1507
RADIO-PROGRAMMA.
Directie en Aèrasir. 2590
Redactie
ken en daarbij is opnieuw gebleken, hoe
zeer de Fransche zienswijze afwijkt van de
Engelsche, die in Amerika en elders in
groote trekken algemeen wordt gedeeld.
Dit zou Frankrijk toch wel iets moeten
zeggen, zou men kunnen opmerken en
misschien is dit in de regeeringskringen
ook wel het geval, doch men mist daar den
moed cm het volk te betrekken in wat
komen moet!
De tijd verstrijkt en toltarieven vergroo-
ten de moeilijkheden op economisch ge
bied. Bijkans geen dag gaat er voorbij, of
men hoort, dat deze of die staat zijn tarie
ven voor den invoer van buiten verhoogt
om de binnenlandsche industrie te be
schermen. naar het heetOp diverse
conferenties is gewaarschuwd tegen het
volgen van deze gedragslijn, doch het blijft
bij platonische betuigingen van trouw aan
het vrijhandelssysteem terwijl intus-
schen de protectie-politiek in practijk
wordt gebracht
De tijd snelt voort en al benarder wordt
de positie van den Duitschen rijkskanse
lier Brüning, waar de soc.-dem. verderen
steun afhankelijk stellen van eischen,
waaraan hij zeer moeilijk zal kunnen vol
doen. De zwakte van de Duitsche regee
ring helpt niet weinig mede om de onrust
en het wantrouwen ln de wereld gaande
te houden en zelfs te voeden. Het is alsof
er een wisselwerking van kwade gevolgen
plaats vindt overal, waar de menschheid
roejat om vertrouwen en opheffing!
In het Chinzesch-Japansch conflict vol
gen de stemmingen elkaar op; dan weer is
men optimistisch gestemd, dan weer
vreest men het ergste Voor wie nuchter
de ontwikkeling der dingen volgt, lijkt het
er evenwel alleszins op, dat Japan op echt
Oostersche wijze onder z.g, vreedzame
onderhandelingen door druk doende ls, om
zijn plannen te volvoeren, n.l. de vreed
zame penetratie in Mandsjoerije. Zich van
dit gebied meester maken gaat nu een
maal niet, doch waarom niet een econo
mische eenheid met het „wingewest" ge
schapen? Practisch geeft het hetzelfde
resultaat! China ziet o.i. het gevaar thans
volledig in en daaraan schrijven wij toe,
dat men zich van die zijde plotseling zeer
meegaand betoont. Voor den Volkenbonds
raad wordt de kwestie al hopeloozer en
het streven schijnt er momenteel geheel
op gericht om een schljn-oplossing te
vinden, die tenminste oppervlakkig be
keken voldoening kan schenken.
Gelijk ook de tweede Britsch-Iudische
Honde-'Cefel-conferentie door Mc Donald
is gesloten in den schijn van eenig resul
tant, terwijl dat in waarheid niet is be
reikt. Onder elkaar zijn de Indiërs het niet
eens kunnen worden; Mohammedanen en
Hindoes wisten niet tot een compromis te
komen en daarmede was het niet-slagen
der conferentie een feit, waaraan mooie
woorden niets vermogen af te doen. Enge
land staat in de gegeven omstandigheden
vrijwel machteloos en moet maar afwach
ten. hoe de verhoudingen in Indië zich
verder zullen ontwikkelen. Gelukkjg is h°t
ver-"t in eigen land ten aanzien van zelf
bestuur van Indië van niet veel beteekenis.
al heeft Churchill zich aan het hoofd
daarvan gesteld!
VOOR ZONDAG 6 DECEMBER.
Hilversum, 298 M. 8.15—12.00 VARA,
12.00:—5.00 AVRO, 5.00—6.00 VARA, 6.00—
8.00 VPRO, 6.00—12.00 AVRO 8.J5 Gym
nastiekles 8.30 Esperanto-cursus 8.55
Voetbalnieuws 9.00; Tuinbouwhalf-
uurtje 9.25' VARA-Varia 9.30: Con
cert VARA-orkest o. 1. v. H. de Groot
9.50: Voordracht door M. Beversluis
10.10: Vervolg Concert 10.50: Toespraak
door G. J. Zwertbroek 11.1012.00: Ver
volg concert 12.001.00: Omroeporkest
o. 1. v. N. Treep 1.00: Filmpraatje L. J.
Jordaan 1.30: Vervolg concert 2.00:
Klnder-Boekenlialluurtje 2.30: Sint Ni-
colaascantate, Zweers. Tekst: De Rop. Met
medew. v. Kinderkoren en solisten o. 1. v.
