onze rebus-prijsvraag
Scherts In Schets.
jgg Jaargang
DINSDAG 1 DECEMBER 1931
No. 21995
Naiïonaal Crisis-Comité.
OFHCIEELE KENNISGEVING
STADSNIEUWS.
MUZIEK.
Het voornaamste Nieuws
van heden.
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN.
PRIJS DER ADVERTENTIENs
30 Cts. per regel voor advertentlën uit Lelden en plaatsen
waar agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle
andere advertentlën 35 Cts. per regeL Kleine Advertentlën
uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts
bij een maximum aantal woorden van 30.
Incasso volgens postrecht. Voor eventueels opzending van
brieven 10 Cts. porto te betalen. Bewijsnummer 5 Cts
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT?
Voor Lelden per 3 maanden f. 2.35, per week 1.0.18
Bulten Lelden, waar agenten gevestigd zijn, per week „0.18
Franco per post f. 2.35 4- portokosten.
Dit nummer bestaat uit VIER Bladen
EERSTE BLAD.
Er zijn van onze rebus-prijsvraag: 113
oplossingen ingeleverd, een aantal, waar
mede wij, gezien den aard en het aantal
der moeilijkheden alleszins tevreden zijn.
Wij hopen den uitslag zoo spoedig mo
gelijk bekend te maken.
DE DIRECTIE.
WERKLIEDENVEREENIGING
„NUT EN GENOEGEN."
Wij ontvingen per kas of per giro:
Th. J. f.1.—, Mevr. H. E. f.1—, Con
cierge Kweekschool f. 1.25, P. f. 10.
afd. Leiden Kon. Ned. Bond voor Ond.-
Officicren surplus verkochte tekstboekjes
f. 13.40, Mevr. wed. C. E. K—H. f. 2.50, D.
J. B. f. 10—, Fam. R. f. 3—, J. L. J. f. 3—.
VERGADERING VAN DEN
GEMEENTERAAD VAN LEIDEN,
op
MAANDAG 7 DECEMBER 1931,
des namiddags te twee uur,
in het gebouw „Tot Nut van 't Algemeen",
(Stecnschuur 21).
De vergadering zal, zoo noodig, worden
voortgezet:
op Maandag 7 December, des avonds
te 8'/i uur,
op Dinsdag 8 December, des namiddags
te twee uur,
op Woensdag 9 December, des namid
dags te twee uur en des avonds te 8V< uur,
op Donderdag 10 December, des namid
dags te twee uur en des avonds te 8'/i uur,
cp Vrijdag 11 December, des namiddags
te twee uur en des avonds te 81/* uur.
Te behandelen onderwerpen:
lo. Benoeming van twee leden van de
Gemeentelijke Commissie voor Maat
schappelijk Hulpbetoon. (310)
2o. Begrooting van inkomsten en uit
gaven der Gemeente, voor den dienst 1932.
(215)
3o Voorstel in zake het instellen van een
deskundige controle op de administratie
van den Dienst van Gemeentewerken.
(311)
Feestelijke viering van het
65-jarig bestaan.
Bovengenoemde vereeniging heeft gis-
terayond in de stampvolle zaal van „Con
cordia" op uiterst opgewekte wijze haar
65-jarig bestaan gevierd.
Deze avond heeft bij vernieuwing bewe
zen, dat de vereeniging de kunst verstaat
haar devies in de praktijk te brengen en
de vele nuttige dingen, welke zij in den
loop der jaren heeft tot stand gebracht
weet te vereenigen met het aangename.
Zulks bleek voorzoover het 't nuttige
betrof uit het berijmd historisch overzicht,
dat het lid, de heer Gaykema Jr. na het
openingswoord van den voorzitter, den
heer G. Knotter en het gezamenlijk zin
gen van het Vaandellied, voordroeg.
