WOENSDAG 10 FEBRUARI 1932 No. 22053 nummer bestaat uit DRIE Blades EERSTE BLAD. STADSNIEUWS. KUNSTKRING „VOOR ALLEN" Het voornaamste Nieuws van heden. KUNST EN LETTEREN. >te Jaargang EIDSCH DAGBLAD DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN. PRIJS DER ADVERTENTIEN: I Cts per regel voor advertenüën uit Lelden en plaatsen tar agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle Idere advertentlën 35 Cts. per regel. Kleine Advertentiën tsluitend bi) vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts. [een maximum aantal woorden van 30. tsso volgens postrecht. Voor eventueele opzending van 10 Cts. porto te betalen. Bewijsnummer 5 Cts. Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor Directie en Administratie 2500 Redactie 1507. Postcheque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54. PRIJS DEZER COURANT:] Voor Leiden per 3 maanden 1.2.35, per week 1.0.18 Buiten Lelden, waar agenten gevestigd zijn, per Week „0.18 Franco per post 1.2.35 4- portokosten. nternationale en nationale ontwapening. Rede van Mr. H. P. Marchant. uitnoodiging van de Studenten- „i-Actie heelt gisteravond in het Jgebouw mr. H. P. Marchant gespro- lover: „Internationale en nationale ■opening." heer Marchant wees er op, dat de |ld momenteel overstroomd is met isten. Deze internationale vredesbe- wordt teruggehouden door een Kal tegenwerkende krachten: het Jieke nationalisme (niet te verwarren zelfstandigheidsbesef)vrees voor jnche en het communisme; de econo- he expansiezucht; de wapenfabrica- fhet zelfbewustzijn der militairen of irisme; de verwarring tusschen het fcstuk van den oorlog en dat hoe de j te handhaven en ten slotte de Bij - Ihe opvatting van onze plicht om de |chtigheid te handhaven door het ird Deze zeven machten, welke spr. afzonderlijk behandelde, beletten hands de vestiging van den wereld- |en intern, ontwapeningsconferentie kit tot resultaat leiden, wanneer niet peen het besef is doorgedrongen, dat lorlog iets is, waarvan geldt het cate- jch imperatief: dat mag niet! i groote fout, welke de huidige ont- inlngsconferentie aankleeft is, dat de legeerden voor de overgroote meer- leid zijn gerecruteerd uit de rijen der [airen. Juist zij zijn in de laatste i gerechtigd om beslissingen te ne- inzake vraagstukken van sociale, sche en volkenrechtelijke beteekenis. u's denkbeeld tot stichting van een Btionaal Volkenbondsleger onder 5 van het Volkenbondsbestuur juicht maar het is verkeerd gezien om aast nog een eigen bewapenings- te willen hebben. De veiligheid schuilen in de algemeen erkende aekerheid. Al blijkt wellicht momen- naar buiten uit niet veel meer van I practisch nut van den Volkenbond dat hij zich uitput in het benoemen I studiecommissies, toch is het onbil- Iden Volkenbond te beschouwen als te van geen waarde, lor den Volkenbond is er voortdurend act tusschen de vertegenwoordigers [verschillende volken. Dat is een voor- van ontzaglijke beteekenis, dat vóór 1 niet bestond. Spr. is ervan overtuigd wanneer de Volkenbond in 1914 had aan, de wereldoorlog niet zou zijn gebroken en dat op het oogenblik zon- Volkenbond Japan al lang den oorlog China zou hebben verklaard. wereldoorlog heeft ons geleerd hoe- het oorlogsbedrijf als zoodanig van akter is veranderd. Het is niet langer [kwestie van persoonlijk inzicht of van Joonlijken moed, doch uitsluitend een Istrijd in technische verdelgingsmidde- i Dit is voor spr. de grootste reden ge- '•st om internationale ontwapening te pageeren. fervolgens bracht spr. de genoemde ze- I machten van toepassing op de natio- k ontwapening. Spr. wees er daarbij