Humor uit het Buitenland.
21
BOUWKUNSTIG SCHOON.
U Buiten!. Weekoverzicht
Bezoeker: Die man tiet er uit als een Rus.
GevangenisbewaarderDat is tui ooa we probeeren
het njfJarenplan op öem. (Humorist).
„We moeten van 't laar toch werkelijk een nieuwe
auto hebben I"
,Wat t Terwijl ik nog steeds de termijnen betaal
voor de wagen die tk in ruil gaf voor de wagen
die Lk verkocht voor de eerste afbetaling voor
de wagen die we nu hebben (Passing Show)
Waarde vrind, mijn zaken gaan zóó slecht, dat als
er geen verbetering in komt, m'n aangifte voor
de Inkomstenbelasting zoowaar nog juist zal zijn"
(Passing Show>.
Wat knip Je daar uit de krant?
O. een bericht over een echtscheiding van een man
wiens vrouw altijd zijn portefeuille leeghaalde.
Wat ga Je daar dan mee doen?
Het ln mijn portefeuille bergen. (Passing Show).
Aardig van Jansen's vrouw om Lem tegenwoordig alttfd
naar het station te brengen.
Ja. ze leest ook dat spannende feuilleton m zijn och
tendblad. (Passing Show).
Mary: Ik aan Bert er maar met toe krijgen, me té
vragen.
Mabel: Kun Je hem dan met eens een wenk geven.
Mary: Dat doe lk ai lederen keer als hij me vuur
geeft voor mijn sigaret, blaas lk de rook ln ringen naar
hem toe. (Humorist).
Actrice,Jk wil vandaag mijn parels dragen, Marie"!
Kam-, nier „Neem me niet kwalijk mevrouw, maal
~T'en melden nog altijd dat de dief niet
ontdekt Is", (London Opinion)
De Zuidelijke gevel van 's Gravenhof be
vond zich t_gmover het Noordsr transept
van de Piet r.k.rk Met ee.i „s.oepe' ging
men „van dsn hove op dat kerckhof".
De Zuidelijke gevel stond tegenover de
latere Latijnsche school. Aan Oost- en
Westzijde bevonden zich hooge muren,
waar omheen de slotgracht liep. Deze was
evenwe. in 135S r:eds g?de?Ite!ijk gedempt.
In 1329 gaf Willem lil van Henegouwen
„onse huys en onse boomgaert", die men
weer in de buurt van de Boomgaardsteeg
heefi te zoeken, „tot onsen be.ioef" aan
zijn rentmeester Gherit Heynenzoon, om
alles in goeden toestand te houden, zoodat
de graaf er elk vvi lekeuiig oogenb.ik ge
bruik van kon maken. Na Gherits dood
in 1366 gingen huis en boomgaard op
dezelfde voorwaarden in e f een over aan
Gerril van Egmond, die altijd 20 bedden
voor den graaf en zijn gevolg gereed
moest houden. Hiervan werd meermalen
gebruik gemaakt. Zoo logeerde de ruwaerd
Albrecht van Beieren er met Paschen en
in Augustus van 1336.
In 1373 was het beheer overgedragen
aan de kanunniken van de grafelijke kapel
in Die Hacrhe. Echter onder voorbehoud
dat de grafelijk? vierschaar er gevestigd
moest blijven evenals het baljuwschap van
Rijnland, dat ge.ctjd was vlak tegenover
de Latijnsche school. De voorganger van
deze school van 1357 was ten deele ge
bouwd op de gedempte Hofgracht, waar
thans nog de fraaie gevel van Lieven de
Key staat In 's Gravenhof hebbm we dus
ook het eerste Rijnlandshuis te zoeken
ever,als h°t oude Raadhu's. waarover we
reeds sc'-rwen. De m^est' dezT ge "e-eis
zijn aan Blok ontland. Belangstellenden
kunnen verder Van Mieris en Pleyte raad-
plpgen.
B'wen dit artikel g^ven wii den platte
grond van Gravenstrin Wat ik zwart heb
gelaten is vermoedelijk het oudste ge
deelte. Het zware vierkant en de toren
zullen zonder eenigen twijfel nog dag-
teekene uit het .aatst der 12e eeuw. Ën
ik vermoed, dat dit eveneens het geval is
met de cellen welke men onder en naast
de binnenplaats vindt. Er was volg:ns de
cude charters een „carker" waarin men
dooi middel van een ladder afdaa de. Het
is natuurlijk heel mo:ilijk die oudste ge
deelten precies in tijdsorde te noemen.
Men zou het metselwerk van de muren
en gewelven, die thans onder cement ver
borgen zijn, grondig moeten bestudeeren
en het is van harte te hopen dat al die
grauwe .rommel m.tsgaders de uitingen van
militairen, die zich in den mobilisatietijd
verveelden, nog eins worden verwijderd.
Van de oudste bouwgescniedenis en de
nudste herstellingen is het moeilijk zich
een juist beeld xe vormen.
De grachten waren reeds omstreeks 1400
ten deele gedempt.
In het midden der 15e eeuw verkeerde
Gravenstein reeds in een vervallen toe
stand. De graven hadden er weinig be
lang meer bij, vooral de Bourgondische
vorsten, die de praal van hun hofleven
raar Brussel en elders verlegden en voor
wie hel slot in „Die Haghe" reeds te on
aanzienlijk was.
De gerechtsplaats voor hun gevangenen
verwisselde met het reizend leven dezer
vorsten. In 1463 stond FïUps van Bour-
gondië Gravenstein af aan de stad. Van
Mierik. geeft in extensa het desbetreffend
besluit.