De heer Gaykema ging daarbij uitvoerig
de geschiedenis der vereeniging na van de
oprichting af, stelde in het licht wat
„Nut en Genoegen" voor haar leden heeft
gedaan en bracht hulde aan diverse voor
mannen. zooals de heeren Goedeljee en
den trouwen bode. den heer Steenbergen,
die reeds vele jaren zijn taak met groote
accuratesse verricht.
En al zijn de spaarkas en bibliotheek
reeds jaren opgeheven, de zieken- en we-
duwenkas zijn beide even nuttige als ge
waardeerde instellingen tot op den hui-
digen dag toe. Voeg daarbij de royale
wijze, waarop het bestuur den leden op
het jaarfeest onthaalt zoomede de niet te
versmaden geldelijke uitkeer ing en de
groote belangstelling voor deze vereeni
ging is ruimschoot-s verklaard.
Het bestuur had voor dezen avond een
alleraardigst programma in elkaar gezet,
dat ook zonder de hierboven genoemde
attracties in staat was geweest, het pu
bliek kostelijk te amuseeren.
Het werd verzorgd door het trio Van
der Woerd en Beurze, dat zich wederom
van zijn beste zijde deed kennen, afgewis
seld met muziek van „Aufgepast". Wie
deze twee ensembles meemaakte, weet,
dat met hen succes verzekerd is.
Als bijzondere attractie was er een tom
bola voor de leden, waarvoor iedereen gra
tis een lot kreeg en waardoor menigeen
met een prachtigen prijs huis toe ging.
Maar ook de minder gelukkigen hebben
daarvan zijn wij overtuigd met de
meest prettige herinnering aan dezen
avond hun slaapsteden opgezocht.
Dat er na afloop nog een dansje ge
maakt werd, behoeft nauwelijks gezegd.
CREMATIE VAN DEN HEER
J. IISAGEKUELE.
Op Westerveld had gistermiddag de
verassching plaats van wijlen den heer
J. H. Sagekuele, die gedurende tal van
jaren werkzaam is geweest in dienst van
het Hoogheemraadschap van Rijnland.
Behalve de familie waren vele belangstel
lenden aanwezig uit Leiden; de plaatsen
in den koepel van 't Crematorium waren
alle bezet. Ds. L. Bonga, predikant bij de
Leidsche Doopsgezinde Gemeente, leidde
een korten rouwdienst; zijn ernstig en
welsprekend woord maakte grooten in
druk. Namens het Bestuur van Rijnland
sprak de Dijkgraaf, mr. P. A. Pijnacker
Hordijk, namens de ambtenaren mr. J-
Slagter, secretaris. Beiden getuigden van
groote waardeering voor den ijver, de
hulpvaardigheid en de opgewektheid, die
den overledene steeds hadden gekenmerkt.
De heer Sagekuele was bestuurslid van den
Doopsgezinden Ledenkring en het Zang
koor: ook was hij lid van den Kcrkeraad.
Namens de Doopsgezinden, van wie er
v,?len aanwezig waren, sprak de heer P. A.
Hibma woorden van dank en waardeering'
onder de vele vrienden der.Gemeente was
do overledene één der trouwste geweest.
Als sprekers volgden nog de heeren O.
Koets en J. de Roode, wier woorden ook
blijk gaven van warme vriendschap en
groote hartelijkheid. Daarna daalde de kist
langzaam neder onder ontroerend orgel
spel.
Een zwager van den overledene, de heer
Ieoma. dankte voor de betoonde belang-
stelli-g
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Wijziging:
International Electric en Machine
Company (Internationale Electriciteits-
Machine Maatschappij) Lange Mare
i04, Leiden.
Uittredende procuratiehouders: J. A.
o^urze, Leiden en E. van Nieulande, Lei
den.
Nieuwe techn. directeur: J. A. Beurze,
Leiden.
Nieuwe directeur-administrateur: E. v.
«eulande, Leiden.
LEIDSCHE SPAARBANK.
Bij de Leidsche Spaarbank is in de vo
rige maand (November 19311 ingelegd
f. 388.396.53 en terugbetaald f. 628.364.30;
79 nieuwe inleggers zijn ingeschrexen en
129 boekjes werden geheel uitbetaald.
