SEMPRE CRESCENDO.
72'tq Jaargang
WOENSDAG 2 DECEMBER 1931
No. 21996
Nationaal Crisis-Comité.
Officieete Kennisgevingen.
Het voornaamste Nieuws
van heden.
LEIDSCH
DAG BLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN.
PRIJS DER ADVERTENTIEN
30 Cts. per regel voor advertentlën uit Lelden en plaatsen
waar agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle
andere advertentlën 35 Cts. per regel. Kleine Advertentlën
uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts
bij een maximum aantal woorden van 30.
Incasso volgens postrecht. Voor eventueele opzending van
brieven 10 Cts. porto te betalen. Bewijsnummer 5 cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT?
Voor Lelden per 3 maanden f. 2.35, per week 1.0.18
Bulten Lelden, waar agenten gevestigd zijn, per wëek „0.18
Franco per post 1.2.35 4- portokosten.
Dit nummer bestaat uit VIER Bladen
EERSTE BLAD.
Wij ontvingen per kas of per giro:
E. W. S. f.2.50; fam. S f.2.—; H. K.
f.5.—; D. K.—W. f.30.—; J. J. S. f.2.50;
mevr. I. K.—E. f.1.—; T. S. W. f.2.50; J.
B. f.2.50; C. v. d. W. f.1.04; B. T. S. f.15
HINDERWET.
Burgemeester en Wethouders van Leiden
brengen ter algemeene kennis, dat door
lien vergunning is verleend aan W. F. v.
d. Reyden Jr., en rechtverkrijgenden tot
het oprichten van een banketbakker^ in
het perceel Nieuwe Rijn No. 43, Sectie I.
No. 1802.
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
Burgemeester.
VAN STRIJEN, Secretaris.
Leiden, 2 December 1931. 9350
LEERMIDDELEN TEN BEHOEVE VAN DE
BIJZONDERE SCHOOL VOOR UITGE
BREID LAGER ONDERWIJS AAN DE
HOOGLANDSCHE KERKGRACHT 20a.
Burgemeester en Wethouders van Leiden
brengen ter openbare kennis, dat de Raad
dier gemeente in zijne op 30 November j.i.
gehouden vergadering besloten heeft:
a. medewerking te verleenen aan het
bestuur van de Gereformeerde Schoolver-
eeniging alhier tot aanschaffing van leer
middelen ten behoeve van zijne school
voor uitgebreid lager onderwijs aan de
Hooglandsche Kerkgracht 20a;
b. tot vaststelling van een begrootings-
itaat model D. groot f. 1500.teneinde
hun College in staat te stellen de benoo-
dlgde gelden te zijner tijd aan het school
bestuur te kunnen afdragen.
Binnen dertig vrije dagen, te rekenen
vanaf heden, kan ieder ingezetene en het
schoolbestuur van dit besluit bij Gedepu
teerde Staten van Zuid-Holland in beroep
komen.
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
Burgemeester.
VAN STRYEN, Secretaris.
Leiden, 2 December 1931. 9352
CRISIS-COMITÉ LEIDEN.
Zooals wij reeds eeiiige dagen geleden
mededeelden, heeft onze burgemeester,
mr. A. van de Sande Bakhuyzen, het voor
nemen opgevat een comité in het leven te
roepen, dat een geheel particulier karak
ter zal dragen en, geboren uit een inner-
lijken drang naar menschlievendheid en
medeleven met hen, die door den crisis
tijd worden getroffen, zal trachten de
nooden en behoeften te lenigen, althans
te verzachten.
Daartoe heeft de burgemeester thans
een verzoek gericht aan de besturen van
verschillende philantropische instellingen
hier ter stede werkzaam en eenige andere
organisatie^ of instellingen, die in aan
raking komen met problemen geschapen
door werkloosheid of in ander opzicht
worden geacht waardevolle medewerking
te kunnen verleenen, om een vertegen
woordiger aan te wijzen, die in bedoeld
Comité zal zitting nemen.
Niet onwaarschijnlijk is het dat hierbij
een of meer instellingen over het hoofd
zijn gezien. In dat geval geve men den
naam van die instelling schriftelijk aan
den burgemeester op.
