i E
Jaargang
VRIJDAG 5 FEBRUARI 1932
No. 22049
mmer bestaat uit VIER Bladen
EERSTE BLAD.
u
idsch Crisis-Comité.
STADSNIEUWS.
BINNENLAND.
Het voornaamste Nieuws
van heden. j
MUZIEK.
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN.
PRIJS DER ADVERTENTIEN
per regel voor advertentlën uit Lelden en plaatsen
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle
•e advertentlën 35 Cts. per regel. Kleine Advertentlën
tend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts.
maximum aantal woorden van 30.
_jo volgens postrecht. Voor eventueele opzending van
en 10 Cts. porto te betalen. Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noordeinclsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT;!)
Voor Lelden per 3 maanden f. 2.35, per weekf. 0.18
Bulten Lelden, waar agenten gevestigd zijn, per week „0.18
Franco per post f. 2.35 4- portokosten.
Giro No. 188690.
Door
m°:
ons werd ontvangen 100 bonnen
1 pond gesmolten vet van de
I, Zandfoort Oude Vest 55.
NGBOUWVEREEN. „ONS BELANG".
Ledenvergadering.
ledenvergadering, gisteravond in het
„Prediker" gehouden, was van-
Be toewijzing van nieuwe huizen en
|r opschuiving leeg komende wonin-
leer druk bezocht. Hoewel de groote
|oor deze vergadering was gehuurd,
deze toch nog te klein allen een zlt-
i te bieden.
voorzitter, den heer J. Gerritsen,
deze opkomst goed; hij zag daarin
fewijs hoe groot het gebrek aan goede
berswoningen in onze stad nog is. In
■opkomst lag een wenk aan het be-
dat het steeds moet blijven door-
op den bouw van arbeiderswoningen
meente en Rijk te blijven aandringen,
voorlezing der notulen en het doen
nkele mededeelingen, kwam in be-
het verleenen van vrijheid aan
Jestuur om het antenne-vraagstuk
fcen deskundige commissie in studie
Jmen. Hoewel dit plan eerst nogal
(ding ondervond, sprak tenslotte de
kering zich met algemeene stemmen
|et bestuursvoorstel uit.
as werd met alg. stemmen besloten
|e woningen der Vereeniging, voor
r daarin nog niet aanwezig, een W.C.
(en plaatsen met waterspoeling,
het verslag van de kascommissie en
lannemen van een 37-tal nieuwe
Jen 2 royementen ging men over tot
(zing der huizen. Velen zagen hun
jch vervuld, doch nog meerderen wer-
teleurgesteld, daar er niet voldoende
ter beschikking waren,
een woord van dank voor de goede
mst. sloot de Voorzitter de zeer
ke, doch goed verloopen vergadering.
VOERING NOODWET—HINDERWET.
pais bekend Is levert de verplichting
noodwet-Hinderwet om de door den
ichen Stadhuisbrand verloren gegane
Jken opnieuw in te dienen, ter verkrij-
I van een nieuwe hinderwetvergun-
tal van moeilijkheden op.
werden door de Kamer van Koop-
lel alhier ter kennis gebracht van het
(ge van Burgemeester en Wethouders.
gehouden besprekingen heeft dit
ge een regeling ontworpen, waar-
de Kamer zich geheel kan vereeni-
Met het Gemeentebestuur is ni. over-
|ekomen dat door een alleszins be-
technlsch ambtenaar, welke vol
len op de hoogte is met alle bepalin-
[en voorschriften van de Hinderwet,
ndige hulp zal worden verleend. De
ieding voor de te verleenen hulp zal
en bedragen f. 1.25 per uur, bene-
l de kosten van de benoodigde stukken,
bosten moeten op het Bureau der Ka-
zooveel mogelijk in vooruitbetaling,
(en voldaan.
genen die de bedoelde stukken nog
I hebben ingeleverd, kunnen zich ter
Mging van deze medewerking tot de
per van Koophandel wenden.
wettelijke verplichtingen, welke nu
naai niet onvervuld mogen blijven,
pen derhalve thans op zeer gerlefe-
wijze vervuld worden.
de leydsche cruydthof.