I oat men geenszins tegenstander van penale ontwapenig behoeft te zijn uit les voor gewelddadige communistische jrheersching. Het communisme bergt l degelijk een groot gevaar in zich, doch 'is gelegen in zijn economisch en po- lek welslagen. Het is eveneens onjuist veronderstellen, dat voorstanders van ponale ontwapening daarmede vrij spel den geven aan inheemsche oproerige neuten; ook zij wenschen een gewa nde macht, maar uitsluitend voor natio- «1 gebruik en zonder de hedendaagsche Wrdwerktuigen. E |ro?d van haar onmacht noemt spr. Nederlandsche militaire zaak „een ho mos geval". Fff voeger een sterke bewapening een ,,'eve werking, de stichting van tót: nd heoft de internationale van Nederland geheel gewijzigd en peningneenS ln ric'lting van ont" Ürtt lidmaatschap van den Volkenbond i„. e onmogelijkheid van een toekom- Ertiirl in' want het tegt ons de fen i verPlichting op stelling te nemen in spaat, welke den ongeoorloof- '°8 is begonnen. Een alsdan be- weermacht wordt dan opgeroe- tiri h?« internationaal belang en ons kllen ^esteW aan vijandelijke aan- tenslotte pt der christelijke *Nederlandsche re hekelde spr. nog' het stand- 'en h. F gewetensbezwaren koestert if tu.t °'°gische strijdmiddelen, eindi.L gen ohemische middelen om i den F16' een felle veroordeeling igen. g immoraliteitsoverwe- chflnwbSeiing 1UWe toegeiuichte rede Maandag 15 Februari e.k. zal het vijftig jaar geleden zijn, dat de heer W. H. Marks in het perceel Hoogewoerd 112 een koper en blikslagerij opende. Door zijn groote vakkennis verwierf hij zich al gauw een goede reputatie en weldra kon hij de drukte alleen niet meer af. En zoo kwam op 29 Juni Juni 1894 als jongen van der tien jaar als leerling bij hem in dienst een zekere Samuel van Weesel. Deze Van Weesel bleek van het hout gesneden, waarvan men kundige ambachtslieden maakt. Leergierig en ijverig als hij was, ontwikkelde de knaap zich onder de be kwame leiding van den heer Marks tot een prima-vakman en het duurde niet lang of hij vervaardigde, geheel met de hand, zooals in dien tijd gebruikelijk was, werkstukken, welke patroon én leerling tot groote ger strekten. Het was dan ook geen wonder ,dat, toen in 1919 de heer Marks het wat kaJmer aan wilde gaan doen, hij den heer Van Weesel vroeg als zijn com pagnon op te treden. En even begrijpelijk was het. dat twee jaar later, toen de heer Marks zich geheel en al uit het zaken leven terugtrok en zich te Oegstgeest ves tigde, de heer Van Weesel het bedrijf al leen voortzette. Met den aard van de werkzaamheden is ook de opzet van de zaak gewijzigd. Begon een halve eeuw geleden de heer M. alleen, thans vinden in het bedrijf zeven knechts geregeld werk, terwijl ook een der zoons, de heer S. van Weesel Jr., die in vakken nis de voetsporen van zijn vader drukt, in de zaak werkzaam is. De handbewerking heeft zooals in elk bedrijf, ook hier althans gedeeltelijk plaats moeten maken voor snellere ar- beidsmethoden. Maar den goeden naam, welke de firma Marks van oudsher bezit op het gebied van koperslagers- en lood- gieterswerk, heeft zij eveneens op het ge bied van aanleg van centrale verwarming, gas-, sanitair- en fabrieksinstallaties. Wii wenschen den heer Van Weesel toe, dat hij de stijgende lijn, welke zijn zaak gedurende de eerste halve eeuw vertoon de, in de tweede zal mogen en kunnen vervolgen. AFDEELING LEIDEN DER NED. REIS-VEREENIGING. De jaarvergadering. Gisteravond hield bovengenoemde ver- eeniging in de Oranjezalen van ,.De Har monie" haar jaarvergadering, welke druk bezocht was. Na een openingswoord door den Vice-Voorzitter, den heer