W. Vernicke 3.00: Vervolg Omroeporkest
3.30: Gramofoonpl. 4.00: 1ste tooneel
van het 4de bedrijf van „De Koopman van
Venetlè" van Shakespeare. Leiding; Dr. G.
A. Dudok 4.45: Vaz Dias. Gramofoonpl.
5.00; Kinderuur 6.00: Radio-Volks-
Universiteit 6.30: Gramofoonpl. 6.45:
Dienst vanuit de Nsd. Herv. Kerk te Naar-
den 8.00: Vaz D;as 8.15: AVRO-Ka-
merorkest o. 1. v. L. Schmidt. G. Weyn-
schenk (sopraan) en Henk Viskil (tenor'.
G a. potp. „Vellchen von Montmartre".
Kalman 8.45: D. Hans: Parlementaire
anecdotes en incidenten 9.15: Vervolg
Concert rn.m. v. J. Helden (viool) 9.45:
Gramofoonpl. 10 00: Kamer-orkest. Po
pulair programma 10.15: Voordrachten
door Nono 10.35: Vervolg concert. O.a.
potp. „3o schun wie's einmal war", Ziehrer
Dauber 11.0012.00: Gramofoonpl.
Huizen, 1375 Hl. 3.30 KRO, 9.30 NCRV,
12.15 KRO. 5.00 NCRV, 7.45 KRO. 8.30:
Morgenwijding 9,30: Orgelspel door B.
Hoogeveen 9.50: Kerkdienst vanuit de
Keizersgrachtkerk te Amsterdam. Hierna
tot 12.15: Gewijde muziek 12.15: KRO-
Sextet 1.30: J. Creyghton: Kunstenaar
schap en practische zin 2.00: Operette-
Schlagers door Elly Krasser, Paul Harden
en Albert May. KRO-orkest o.l.v. J Zlegler
4.00. Ziekenlof 5.00: Orgelspel door
H. Hoogewoud 5 50: Kerkdienst vanuit,
de Parkkerk te Amsterdam. Hierna tot
7,45 Gewijde muziek 7 45: Sociaal Eco
nomische voordracht 8.10: Voetbaluit
slagen 8.15: KRO-Salon-orkest. Oscar
Fe&as-Herdenklng. O.a. Mondnacht auf
der Alster, wals 9.15: Vaz Dias 9.30:
Vervolg concert. O.a. Perzische markt en
Kloostertuin, Ketelby 10.4011.00: Epi
loog.
Daventry, 1554 M. 3.20: Cantate 151,
Bach. Orkest en solisten 4.05: Kinder-
Kerkdienst 4.35: Concert. Militaire ka
pel. O.a. Urendans (La Gioconda), Pon-
ohielli 5 50: S Logan, bariton 6.20:
Bijbellezen 8.20: Kerkdienst 9.05:
Liefdadigheidsoproep 9.10: Berichten
9.25: Concert door het Hastings Stedelijk
Orkest. H. Nash, tenor. O.a. Meditation,
Thais, Massenet en Caprice Itallen, Tschi-
kowski 10.50: Epiloog.
Parijs Radio-Paris". 1725 M. 8 05,
12.50, 1.20, 2.20, 4.20: Gramofoonpl. 5 20
Orkestconcert 8.20z Vroolijk halfuurtje
9.05: Orkestconcert o. 1. v. M. André m.
m v. Pierre Bayle.
Langenberg, 473 M. 6.207.50: Or
kestconcert 10.50 Bach-Cantate 12.20
—1.50: Orkestconcert 3.505.20 Orkest
concert 5.205.55: 2de Helft Hockey
wedstrijd Noord-DultschlandW. Dultsch-
land 6.50: Opera „De Bruiloft van Fi
garo", Mozart. Hierna tot 11.20: Concert
o i. v. Volf.
ftahjudborg, 1153 M. 11.201220.
Otto Fessels Orkest 3.205.20: Welda-
digneidsconcert. Orkest en koren 7.30—
9.35: Symphonle-concert m. m. v. A. Hagen
en I. Franksen (zang). O.a. Einzug der
Gaste, uit „Tannhauser", Wagner 10.05
11.50: Watson's Band.
Brussel, 508 en 338 M. 508 M.: 5.20
Symphonieconcert .6,20: Dansmuziek
7.20: Selectie „Manon". Massenet 9,20:
Vervolg Manon" Massenet 338 M.: 5.20
Orkestconcert 6,20 Gramofoonpl. 8.20
Kamermuziek. Brusselsch kwartet. O. a.
Kwartet, T. Harsaniz 9.35: Concert in
„Oud-België" door Max Alexys en zijn or
kest.