Het te goed der 19.151 inleggers, in
clusief 1461 deelnemers aan den afhaal-
dienst, bedroeg einde Nov. f. 7.946.458.25.
In 5029 posten is in deze maand door
den Afhaaldier.st 1.13.088 ontvangen.
OPHEFFING BIJKANTOOR.
De directeur van het postkantoor brengt
ter kennis, dat met Ingang van 16 dezer
het bij-post-telegraaf en telefoonkantoor
aan de Heerengracht wordt opgeheven,
zulks in verband met de vestiging van
posagentschappen annex telegr.-telefoon-
station aan de Hoogewoerd 24, hoek Wa-
tersteeg bij den heer Somerwil en Haven
2 bij den heer A. van Egmond.
CHR. HIST. JONGEREN GROEP.
Propaganda-avond der afd. Leiden.
Gisterenavond vergaderde de Jongeren
groep der C.H.U. in het gebouw „Patri
monium". De voorzitter, de heer Hendriks
heette allen hartelijk welkom, in het bij
zonder den heer dr. Philip J. Idenburg uit
Wassenaar, die zou spreken over „De ge-
boortestonde der Christelijke Politiek"
Spr gaf eerst een historisch overzicht
beginnende in de 18e eeuw en stond vooral
stil bij de geestelijke stroomingen in dien
tijd.
De regeering van Koning Willem I werd
daarna behandeld, waarbij een toenemend
verzet kwam. tegen den geest dier tijden
onder de bevolking. (Afscheiding-Reveille),
Hierna het Reveille kwam ook de
Chr. Staatkunde ter sprake: tegen ongeloof
en liberalisme kwam Groen van Prinsterer
met kracht op en hij pleitte voor Gods
dienst- en gewetens-vrijheid.
Tenslotte trok spr. even een kleine ver
gelijking met dien tijd en thans. Nu be-
feven wij een nog moeilijker tijd. een tijd,
waarin de waarheid van het Heilig Evan
gelie bij de massa der menschen geen ge
hoor meer vindt; een tijd, waarin we zien
een angstwekkende overschatting van de
macht van verstandelijke voorlichting en
zedelijk inzicht.
Van de gelegenheid tot het stellen van
vragen, werd door enkelen der aanwezigen
gebruik gemaakt, waarna de vragen door
dr. Idenburg op bevredigende wijze werden
beantwoord.
Pianomuziek en enkele voordrachten
luisterden het samenzijn op.
Door een aanwezig bestuurslid der Plaat
selijke Kiesvereeniging werd daarop deze
alleszins geslaagde avond met dankgebed
gesloten.
MUZIEK-AVOND IN HET VOLKSHUIS.
Algemeen luidt tegenwoordig de klacht,
dat aan het beoefenen van muziek als
liefhebberij zoo weinig meer gedaan
wordt. In onzen modernen tijd, waarin
maar een draai aan de radioknop of aan
het gramafoontoestel noodig is om muziek
van wereldberoemde artisten door de
huiskamer te doen klinken, komen de
jongeren er niet licht toe om voor hun
genoegen, met taaie volharding, tijd en
moeite te geven aan het bestudeeren van
degelijke muziek. Het amateurisme in de
toonkunst heeft helaas reeds veel geleden
onder de muziekmechanisatie van
onzen tijd.
Daarom hebben wij met zooveel genoe
gen gisteravond in het Volkshuis een
muziek-avond bijgewoond, die voor de
Vrouwen Ontwikkelingsclub werd gege
ven door Han Zirkzee (piano), Leo van
Gelderen (viool) en Mo Hilfman (viool,
alt).
Een concert voor 2 violen in D-moll
van Bach en een symphonie concertante
voor viool en alt van Mozart, gaven blijk
van de ernstige studie van de executan
ten. Mozart lag het ensemble veel beter
dan Bach. De strenge motieven van den
laatsten componist werden niet steeds op
gelijke wijze door de twee violen ge
speeld; dit schiep een tegenstelling tus-
schen twee instrumenten, welke wij lie
ver niet hadden gehoord.