De commissie zal worden geïnstalleerd
op Vrijdag 4 December a.s. des namiddags
te 4 uur, in een der receptiekamers van
de Stads-Gehoorzaal.
Reeds dadelijk heeft een groot aantal
instellingen aan het verzoek van den bur
gemeester voldaan en het lijdt geen twij
fel of de overigen zullen alsnog spoedig
hun bericht van instemming aan den bur
gemeester doen toekomen.
HET NED. FABRIKATENHUIS.
In de achterzaal van café-restaurant
„Zomerlust" hield het Nederlandsch Fabri-
katenhuis gisteren en vandaag een ten
toonstelling van de verschillende produc
ten der bij deze instelling aangesloten
firma's, in totaal een dertigtal. De ver
schillende cretonnes, zakdoeken, overhem
den, badstoffen, gordijnstoffen, dekens
enz. enz. zijn op smaakvolle wijze, welke
de artikelen ten goede komt op tafels aan
de wanden en in het middenvak tentoon
gesteld. Het tooneel is in beslag genomen
door de uitstalling van de N.V. Kon. Ver-
eenigde Tapijtf abrieken. Te ver zou het
ons natuurlijk voeren precies alle expo-
seerende firma's met hare producten te
vermelden; behoudens een enkele nieuwe
waren zij ook vertegenwoordigers op de
voorjaars-expositie van het Fabrikaten-
huis hier ter stede. Gisteren en ook heden
bezocht een groot aantal belangstellenden
de expositie van Nederlandsche producten.
Het aanstaand 100-jarig bestaan.
Eenige geschiedkundige herinneringen.
Foto H. Jonker, Leiden.
Het bestuur van Sempre Crescendo". Van links naar rechts de heeren A. C.
Rueb, bibliothecaris-' J. de Brauw, ab-actis; B. H. Everts, praeses; M. Schreuder,
quaestor; J. J. Have laar, commissaris.
fJ?Ci ^ende Leidsch Studenten Muziek
gezelschap Sempre Crescendo bestaat
100 Jaar en de concerten naar
anieiding van dit eerbiedwaardig jubi-
eum zullen een week later, op 14 en 15
RioÏÏ in de Stadsgehoorzaal van de
^utelstad worden gegeven,
m 1831 hebben eenige studenten zich
«f>h8eni°d ^et oprichten van een gezel-
nitv met ^et doel zictl te oefenen in de
dat°ering van orkestmuziek. Zij gaven
CrLge^lschaP den naam van Sempre
^endo, onder welke zinspreuk eenige
der oprichters, in den tijd van hun gym
nasiale loopbaan te 's-Gravenhage, een
vereeniging met gelijk doel, doch op veel
geringer schaal hadden gevormd, die bij
hun bevordering tot de academische les
sen opgeheven was.
De eerste commissie werd den 8en De
cember 1831 benoemd en bestond uit de
heeren A. A. Deenik (voorzitter), P. A.
Schill (secretaris), C. Leemans (thesau
rier) en J. M. Huyssen van Kattendijke
(commissaris).
De eerste opvoeringen hadden plaats
in de groote zaal van het toenmalige
hotel De Gouden Leeuw op de Breestraat,
geregeld om de 14 dagen des Dinsdag van
710 uur 's avonds, terwijl op de tus-
schengelegen Dinsdagen gerepeteerd werd.
Slechts een zeer beperkt aantal gasten
werd tot die uitvoeringen toegelaten.
Reeds in het tweede jaar na de oprich
ting besloot men tot toelating van zoo
genaamde hoorende of buitengewone le
den. Het aantal concerten bedroeg des
tijds 15 in de 9 maanden, benevens 2
invitatie-concerten en 1 armen-concert.
Door het steeds aangroeiende ledental
werd het lokaal van De Gouden Leeuw, de
zoogenaamde leeuwenkooi, langzamer
hand te klein en werden de uitvoeringen
dientengevolge verlegd, eerst in 1833 naar
den Schouwburg en later naar de Stads
gehoorzaal.