Rome, 441 M. 8.20: Gevarieerd con
cert en comedie-uitzending. O.a. Cello
piano-sonate. Mendelssohn. Fragmenten
uit „De Parelvisschers", Bizet.
Zeesen, 1635 M. 8.15: Morgenwijding
11.50: Orkestconcert 2.05: Kerstliede
ren 2.55: Populair orkestconcert 5.45
Concert. Steiner-piano-kwintet 7.20:
Weensche avond. Orkestconcert 9.45
11.50: Dansmuziek.
VOOR MAANDAG 7 DECEMBER 1931.
Hilversum (298 M.L Algemeen pro
gramma, verzorgd door de AVRO. 810
uur: Gramofoonplaten. 10 uur: Morgen
wijding. 10.15: Gramofoonpl. 10.30:
Voordracht door Jeanne HunscheVer
kade. 1112 uur: Orgelconcert, Fr. Has
selaar, m. m. v. Sam Zilverberg (hobo).
122 uur: Concert Winkels-trio. 2 uur:
Causerie over oliestookinrichtingen voor
Centrale verwarmmg. 3 uur: Concert
Eg'D. Veen Jr. (viool) en Egb. Veen Sr.
(piano). 3.304.30: Uit café-rest. „Ca-
land" Rotterdam. Dansmuziek Leon Kipnis
en zijn orkest. 4.30—5.30: Kinderuur.
5.307 uur: Kovacs Lajos en zijn orkest.
Refreinzang: Boo Scholte. 7 uur: Boe
kenhalfuur. 7.30: Gramofoonpl. 8 u.:
Opera „De Barbier van Sevilla" van Ros
sini. Door leden van de N.V. Ital. Opera.
Omroeporkest o. 1. v. Vincenzo Marini.
9.30: Voordracht door Emile Kellenaers.
9.5010.15: Vervolg Opera-uitzending.
10.15—10 25: Vaz Dias. 10.25—11.15:
„Een man verklaart een vlieg den oorlog",
hoorspel van W. Schmidt Donn, bew. en
uitgevoerd door A. D. Hildebrandt. 11.15
12 uur: Gramofoonpl.
Huizen (1875 M.). Uitsl. NCRV-uitz.
8 uur: Schriftlezing 8.159.45: Gramo
foonpl. 1930: Ziekendienst. 11 uur:
Christ. Lectuur. 11.3012.30: Gramo
foonpl. 12.30: Orgelconcert Jan Zwart.
1.45: Gramofoonpl. 2 uur: Uitz. voor
scholen. 2.353.45: Gramofoonpl.
4 uur: Ziekenuur. 56.30: Concert Fanf.
Corps, V.I.O.S. te Hoenderloo, o. 1. v. H. D.
v. Voorst. 5.456 uur (ln de pauze):
Religieus praatje. 6.307 uur: Vertel-
uurtje voor jongeren. 7 uur: Engelsche
les. 7.45: Ned. Christ. Persbureau.
8 uur: Zendingspraatje. 8.3011 uur:
Concert door de H.O.V. o. 1. v. Fr. Schuur
man. 99.30: Praatje over het werk
van den Raad van Arbeid, ca. 10 uur: Vaz
Dias. 1111.30: Gramofoonplaten.
Daventry (1554 M). 10.35: Morgen
wijding. 11.05: Lezing: Zanzibar.
12.20: Licht klassiek concert. Ison-trio. T.
Gordon, mezzo-sopraan. 1.20: Het Com
modore Grand orkest, o.m. Pique Dame,
Suppé. 2.20: Gramofoonpl. 2.45: Voor
de scholen. 2.50: Wereldgeschiedenis.
з.25: Vertelling: Mrs. Five. 3.45: Voor de
scholen. 4.05: Sonates. E. Lake, cello.
K. Cooper, piano. Sonate in E-moll.
Brahms. 4.35: Moschetto en zijn orkest,
o.m. Lohengrin. Wagner: Berceuse Joee-
lyn, Godard. 5.35: Kinderuurtje. 6.20:
Weerber. 6.50: Koorzang. 7.10: Boek-
bespr. 7.50: Economische lezing. 8.20:
„Weather or no" revue. 9 uur: „Scan
dals", liederen. 9.20: Nieuwsber. 9.40:
Lezing „War or peace". 10.10: Kamer
muziek. London strijkkwartet, 11.20—
12.20: Dansmuziek.
Parijs, „Radio-Paris" (1725 M.l. 8.05:
12.50, 1.25' Gramofoonpl. 8 20: Gramo
foonpl. 10 uur: „Dc Misantroop", too-
neelspel van Molière.