J. A. A. v. d. Horst, werden de notulen gelezen, welke onveranderd werden goedgekeurd. Nadat een aantal ingekomen stukken de revue had gepasseerd, werd door den secretaris het jaarverslag over 1931 uitgebracht. Daarin werd de feestelijke herdenking van het 20-jarig bestaan der afd. gememoreerd, terwijl het verslag van een opgewekt ver- eenigingsleven blijk gaf. Er werden 3 leden en 12 bestuursvergaderingen gehouden; verder 8 voordrachts-avonden met films en of lichtbeelden en 8 excursies, welke alle een gunstig verloop hadden. De loopende Linguaphone-Cursissen Fransch, Duitsch en Engelsch werden met gunstigen uitslag beëindigd, terwijl in October nieuwe Cur sussen Fransch en Engelsch werden inge steld. Het ledental liep door vertrek en bedanken iets terug, n.l. met 68 en be droeg op 31 Dec. 1330, plus 15 Junior-leden. Daarna bracht de penningmeester het finantieel verslag uit, waaruit bleek, dat de rekening en ontvangst en uitgaaf be dragende f. 2177.47 sloot met een voordee- lig saldo van f. 404.27. De kascommissie bracht verslag uit van haar onderzoek en stelde voor den penningmeester te dechar- geeren. De voorzitter bracht beide functio narissen dank voor hun werk hetgeen door de vergadering met applaus werd onder streept. Tot leden der Kas-commissie voor 1932 werden benoemd mevr. N. Eggink— Pijl en de heer M. Blitz Tot afgevaardigden naar de Alg. Verg. der N.R.V.te Alkmaar op 6 en 7 Mei werden benoemd de heeren J. A. A. v. d. Horst, Joh. A. Mooy Gzn. en P C Susan. De aftredende bestuursleden, de heeren P C. Susan, Joh. Geijtenbeek en H. Th. v. d. Starre werden bij acclamatie herbenoemd. Besloten werd de aftredende Hoofdbestuursleden, de heeren J. G. P. Sabel, J. Panman en J. J. Oltmans op nieuw te candideeren en in de Vacature- Beurs candidaat te stellen den heer T. Coini te Amsterdam. Voor de verdere agenda werd den afgevaardigden blanco mandaat gegeven. Bij de rondvraag bracht de heer P. M. Enserinck 'namens de leden dank aan het bestuur voor alles wat het voor de afdeeling en de leden doet. waarbij hij de hoop uitsprak, dat zij nog lang de afdeeling mogen besturen. Na afloop der vergadering bleven de leden nog geruimen tijd gezellig bijeen. academische examens. Tls- '°,or het candidaats-examen L BardeV, munde' lett« L- de h«er c- "er j u iren Haag), idem, letter F. de inter) Van Embden Grondijs (De- bioscoop-voorstelling voor werkloozen. Hedenavond te half acht zijn aan het bureau van het Crisis-Comité Stille Rijn 3, toegangskaarten verkrijgbaar voor de morgenmiddag te houden bioscoopvoor stelling in het Luxor-Theater. Zij die hiervan gebruik wenschen te maken die nen zich hedenavond met hun stempel kaart van Maatschappelijk Hulpbetoon of Arbeidsbeurs aan het Bureau te ver voegen. POZNIAK-TRIO. In de nobele kunst der kamermuziek neemt het klavier-trio niet die vooraan staande plaats in van het strijkkwartet. Dat vindt zijn verklaring in de omstan digheid dat de pianoklank zich moeilijk versmelt met den viool- en celloklank en dat daardoor de zoo noodzakelijke ge- luidshomogenitelt in gevaar wordt ge bracht Daarbij komt dat de maximale ge luidssterkte van den modernen vleugel die van twee strijkinstrumenten ettelijke malen overtreft. Die subordinatie spiegelt zich natuurlijk ook in de litteratuur af: het piano-trio is daarin niet zoo rijk ver tegenwoordigd als het strijkkwartet. Tegen deze theorie is niets in te brengen dan wat meer voorkomt, de praktijk. Want daar zijn vooreerst trios we bedoelen nu de composities, van de groote meesters, die een wereld van muziek bevatten en ten andere pianisten, die zich de