(plannen tot stichting van den Leyd-
P Cruydthof achter het terrein van
tijks-Universiteitsmanege zullen eerst
lamerhand tot verwezenlijking ko-
(M'St in de bedoeling van prof. Baas
'"g, dat deze Cruydthof zooveel mo-
hetzelfde aanzien zal krijgen als
omstreeks de 16de eeuw had. De op-
■K™ van het terrein beslaat onge-
|ÖU0 M2.
a beschikt over verschillende oude
*h, waardoor het mogelijk is de oude
- en kruidtuin in zijn oorspronke-
i vorm te reconstrueeren.
■ó„Sn zJ^n tal van groote moeilijkhe-
(j.eroonden. Dit betreft vooral de plan
ts ™«ger onder een anderen latijn-
bs rnü.m bekend waren, en waarvan
i h.t i i wor<1en nagegaan welke plan
de-inderdaad waren.
u„.onderzpek zal zich belasten dr.
Phvaat-docent aan de gem.
e Sot. Amsterdam. Het aantal
Pianten bedraagt ongeveer 800.
len In» v®r?er vernemen zal de kort
l van rtï!.n$ .e vereeniging van vrien-
Én verw, ^Wsohen hortus ook haar
■den n? aan de totstandkoming
"oo vorm! en Cruydthof ta
ONTSPANNINGSAVOND VOOR
CHR. GEORGANISEERDE ARBEIDERS.
Het comité voor ontwikkeling en ont
spanning voor Christelijke arbeiders, hield
gisteren wederom een ontspanningsavond
In het gebouw „Nathanael".
Te 8 uur opende de voorzitter van net
comité de vergadering op gebruikelijke
wijze. Hij riep de werkloozen met hun
vrouwen een hartelijk welkom toe. De
stampvolle zaal, aldus spreker, is het be
wijs, dat het werk van het comité gewaar
deerd wordt. Spreker betoogt verder, dat
het comité tracht de drukkende last van
de werkloosheid zoo licht mogelijk te ma
ken door het geven van ontwikkelings
middagen en ontspanningsavonden.
Spreker dankt de Chr. Reciteerclub ,,U.
V. K." hartelijk voor de wijze, waarop deze
avond is voorbereid en door niet alleen
alles gratis aan te bieden, doch ook voor
hetgeen nog geboden zal wórden
Daarna werd begonnen met het afwer
ken van het programma Opgevoerd wer
den „De storm op zee", \,'t Was in de
Lente", „Het vredige zedige hofje". „Mosie
zingt zijn serenade", „Het wandelende
drama", „Een nieuwe ster ontdekt", „Sul-
leman komt huur ophalen" en „Mars en
Venus".
De gulle lach en het dankbaar applaus
bewezen, dat de verschillende nummers
zeer in den smaak vielen.
Tusschen de stukken door, werd choco
lademelk en koek door dames aangebo
den en ontvingen de mannen nog een
paar sigaren.
Aan het slot van de vergadering dankte
de voorzitter allen hartelijk die tot het
welslagen van dezen genotvollen avond
hadden medegewerkt.
Nadat de vergadering op de gebruike
lijke wijze was gesloten, gingen allen te
half twaalf zeer voldaan en dankbaar
naar huis.
o
VOORDRACHT VAN
PROF. SCHREINEMAKERS.
Over „Osmose".
Gisteravond hield prof. F. A. H. Schrel-
nemakers zijn eerste voordracht over
Osmose. De groote collegezaal van het
Anorg. Chem. Laboratorium was geheel
bezet met leerlingen en oud-leerlingen.
Ook eenige hoogleeraren gaven door hun
aanwezigheid blijk van hun belangstel
ling. Nadat de voorzitter van het Chemisch
Dispuut de aanwezigen welkom had ge-
heeten, ving prof. Schreinemakers zijn
voordracht aan.
Spreker behandelt eerst de verschijn
selen, die bij de osmose kunnen optreden
als een membraan alleen voor water per
meabel is; met behulp van de O. W. A.
(osmotische water-attractie) leidt hij
o.a. af:
Het water kan niet alleen positief dif-
fundeeren, nl. vanuit de oplossing met
het grootste naar die niet het kleinste
watergehalte, maar ook negatief, nl. van
uit de oplossing met het kleinste naar die
met het grootste watergehalte.