Langenberg 1473 M.). 6.257.20: Gra
mofoonpl. 10.40' Mozartconcert. 11.15
Populair concert. Hierna tot 12.10: Gramo
foonpl. 12.25—1.50: Orkestconcert.
3 40' Jeugdconcert. 4.20—5.20: Liederen
van C. M. v. Weber. 7.20—10 uur: Or
kest en solistenconcert, o.a, 2de Sympho-
nie in B-dur, Schubert. 10.2011.20:
Dansmuziek uit Café Wien, Dortmund.
Kalundborg (1153 M.). 11.201.20:
Concert uit Hotel Angleterre, o. 1. v. Ska'ka
2 504.50: Carl Rydahls orkest. 7.20
—9.15' Joodsch uurtje. Koor en solisten.
9.3010.20: Debussy-concert. Orkest
o. 1. v. Reesen en solisten. O a. Suite Ber-
gamasquè (piano).
Brussel (508 en 338 M.). 508 M.: 5.20:
Gramofoonpl. 6.50: Gramofoonpl.
8 20: „Eros en Psyché", mysterie in verzen
d. oudheid. 9.30: Sonateconcert.
10 uur: Psvché van Franck (Omroep
orkest). 338 M.: 5.20: Belgische sona-
t.encvclus. 5.50 Dansmuziek. 6.50:
Gramofoonpl. 8.20: Piano-recital door
M. v. d. Broeck. 8.40: Gramofoonpl
9 05: Fragmenten uit Wilhelpi Teil (too
neel) 9.40' Tweede acte „Viktoria und
ihr Husar". Abraham.
Rome (441 M.l. 8 20: Lichte Folklo
ristische muziek. 9.20: Berichten.
Zeesen (1635 M.l. 11.50: Gramofoon
platen. 3.50: Planoconcert. 4.10:
Vocaal concert tenor en piano). 4 30:
Vioolconcert 7.20' Ponulair orkestcon
cert 7.50 Kamermuziek, Pozriaktrio
a 30: Microfoonreportage. 1011.20:
Dansmuziek.
ONZE TELEFOONNUMMERS:.
(op 2 lijnen)
5. Tot. 15 p.: Voldoende voor eiken speler
6. Tot. 14 p.: Zou voldoende zijn voor 1,
2 en 3. Is echter te gevaarlijk wegens
de waardelooze doubleton Klaveren.
Het juiste bod is 1 Ruiten.
7. Tot. 14 p.: Zie 6 in verband met de
doubleton Schoppen. Er is geen ant
woord op een 2 Schoppenbod van de
tegenpartij.
8. Tot. 13 p.: Alleen geschikt voor gever
en 2de hand.
9. Tot. 14 p.: Geschikt voor alle spelers
behalve 4.
10. Tot. 15 p.: Voldoende voor alle spelers.
Ook 4de hand kan bieden wegens de
kracht in Schoppen en Harten.
Indien wij voorloopig blijven bij de bie
dingen van 1, 2 en 3 Sans Atout, moet ik
beginnen met de volgende cijfers.
Een totale telling van 22 punten in de
2 spellen zal als regel 8 slagen in Sans
Atout opleveren.
Een totale telling van 24/25 punten zal
als regel 9 slagen in Sans Atout opleveren.
Deze twee getallen zijn het fundament
waarop het geheele systeem berust.
Beschouwen wij eerst het geval waarbij
op 1 Sans Atout is geopend. Wij onder
scheiden dan de gevallen waarbij de part
ner over verhoogen van dit bod zal den
ken ln:
a. de tegenpartij heeft inmiddels ge
boden;
b. de tegenpartij heeft inmiddels gepast.
Voor beide gevallen is het puntenaantal
hetwelk voor een verhooging geëischt
wordt, even groot. In het eerste geval zal
echter over minstens één dekking in de
door de tegenpartij geannonceerde kleur
beschikt moeten worden. Indien men na
een 1 Sans Atout bod juist het minimum
aantal punten heeft hetwelk voor een ver
hooging tot 3 wordt verelscht (ik zal deze
eischen hieronder definieeren) zal het
voorzichtiger zijn indien men over slechts
1 dekking beschikt, slechts 2 Sans Atout
te bieden. Bezit men echter een dubbele
dekking, dan wel meerdere puntensterkte
dan voor het 3 bod wordt vereischt, dan
biede men zonder vrees 3 S.A.
Gebruikt men deze puntentelling dan
kan men zelfs in enkele gevallen ook zon
der dekking ln de door de tegenpartij ge
annonceerde kleur tot verhooging van het
Sans Atout bod overgaan, n.l. wanneer de
3 andere kleuren zoo sterk zijn dat men
kan uitrekenen dat het voor het openings
bod vereischte aantal punten door den
partner alleen kan zijn verkregen Indien
hij een dekking in de geannonceerde kleur
heeft.