delicate positie van het klavier in het samenspel rnet strijkers dermate bewust zijn, dat behoud van klankevenwicht een zorg is, die zij geen oogenblik uit het oor verlie zen. En er zijn zelfs pianisten, maar ze zijn dun gezaaid, die zich een speelmanier hebben eigen gemaakt waarop we hier niet verder kunnen Ingaan dan dat ze is het diametraal tegenovergestelde van die van het solospel waardoor ze tot een klavierklank komen die den gestreken toon niet alleen intact laat, doch die zich werkelijk assimileert. Zoo'n ideale trio- pianist is Prof. von Pozniak uit Breslau, die met der, uitnemenden violist Carl Freund en den voortreffelijken cellist Jascha Bernstein het trio-ensemble heeft gevormd, dat gisteravond de gast was van den Leidschen Kunstkring. Het drietal is bewonderenswaardig op elkaar ingesteld, verbonden als het is door deze ééne ge dachte: te zamen den geest van het kunst werk te benaderen Bij geen van drieën is ook maar de minste neiging te bespeu ren om uit den muzikalen band te sprin gen, waardoor de gaafheid der reproduc tie onmiddellijk zou worden aangetast. Daar heerscht in hun spel een gedachte- en gevoelsovereenstemming. die het wer kelijk maakten tot samenspel: zeldzaam mooi van welverzorgde uitvoering, van stijlvolle uitbeelding en van onberisoeliik klankevenwicht. De pianist heeft het dy namisch effect in de zaal goed getaxeerd toen hij den vleugel gesloten liet. Voor de samenstelling van het pro gramma past enkel waardeering' trio in A van Pizzetti. het bekende juweeltje in G van Haydn en het grandiose opus 101 in c van Brahms, twee stukken dus uit het onaantastbare repertoire, waaraan ieder een zijn muzikale hart kan ophalen en een stuk van min of meer moderne allure dat hier te lande nog nooit is uitgevoerd. Pizzetti behoort tot die Italiaansche modernen, bij wie de natuur sterker is dan de leer, bij wie de neiging tot zingen aldoor in botsing komt met het project eener mathematische muziek-constructie. Dat laatste bevredigt hem blijkbaar niet, hij houdt het althans niet consequent vol. Het eerste ligt hem beter. Wat verklaar baar is door zijn landaard. Maar door dat hinken op twee gedachten is een ramme lend werk ontstaan. De hoorder krijgt niet den Indruk dat het werk geboren is uit eerlijken scheppingsdrang. Het eene oogenblik voelt hij zich in de spheer der muziek die zonder denkarbeid door den hoorder niet kan worden verstaan, dan weer wordt hij naar het Italiaansche verisme (Puccini vooral) geduwd, met geen ander gevolg dan dat hij het geloof in het een zoowel als in het ander gaat verliezen, althans gedurende den tijd dat Pizzetti in zijn trio in la maggiore ons tracht bezig te houden. Het „moderne" van Pizzetti is vrij tam. Het gaat niet ver der dan wat klankwrijving door niet steeds passende tegenstemmen. Maar altijd in diatonaal verband, van atonale twaalf- tonigheid is nooit sprake. Maar het trio heeft nog een andere hinderlijke tekort koming. Het is geen voorbeeldige trio- satz: de partijen zijn onderling niet mu zikaal gelijkwaardig. De cello is hoofdza kelijk aan het woord en beweegt zich dan nog bij voorkeur in het register waar het Instrument het minst klinkt. En die vele strijkersunisono's verhoogen het compo sitorisch aanzien ook niet. We achten het werk niet geslaagd, al komen er deelen in voor. die. zooals in 't Finale, de aan dacht wei even gespannen houden De zaai reageerde maar matig op dit hybri dische trio. Het aoplaus gold meer de vir tuose uitvoering dan de compositie als zoodanig. Heerlijke veradsming bracht Haydn's G dur. die al muziek is zooals we die in Haydn's