Duidelijk was het dat van Gelderen
veel meer zijn genre vond in Mozart. Zijn
vlot en gevoelig spel kwam daar goed tot
zijn recht, vooral in het Andante.
Hilfman met zijn beheerscht altspel cn
het correcte accompagnement van Zirk
zee maakten mede van dit Andante het
best uitgevoerde nummer van het pro-
gramma.
Na de pauze trad elk der executanten
als solist op. Ze gaven blijk van goed
doorvoelen van de gespeelde muziek. Door
het vergevorderde uur moest het pro
gramma worden bekort. Hoe jammer! We
hadden van Gelderen zoo graag gehoord
in de Joodsche melodie van J. Engel. Zijn
teer spel en zijn sentiment zouden onge
twijfeld in die muziek hun hoogtepunt
bereiken.
Een woord van aanmoediging aan het
adres van deze artistieke jongelui is hier
zeker wel op zijn plaats.
GEVONDEN VOORWERPEN.
Portemonnaie met inhoud, ledige porte-
monnaie, huissleutels, Lipssleutel, Hahn-
sleutel, handschoenen, ceintuur, rijwiel-
belastingplaatj e, rij wielbelastingplaat j e
in étui, kosteloos rij wielbelastingplaat je,
paardenzweep, kinderkousje, auto-step,
muilkorf, kindermuts, horlogeketting,
regenjas, rozenkrans in étui, bankbiljet a
f. 10.—, bankbiljet a f. 50.—, bruin lede
ren kinderschoentje, windkap van een
rijwiel, damestaschje met inhoud, kinder-
taschje met inhoud, mesje in scheede,
zwarte omslagdoek, tasch boeken, gouden
damesarmband, parapluie, paardendeken,
schroevendraaier, notitieboekje, zakmes,
dop van een benzinetank, kist sinaasappe
len, buigtang, bus conserven, gleufhoed,
foto, zilveren rozenkrans in étui, vulpen,
vulpotlood, zilveren armband, school-
tasch, wollen shawl, hangslot, zilveren
vulpotlood, étui met schrijfbehoeften,
étui inhoudende een sleutel, kist, 4 pak
ken matten, papieren zak inhoudende
bloembollen, gouden collier.
Gevonden in de electrische tram (stads-
lijn) parapluie.
Gevonden in een autobus van Stads
verkeer: portemonnaie met inhoud, hand
schoenen. regenjas, manspet, parapluie,
handtaschje.
Terug te bekomen en inlichtingen te
verkrijgen ten politie-bureele alhier eiken
werkdag, behalve Donderdag en Vrijdag,
tusschen 1 en 3 uur n.m.
Mej. M. A. de Monchy, alhier, is ge
slaagd voor het examen geschiedenis M.O.
Zaterdag 5 dezer is het 25 jaar gele
den, dat onze stadgenoot, de heer W.
Bonte, bedrijfschef bij de firma M. den
Os en Zn. in dienst trad.
Den 27sten November werd te Zwolle,
onder de auspiciën van de Nederlandsche
Broederschap va-n Gediplomeerde Make-,
laars te Utrecht en de Kamer van Koop
handel en Fabrieken van Gooiland, afge
nomen het examen der Makelaardij in
Onroerende Goederen. Hypotheken en As
surantiën.
Aan het examen namen 30 candidaten
deel. waarvan 13. waaronder de heeren
J. van Iterson alhier en J. E. J. Witmans
te Oegstgeest. slaagden en 17 werden af
gewezen.
Bij de politie is een heerenfiets te
bevragen, welke onbeheerd in de De Laat
de Kanterstraat is gevonden.
De politie alhier heeft aangehouden
W. de B., zonder vaste woon- of verblijf
plaats en gedomicilieerd te Rotterdam
als verdacht van verduistering van een
driewielige bakfiets, inhoudende 100 paar
pantoffels ten nadeele van een Rotter-
damsche firma.