Voor eventueele verhooglngen van het
openingsbod 'van den partner, gebruike
men dezelfde telling welke voor den ope
ningsbieder is voorgeschreven, met de
volgende bijvoeging:
1 extra punt mag worden aangenomen
voor het bezit van 5 kaarten in een kleur,
met als hoogste kaart een Aas, Heer c-f
Vrouw.
2 extra punten mogen worden aangeno
men voor het bezit van een vijfkaart met
2 van de bovengenoemde honneurs.
3 extra punten mogen worden aangeno
men voor het bezit van een vijfkaart met
alle 3 de bovengenoemde honneurs.
Een kleur bestaande uit Heer-Vrouw-8-7-6
wordt dus door den partner van de ope
ningsbieder geteld als:
PgC',
Heer t.j"-,3 punten
Vrouw 2
Extra voor 5 kaart met
Heer en Vrouw 2
0MZE BRIPRF RUBRIEK.
XXXV.
SANS ATOUT TELLING.
De antwoorden van de opgaven aan het
slot van mijn vorige artikel luiden:
1. Totaal 11 punten: Onvoldoende voor
elke positie.
2 Tot. 12 p.: Alleen voldoende voor de
2de hand.
3. Tot. 13 p.: Voldoende voor 1 en 2. 3 en
4 moeten passen.
4. Tot. 14 p.: Voldoende voor 1, 2 en 3.
4 moet passen.
Totaal 7 punten
Aangezien voor het openingsbod ver
schillende waarden worden vereischt al
naar mate de positie aan de tafel, zooals
ik in mijn vorige artikel heb behandeld,
volgt hieruit dat de partner van den
origineelen bieder, hiermede met zijn steun
rekening meet houden. Gaan wij uit
van het totaal van 22 punten voor een 2
Sans Atout bod en van 25 punten voor
een 3 Sans Atout bod. dan volgt hieruit
dat de partner van dengene die met 1
Sans Atout opende, als volgt kan steunen:
Als partner van den gever (13 p)
2de hand (12 p)
3de (14 p)
4de (15 p)
De verschillende eischen tusschen 1ste
en 2de hand resp. 3de en 4de hand, zijn
zoo gering dat deze vereenvoudiging ge
rechtvaardigd is, omdat het niet zeker ls
dat het openingsbod op het absolute mini
mum geschiedde. Bovendien is het cijfer
van 25 punten voor een 3 Sans Atout bod
conservatief genomen aangezien de meer
derheid der spellen met een totaal telling
van 24 punten, 3 S. A. zullen opleveren.
Als voorbeelden van Sans Atout ver
hoogingen, geef ik heden de volgende 6
spellen
1. Sch 10-x-x- 2. 10-x-x-
Ha Aas-x-x- Heer-Boer-x-
Ru Vrouw-10-x-x-x- Heer-x-x-x-x-
K. 10-x- Aas-Vrouw-
3. Boer-x-
10-x-x-
Aas-Boer-10
Heer-Vrouw-x-x-x-
Het eerste spel wordt als volgt geteld:
Harten Aas 4 punten, Ruiten Vrouw 2
punten, 2 Tienen 1 punt, (de derde tien
wordt niet geteld), extra voor een 5 kaart
met 1 van de 3 top-honneurs 1 punt. To
taal 8 punten. Als partner van Gever of
2de hand zal men moeten passen, als part
ner van 3de of 4de hand daarentegen 2
Sans Atout bieden.
Het 2de spel wordt geteld: Harten Heer
en Boer 4 punten. Ruiten Heer 3 punten,
Klaver Aas en Vrouw 6 punten, extra
voor 5 kaart met 1 top-honneur 1 punt,
totaal 14 punten. Partners 1 Sans Atout
kan tot 3 worden verhoogd, ongeacht
welke positie hij aan de tafel innam.
Het 3de spel telt: Schoppen Boer 1 punt,
Ruiten Aas en Boer 5 punten, Klaver Heer
en Vrouw 5 punten, 2 Tienen 1 punt, extra
v. 5-kaart met 2 honneurs 2 punten. To
taal 14 punten. Ook met dit spel zal men
een openingsbod van den partner steeds
tot 3 mogen verhoogen.