Daarna beschouwt spreker osmotische
stelsels, die uit twee stoffen bestaan nl.
water en een andere willekeurige stof X.
Er worden nu drie gevallen onderschei
den, naar gelang het membraan of alleen
voor water of alleen voor de stof X
permeabel is of wel voor beide stoffen te
gelijk; voor dit laatste geval voert spreker
nu ook nog het begrip van congruente en
incongruente osmose in.
Uit de beschouwingen volgt o.a. de mo
gelijkheid, dat het water vanuit eene op
lossing kan weg diffundeeren naar zuiver
water, onverschillig of deze oplossing ver
dund, geconcentreerd of zelfs met vaste
stof verzadigd is. Deze en andere ver
schijnselen worden toegelicht met behulp
van een twaalftal stelsels, die door spre
ker en zijne leerlingen in het Leidsche
Laboratorium zijn onderzocht.
Na afloop werden eenige vragen gesteld.
De tweede voordracht zal plaats hebben
op Donderdag 11 Februari om kwart
over acht.
KAMER VAN KOOPHANDEL EN
FABRIEKEN VOOR RIJNLAND.
De eerstvolgende vergadering der Kamer
van Koophandel en Fabrieken voor Rijn
land zal plaats hebben op Maandag 8 Fe
bruari as., des namiddags 2.30 in de ver
gaderzaal der Kamer, Stationsweg 43.
De agenda luidt; 1. Opening 2. Notu
len 3. Ingekomen Stukken 4. Mede
deelingen 5. Behandeling concept-adres
inzake Tolunies 6. Rondvraag 7.
Sluiting.
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Nieuwe inschrijving:
Stoomtimmerfabriek Norhtgo, voorheen
firma P. Alkemade en Zonen N.V., Pické-
straat 70a, Noordwijk. (Ned. Stscrt., 28
Januari 1932, Bijvoegsel Nr. 178). Direc
teur; P. Alkemade, Noordwijk; Commis
saris: C. P. Alkemade, Noordwijk. Maat
schappelijk kapitaal f. 50.000, waarvan ge
plaatst en gestort f. 10.000.
YViiziefnx
Gebr. van Dam (filiaal), Haarlemmer
straat 141, Leiden. Hoofdzetel. Koning
straat 120, Den Haag. Winkel in lampen
en electr. artikelen. Bovengenoemd filiaal
is d.d. 4 Jan. 1932 overgegaan aan: Mevr.
E. P. van Damvan Berkel (O.K.), te
Leiden, die de handelszaak drijft onder
den naam: yan Dam.
Prof. dr, H. T. Colenbrander alhier
is gekozen als onder-voorzitter van de van
30 Juni tot 2 Juli in Den Haag te houden
internationale conferentie tot bëstudee-
ring van de kwesties, welke samenhangen
met het geschiedenis-onderricht.
Heden bracht de Luitenant-Generaal
Commandant van het Veld-leger E T. I
Insinger, vergezeld van zijn chef van den i
staf, kolonel J. van Andel een bezoek bij
het 6e Regiment Veld-Artiilerie alhier,
voor het bezichtigen van den dienst bij
het regiment.
Mej. M. van Hartevelt alhier, is ge
slaagd voor het diploma lingerie.
Bij het leger in Nederlandsch-Inddë
is benoemd tot officier van gezondheid
2e kl. de heer J Visser, onlangs hier ter
stede tot arts gepromoveerd.
Hedenmorgen omstreeks halftien is
de 57-jarige J. de M. uit Rijnsburg die op
zijn rijwiel op de Rijn- en Schiekade reed,
door een duizeling bevangen, waardoor hij
de macht over het stuur verloor en te
water geraakte. Hij kon door handreiking
op het droge worden gebracht. De E.H.D.
heeft den man, die geheel versuft was,
naar het Academisch Ziekenhuis overge
bracht vanwaar hij vervolgens naar huis
kon worden vervoerd
Wij herinneren aan de opvoering van
De Zeven Sleutels van Baldpate door de
vereeniging Utile Dulci in den Schouwburg
op morgenavond ten bate van de Leidsche
Buitenschool.
