LONDENSCHE BRIEVEN.
UIT RUSLAND.
HISTORISCHE FIGUREN.
(Van onzen eigen correspondent)
Londen, 16 Januari.
RECLAME OP HET ZWERK.
De lucht mag niet voor reclame worden
misbruikt. De „Times" heeft verklaard
dat geen beschaafde natie het kan gedoo-
gen. Vele lezers van het gezaghebbends,
blad hebben er mee ingestemd. Er is geen
twijfel aan, het verzet, dat is gerezen tegen
de gedachte aan het gebruik van de lucht
voor advertenties, voor de aanprijzing van
waren, welke naar de ervaring leert
niet steeds de meest uitgelezen schatten
der aardsche productie vormen, het verzet
tegen zulke aanprijzing is zeer hevig. En
toch is de lucht, en nog wel de blauwe
zomerlucht, in dit land al sedert jaren
geregeld aangewend voor het opschrijven
van een woord, dat reclame was, daar het
de gedachte verbond aan een ruim ver
spreid en allerwege te koop zijnd artikel.
Tegen dat gebruik is nooit ernstig verzet
opgekomen. Daar was ook misschien niet
zooveel reden toe. Zulk een advertentie
woord werd op de lucht geschreven met
een vliegtoestel, waarvan de staart een
witten rook uitliet. Ge hebt het zelf gezien
of ge hebt er van gehoord. Men vertelt
hier, dat dit een uitvinding was van ma
joor Savage, „den eersten luchtschrijver
van de wereld". De menschen schonken el
weinig aandacht aan en de elementen der
natuur, hoe tam ze ook kunnen zijn op
zonnige zomerdagen, slaagden er altijd in
spoedig dezen rook en nog spoediger het
woord zelf te doen verdwijnen. Rook is
immers een vluchtig voortbrengsel. Zoodat
de hemeltrans door die luchtschrijverij
weinig of niets van zijn schoonheid verloor.
Te meer niet, aangezien de vliegtuigrook
van vriendelijke substantie was, welke wel
harmonieerde met het luchtschap in het
algemeen.
Nu staat de zaak anders, heel anders.
Majoor Savage, alt een vindingrijk man
is en wien men zou toewensen-dat Mj
zijn talenten voor hooger doel zou aan
wenden dan hij zich stelt (hue hoog rijn
doel in letterlijken zin ook moge zijr.:.
heeft iets nieuws bedacht en vervaardigd.
Het is een zoeklicht, aanvankelijk aan
gekondigd als opzienbarend verdedigings
wapen in tijd van oorlog, thar.s ingevoerd
op alsnog bescheiden en experimen-
teele schaal als reclamemiddel voor
den handel en de groote fabricage.
Dit zoeklicht verhoudt zich ongeveer
tot een normaal zoeklicht zooals de zon
zich verhoudt tot de maan, of zooals een
vuurtoren zich verhoudt tot een kaars.
Indien getallen van astronomische nullen-
kracht u iets zeggen, dan kan het dien
stig zijn de kaarsensterkte van dat zoek
licht te vermelden; ze is 3.000.000.000. Een
vijandelijk vliegtuig, dat tegen deze lamp
zou loopen, zou zoo werd uitgelegd
reddeloos verloren zijn. Want het zou er
niet meer uit kunnen komen en in het
raamwerk van licht, dat de vinding op
de lucht teekent, zouden kanonniers met
afweergeschut precies kunnen zien waar
en hoe hoog de „raider" was. Maar de
eigenschappen van dit licht waren nog
veel indrukwekkender. Men kon het bij
wijze van spreken open en dicht slaan
zooals men het een waaier-doet. Vier van
die lichten geplaatst als een plusteeken
en rug aan rug in paren op een oorlogs
schip gaven uitzicht op de 360 graden
van den horizon aan den man op de brug
en aan de mannen bij de kanonnen
Zoo werd het nieuwe zoeklicht van ma
joor Savage aangekondigd. En zoo zal
het wel zijn. Maar nu het geen oorlog is
en Engeland niet onmiddellijk behoefte
heeft aan de verdediging, welke licht kan
verschaffen, wil majoor Savage zijn vin
ding toch niet renteloos laten verroesten,
een opvatting, welke men slechts kan
rechtvaardigen.