ZICH ERGENS DOORHEEN SLAAN.
RESIDENTIE-ORKEST.
In het jaar 1911 heeft de componist en
theoreticus Arnold Schönberg te Weenen
een boek het licht doen zien onder den
pretentieloozen titel: Harmonielehre. Dat
zou niets bijzonders zijn geweest indien
het zich had gehouden aan de stof, die
door den titel is uitgedrukt, zooals die stof,
naar toen heerschende traditie, was In
geperkt tot zekere aanbevolen of toelaat
bare welluidendheid of onwelluidendheid.
Dan zou het de tallooze leerboeken over
dat onderwerp, die alle op hetzelfde neer
komen, eenvoudig met één hebben ver
meerderd. Maar het boek is dat bestek
ver te buiten gegaan. Aan zijn overschrij
ding der grenzen dankt het zijn belangrijk
heid. De traditioneele harmonieleer be
stond voor een groot deel uit verbodsbe
palingen. De componist ontmoette daar
door op zijn weg vele bordjes met verbo
den toegang. Gaandeweg bleek dat ze niet
alle even rechtmatig waren geplaatst. En
men nam het met de zoodanige niet al te
nauw. Nu is een harmonieleer altijd postu
laat van meestercomposities, of behoort
dit althans te zijn. De traditioneele leer,
afgeleid van Bach, Beethoven en van zoo-
velen na hen, had haar algemeene en on
beperkte geldigheid verloren voor al dege
nen, die zich van andere, nieuwe klanken
gingen bedienen. Deze modernen misten
den ruggesteun der uitstaande leer. Waar
mee niet gezegd wil zijn. dat ze allen wil
den en woestelingen waren, die zichzelf
geen wet konden stellen. Maar zelfs de
revolutionairen hebben behoefte aan een
systeem in hun systeemloosheid. Het is de
groote verdienste van Schönberg een ern
stige poging in die richting te hebben ge
daan door het boek dat in den aanhef
van dit opstel is aangeduid. Meer dan een
poging is het niet en kon het niet zijn,
Voor een modern systeem, dat dien naam
mag dragen, ontbraken toen nog te veel
meesterwerken van modernen snit. En in
dien toestand verkeeren we, o.i. heden ten
dage nog. Maar Schönbergs boek is niette
min een geniaal werk, omdat het op ori-
gineele en scherpzinnige wijze het goed
recht bepleit van, wat wij noemen, den
modernen componist. Het is nog steeds het
eenige werk, dat geschreven is door den
theoreticus, die de oude stof door den nieu
wen bril beziet. Niettegenstaande zich
allerlei modificaties onder hen zijn gaan
vertoonen, kan men zeggen dat de moder
nen Schönbergs boek als hun bijbel be
schouwen.
On het programma van het Residentie
orkest van gisteravond kwamen drie namen
voor van Nederlandsche tijdgenooten-com-
ponisten; ln volgorde van het programma:
Wagenaar, Pijper, van Anrooy. De eerste
met een ouverture voor Shakespeares blij
spel „De Getemde Feeks", de tweede met
„zes symphonische Epigrammen", de derde
met een inleiding tot het tweede bedrijf
van het Weinachtsmarchen ,,Das kalte
Herz" (naar Wilhelm Hauff). Dat was een,
zoo niet de, aantrekkelijkheid van het pro
gramma. Pijper is de Nederlandsche
Schönberg, de componist van Anrooy, die
gezegde „Inleiding" schreef tien jaar voor
de verschijning van het boek, is volmaakt
vrij van den invloed der Weensche atona
liteit en Wagenaar in zijn evengenoemdc»
pas voltooide werk wil er blijkbaar niets
van weten. Dr. Wagenaar is de leermeester
zoowel van dr. van Anrooy als van Willem
Pijper.