Gistermorgen is de 67-jarige J. de
R in de meelfabriek „De Sleutels" voor
heen De Koster en Co. aan de Looyer-
straat tijdens het verrichten van werk
zaamheden van een ladder gevallen, ten
gevolge waarvan hij aan het hoofd ver
wond werd. De man. die bovendien klaag
de over pijn in den linkerarm, is door den
E.H.D. ter observatie naar het Academisch
Ziekenhuis overgebracht.
NEDERLAND EN BELGIË.
Nog tal van bezwaren.
De correspondent van 't „Vad." te Brus
sel meldt:
In regeeringskringen alhier wordt ver
klaard, dat het In de „Maasbode" ver
schenen bericht, als zouden de onderhan
delingen tusschen Nederland en België be
treffende de Schelde, de Wielingen, de
verbinding AntwerpenRijn en het Maas
water reeds in een zoodanig stadium ver-
keeren. dat onderteekening van het Ne-
derlandsch-Belgisch verdrag slechts nog
een kwestie van tijd zou zijn, onjuist is.
In de Nederlandsch-Belgische verhoudin
gen is, naar men te bevoegder plaatse ver
zekert, sedert de jongste mededeelingen
door minister Hymans in dit verband ge
daan, niet veel verandering gekomen. De
besprekingen worden voortgezet en vorde
ren langzaam. Over sommige zeer belang
rijke onderdeelen van het vraagstuk is men
het nog niet eens. Tal van bezwaren moe
ten nog uit den weg worden geruimd, iets
waarin men geleidelijk hoopt te zullen
slagen. Omtrent enkele punten blijkt men
het spoediger eens te zullen worden. Mi
nister Hymans zal te Genève gelegenheid
hebben om langdurig met den Nederland-
schen minister van buitenlandsche zaken
over dit alles van gedachten te wisselen.
Onmogelijk is het niet, dat van Belgische
zijde het voorstel zal worden gedaan bin
nen niet al te langen tijd tot de redactie
over te gaan van een accoord, waarin de
punten, waarover men het alsdan eens zal
zijn geworden, zullen worden vastgelegd.
Over de onopgelost gebleven punten zal
dan naar men meent in een gunstiger
atmosfeer verder worden onderhandeld.
DE LOONSVERLAGING
IN HET HAVENBEDRIJF.
De Centrale Bond tegen staking.
Naar de „Msb." verneemt, heeft het ge
durende de eerste dagen dezer week ge
houden referendum onder de betrokken
leden van den Centralen Bond van Trans
portarbeiders het volgend resultaat gehad;
Rotterdam: Tegen staking 1436, vóór sta
king 733, blanco 427 stemmen.
AmsterdamTegen staking 522, vóór sta
king 291, blanco 66 stemmen.
Daar dus geen twee derden van de leden
zich vóór staking heeft uitgesproken, zal
de Centrale Bond geen staking procla-
meeren.
DE ROTTERDAMSCHE BELASTING
VOORSTELLEN AANGENOMEN.
De gemeenteraad van Rotterdam heeft
gistermiddag met 26 tegen 17 stemmen
aangenomen de voorstellen van B. en W.
tot verhooging van de straatbelasting met
50 procent en van de personeele belasting
volgens een progressieve schaal.
Onderdeel van deze voorstellen maakte
uit een mededeeling van B. en W„ dat zij
bij het georganiseerd overleg aanhangig
zouden maken een korting van loonen en
salarissen van 3 procent.
Naar men weet is op 19 Januari door
verwerping van deze voorstellen een wet
houderscrisis ontstaan, welke j.l. Maandag
Is opgelost.
NEDERLAND EN HET CONFLICT
EN HET OOSTEN.
De heer Albarda heeft aan den minister
van bmnenlandsche zaken en landbouw,
voorzitter van den raad van ministers, de
volgende vragen gesteld:
1. Heeft de regeering kennis genomen
van het bericht, dat volgens een woord
voerder van Amerikaansche banken Japan
en China noch in New-York noch in Lon
den leeningen zullen kunnen opnemen
voor het financieren van oorlogsmaat
regelen? Vindt de regeering geen aanlei
ding tot het overwegen van maatregelen,
waardoor kan worden voorkomen of belet,
dat hier ie lande en in Ned-Indië door
beurzen en banken zou worden medege
werkt tot het verschaffen van geldmid
delen tot het voeren van oorlog?