Maar over de wijze, waarop hij het
vruchtgebruik van zijn ongetwijfeld
schrandere hersenen deelachtig wil wor
den, zijn de beste geesten van het land
ten zeerste ontsteld. Nu er geen vijande
lijke legers op veiligen afstand gehouden
behoeven te worden, nu een Brltsch oor
logsschip den nacht in kan gaan zonder
gevaar door maritiem kleingoed in de
koele kelders van den Oceaan te worden
begraven, moet het zoeklicht in dienst
worden gesteld van de reclame. En aan
gezien er geen doek is geweven, zoo ko
lossaal (afgescheiden van de moeilijkheid
het te spannen) dat het met effect als
ontvanger vaor de projecties van het won
derlicht zou kunnen dienen, kan alleen
het nachtelijk firmament als zoodanig
dienst doen. De onderneming, welke de
vinding voor reclame wil gaan exploitee-
ren, heeft doen weten, dat zij er al licht
letters ten getale van zestien mee in de
lucht kan plaatsen, die verder op een af
stand van 16 mijlen kunnen worden ge
zien. Met zestien letters kan men veel
doen. De groote, of zooals men hen hier
noemt, de nationale adverteerders, ge
bruiken korte maar krachtige woorden, die
al lang gemeengoed zijn van de massa.
Zulke woorden, met vurige letters tegen
het zwerk geplaatst, vormen voor de min
derheid in het land, die ontwikkeld is,
wellicht de meest weerzinwekkende recla
me, welke men zich kan denken, maar ze
zijn voor de meerderheid, die onontwik
keld is, een vlammend teeken van han
delsgrootheid en van de superlatieve
eigenschappen van het product van de
firma.
De handelsnaam van een soort wollen
ondergoederen, in een krans om de Pool
ster geplaatst, kan zijn effect op de me
nigte niet missen. Waneer een tabakshan
delaar aan den heer Savage verzoekt, het
mannetje in de maan 'n ptip van licht in
den mond te geven en er bij te vermelden
welke tabak hij rookt, dan belooft dat niet
alleen massale vroolijkheid te wekken,
maar ook een aanzienlijke verhooging van
den omzet in tabak, welke de maan rookt.
De omgekeerde W in Cassiopeia kan de M
worden in ,EAT MORE EGGS", door de
vereenigde eierenboeren van het land op
den hemeltrans geadverteerd. De constel
laties in den hemel en haar namen ver
schaffen een verscheidenheid van aan
wending voor den schranderen adverten
tieman. Juist de vrees, dat het immers zoo
wakkere advertentiebedrijf en de „natio
nale" adverteerders zich onmiddellijk van
alle ruimte in de lucht zouden meester
maken en den avondlijken luchtkoepel
zouden herscheppen in een reutachtig
phosphoriseerend advertentieblad, juist de
vrees dat de commercieele heereh zich op
de hierboven geschetste wijze zouden ver
grijpen aan de hemellichamen en den
hemel zelf, heeft geleld tot den storm van
protest, welke over de hoofden der pro
motors is losgebarsten.
De lucht boven Londen is geenszins alle
De sovjet-regeering en haar
schuldeischers.
(Nadruk verboden).
Sinds de Engelsche regeering in 1920 de
handelsbetrekkingen met Sovjet-Rusland
heeft hervat (in het begin heette het, dat
Engeland handel zou drijven alleen met
de Russische coöperaties, maar als vertegen
woordiger van die coöperaties kwam.de
bolsjewistische leider Krasin) doen de bols-
jewiki al het mogelijke om in het buiten
land credieten te krijgen en, het moet
erkend worden, niet zonder succes. Het is
waar, tot nu toe is het hun niet gelukt
in het buitenland een staatsleening voor
langen tijd op te nemen, maar credieten
voor den aankoop van goederen hebben zij
vrijwel overal gekregen en die credieten
vormen nu een geweldig bedrag. Bijna
onmerkbaar heeft de Sovjet-regeering, die
begonnen was met alle oude schulden te
annuleeren, een niet onbelangrijken schul
denlast op het volk gelegd.
De belangrijkste schuldeischer van Sovjet-
Rusland is Duitschland. Om begrijpelijke
politieke rekenen publiceerden de Duitschers
geen uitvoerige gegevens over de afmetin
gen van de credieten, welke Duitschland aan
de Sovjet-regeering verleent.. Wij kunnen
echter op grond van afzonderlijke publi
caties en officieele verklaringen de afme
tingen van die credieten wel schatten. De
eerste nlaats nemen daarbij die credieten
in, welke de Duitsche regeering gegaran
deerd heeft; zij beloopen 850 millioen mark.