4. Sch Aas-10-x- 5. Vrouw-10-x-
Ha Heer-10-x- Vrouw-Boer-x-
Ru Vrouw-x-x-x- Aas-Vrouw-x-x-x-
K1 x-x- x-x-
6. Boer-10-x-
Heer-10-x-
Boer-x-x-x-x-
x-x-
Het 4de spel wordt geteld: Schoppen Aas
4 punten, Harten Heer 3 punten, Ruiten
Vrouw 2 punten, 2 tienen 1 punt, extra
voor 5 kaart met 1 honneur 1 punt totaal
11 punten. Als partner van Gever en
2de hand kan 1 Sans Atout tot 2 worden
verhoogd. Als partner van 3de of 4de hand
kan diens 1 Sans Atout bod onmiddellijk
tot 3 worden verhoogd.
Het 5de spel telt: Schoppen Vrouw 2
punten, Harten Vrouw en Boer 3 punten,
Ruiten Aas en Vrouw 6 punten, 5 kaart
met 2 honneurs 2 punten. Totaal 13 pun
ten. Ongeacht de positie van den ope
ningsbieder, kan diens 1 Sans Atout bod
tot 3 worden verhoogd.
Voor het 6de spel vinden wij Schoppen
Boer 1 punt, Harten Heer 3 punten, Rui
ten Boer 1 punt, 2 Tienen 1 punt, totaal
6 punten. Het spel is onvoldoende voor
eenigen steun. Was ln dit geval Schoppen
vrouw door den Heer vervangen, waardoor
het totaal 7 punten zou bedragen, dan zou
het veroorloofd zijn, alleen als partner
van de 4de hand, diens 1 Sans Atout tot
2 te verhoogen.
Ik geloof hiermede voldoende het 1 Sans
Atout bod en de verhoogingen daar-
vano te hebben behandeld. Het opnemen
van meerdere voorbeelden zou te veel
plaatsruimte kosten. Ik kan mijn lezers
echter ten zeerste aanbevelen zich eens
de moeite te willen geven door Sans Atout
spellen met resp. 12, 13. 14 en 15 punten
uit te leggen en een,blinde te construeeren
op verschillende manieren met totalen van
8, 9, 10, 11, 12 en 13 punten, en eens na te
gaan hoe in de overgroote meerderheid
der gevallen het door het totaal punten
aantal gemotiveerde bod, ook het vermoe
delijk bereikbare resultaat zal opleveren.
In mijn volgend artikel zal ik met de
verdere behandeling doorgaan en speciaal
het openingsbod van 2 Sans Atout behan
delen.
A. J. VERSTEEG.
tot 2 Sans
met 9 punten
10
tot 3 Sans
met 12 punten
13
11
10
Vindt men deze cijfers te ingewikkeld, dan kan men die als volgt vereenvoudigen:
Als partner van gever of 2de hand met 10 of 9 punten met 12 punten
3de of 4de 8 of 7 10
„MAAK HET ZELF.'
Stockholm is de stad van de huurkazer
nes en de flats. Op Soder in Zuid, zou
je op zijn Hollandsche zeggen verdwij
nen de laatste lage houten huizen, die
vuil en donker en oud zijn, om plaats te
maken voor moderne huurkazernes met
yes, zeven verdiepingen en ruimte voor
honderden menschen, en over een jaar of
wat zal de „millionnairsstad" met zijn
anderhalf dozijn binnen tuinmuurtjes
staande villa's de eenige wijk zijn, waar
de Stockholmers nog in eigen huizen
wonen.
Maar buiten de stad, in de bosschen of
de mef sparren en dennen begroeide rot
sen aan het MSlarmeer, liggen langs de
tram- en buslijnen de reeksen tuinsteden
met hun honderden bruine en roode, gele
en wittehouten villa's, met hun pleinen
en parken, hun in den zomer zoo bonte
tuinen en hun ongerept bewaarde stuk
ken bosch en veld. Deze tuinsteden zijn
pas van den laatsten tijd, ik meen van
nè 1920, maar ze groeien met Amerikaan-
sche vaart en de heeren op het Stadhuis,
die alles leiden, zitten op het oogenblik
wei een beetje te piekeren, waar 2e de
nieuwe tuinsteden het volgende jaar uit
den grond zullen stampen. Het wonen
daarbuiten is goedkooper dan in de stad,
al zijn de villa's voor Hollandsche be
grippen ook vrij duur. Een huisje van
twee kamers, badkamer en keuken, komt
op een goede 10.000 gulden zonder
den grond, dien men van de gemeente
pacht en een villa van zes kamers, hal,
keuken, dienstbodenkamertje, badkamer en
met een garage in den kelder kost al gauw
ongeveer 35.000 gulden. Toch wonen er
behalve zakenlui en renteniers vele ambte
naren, kantoormenschen, middenstanders.