Gedurende de eerste jaren van zijn be
staan had Sempre meestal een vast koor,
enkel uit leden samengesteld, dat dikwijls
uitvoeringen gaf. Zoo werd, bij de inwij
ding van het monument ter gedachtenis
aan den in België gesneuvelden Beekman,
een cantate uitgevoerd, met woorden van
het lid J. P. Heye en muziek van het wer
kend lid J. Enschedé
In 1847 treffen wij het eerst den naam
van den verdienstelijken directeur N. J.
Wetrens op het programma aan en wel bij
een concert, waar hij tegelijk met Lubeck
als solist optrad. In 1856 vertrok hij naar
de Kaap en werd opgevolgd door zijn
broeder, A. J. Wetrens, die gedurende 24
jaren de concerten van Sempre gediri
geerd heeft. Onder de beroemde artisten,
welke in die jaren op Sempre optraden,
noemen wij Lubeck, Oberthür. Liszt,
Thalberg, Vieuxtemps, Servais, Drey-
schock, Rubinstein, Joachim, Wilhelmj,
Wieniawski en vele anderen.
In den loop der jaren zijn de eischen
hooger geworden; de gesalarieerde hulp
troepen moesten steeds vermeerderd wor
den, hetgeen een vermindering van het
aantal concerten na zich sleepte.
Het gouden feest in 1881 werd luister
rijk gevierd en legde getuigenis af van
den bloei van het gezelschap. De feeste
lijkheden begonnen met een receptie van
eereleden en oudleden in de Stadsgehoor
zaal op Donderdag 19 Mei. 's Avonds con
cert, waarop o.a. onder leiding van den
componist de Symphonie op. 46 van Joh.
Verhulst werd uitgevoerd. Ook den twee
den dag werd een concert gegeven door
eereleden, oud-leden en werkende leden,
waarop als solisten optraden de eereleden:
mej. Anna Verhulst en de heeren J. A.
van der Wens, prof. C. Asser, J. Giese en
prof. H. van der Hoeven. De derde dag
was meer gewijd aan andere vormen van
rythmus en klank: een reünie-diner in
Hotel du Lion d'Or en een bal in de
Stadsgehoorzaal.
Als bijzonderheid moge worden vermeld,
dat Prins Alexander, die eerelid was van
S. C., een zilveren krans aan het gezel
schap ten geschenke gaf, die nog steeds
het vaandel siert.
Het tekort ten gevolge van dit grandioos
gevierde gouden jubileum had als nood
lottig gevolg, dat de vereeniging van 1883
tot 1888 een periode van gedwongen rust
heeft doorgemaakt, in welken tijd het
toen nog jonge gezelschap C-dur den zin
voor muziek bij enkele leden van Sempre
heeft weten gaande te houden.
In '88 waren de schulden gedelgd en
onder leiding van Gottfried Mann werden
de concerten met groot succes weder op
gevat. En ditmaal is het noodlot, minder
wreed geweest! Want onder zijn leiding is
van toen af Sempre gestadig in bloei toe
genomen en heeft het zijn naam met eere
doen klinken, „meer en verder in het bui
tenland" zooals in 1900 de heer Anton
Hekking zeide, „dan gijzelf wellicht weet".
In den beginne werkte voor de blaas
instrumenten de stafmuziek van het 4e
Reg. Infanterie op de uitvoeringen mede.
Daar deze evenwel de oude (hoogere)
stemming behield, wat vooral voor de
solisten ongerief medebracht, werd sinds
1895 de harmonie van het Utrechtsch
Stedelijk Orkest geëngageerd. Later, toen
er zich moeilijkheden voordeden in ver
band met het treinverkeer Leiden-
Utrecht, zijn daarvoor tot op den huidi-
gen dag de blazers van het Residentie-
Orkest geengageerd. waarbij zich in den
regel enkele dilettantblazers, leden van
Sempre, voegen.