Daarna volgen de credieten, welke de Duit
sche Generale Staf verschaft voor de reorga
nisatie van de oorlogsindustrie der sovjets.
Wanneer wij de totale credieten op 1 mil
liard schatten, dan zijn wij eerder aan
den lagen dan aan den hoogen kant
De tweede plaats neemt Engeland in.
De directeur van het departement voor
den buitenlandschen handel heeft in het
Engelsche parlement verklaard, dat de
Engelsche regeering tot 3 October 1931
garanties heeft verleend voor sovjet-aan-
keopen in Engeland voor een totaal bedrag
yan 10.893.106 pond. Wel heeft het pond
intusschen een niet onbelangrijk gedeelte
van zijn waarde verloren, maar het totale
bedrag is nog steeds groot genoeg. Naast
aeze door de regeering gegarandeerde
creoieten wisten de bolsjewiki ook in Enge
land credieten bij ondernemingen, banken
e. d. te krijgen. Verschillende banken heb
ben den bolsjewiki voorschotten verstrekt
voor de goederen, die zij later in Engeland
zouden invoeren. Zoo bijv. heeft een bank
een dergelijk crediet van 6 millioen pond
toegestaan, dat de bolsjewiki uit de op
brengst van het in te voeren graan zou
den betalen. Dergelijke voorschotten heb
ben zij ook gekregen voor in te voeren
eieren, hout, bont enz. De totale waarde
van de sovjet-wissels, die in Engeland
ondergebracht zijn, wordt geschat op plm.
10 millioen pond. Voegen wij daarbij de
gegarandeerde credieten van den staat en
die van afzonderlijke lichamen en personen,
dan krijgen wij een totaal van ruim 20
millioen pond.
Amerika heeft tot nu toe, ondanks de
pressie die van alle kanten op de regee
ring uitgeoefend werd, geweigerd garan
ties te verleenen voor credieten aan de
sovjet-regeering. De sovjet-regeering wist
echter tóch credieten bij particulieren en
groote ondernemingen te krijgen. De Rus
sische schulden aan Amerika zijn ontstaan
doordat de Amerikaansche leveranciers van
landbouwmachines e.d. bereid waren gevon
den de goederen te leveren na ontvangst
van de helft van hun waarde; zij gaven
dus crediet van 50 pet. Het totale der
sovjet-schulden aan Amerika wordt geschat
op 50 millioen dollar.
Ook de kleinere landen hebben aan de
sovjet-regeering niet onbelangrijke credie
ten verleend. Onder de schuldeischers van
Moskou bevinden zich staten, die zelf nood
lijdend zijn en overal om credieten moeten
bedelen. De vaak geuite beschuldiging, dat
sommige staten in het buitenland credieten
opnemen om een gedeelte daarvan aan de
bolsjewiki af te staan, is niet geheel on
gegrond.
Italië heeft sovjet-aankoopen en bestel
lingen gegarandeerd tot een totaal bedrag
van 300 millioen lira's. Hiervan hebben de
bolsjewiki ruim 200 millioen reeds opge
nomen. De Oostenrijksche, Poolsche, Noor-
sche en Tsjechische credieten worden ge
schat on ruim 25 millioen dollar.
In het geheel heeft dus het buitenland
aan de sovjet-regeering gegarandeerde cre
dieten verleend tot een totaal bedrag van
plm. 500 millioen dollar. Indien dus de
nachten van zoodanige samenstelling en
van zoodanigen aanblik, dat het kinder
vertrouwen, waarvan Willem Kloos heeft
gedicht, er de belofte van een Hemel in
kan zien. En op zulke avonden zou een
reclamelicht, dat op de droefgeestige wol
ken schrijft dat „Bovril Keeps Me Smi
ling" of iets dergelijks, de neerslachtig
heid van een dikken Londenschen avond
zelfs kunnen verlichten.