Maar die kunnen zich daar ook een grootere
of kleinere villa aanschaffen, omdat de
gemeente en het rijk samsn voor tachtig
procent van de waarde van elke villa
hypotheek geven, welke in den loop van
veertig jaren met gelijke annuïteiten af
gelost moet worden. Op deze wijze heeft
de gemeente reeds meer dan honderd
millioen gulden in huizen belegd en daar
door tevens zeer krachtig bijgedragen tot
de verbetering van de woningtoestanden.
Het is met die woningtoestanden hier
over 't algemeen vrij droevig gesteld.
Zeven-achtste deel van de bevolking der
7-weedsche hoofdstad woont in de stad
zelf, dus in huurkazernes. Bijna elke woning
heeft een badkamer, maar ln vele woningen
vervangt een kast met gascomfoor de
keuken. 160.000 Stockholmers huizen in
woningen van een kamer plus een kleiner
kamertje, slechts een achtste deel der be
volking beschikt over woningen van meer
dan twee kamers en een keuken. Slaap
kamers vindt men alleen in de grootere
woningen, zoodat vele Stockholmers hun
nachtrust genieten in een huiskamer, waar
den geheelen avond gerookt is of in een
halletje achter de voordeur. Dat er van
gezellig, huiselijk leven op zoo'n manier
weinig terecht komt, dat dit wonen on
gezond is, dat het tal van ongewenschte
toestanden schept, is te begrijpen.
De kosten van het wonen worden be
paald door de loonen der bouwvakarbei
ders die, vooral wat de metselaars
betreft, hier zeer hoog zijn door de
grondprijzen, door de prijzen van de bouw
materialen en door de kosten van het leggen
der fundamenten. Dat laatste is zeer duur,
omdat de heele stad direct op de massieve
granietrotsen ligt, en dynamiet en pneuma
tische boren er aan te pas moeten komen,
als men ruimte voor een kelder cf voor
betonfund^ringen zal maken.
In 1926 is een lid van den gemeente
raad van Stockholm op het idee geko
men behalve de gewone tuinsteden ook
tuinsteden te bouwen met woningen, die
zóó goedkoop zouden zijn, dat arbeiders,
en vooral arbeiders met groote gezinnen,
hun kleine, dure, ongezonde woningen in
de stad zouden kunnen verruilen voor
villatjes met flinke tuinen, buiten, in de
nabijheid van de bosschen en de vejden.
Om die vil'atjes goadkaop te kunnen 'bou
wer; moesten dus de arbeidskosten, de
prijzen van het materiaal, ds grondprijzen
en de kosten van het grondwerk aanmer
kelijk verlaagd worden. En dat bleek te
kunnen. De gemeente stelde flinke lappen
grond, zonder rotsen of siteenen, beschik
baar bij Enskede ten zuiden en bij Aengbv
ten westen van de stad, bepaalde de pacht
op ongeveer honderd gulden per acht
honderd vierkante meter, sloot contracten
af voor de levering van de bouwmaterialen
voor honderden villatjes tegelijk en stelde 'n
apari bureau in, dat in 1928 reeds met
het werk begon.
Eerst zouden achthonderd villatjes ge-
bouwd worden, maar in twee dagen tijds
hadden zich al een goede vijftienhonderd
liefhebbers aangemeld, zoodat spoedig*
nieuwe grond aangewezen moest worden
en men nu al aan het zestien-honderd
ste villatje toe is.
Het aardigste van dezen woningbouw is,
dat de aanstaande bewoners zelf hun vil
latjes moeten bouwen, omdat alleen op
deze wijze de hooge arbeidskosten ont
weken kunnen worden. Men zou verwachten,
dat er zoo weinig van den bouw terecht
zou komen, omdat een kantoorbediende
over 't algemeen niet zal weten, hoe hij een
troffel moet hanteeren, en een metselaar
met zijn handen in 't haar zal zitten, als
hij een dak moet beschieten. Maar ook
deze bezwaren heeft men weten te over-
winner, en al zal het eene huis wat beter
zijn afgewerkt dan het andere, ze zijn
toch „winterhard" en stevig genoeg, om de
felste kou en den hardsten storm te kunnen
weerstaan.
Toen we half-Mei de eerste anemonen
gingen plukken in de prachtige bosschen
achter Aengby was men daar op den
pas-ontdooienden grond al hard aan het
werk. Vaders spitten de zware leem los,
keurig binnen de lijntjes die door een
architect van de gemeente waren uitgezet,
moeders en zonen en dochteren en ook
v/el wat familieleden zwoegden met krui
wagens, brachten den grond naar de
plaatsen, waar een rotstuintje zou moeten
komen of waar men een zitje wilde
maken. Een paar weken later waren van
verscheidene villa's de fundamenten al
klaar en aan die van andere werd den
lieelen Zaterdagmiddag en) den heelen
Zondag gewerkt. Menschen, die wat ver
stand van metselen hadden, hielpen hun
aanstaande buurtgenooten, die eigenlijk
niet eens wisten, hoe je de steenen moest
leggen. En zoo, in trouwe samen werking1,
bouwden de tweehonderd families op eiken
vrijen middag en eiken Zondag voort.