In 1902 is Mann wegens ziekte tijdelijk
vervangen door den heer F. E. A. Koeberg,
die hem later definitief is opgevolgd en
sedert dien brak een nieuwe periode als
het ware aan met het optreden van den
heer Koeberg als directeur, maar de over
gang was nauwelijks merkbaar door het
krachtige, bezielende vuur, waarmee hij
terstond het orkest leidde; men kan zelfs
zeggen, dat hij, zich in den loop der jaren
meer en meer als dirigent en componist
ontwikkelend, in verband daarmee
Sempre's praestaties steeds tot een hoo
ger peil heeft weten op te voeren.
Onder Koeberg hebben als solisten o.a.
hun gewaardeerde medewerking verleend
kunstenaars als Scharwenka, Casals,
Bauer, Flesch, Huberman, Percy Grain
ger, Lamond; ook verschillende werkende
leden hebben als solist voortreffelijke
eigenschappen getoond.
Ter gelegenheid van het 75-jarig be
staan heeft Koeberg een aan Sempre op
gedragen feestmarsch gecomponeerd, Vi
vat, floreat, crescat Sempre Crescendo,
welke ook thans op het programma staat.
Van zijn bijzondere daden willen wij
slechts nog in herinnering brengen de
twee zoo uitnemend geslaagde uitvoerin
gen der Alianora-muziek, welke onder de
bezielende leiding van den componist en
met medewerking van de Haagsche On
derwijzers Zangvereeniging, in Leiden en
Den Haag plaats vonden. Het uitbundig
succes bij het zeer talrijke publiek
daarbij opgeluisterd door de aanwezigheid
der vorstelijke personen heeft wel tot
een glanspunt in Sempre's bestaan geleid,
tevens een onovertrefbare hulde aan den
componist-dirigent Koeberg.
Door bijzondere omstandigheden zullen
de concerten van 14 en 15 December niet
door hem worden gedirigeerd, maar heeft
de heer Louis Walther Boer zich met de
leiding belast. Doch bij het 100-jarig be
staan past een woord van groote erkente
lijkheid voor al hetgeen de heer Koeberg
in een periode van bijna 30 jaar voor
Sempre heeft gedaan. Hij is geen man
van feesten, elke viering is hem vreemd,
maar de muziek, waaraan zijn leven is
gewijd, heeft hij in Leiden steeds hoog
gehouden. En zoo past het, hem thans
daarvoor dank te brengen, niet alleen uit
naam van duizenden toehoorders, maar
zeker, en in de eerste plaats uit naam
van de honderden oud-leden, die aan hem
hun liefde voor de muziek en voor Sempre
te danken hebben.
PHILAE, DE PAREL VAN EGYPTE.
Voordracht van dr. W. D. van Wijngaarden
In het Rijksmuseum van Oudheden al
hier hield gisteravond dr. W. D. van
Wijngaarden een voordracht over boven
genoemd onderwerp, dit naar aanleiding
van een aanwinst van het museum uit
den laatsten tijd, een maquette van het
eiland Philae en de tempelgebouwen, die
zich daarop bevinden.
Eenigen tijd geleden brachten de cou
ranten het bericht, dat de Egyptische
regeering besloten had den grooten
stuwdam in den Nijl bij Assoean we
derom te verhoogen. Deze dam werd in
18981902 gebouwd om de afvloeiing van
het Nijlwater te regelen en vormt een
groot meer van waaruit het gansche land
van het noodige water voorzien kan wor
den. Een gevolg van den bouw van dezen
dam is, dat het eiland Philae met zijn
mooie tempels een groot gedeelte van het
jaar verzinkt in dit door het opgestuwde
water gevormde meer.
Tot nu toe reikte het water tot aan de
kapiteelen der zuilen, door de nieuwe
verhooging zullen de tempels geheel on
dergedompeld worden. Slechts een klein
deel van het jaar zal het eiland geheel
droog staan. Dit telkens onderloopen en
dan weer droog worden heeft een vernie
tigenden invloed op de gebouwen en het
staat te vreezen, dat die oude tempels
spoedig een onherkenbare puinhoop zul
len worden.