Maar te oordeelen naar de mateloos
heid en de teugelloosheid, welke reclame
in dit land reeds kenmerken, zou het niet
blijven bij reclame op een triestige, be
dekte lucht. Zooals reeds is opgemerkt,
zijn de beste menschen van het land rood
van verontwaardiging geworden om deze
plannen, welke zij een heiligschennis noe
men en vandalisme, bedreven aan het
eenige onvergankelijke en verheffende
schoon, dat den stadsmensch nog is over
gebleven in dit tijdperk van immer dries
ter voortschrijdende cultuur. De „Times",
dien ik begon aan te halen, vindt, dat
deze luchtreclame onmiddellijk en bij
voorbaat bij de wet moet worden verbo
den. Het blad geeft zeer zeker de meening
der weidenkenden in het land weer. Afge
scheiden van de geestelijke en moreele
bezwaren tegen zulk bedrijf schijnen er
ook juridische te zijn. welke het plan tot
mislukking doemen. Een vermaard rechts
geleerde heeft b.v. als zijn meening te
kennen gegeven, dat een bezitter van een
stuk grond tevens de bezitter is van de
kolom lucht tot het zenith toe er boven
en van de kolom aarde, tot het midden
punt der aarde toe er onder. Het zoek
licht zal „verboden terrein" in dien zin
niet gemakkelijk kunnen ontgaan. En
wanneer het „verboden terrein" bezit is
de maatschappij, die op deze allermodern-
van een vijand van luchtreclame. dan zal
ste wijze der menschen pad wil verlich
ten, gedagvaard kunnen worden. Die kans
zou zij dus eiken avond duizend of meer
malen kunnen loopen.
bolsjewiki niet in staat blijken te zijn
die sommen te betalen, dan zullen de
belastingbetalers in de verschillende landen
dat geld maar moeten opbrengen. Daar
naast hebben de bolsjewiki, zooals wij
boven vermeld hebben, ook veel niet ge
garandeerde credieten weten te krijgen.
Waren al die credieten verleend voor
een termijn van een jaar of tien of nog
langer, dan hoefde de sovjet-regeering zich
niet ongerust te maken: wie dan leeft...
De credieten zijn echter verleend voor
korte termijnen. Alleen de Duitsche en
Engelsche credieten zijn verleend voor een
tijd van plm. 30 maanden. iDt geldt echter
alleen de gegarandeerde credieten; de voor
schotten voor in te voeren goederen e.d.
zijn ook in Engeland verleend voor korte
termijnen, hoogstens voor een jaar. Wel
behoeven de bolsjewiki zich voor de aller
naaste toekomst niet ongerust te maken,
omdat in de eerstvolgende maanden geen
al te groote sommen betaald moeten wor
den, maar de tijd snelt en de betaaldag
voor verschillende veel belangrijker wissels
nadert. Hoe zullen de bolsjewiki die mil-
lioenen kunnen betalen? En zullen zij het
wel kunnen doen?
Om die groote sommen te betalen zullen
de bolsjewiki hun uitvoer moeten forceeren
of goud uitvoeren. De vermindering van
den invoer, die door verschillende sovjet-
deskundige voorgesteld wordt, kan alleen
voor d|e toekomst baten. Hoe staat het nu
met die mogelijkheden?
Indien de crisis niet was uitgebroken,
dan hadden de bolsjewiki wel kans op
een aanzienlijke opvoering van den invoer.
De crisis, die nu in de heele wereld woedt
en steeds scherper vormen aanneemt, heeft
echter het absorptievermogen van de kapi
talistische landen aanzienlijk verminderd.
Een opvoering van den sovjet-uitvoer zou
onvermijdelijk tot tegenmaatregelen van de
regeeringen den kapitalistische landen lei
den. Wanneer wij de uitvoerstatistieken van
het laatste jaar bestudeeren, dan zien wij,
dat de opbrengst van den Russischen uitvoer
sterk gedaald is. Dit is vóór alles het
gevolg van de sterke daling van de prijzen
op de wereldmarkt. De prijzen toonen geen
neiging tot stijging, terwijl de koopkracht
van de wereld steeds afneemt, zoodat de
vooruitzichten van den sovjet-uitvoer wei
nig bemoedigend zijn.
Trouwens, de bolsjewiki beschikken geens
zins over onmetelijke hoeveelheden export
goederen, zooals men vaak in het Westen
veronderstelt. Hoe weinig de tegenwoordige
regeerders ook rekening houden met de
behoeften van de eigen bevolking, een
zeker minimum levensmiddelen moeten zij
toch in het land laten, al is het om de
arbeiders, die de exportgoederen moeten
produoeeren, van het allernoodzakelijkste
minimum te voorzien. Om den uitvoer te
kunnen forceeren hebben de bolsjewiki op
nieuw distributiekaarten ingevoerd, laten zij
gewapenderhand alles bij de boeren weg
halen, wat maar eenigszins weggehaald
kan worden en ondanks al deze draconi
sche maatregelen is het hun gelukt de
waarde van den uitvoer op te voeren met
33 pet. (in vergelijking met den toestand
van vóór het begin van de pjatiletka),
terwijl de plannen voorzagen in een stij
ging van 80 pet. Den laatsten tijd zien
wij overigens niet alleen geen verdere
stijging, maar een daling (met 21 pet.).