2. Geven de gebeurtenissen in Azie de
regeering geen aanleiding het toezicht,
dat. hier te lande en in Ned.-Indië op den
uitvoer van wapens en munitie wordt uit
geoefend, te verscherpen en maatregelen
te overwegen, waardoor de uitvoer van
wapens en munitie, rechtstreeks of indi
rect bestemd voor de oorlogvoerenden,
zooveel mogelijk wordt belet?
3 Is de regeering bereid een lijst te pu-
bliceeren van de ondernemingen, die hier
te lande wapens en munitie, en onder
deelen daarvan, vervaardigen?
4. Is de regeering bereid de publicatie
te hervatten van de statische opgaven be
treffende den uitvoer van wapens en mu
nitie. met vermelding van de landen van
bestemming? N. R. Crt.
RADIO VIA HET LICHTNET.
Ook Philips neemt proeven.
Naar de „Tel." verneemt worden door
de N.V. Philips te Eindhoven proeven ge
nomen met de radiodistributie via het
lichtnet. Een proef-installatie hiervoor zou
reeds voltooid zijn en eveneens zouden
reeds geslaagde proeven zijn genomen.
Naar het blad verder verneemt zal dr.
Eckersley, de uitvinder van dit systeem,
op 15 Februari uit Engeland in Nederland
arriveeren en zich behalve naar Eindho
ven, ook naar andere plaatsen in Neder
land begeven, ten einde eventueele de
monstraties bij te wonen.
BINNENLAND.
De Eerste Kamer over de Pachtwetten
(Parlementair Overzicht, 3e Blad).
De moordzaak-Eschauzier (Rechtzaken,
3e Blad en le Blad).
De Olympische winterspelen te Lake
Placid (Sport, le Blad).
De zesdaagsche wielerwedstrijd te
Frankfurt is door SchönTietz gewonnen
Van KempenBraspenning derde (Sport.
4e Blad).
Een onderhoud met jhr. K. W. L. de
Muralt, burgemeester der gemeente Ter
Aar (3e Blad).
De pachtwetten door de Eerste Kamer
verworpen. (Laatste Berichten, le Blad),
BUITENLAND.
Nieuwe gevechten te Sjanghai. Onver
anderde toestand (Buitenl., en Telegr.,
le Blad).
De nieuwe Engelsche Tariefwet. Een
recht van 10 pet. (Buitenl., le Blad).
De regeeringsverklaring van het Oosten-i
rijksche kabinet (Buitenl., le Blad).
DE POSTVLUCHTEN.
De „Ekster" is gisteren, te Marseille en
de „Leeuwerik" in Bangkok aangekomen.
De „Specht" is gisteren uit Bagdad ver
trokken en om 14.30 te Gaza geland.
RESIDENTIE-ORKEST.
ROBERT CASADESUS.
Dat Haydn met zijn in gezonde volks
kracht wortelende melodlek en rhythmiek,
zijn gesloten constructie, zijn open en
doorzichtige instrumentatie, zijn eenvoud
en waarheid in de conceptie nog midden
in den zoo zeer bewogen tegenwoordigen
tijd staat, dat hij zelfs voor de huidige
componistengeneratie een veilige baken
is in de ongewisse zee der moderne mu
ziek is ons gisteravond wederom duidelijk
geworden onder het aanhooren van een
der laatste Engelsche. op Londensche in
stigatie geschreven, symphonieën, die
met het markante trompetsignaal. Men
kent ze onder den naam „Militar-sympho-
nie". Die naam sticht meer verwarring
dan verheldering. Iets militairs of milita
ristisch bevat ze geenszins. Ze zou even
goed in Genève als hl Leiden kunnen
worden uitgevoerd. Wat ze wel bevat, is
rijkdom van absolute muziek, die bij den
hoorder associaties zal opwekken naar
diens eigen aanleg en geestelijke behoefte.