Philae, eens de parel van Egypte, was
van ouds het centrum van den eeredienst
der godin Isis. Vooral in het begin van
onze jaartelling stroomden naar Philae
de pelgrims om op het heilige eiland deze
groote godin te aanbidden. Toen was Phi
lae met heiligdommen overdekt, door de
Ptolemaeën en de Romeinsche keizers
hier opgericht. In het Zuiden van het
eiland verhief zich het oudste bouwwerk,
het paviljoen van Nektonebo II (360 v.
Chr.). Vandaar kwam men over een breed,
door zuilengangen omsloten plein naar
het hoofdheiligdom, den tempel van
Isis, voornamelijk gebouwd door Ptole-
maeus Philadelphus en Euergetes I (285
222 v. Chr.). Achter het eerste pylo-
nenpaar (18 meter hoog en 45 meter
breed lag de mammisie, de tempel waar
Hor us geboren werd en waar zijn opvoe
ding door zijn moeder Isis voltooid werd.
Achter het tweede pylonenpaar (12
meter hoog en 32 meter breed) de eigen
lijke Isistempel, bestaande uit een groote
zuilenhof, verschillende kleinere vertrek
ken, en, geheel achterin, het allerheilig
ste. Op den Oostelijken oever stond nog
het bekoorlijkste bouwwerk van 't eiland,
de schilderachtige kiosk, een schepping
van den Romeinschen keizertijd.
Aan de aanwezigheid van deze tempels
had het eiland Philae zijn bloei en zijn
roem te danken. Nog tot ver in den Chris-
telijken tijd heeft de Isisvereering zich
hier kunnen handhaven, totdat in 525 na
Chr. Justinianus den tempel sloot en er
een Christelijke kerk van maakte.
De monumenten van Philae hebben
voor ons vooral beteekenis om hun voor
treffelijke conservatie. Zij toonen ons,
hoe er in deze late periode nog uitmun
tende architecten en kunstenaars waren,
die wel altijd de overgeleverde oud-Egyp
tische modellen en motieven tot voorbeeld
namen, maar daarbij toch vaak eigen
wegen gingen. Het bijzonder karakter
van deze kunst leeren wij juist goed op
Philae kennen. Een nieuwe vorm van
plantenzuil treedt op; het eenvoudige
kapiteel van vroeger wordt rijker en sa-
mengestelder. Zuilen met de meest ver
schillende kapiteelen worden op harmo
nische wijze in één zaal vereenigd. De be
koring daarvan wordt nog verhoogd dooi
de bonte kleuren der kapiteelen. Ook
treedt een zuil op in den vorm van een
reusachtig sistrum, met als bekroning
een Hathorkapiteel en een sistrumkapi
teel. Opvalland is de decadentie der re-
lief kunst: de modelleering der reliefs is
te vol en de omtreklijnen zijn te week.
Bovendien zijn de reliefs en de inscrip
ties veel talrijker dan voorheen, een ge
volg van de opvatting van de toover-
kracht der voorgestelde figuren en tek
sten. Immers hoe talrijker deze zijn, des
te grooter is ook de zekerheid, dat de
tempel voor den ondergang bewaard zal
blijven.
In de jaren 19081910 is er uit Berlijn
een speciale expeditie naar Philae gezon
den om van alle reliefs en inscripties
photografieën en papierafdrukken te
maken, zoodat deze voor het onderzoek
bewaard blijven, ook al gaat Philae ten
onder. Andere plannen om de tempels te
behouden zijn om de groote, daaraan
verbonden kosten nooit tot uitvoering
gekomen, zoodat al deze heerlijkheid
voorbestemd is om spoedig te verdwijnen.
BINNENLAND.
Tegen Maandag, 14 December, is de al
gemeene staking in de textiel-industrie
afgekondigd. (Binnenl. 2e Blad en Laatste
Berichten, le Blad).
Memorie van Antwoord aan de Tweede
Kamer over den rijkssteun aan de ge
meenten. (Binnenland, 2e Blad.)
Ons parlementair overzicht. (3e en 19
Blad.)
In verband met het drama te Echt zijn
een Jachtopziener en diens zoon aange
houden. (Gemengd, 2e Blad.)
BUITENLAND.