Er zijn menschen, cjfè beweren, dat de
sevjet-regeering haar verplichtingen zal
naleven door goud uit te voeren. Deze
bewering is niet steekhoudend. Het goud
dient natuurlijk als dekking van het pa
pieren geld. Volgens de officieele mede-
deelingen van de sovjet-regeering had de
Rijksbank op 1 September 1931 de volgende
activa: goud 544.158.550 roebel, andere waar
devolle metalen 23.465.380 roebel, buiten-
landsche valuta 50.167.800 roebel, wissels
2.S84.200 roebel. In het geheel dus 620.075.930
roebel. Deze activa dienden als dekking
voor bankbiljetten ad 2.403.461.270 roebel en
schatkistbiljetten ad 2.467.800.000 roebel. De
dekking bedroeg dus toen reeds 13 pet.
terwijl de wet een dekking van 25 pet.
eischt. Daarbij komt nog het volgende. De
daling van het pond heeft de waarde der
valuta in portefeuille sterk verminderd, ter
wijl de emissie onafgebroken voortduurt. De
werkelijke dekking bedraagt nu hoogsten
8 pet. De bolsjewiki erkennen dit ook en
leveren roebels aan buitenlandsche banken,
met wie zij dienaangaande een overeen
komst hebben gesloten, tegen den koers
van 10 cents de roebel (de officieele koers
is 128 cents!). Onder dergelijke omstandig
heden kan van een min of meer belang
rijken uivoer vant goud geen nauwelijks
sprake zijn. Dat beteekent natuurlijk geens
zins, dat de bolsjewiki geen goud zullen
uitvoeren. Zij doen dat reeds lang (een
aanzienlijk gedeelte van het goud, dat op
de rekeningen van de Rijksbank van de
Sovjet-Unie als activa voorkomt, bevindt
zich feitelijk te Berlijn; formeel kan men
dat goud misschien nog als een bezit van
de Rijksbank van de Sovjet-Unie beschou
wen, maar practisch niet) en zullen het
in de toekomst in nog grootere afmetingen
doen, maar het zal toch binnen zekere
perken blijven, want anders stort de sovjet
valuta geheel in elkaar. De rol van goud-
uitvoer bij de vereffening van de schulden
der sovjet-regeering zal dus bescheiden zijn.
De eenige mogelijkheid is, een leening
op te nemen. Amerika zal zulk een lee
ning niet toestaan, zoodat alleen Frank
rijk overblijft. Dat verklaart de wijziging
in de buitenlandsche politiek van de sovjet-
regeering en de pogingen van Moskou om
met Parijs tot een vergelijk te geraken.
De bolsjewiki zullen bereid zijn groote
concessies te doen (hoofdzakelijk op papier,
natuurlijk) om de Fransche regeering voor
zich te winnen, in de hoop op deze wijze
een leening of credieten te krijgen. Daarom
zijn de bolsjewiki plotseling vriendelijk
tegenover de Franschen geworden, daarom
zijn zij ook bereid met de bondgenooten
van Frankrijk (Polen en Roemenië) een
overeenkomst te sluiten. Zal Frankrijk ech
ter bereid zijn credieten aan Moskou te
verstrekken? Wij betwijfelen het. En zonder
die credieten zullen de bolsjewiki op den
duur niet in staat zijn hun verplichtingen
na te komen.
Duitschland houdt reeds rekening met
dit feit en heeft met Moskoy een over
eenkomst gesloten over de levering van
goederen als betaling voor de schulden.
Dat verlicht eenigszins den druk, maar
daarentegen staat, dat Moskou zijn be
wegingsvrijheid op dit gebied verliest.
Duitschland zal decreteeren, welke goederen
en in welke hoeveelheden en tegen wejke
prijzen Moskou zal hebben te leveren. Wie
onder deze omstandigheden den sovjets
crediet verleent, loopt groot risico.
Dr. BORIS RAPTSCHINSKY.
„DER ALTE FRITZ".
On pariera de sa gloire.
Ja, men zal over hem en zijn roem
blijven spreken. Had hij, zooals Napoleon,
een Béranger gehad, die met een enkel,
eenvoudig liedje uitdrukking kon geven
aan wat heel het volk voor zijn keizer bleef
gevoelen, zelfs toen, na jaren van hem ge
scheiden te zijn geweest, het de tijding ver
nam, dat hij als banneling op zijn verre
eiland gestorven was, dan zou bovenstaand
motto niet aan een Fransch dichter ont
leend zijn geworden. Maar gelukkig
„Fridericus" zou er niets tegen hebben
gehad, hij die bij voorkeur zijn geest
richtte naar Frankrijk.