Dr. Van Anrooy, die met zoo scherpe in
tuïtie het lichtende, verheffende, verblij
dende in deze eeuwig jeugdige muziek van
den tot zijn laatsten ademtocht gebleven
zoon van het muzikale Croatische boeren
volk, aanvoelt, heeft door zijn toegewijde
voorbereiding en zijn met warme bezieling
geleide uitvoering de bewondering en de
liefde verlevendigd voor den componist,
wiens twee honderdsten geboortedag op
den laatsten dag der volgende maand
alom in de wereld zal worden herdacht.
Het rijke en gedegen programma be
vatte aan erkestwerken na de pauze de
tweede der drie Nocturnes van Debussy,
het juichende en poëtische „Fêtes" en de
altijd indrukwekkende Tannhauser-ouver-
ture van Wagner, werken bij uitstek ge
schikt om het muzikaal en virtuoos ver
mogen van het Residentie-Orkest op zijn
gunstigst te doen uitkomen.
Aan 't programma, zooals 't verspreid
was, is nog 'n werkje toegevoegd van den
nestor dier Nederl. componisten Julius
Röntgen. Te weten: de ouverture „De
lachende kavalier". De stof is ontleend
aan een schilderij van Frans Hals in de
National Gallery te Londen. .Of liever aan
een romannetje, dat Baronesse Orczy om
den lachenden edelman van het schilderij'
heeft geweven. De Nederlandsche dichter
Van Dokkum heeft er een libretto voor
een één-akter uitgetrokken, hetwelk een
jaar of vijf geleden door Röntgen op mu
ziek is gezet. Als het heele werk even
frisoh is als het pittige, vloeiende, in jeug
dig vuur ontworpen en bewerkte voorspel
dan is het eens te meer jammer dat ons
land geen eigen opera heeft. Intusschen
zijn we Van Anrooy dankbaar dat hij ons
met de ouverture heeft doen kennismaken
Het In Richard Strauszstijl geïnstrumen
teerde maar toch door zijn raakheid en
bondigheid een persoonlijk karakter dra
gend werk sloeg bij het publiek volkomen
in. Wat het naar zijn muzikale kwaliteiten
even volkomen verdient.
Robert Oasadesus was de solist. Wie on
der het gehoor geweest waren van dezen
meesterpiamist bij diens vroeger optreden
op eeai Residentieorkestavond hier ter
stede, zullen met de grootste verwachtin
gen zijn vervuld geweest voor Mozarts
„Krönungskonzert" en Francks „Varia
tions symphoniques", die hij nu voor zijn
Leidsch concert, hij is midden in een
Nederlandsche tournée, had gekozen. Zij
zullen zich In hun verwachtingen zoo mo
gelijk overtroffen hebben gevoeld. Sasa-
desus behoort tot de kleine klasse der
uitverkorenen, wier klavierspel onmiddel
lijke projectie is van enkel geestelijke be
weging. Dat daarvan pas de rede kan zijn
als elk restje eener in de taaie techniek
wortelende belemmering van de realisee
ring der goede bedoelingen Is overmees
terd, behoeft geen betoog, zoodat een
beschouwing van de klaviervoordrachten
van den Parijsohen meester per slot van
rekening slechts meditatie is over den
aard van zijn artistieke persoonlijkheid,
ja, in den diepsten grond, van zijn per
soonlijkheid zonder meer, die juist in de
kunstproductie op haar schoonst aan den
dag treedt. Dan heeft het sierlijk teere
Mozartspel. waarbij het fijne toucher die
eindelooze klankschakeering kan aanbren
gen om simpele melodietjes tot het einde
harer herhalingen (Larghetto) te doen
spreken, onze grootste bewondering. En
we worden niet minder getroffen door het
mannelijk resolute in zijn voordracht
waarnaar de Variations symphoniques zoo
zeer vragen. En Casadesus geeft dit alles
kwistig uit grooten geestelijken overvloed,
eenvoudig, waardig, echt. zonder pose of
schijn. Zijn klavierkunst behoort tot de
allergrootste.
Het publiek, de zaal was eivol, is door
Casadesus in vuur en vlam gezet. Aan de
toejuichingen kwam schier geen einde. De
pianist deelde ze, beminnelijk eenvoudig
maar ook strikt rechtvaardig, met diri
gent en orkest, die hem zoo prachtig heb
ben ter zjjde gestaan.