Hier en daar kampeerde men zelfs om de
lange zomerdagen maar zoo goed mogelijk
te kunnen gebruiken, men kookte het eten,
brouwde de koffie op gonzende primussen,
picnicte op den nog onbewerkten grond
naast de geleidelijk aan groeiende villatjes.
De houten muren, de deuren, de balken voor
het dak en voor de vloeren kwamen kant
en klaar en geheel op maat bij dozijnen
tegelijk aan, alles voor alle villa's natuur
lijk even groot, omdat men alleen door
standaardisatie te betrachten de kosten*
neer kon brengen. De muren werden zoo
maar op de fundamenten gezet, aan elkaar
gespijkerd, met balken verbonden, de zol
derbalken kwamen er boven op, de vloeren
werden gelegd en toen het einde van
den ko$en zomer naderde, lagen de pan
nen ai op de daken, was de centrale ver
warming al gemonteerd, en kon men aan
het afwerken, het behangen, het schil
deren beginnen.
De autobus die Aengby met de stad
verbindt trekt nog diepe voren in deo
grond als hij op »het marktplein draal!
en in de meeste tuinen is het pad k#
niet van de toekomstige grasvelden en
bloemenbedjes te onderscheiden, maar in
die honderden roode en bruine villatjes
brandt de verwarming lekker, heeft dc
radio zijn plaatsje gevonden in het hal
letje op de bovenverdieping, richten de
dames Pettersson, Svensson, Nilsson, Karls-
son en hoe zij meer mogen heeten, de
eerste koffie-visites aan om hun „stuga'*
in te wijden. Zij kunnen met trots hun
villatjes laten zien, de groote lichte huis
kamer met de aangebouwde serre, de keu
ken met den bakoven in het fraaie gas
fornuis, den kelder met de badkamer en
het waschhok, de groote slaapkamer boven,
het kleine kamertje daarnaast. En alles
zelf gebouwd, zelf getimmerd en ge
metseld, zelf geschilderd en gebeitst. Is
het te verwonderen, dat men trotsch is
op zoo'n villa, dat men besloten is, er
zijn heele leven te blijven wonen?
Stockholm. BERTIL J.
UIT DE BONTE WAERELD.
HET ZWIJGZAME ECHTPAAR.
Niemand verwondert zich er over, wan
neer men leest, dat de Amerikanen een
nieuw record gevestigd hebben; dagelijks
vermelden de kranten weer nieuwe pres
taties: de langste brug ter wereld, Mr. X.
heeft zich zooveel uren in het water op
gehouden, niemand spreekt zoo snel als
Miss Y., maar 't feit, dat 'n Amerikaansch
echtpaar het record in het zwijgen ge
slagen hebben, moet toch wel ieders ver
bazing wekken.
In Philadelphia wonen de heer en mevr.
Reinwalt. Hij is 73 jaren oud en zij heeft
54 lentes achter den rug. Deze twee men
schen hebben een overeenkomst gesloten
en die bij den notaris gedeponeerd, dat ze
twaalf jaar lang niet met elkaar zouden
spreken. Deze termijn is nu om en beide
wenschen ze deze overeenkomst met een
tweeden termijn van twaalf jaren te ver
lengen. Ze leven samen in volkomen vrede,
als waren ze hart en ziel. Nu zult u zich
afvragen, waarom ze dan zoo zwijgzaam
zijn, als het niet is, omdat ze het niet goed
met elkaar kunnen vinden. Wel, omdat ze
geenerlei onëenigheid wenschen tg hebben,
die bij een dergelijk leeftijdsverschil toch
makkelijk kan ontstaan. Sinds ze deze stil
zwijgendheid vrijwillig aangenomen heb
ben, zijn ze volkomen gelukkig.
Als ze elkaar iets te zeggen hebben,
schrijven ze het op. Toen de eerste termijn
afgeloooen was, vroeg de notaris hun uit
drukkelijk of ze maar niet eindelijk weer
met elkaar zouden gaan spreken, maar
hun ingenomenheid met den bestaanden
toestand blijkt wel duidelilk uit de verlen
ging van de overeenkomst.
Steunt, bij gelijken prijs en
kwaliteit/
De Nederlandsche Industrie.
Hiermede dient gij Uw land
En bestrijdt gij de werkloosheid-
8-S