On pariera de sa gloire „van zijn
roem zal men spreken" tot in lengte van
dagen en vooral, vooral, in dagen van druk
en van nationalen politieken hartstocht,
zooals Duitschland er thans beleeft. Laat
ik als toevoegsel bij hetgeen ik tot dusver
over den „Koning-veroveraar", over den
oorlogvoerenden Frederik schreef, als een
klein actueel intermezzo mededeelen wat ik
even vóór Kerstmis las over een groote
soirée, te Berlijn georganiseerd door de
„Berliner Vaterlandisch Verbande" ten
bate van de „Vaterlandische Winterhilfe",
.Fridericus und Alexanderplatz" stond
boven de correspondentie van den Berlijn-
schen medewerker der Bazelsche „National
Zeitung", waaraan ik de mededeeling
ontleen.
Groote soirée in de marmeren zaal van
den Zoölogischen Tuin; een „Fridericus-
Avond. Entrée van 5 tot 10 mark. Avond
toilet vereischt. Honderd en vier en zeven
tig jaar is het geleden, dat de slag bij
Leuthen plaats had. Daaraan zal herin
nerd worden. In lange reeks rollen de
auto's met de gasten aan: keizerszonen
met hun vrouwen en kinderen, in de eerste
plaats de vroegere kroonprins en kroon
prinses, leden van de vroegere hofhouding,
generaals uit het voormalig leger in de
schittering van uniformen en ridderordes;
eenige duizenden dames en heeren in
groot toilet; over het algemeen groote,
slanke blonde typen, keurig van uiterlijk,
een beetje stijf, onberispelijk van manieren.
Eerst wordt er aan kleine tafeltjes gege
ten. Dan steken de heeren een sigaar op,
drinken de laatste resten Moezelwijn; vlug
worden de tafeltjes opgeruimd, zoodat het
midden van de zaal vrij komt voor de la
tere dansen.
De kapel van de Stahlhelm doet een
machtig tromgeroffel hooren. Trompetten
vallen in, schetteren luid; door de fel ver
lichte zaal davert de Fridericus-marsch.
Aller oogen vestigen zich op den achter
grond van de zaal, waar één voor één de
reuzen-gestalten van de „lange Kerls" te
voorschijn treden, de beroemde grenadiers
van den grooten koning. De beenen vooruit
smijtend dreunen zij nader, door luid ge
jubel van de aanwezigen ontvangen en
begeleid. Op het podium maken zij dave
rend rechtsomkeert en laten met een plof
de geweren bij den voet rusten. Dan komen
de oude veldheeren: Zieten, Seyditz, de
oude Dessauer
„Geeft acht! Zijne Majesteit!" snerpt
een commando-stem.
En dan nadert hij, hij, „der alte Fritz",
licht steunend op zijn krukstokje. Zijn
arendsoogen schieten vonken naar rechts
en naar links; sarcastisch glimlacht zijn
sceptische mond:
„Bonsoir, Messieurs!"
De koning is natuurlijk de film-ster Otto
Gebühr.
De toeschouwers applaudisseeren in ver
rukking, de gasten in uniform en gala, voor
wie de Hohenfriedberger Marsch schalt
met krijgslustigen toon Otto Gebbühr be
treedt het podium: de generaals vormen
een kring om den koning.
Schweinitz en Breslau zijn verloren, Mes
sieurs. We hebben nu alles op "één kaart te
zetten. Messieurs: wie mij niet volgen wil,
moet het zeggenik geef hem eervol congé
maar ik weet, dat gij mij allen zult volgen...
En begeeft u nu naar het kamp. Messieurs,
en wacht mijne bevelen af
Dan is er een pauzeDe zaal zit in
ademlooze spanning. De koning heeft zich
omgekeerd en tuurt met scherpen blik de
zaal in, naar de eereloge. Geheel alleen,
onbegeleid, daalt hij het podium af en
schrijdt dwars door de groote zaal naar die
eereloge, waar een officier van hoogen
rang in „Feldgrau" naast een dame in
groot avond-toilet gezeten is en den nader
komende glimlachend tegemoet wenkt.