Wagenaar stelt zich niet buiten de ge
meenschap der muziekgevoeligen van het
genre, die vreugde meenen te mogen heb
ben aan muziek en die ook meenen. dat de
muzikale schepping, als trouwens alle
creatie, in vreugde geschiedt Hij spreekt
de taal. die allen verstaan. In die beproef
de taal weet de grijze meester nog iets te
zeggen dat, naar modernistische opvatting
allicht verwerpelijk, nochtans nieuw mag
heeten op den enkelen grond dat vóór hem
nog geen verklanking, zoo raak en fijn en
geestig en i* gezonden zin voor humor, van
BINNENLAND.
Ingediend is een wetsontwerp tot voor
ziening in de behoefte aan kasgeld voor
den Indischen dienst (Binnenland, le BI.)
Mislukte tolbestorming bij Maartens
dijk (Gemengd, 2e Blad).
Aantal stakende textiel-arbeiders Is
heden aanmerkelijk verminderd (Laatste
Berichten, le Blad).
Directeur der „Verecnigde Bakkerijen" te
's-Gravenhage door gemaskerde mannen
overvallen en gebonden; er is f.9000 ge
stolen. (Laatste Berichten, le Blaxi).
Het drama te Echt; men verwacht spoe
dige arrestaties. (Laatste Berichten, lë
Blad).
BUITENLAND.
China betoont zich bereidwilliger in het
conflict met Japan (Buitenland en Tel.,
le Blad).
Nieuwe protectie-maatregelen in Enge
land. Ook Nederland getroffen door
rechten op bloembollen, rozen etc. (Bui
tenland, le Blad).
Een vredesdemonstratie te Berlijn (Bui
tenland, le Blad).
Shakespeares „The Taming of the Shrew"
is gegeven. Dit met jeugdige frischheid
geschreven werk boeit van begin tot einde
door pregnante thematiek, levendig rhytme
en kleurrijke instrumentatie. Het is een
meesterwerk, belangrijke aanwinst der
vaderlandsche literatuur.
Van Anrooy's „Inleiding" draagt zijn drie
kruisjes met eere. Als we er bij in aanmer
king nemen, dat het stuk door een 21-jarig
jongeling is geschreven, dan legt het een
sprekend getuigenis af van een aangebo
ren compositietalent, dat waard geweest
zou zijn door geen tijdroovende bezigheden
als uitvoerend musicus in zijn volle ont
wikkeling te zijn belemmerd. Het poëtische,
mooi klinkende stukje, waarin het sprook
jesachtige goed gerealiseerd is, doet het,
na zooveel jaren, in de concertzaal nog
voortreffelijk.
Yvonne Herr Japy.
Pijpers Epigrammen zijn zes stukjes, die
te zamen rond zes minuten duren. De
waarde van een muziekstuk wordt, niet
door zijn duur bepaald, zoomin als die van
een schilderij door zijn afmeting. En als,
om met William Hunt te spreken, de on
eindigheid op den nagel van een vinger
kan worden in beeld gebracht, waarom
zou dan eenig „sot of wijs int korte" geen
uitdrukking kunnen vinden in een minus
cuul tooneelstukje? Nu komt het er maar
op aan of de stof er zich toe leent om in
zóó sterk geconcentreerden vorm te worden
uitgesproken. Voor den componist, die het
betrekkelijk wydloopige gegeven zoolang
geschift, gewogen en overwogen heeft dat
al het toevallige er uit is verwijderd en
niets dan het wezenlijke is overgebleven,
zal dat mogelijk blijven. Maar als dat
„merg van langen sin" in den tijdsduur
van een minuut door den hoorder moet
worden begrepen, aan welke eïschen van
denkvlugheid meent de componist dan dat
deze kan voldoen? Daar komt nog iets bij.
In dit plan van muzikale zegging schijnt
ons als ontoelaatbaar te moeten worden
afgewezen al wat niet met de uiterste dui
delijkheid is neergeschreven. De compo
nist schijnt het noodig te vinden, dat een
„vermomd" thema door den hoorder wordt
herkend. We moeten dus aannemen dat
het tot recht verstand noodig is te weteü
