen als een John Hopkins en een hertog van Devonshire zal kunnen, aanwijzen. Dan zal het mogelijk zijn aan een der herschapen laboratoria van onze hoogescholen den naam van. Huygens te verbinden als lang verschuldigde hulde van het volk, dat on der zijn grootste zonen dezen evenknie van Newton telt. Deze grootsche ambitie van een al om vattend physisch Laboratorium werd ge dragen en beleden door een man die ern stig meende wat hij wilde bereiken, die ge reed stond zijn leven te geven aan de ver wezenlijking van het ideale streven, waar toe eoele drijfveeren hem bezielden. Wanneer wij nu, dankbaar voor wat zijn leven onze Universiteit schonk, zijn nala tenschap beschouwen, dan herkennen wij daarin zeker niet een het geheele veld der physica omvattend laboratorium. Den Maecenas vond Kamerlingh Onnes daar van niet, maar hij vond in zichzelf, hij vond in een gelukkige combinatie van we tenschappelijk inzicht en enthousiasme eenerzijds en menschenkennis anderzijds, een kapitaal groot genoeg om te stichten wat zijn ervaring hem als juister en meer bereikbaar had doen onderkennen. „Wat mij betreft" zoo zeide hij als rector magnificus 22 jaar later „het ideaal van een groot Huygens laboratorium te Leiden heb ik reeds lang ondergeschikt leeren achten aan dat hoogere, dat, te genover het buitenland, onze natuurkun dige laboratória samen de geheele physica vertegenwoordigen. En het is zeker meer dan de afspiegeling van de sympathie en de vriendschap, die de Nederlandsche na tuurkundigen vereenigt, wanneer ik dit ideaal tot werkelijkheid zie worden." „Een laboratorium in het bijzonder in gericht op het werken bij lagere tempera tuur, zal daarbij meer en meer eene eigen plaats innemen." Dat heeft hij dan ook geschapen, dat heeft hij aan Leiden vermaakt! „Ongetwijfeld staan wij", zoo klink het profetisch in diezelfde in 1904 gehouden rede, „aan den vooravond van groote ont dekkingen op natuurkundig gebied" en in 1906 is het vloeibaar maken van waterstof door hem tot volkomenheid gebracht. De spoedig daarop voorbereide aanval op het helium slaagt op schitterende wijze in 1908. En daarmede had het eerste cryogeen la boratorium van de wereld zijn bestaan be wezen en gerechtvaardigd. In 1904 zucht hij: leergierigen uit vreemde landen verdringen zich niet als veeleer. Eenige jaren later zou hij hebben kunnen zuchten om de te tijdroovende be zoeken van vreemde geleerden en studen ten, die zijn werk weer opnieuw „tot Leiden had getrokken naar zijn laboratorium." Het bescheiden natuurkundig kabinet was inderdaad in een Laboratorium in den idealen zin van het woord herschapen. Met opzet gebruik ik het woord gescha pen, want wij zien dat hier een geest uit niets iets groots te voorschijn riep. Nage noeg alle instrumenten in dit labyrinth van instrumenten waarmede de groote successen behaald zijn, werden in dit labo ratorium ontworpen en er geheel door zijn technische staf vervaardigd. Alvorens dat zoo kon geschieden, was de vorming van dit technisch personeel van instrument makers, glasblazers en amanuenses noodig. Dat dit geleidelijk gevoerd heeft tot de stichting van de Instrumentmakersschool, die vergroeid is met het wetenschappelijk werk van het Laboratorium, toont de veel zijdigheid van den kunstenaar, die hier aan het werk was en geen onderdeel ver onachtzaamde. Onontbeerlijk voor het we tenschappelijk werk van dit instituut is Nog geen beslissing verkregen. In de hedenmorgen gehouden vergade ring van houders der 6%> le hyp. obliga ties van de Kon. Ned. Fabriek van Wollen Dekens voorheen J. C. Zaalberg en Zoon waren tweehonderd obligaties vertegen woordigd; dit is juist twintig minder dan het vereischte twee derde deel dat noodig was om