Over den loge-rand heen reiken zij elkaar
de hand; Fridericus-Gebühr en de vroegere
kroonprins. De groote menigte van heeren
in rok en dames in weelde-tooi staan op
eerbiedigen afstand en applaudiseeren
hartstochtelijk. Verleden en heden, fanta
sie en realiteit schijnen zich in elkaar te
verliezen
De Fridericus-vereerig, waarvan ik een
jaar geleden melding maakte, toen ik de
jeugd van Frederik den Groote en van de
latere markgravin van Bayreuth besprak,
is nog niet voorbij. Zij put nieuwe kracht
uit de politieke omstandigheden van
Duitschland's heden en geeft, op haar
beurt, telkens weer bezieling aan die ver
eering. Er is wisselwerking tusschen die
twee en dit is een teeken des tijds, waar
van de beteekenis niet kan worden mis
verstaan.
Maar Frederik de Groote heeft meer dan
één aanspraak op een voortleven in de
gedachtenis van zijn volk. Zijn groote veld
heerstalenten waren slechts een deel
zijner merkwaardige begaafdheden. Het
enthousiasme voor hem, zijn populariteit,
zouden niet zoo groot geweest zijn, indien
hij niet Frederik de Veroveraar geweest
ware. Er is in de vereering, hem tot heden
bewaard gebleven, iets vertrouwelijks, iets
intiems, dat gebaseerd is op goede karak
tereigenschappen, op sterk gemarkeerde
trekken van dezen vorst, welke hem zeer
na doen zijn aan het hart van de groote
massa, zoo in Duitschland als elders. Er
zijn uitspraken van hem in omloop, die
stormenderhand de menschen voor hem
moeten hebben gewonneil. In den eenvoud
en de duidelijkheid dier uitspraken, her
vindt men den eenvoud van den vorst
zelf, die, hoe hooghartig hij ook kon zijn,
hoe despotisch zij het dan ook als voor
stander van een zeer verlicht absolutisme
een zekere gemoedelijkheid over zich
had, passend bij zijn persoonlijk leven, dat
niets verborgens scheen te hebben en in
den dagelijkschen omgang zijn eenvoudig
karakter bewaarde. Wanneer des konings
woorden van mond tot mond gingen, dat
de vorst de eerste dienaar van den Staat
was, begrepen zijn onderdanen, dat die
uitspraak oprecht was, dat hun koning
hun geluk wilde en dat er, don
koninklijken wil, waarborgen watt-
hun belangen, tot zelfs bij het ba,"
van zaken, waarin de koning zei;
was, omdat er „nog rechters te 5
waren die naar recht zouden richte
konings verdraagzaamheid in gelooS
duidelijk aan het licht gekomen 1
eerste verovering van Silezië, toet
dit in meerderheid protestantschi'
den katholieken volledige vrijheid tj,
loofsuiting waarborgde die verd
zaamheid werd wellicht door de
menigte overschat, doch zij was et
dan ook de grond daarvan mocht zij
soil ein jeder nach seiner Fagon lnr
Reich selig werden", had hij gezegd";
mocht in zijn rijk op eigen mania
worden", wat wilde men meer! D;
veeleer de uitspraak was van een sta
of een In geloofszaken onverschillig
van een christen, die de hooge deug
verdraagzaamheid bezat, drong na
liet volk door. Zijn koning wilde gag
loofsvervolgingen; dat was genoeg
zijn ministers in zekeren zin voot
marionetten waren, noodig in zijn m
absolutisme, maar toch marionetten'
hem hielpen, doch niet raadden et;
minder bestuurden, was ook geen bed
De koning was een man met veel vera
en met veel gezond verstand. Zoo id
kan zich veel veroorlooven en kon ba]
geeren wel alleen af ende Jonge ij
sische staat was waarlijk niet ved
door verlichte Tegeeringsvormen ij
soort Lodewijk XIV met zijn; „de
ben ik" was volstrekt niet misplaatj
den Pruisischen troon in het middel
18e eeuw, vooral waar de monarch i
gaf van een zoo sterk persoonlijk ij
en kunnen.