zin hebben leeren verstaan. En Brahms' c moll met zijn majestueuse hoekdeelen en zijn door elegantie en roe rende innigheid treffende middendeelen voerde ons tot de reine hoogten der zui vere muziek. Dank zij de phenomenale uitvoering door de drie artisten, die we hier gaarne nog eens zuilen terugzien Op het podium stond een Steinway- vleugel uit het magazijn Bender. ARCHAEOLOGISCHE ONDERZOEKINGEN IN BELGIË. Lezing van den heer J. Breuer. In 't Rijksmuseum van Oudheden heeft de heer J. Breuer, conservator aan het musée Cinquantenaire te Brussel, gister avond een lezing met lichtbeelden gehou den over: „Archaeologische onderzoekin gen in België". Spreker, die zijn lezing in de Fransche taal hield, ving zijn voordracht aan met zijn vreugde er over uit te spreken, dat hij in het Leidsche Museum een voordracht mag houden. Spr. herinnerde er aan, dat hij tijdens het moeilijkste jaar zijns levens te Leiden is geweest, waar hij op de aller hartelijkste wijze door dr. Hoiwerda is ontvangen. Niet alleen heeft spr, gelegen heid gehad gedurende dat jaar de groote schatten in het Museum van Oudheden te Leiden te kunnen bewonderen, doch hij heeft bovendien van dr. Hoiwerda geleerd te werken volgens een vooraf opgesteld vast systeem. De in dien tijd van dr. Hoiwerda ontvangen lessen hebben niet nagelaten Invloed uit te oefenen op spre kers geheele verder wetenschappelijk leven. Spr. betreurde het, dat dr. Hoiwerda verhinderd was dezen avond aanwezig te zijn; hij had gaarne deze gelegenheid wil len benutten aan dr Hoiwerda zijn groote dankbaarheid te betuigen. Spr. wees er vervolgens op, dat het archaeologisch onderzoek in België gedu rende de laatste twee jaar onder zijn lei ding heeft plaats gehad. De kwestie van de taalgrens in België is door Belgische historici vaak in verband gebracht met de geschiedenis van de laatste bezetting van dit land door de Romeinen. Spreker deelt deze meening niet. Volgens hem is het verschil tusschen het Vlaamsch en het Fransch taalgebied van veel ouderen da tum en te danken aan de oudste bevolking, aan Gallische en Germaansrhe volksstam men, die aldaar nog voor de komst van Caesar's legioenen woonden. Vervolgens behandelde spr. den grooten Romeinschen heirweg, die van Keulen, Maastricht, Bavay naar Noord-Frankrijk heeft geloopen. Dank zij het archaeolo gisch onderzoek van dr. Hoiwerda gelukte het in Zuid-Limburg een laat-Romeinsche vesting op te sporen, de Goudaberg nabij Valkenburg. Het is gebleken, dat langs dezen Romeinschen heirweg verschillende van deze vestingen gelegen zijn, doch vóór drie jaren was dit op den weg Bavay Noord-Frankrijk nog niet bekend. Wel had men eenige aanduidingen van het bestaan van oude muren te Famars, Bavay en Ton geren, er was op tal van plaatsen wel veel gesproken over de aanwezigheid van Ro- meinsche vestingen, maar tot een weten schappelijk onderzoek was het echter nog niet gekomen. Eerst twee jaar geleden heeft dit systematisch-wetenschappelijk onderzoek een aanvang genomen, waa'-ven het eindresultaat nog geenszins vastge steld is kunnen worden. De voorloopige re sultaten echter zijn vrij gunstig, hetgeen spr, nader aantoonde, o.a, door uitvoerig het succes te bespreken van onderzoekin gen, uitgevoerd te Morlanwels, waar een BINNENLAND. De ongeregeldheden te Paramaribo: het verslag van den gouverneur. Binnenland, le Blad). Geen verdere korting in Indië op de salarissen der gouvernements-ambtenaren (Uit Ned. Oost-Indië, le Blad). De Zwaluwen wonnen te Brussel met 63 van de Roode Duivels. (Sport, 2e Blad). Hedenavond verschijnt in de Stcrt. de benoeming van