een definitieve beslissing te nemen De aanwezige obligatieshouders gingen evenwel zonder uitzondering accoord met de reeds door ons gepubliceerde voorstel len, zoodat het vrijwel zeker is. dat in de thans op 1 April a.s. uitgeschreven verga dering zal worden besloten het beririif te hervatten. In deze nieuwe vergadering, behoeven de voorstellen ook niet 2/3 deel der stemmen, doch de absolute meerder heid van de als dan aanwezige obligaties. BINNENLAND. Het Natuurkundig Laboratorium te Lei den herdoopt in Kamerlingh Onnes-Labo ratorium (Stadsnieuws, 1ste Blad). Goethe-herdenking in de Leidsche Uni versiteit (3de Blad). De nood in het bollentrekkersbedrijfln een adres aan de regeering wordt om steun gevraagd. (4de Blad). Ir. Van der Vegt, oud-hoofdinspecteur der Spoorwegen, is heden 70 jaar (Binnen- J land, 4de Blad). Het lijk van den machinist der „Stan- fries IV" gevonden? (Gemengd, 2de Blad). D° grondregel van het verkeer is: „Hou reents!" Dat werd al in de eerste les geleerd en de menschen hebben dat van de mieren afgekeken, die in een mierennest, ook rechts houden. Blijf dus zooveel mogelijk aan den rechterkant van den weg. Wie een ander wil inhalen, moet hem links voorbij gaan. De langzaamste rijder wordt op een weg natuurlijk het meest door anderen inge haald en een auto, die snel rijdt, zal dus meer menschen moeten inhalen dan een fietser. Daarom moet een fietser, die op den rijweg fietst, zooveel mogelijk rechts houden. Op het plaatje geeft een stippellijn het midden van den weg aan en nu blijkt het duidelijk, dat de fietsers op de recht- sche teekening verkeerd rijden. Ze mogen niet zoo op het midden van den weg ko men, want nu versperren zij den weg voor de auto die hen achterop rijdt. De man met de handkar doet het goed; die blijft zoo dicht mogelijk bij het trot toir aan zijn rechterhand. Op het plaatje links rijden de fietsers veilig, rechts van den weg, dicht langs het voetpad, zoodat die auto hen goed voorbij kan rijden. En bovendien rijden ze behoorlijk achter elkaar, hetgeen op een drukken weg veiliger is dan naast el kaar. Maar al te vaak ziet men op een rij weg een rijtje fietsers naast elkaar over de volle breedte van den weg. Dat is na tuurlijk verkeerd, want de auto's kunnen dan niet ongehinderd voorbij rijden. Op een breed fietspad mogen fietsers wel twee aan twee naast elkaar rijden, als ze maar zorgen, dat er voldoende ruimte overblijft voor een anderen fietser om te passeeren. Als het fietspad smal is, blijf dan steeds achter elkaar rijden. j deze instrumentmakers opleiding door- j haar veelzijdigheid geworden tot iets j eenigs in ons land en wellicht in de we- reld, is zij van groote sociale beteekenis. Onnes wetenschappelijke proeven leverden hier onverwacht een dadelijk tastbaar nuttig resultaat. Aan waardeering voor hetgeen Prof. Ka merlingh Onnes voor de wetenschap, voor i ons land en vcor de Leidsche Hoogeschool deed heeft het hem noch van de zijde van den landgenoot, noch van die van den I vreemdeling ontbroken; zijn werken en zijn publicaties verzekeren het voortbe staan van zijnen naam in de wetenschap pelijke wereld. Prof. Kamerlingh Onnes is echter behalve een groot geleerde ook ge worden een zeer populair geleerde. Iemand waarvan men veel en waarvan men gaarne sprak en over wien men nu nog dagelijks spreekt, doch over wien men nagenoeg altijd spreekt in verband met de roem ruchte stichting waarmede hij de weten schap en de Universiteit zoo oneindig ver rijkte en waarmede zijn naam dan ook" zoo onverbreekbaar verbonden is en zal blijven. Is het wonder dat vrienden en vereer ders op de gedachte kwamen om wat officieus reeds zoo veel gebeurt en wat in de volksmond reeds regel geworden