En men zag hem aan den arbeid,
middellijk, na zijn troonsbestijging
ciën, leger, administratie, industrie, t
bouw, niets ontgaat zijn blik. De eera
tweede Silezische oorlogen ondetbij
dien arbeid, maar ternauwernood 1
vrede geteekend, of hij slaat de handi
den ploeg. De tien vredesjaren, die ts
zijn jaren van enorme beteekenis vm
land: de veranderingen en hervonq
passen zich aan bij het vergroot gn
gebied: moerassen worden drooggéj
onvruchtbare terreinen in cultuv
bracht, nieuwe industrieën geschapen;
handwerk verbeterd en georganiseerd
er aan overblijfselen van het oude Ia
stelsel gevonden mocht worden, woril
streden en afgeschaft; landbouwbai
de Berlijnsche Bank worden opge:
wijziging van de administratie, de
ciën des rijks, de wetgeving wors|
hand genomen; een nieuw wettaj
kracht verklaard, een wetboek, si
thans onvolkomen zouden vindeij
dat in dien tijd ver boven vele
De stuwende kracht was de koi
dagelijks tien uren van zijn ar!
aan de behartiging van de staatsbe!
Zoo werd Frederik de koning-Hei
krachtige impuls voor een verjongd1
sterkt Pruisen. In theorie een wii!
voor wien een streng constitutioneel
geeringsvorm de meest wenscheiijke
in de praktijk een absoluut heers
maar een heerscher, geleid door een sa
verstand, een machtigen wil en den wd
om zijn land en zijn volk groot, ma
en gelukkig te maken en óók met i!
weinig genoeg scrupules om over het d
trast tusschen theorie en praktijk hea
glimlachen en zijn gang te gaan naar ei!
inzicht op de voordeeligste wijze. In 1
„Geschichte meiner Zeit". waarin Fie
rik de geschiedenis schrijft van Pruisen
beginnen bij den dood van koning R
drich Wilhelm en eindigend met den n
van Dresden na den tweeden Silezisd
oorlog, zegt de koninklijke auteur:
„De geschiedenis is de school der res
ten".
Hoe moet hij de geschiedenis besluis
hebben om aldus met vasten stap
eigen weg te gaan bij de wederoptefi
van zijn uitgeput land! En zulk eeni
licht vorst te zijn
A. M. BOTHENIUS BROüE
Overzicht onzer belangrijk
Veemarkten.
't Is merkwaardig zooals het veear
leven reageert op de vleeschconar?
teering. Als we het goed bezien word
deze week niet een of meer beesten E
naar de markt gebracht, doch M
waarschijnlijk vele boeren nu juist q
vast in de hoop dat binnenkort de slsa
veeprijzen zullen stijgen. Goed te t™
valt zulks vanzelfsprekend niet, doen'
willekeurig speculeert men.
Op de markten van gisteren telden:
dan ook veel minder aantal slachtkoe!
en er werd vlugger verkocht en en»'
centen per K.G. viel er te maken. Wiel
dacht heeft, dat de vleeschinvoer iej
geheel stop staat, heeft het mis, wanti
laatste ministerieele besluit stelde
grenzen nu weer t/m 28 dezer dus K
derdag j.l. open, voor middernacht Hier
valt te concludeeren, dat Nederland!
volgende week nog volop zal aangeva
krijgen, doch dan is het zonder tmjM'
16 April as. geheel verboden.
Als donkere zijde nog nimmer
een medaille zonder keerzijde W.'
juist in dien tijd het magere a
vee voor onzen vetweiden moet
aangekocht en het zou wel eens kutoj
zijn dat dit soort vee in de kome»
maanden, meer in prijs zal oploopeft'
het vee dat men direct voor den sla®
bank ter beschikking heeft. Als we S
hebben gezien, waren de vare koeien ij
teren al een weinig duurder. Melkvee eo
ter niet. Dit werd bij sleepende M?
ongeveer prijshoudend verkocht. Kalfc-
over het algemeen redelijk te vertw
en ruim prijshoudend.
Op de wolvee-afdeellngen was een
betere stemming. Het heeft lang gem,
maar de spoorwagons met geslachte»»
pen bereikten weer de Fransche t
steden en de verkoop was er m
dezer week goed, hetgeen gisteren des»
npnmtariff-. Vii^r +*vn crrwvlp IrwaiTl.
■als*
penmarkt hier ten goede kwam.
waren nogal beduidend hooger -
laatsten tijd het geval was. Beste J<»
schapen maakten men f. 24, f. 25 en
per stuk voor. „j
Wij hebben er steeds op geweten
lang vast te houden tot de consenten
ren verstrekt en degenen die zich hier
hebben gestoord, zijn er financieel nu
baat geworden.
De vette varkensmarkt was giste-'"^
Leeuwarden vaster in prijs. Magere
kens en biggen echter over het S^,
land nog slecht verkoopbaar, I s".
soms aardige biggen; terwijl voor
mestvarkens van een 100 pond
f. 14f. 15 betaald wordt.
VAN DER L