Het eind van de Britsch-Indische Ronde
Tafel-conferentie (Buitenl., le Blad.)
Debat over de economische toestanden
in de Belgische Kamer. (Buitenl., le Blad),
Aan den vooravond van een staatsgreep
in Finland? (Buitenland, le Blad.)
Betere vooruitzichten in het Cliinecsch-
Japanschc conflict (Buitenl., le Blad.),
ONTSPANNINGAVOND VOOR
WERKLOOZEN.
Een succesvolle avond voor „Aufgepast",
Onder auspiciën van den Leldschen
Bestuurdersbond werd gisteren In de
Stadszaal de eerste ontspanningsavond In
dit seizoen voor werkloozen gehouden.
Bij het huidige groot aantal werkloozen
is het overbodig te zeggen, dat er plaat
sen te kort waren.
De voorzitter, de heer A. Sasburg sprak
een inleidend woord, waarin hij zeide, dat
op 25 November J.i. 1959 werkzoekenden
bij de Arbeidsbeurs alhier stonden inge
schreven zoomede 83 gedeeltelijk werk
loozen; in ons land zijn niet minder dan
300.000 personen zonder werk en over de
geheele wereld loopt hun aantal in de
millioenen.
Wat dit beteekent aan lichamelijk en
geestelijk lijden, laat zich niet in cijfers
uitdrukken. Wij, aldus spr., die het arbei
dersleven van nabij kennen, kunnen er
ons eenigszins een beeld van vormen,
maar komen toch dagelijks tot de ontdek
king, dat de werkelijkheid onze voorstel
ling nog verre overtreft. Hoe zullen dan
zij, die spraken van verlaging van het
levenspeil der arbeiders en verlaging van
de uitkeering aan werkloozen, van dien
nood weten? Die onwetendheid is trou
wens hun eenige verontschuldiging, want
wanneer zij dat wel wisten, dan ware
hun gedrag op zijn zachtst gesproken
onmenschelijk.
De huidige crisis bewijst, dat het kapi
talisme niet in staat is de algemeene
economische welvaart in stand te hou
den. Het is de plicht der werkloozen om
op die onmacht der kapitalisten door
demonstraties de aandacht te vestigen?
niet om met hun armoede te koop te loo-
pen, al is deze geen schande.
Uitvoerig toonde spr. vervolgens aan,
dat de steunregeling dringend aanvulling
en verbetering behoeft. Daarom wekte
spr. op tot een bezoek aan de protest
vergadering van Donderdagmiddag, waar
de heeren van Eek en van Stralen den
z.i. alleszins gerechtvaardigden eisch tot
gelijkstelling met de steunverleening in
de groote steden zullen toelichten, ter
wijl 's avonds de heeren Thijssen en van
Staal woorden van protest zullen laten
hooren tegen het voornemen der regee
ring om de steunnormen nog meer te
verlagen.
Daarna gaf spr. het woord aan „Auf
gepast", dat met zijn muzieknummers en
de opvoering van een tooneelstukje dave
rend succes oogstte en er dan ook on
getwijfeld volkomen in is geslaagd den
talrijken aanwezigen een genotvollen
avond te bezorgen.
Omgekeerd had „Aufgepast" zich geen
dankbaarder gehoor kunnen wenschen.
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Wijziging:
De Leidsche Broodfabriek, Nieuwe Mare
1, Leiden. Overleden commissaris J,
Schots, Leiden, dd. 25 Nov. 1931.
Distilleerderij de Fransche Kroon v.h.
Hartevelt en Zoon, Langegracht 55—67,
Leiden. Overleden commissaris J. Schots,
Leiden, dd. 25 Nov. 1931.
Naamlooze Vennootschap Boek- en
Steendrukkerij Eduard IJdo, Hoogl. Kerk
gracht 4, Koppenhinksteeg 2, Leiden.
Overleden commissaris J. Schots, Leiden,
dd. 25 Nov. 1931.
ACADEMISCHE EXAMENS.
Geslaagd voor het candidaatsexamen
wis- en natuurkunde letter A mej. F. Sirks
(Rotterdam).