mr. dg. Schokking, burge meester van Katwijk, tot Lid van den Raad van State. De benoemde zal dien tengevolge als Burgemeester moeten af treden. (3e Blad). De Olympische Winterspelen: de Oos tenrijker Schafer kampioen schoonrijden. (Sport, 2e en le Blad). Een sleepboot uit Dordrecht bij Dintel- oord vergaan; twee opvarenden verdron ken. (Laatste Berichten, le Blad). BUITENLAND. Verdere debatten ter Ontwapeningscon ferentie. (Buitenl. en Tel., le Blad). Na nieuwe vergeefsche aanvallen der Japanners, schijnen zij meer geneigd tot een regeling. (Buitenl., le Blad). Duitschland wil spoed in de Memel kwestie, Lithauen traineert. (Buitenl., le Blad). De tariefwet door het Engelsche Lager huis goedgekeurd. (Buitenl., le Blad). kleine vesting werd ontdekt in den trant van die te Valkenburg, verder te Brun- chautLiberchies, waar 'n grooter castei- lum werd ontdekt. Uitvoerig besprak spr. voorts de onder zoekingen door hem in samenwerking niet prof. dr. Van de Weert van Gent gedaan te Tongeren. Het is onder meer gebleken, dat in de middeleeuwen bouwwerken zijn aangebracht boven en vaak met materiaal van de oorspronkelijke Romeinsche muren. Gedurende twee campagnes is men te Tongeren reeds aan het werk, welk werk ook groote belangstelling heeft in archaeo logische kringen in Nederland. Tot heden heeft men bijna den omtrek van de oudste muren vastgesteld; deze waren door een dubbele gracht beschermd. Algemeen werd aangenomen, dat deze oudste muren da teerden van het begin der eerste eeuw: spr. is het hiermede niet eens. doch neemt aan. dat deze afkomstig zijn uit de tweede helft der eerste eeuw of het begin der tweede eeuw. Men heeft vastgesteld, dat er te Tongeren drie omheiningen zijn. be langwekkende onderzoekingen zijn gedaan nabij het restant van een toren, van welk onderzoek spr. interessante lichtbeel i vn vertoonde. Spr. hoopte ten slotte, dat dank zij een nauwe samenwerking tusschen Duitsch», Belgische, Nederlandsche en Fransche archaeologen het vraagstuk van dezen Ro meinschen heirweg zal kunnen worden op gelost en spr. hoopte daarbij ook op de waardevolle medewerking van zijn vrien den uit het Leidsche museum. Spr. werd aan het slot luide toegejuicht. Ds, W. C. Lamain alhier komt met ds. Hofman uit Krabbendijke voor op een tweetal voor een vacature te Rotterdam. Bij beschikking van den minister van Defensie is, met Ingang van 1 Januari 1932, de titulaire rang van adjudant-on derofficier verleend aan den mr. smid bankwerker (opperwachtmeester) A. J. Jutte van het 6e regiment veld-axtillerie. Maandag a.s. herdenkt de heer A. W. F. de Bruin, bestuurder bij de Haagsche Tramwegmaatschappij Den HaagWasse naarLeiden, den dag, dat hij vóór 25 jaar bij de H, T. M. in dienst trad. Het eenvoudige gedenkteeken op het graf van ds. H. J. Kouwenhoven zal a.s. Zaterdagmiddag op de begraafplaats „Rhijnhof" aan de familie worden over gedragen. Maandagavond a.s. zal de heer Mr. G. J. Salm uit Amsterdam een voordracht houden over: „Bouw en wezen der ma terie". Voor toegang zie advertentie. Hedenmorgen vroeg" is de schoor steen van de R.K. bewaarschool Haagweg hoek Potgieterslaan bij een rukwind om gewaaid en gedeeltelijk in de Potgieters laan neergestort. Daar op het vroege uur weinig voorbijgangers passeerden werd ge lukkig niemand door de vallende steenen getroffen. Voor verder gevaar werd de schoorsteen afgebroken. EDGAR WALLACE ERNSTIG ZIEK. Uit Hollywood wordt gemeld dat de Britsche romanschrijver Edgar Wallace ernstig ziek is. Hij lijdt aan longontste king.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1932 | | pagina 1