is zijn laboratorium voortaan ook officiéél met zijnen naam te sieren en te noemen. Een Huygens laboratorium heeft Prof. Kamerlingh Onnes niet meer mogelijk of goed geoordeeld, maar met het volste recht mogen wij zijn naam aan zijn stich ting voor eeuwig koppelen. Het verheugt mij te kunnen mededeelen op dezen dag, dat het denkbeeld, ontkiemd in den kring van zijn medewerkers, met groote instem ming door Curatoren en Regeering is ont vangen en aanvaard. Na deze met lang durig applaus ontvangen rede, werd groepsgewijze de nieuwe magneet be zichtigd. KON. NED. FABR. VAN WOLLEN DEKENS V.H. J. C. ZAALBERG ZOON. BUITENLAND. De verkiezingsactie in Duitschiand (Bui tenland, 1ste Blad). Ongewijzigde toestand in het Verre Oos ten (Buitenland, 1ste Blad). Wijzigingen in het Japansche kabinet. (Buitenland, 1ste Blad). RECLAME. Van klinkerweg op ASFALT weg, Dat is nèt zoo'n gevoel Als van een harde houten bank Op een fluweelen stoel. 5795 CHR. HIST. UNIE AFD. LEIDEN. Afscheid van dr. J. Schokking. Gisteravond had de Chr. Hist. Unie afd. j Leiden in het wijkgebouv/ Rehoboth een vergadering belegd.. Deze vergadering, die vrij goed bezocht was, stond te meer in het brandpunt der belangstelling, aange zien dr. J. Schokking, wegens vertrek naar Den Haag, in verband met zijn benoeming tot lid van den Raad van State, een af scheidswoord zou spreken. De vergadering werd door den voorzit ter, den heer J. C. B, Hüner, op de gebrui kelijke wijze geopend. In zijn openings woord heette spr. allen, in 't bijzonder i mevrouw en dr. Schokking van harte wel- I kom. Met een kort woord schetste hij de j hooge eer, welke dr. Schokking is te j beurt gevallen. Spr. wenschte dr. Schok king toe, dat het hem gegeven mocht zijn, nog vele jaren in deze functie te arbeiden, waarmede de vergadering met hartelijk applaus instemde. Vervolgens werd de agenda der Alg. Vergadering der Unie, te Arnhem te hou den. puntsgewijze behandeld; over ver schillende punten werd langdurig beraad slaagd en de houding van de afd. Leiden bepaald. Na de pauze kreeg dr. Schokking het woord en herinnerde aan den tijd in Lei den doorgebracht. Spr. zette in groote lijnen uiteen de eisch, die ons roept tot nakoming van ons Chr. beginsel, speciaal ook in politiek opzicht, Spr. wees voorts op den nood, waarin we leven en bepaalde de aanwezigen er bij, hoe we al onze krachten moeten gebruiken, om dezen nood, niet door revolutie, maar door op offeringen moeten trachten te boven te komen. Bij monde van den voorzitter werd dr. Schokking bedankt voor zijn rede, waarna deze de vergadering op de gebruikelijke wijze sloot. AANBESTEDING RIJNLAND. Dijkgraaf en Hoogheemraden van Rijn land hebben hedenmorgen in het openbaar aanbesteed het onderhoud gedurende het jaar 1932 van sluizen, bruggen en wach terswoningen langs den Rijn, te Rijnsater- woude en te Langeraar. Er was als volgt ingeschreven Gebr. van Luling, Woubrugge perc. 2 f. 1221.—; perc. 3 f. 1283.—; perc. 4 f. 750.— H. Turkenburg, Alphen a. d. Rijn perc. 1 f. 1383.—; perc. 2 f. 1465.—; perc. 3 f. 1489.- Gebr. J. en W. Vermeer, Hekendorp perc 1 f. 1440.—; perc. 2 f. 1475.— perc. 3 f. 1495.- Wed. H. van Driel. Koudekerk perc. 2 f. 1340.—; perc. 3 f. 1932.—; D. van Geest Zwammerdam perc. 3 f. 1550.J. van Wielingen, Alphen aan den Rijn perc. 2 f. 1312.P. H. Muller Leimuiden perc, 3 f. 2033.G. Gesman Hzn. en C. Zoete- meijer. Alphen a. d. Rijn perc. 1 f. 1494. perc. 2 f. 1415.—; perc. 3 f. 1550.—; J. Gesman, Alphen aan den Rijn perc. 1 f. 1425.— perc. 2 f 1.134perc. 3 f. 1437 - G. J. Reijneveld, Rijnzaterwoude perc. 4 f. 645.N. van Wieringen, Oude-Wete- ring perc. 4 f. 675.—.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1932 | | pagina 1