Er begon nu voor Gravenstein het
klinkt een beetje als galhumor een
nieuw tijdp -rk van bloei.
Het vervallen Steen werd in de eerste
pla-t* grond'g ger pareerd en waarsc" ij lijk
uitgebreid.
Tot dusverre was het de gevangenis van
den graa. en van Rijnland geweest en
niet zoozeer van de stad.
Executies hadden steeds plaats gehad
op de binnenplaats en wellicht ook vóór
het Steen.
Do misdadigers en boosdoeners van de
stad werden daarentegen sinds onheuge
lijke tijden terecht ge-teld op den Blauwen
Steen. De lezer houde het mij ten goede,
dat ik het nog even mededeel, de Blau
we Steen is te vinden midden op de
Breestraat tegenover Maarsmansst.eg en
P.K Koorsteeg. Het is mij gebleken, dat
enkele geboren en getogen Leidenaars dit
niet weien.
Op den Blauwen Steen werd de galg
opgericht, daar werd onthalsd, gebrand
merkt, geg.eseld, te pronk gesteld, zooals
dat in de M.E. in elke plaats gebeurde. Daar
koelde ook het volksgericht soms zijn
woede, ook nog na 1463. Zoo had daar
nog op 10 Dec. 1572 het laatste bedrijf
plaats van de marteling van Cornelius
Musi us.
Wreed, niet waar? Zooiets doen wij nu
niet meer.
Maar wat onze tijd wel doet, dat is
gassen vervaardigen, waardoor in tijd van
oorlog eenige duizenden menschen, on-
schuldigen, tegelijk naar de andere wereld
vvorder geholpen.
Zou de Middeleeuwsche menscli in den
grond wel zooveel wreeder zijn geweest
dan de mensch van den tegenwoordigen
tijd? Het strafrecht is humaner geworden;
maar het oorlogsrecht?
RECLAME.
meener wordt het Inzicht, dat het zoo niet
langer gaat en dat beteekent winst voor
de Nazi's. Ben rede als van Laval werkt
deze stemming slechts in de hand. Vol
verontwaardiging kunnen de Nazi's uit
roepen: zie, wat van Frankrijk ls te ver
wachten! En aan de andere zijde van de
Duitsche regeering gist het eveneens be
denkelijk. De communisten winnen voort
durend op de socialisten vanwege den
steun, dien de laatsten, noodgedwongen,
aan Briinlng verleenen. De soc.-dem. partij
moet daarmede ernstig rekening houder
en wordt langzaam maar zeker va» de
regeering weggedrongen; uit zuiver elger
behoud! Vandaar ook de duidelijke war-
schuwingen, door de socialistische lelda
in besprekingen met Brüning tot dere.
gericht. Verlies naar rechts en links, laq
kan dit niet meer duren, trots de groclf
inspanning, die Brüning aan den dag legt.
Het kraakt aan alle zijden in Duitscb-
land en de vrees, dat het zal ultloopen
op een burgeroorlog van niet te schatte»
omvang, ls, helaas, niet misplaatst.
Volkomen begrijpelijk ls het, dat ln deze
omstandigheden van regeerlngswege Iede
re gelegenheid om den Nazi's afbreuk te
doen met belde handen wordt aangegre
pen. Zoo'n gelegenheid heeft men meenen
te vinden in een document, ln Hessen ln
beslag genomen, dat zou wijzen op een
poging tot een staatsgreep van de zijde
der Nazi's. Opgelost is deze kwestie nog
geenszins, doch wij raden voorzichtigheid
aan. Het is natuurlijk niet ondenkbaar,
dat een partij, die zich bij den dag voelt
groeien ln een begeerte naar de macht,
naar machtsmiddelen grijpt, die onwettig
zijn, doch aan den anderen kant moet
men eveneens rekening houden met de
mogelijkheid dat de tegenpartij, in haar
zucht om zioh te verweren, gebruik maakt
van middelen, die niet bepaald geheel op
recht zijn. Hitler ziet zijn invloed zoodants
stijgen, dat hij bijkans een meerderheid
kan veroveren. Zou hij die kans wegwer
pen door een ontijdig en gevaarlijk kans
spel van een greep naar de macht, die
steeds den tegenstanders een gevaarlijt
wapen in handen geeft? Daarom zij de
grootst mogelijke objectiviteit geraden 1»
dezen! Zooals het verloop van zaken
thans zich afspeelt, kan men niet zeggen,
dat de leiding der Nazi's in de kwestie was
gemengd. Zelfs de ingestelde vervolging
tegen de betrokkenen wegens hoogverraad
levert nog niet eens zekere kans van ver-
oqrdeeling!
Hoe het echter zij, los van deze geschie
denis, voor Duitschland nijpt het geweldig.
Reeds in Februari eindigt de termijn van
de z.g, „Stillhalte" der credleten op kor
ten termijn, waarvoor een oplossing ge
vonden moet worden, anders stort het
Duitsche Rijk ineen. Zal men er ln slagen
een bevredigende oplossing te vinden? vve
mogen slechts hopeniedere zekerheid
ontbreekt.
Hetzelfde geldt ook voor de vraag oor
log of vrede in het Verre' Oosten. Steeds
duidelijker treedt aan het licht de on
macht van den Volkenbondsraad ln deze
affaire, die meer en meer uitgroeit tot
een kracht-meeting voor de Volkenbonds
gedachte in het algemeen. Men krijgt de»
Indruk, dat de Japansche regeering nes
wel ooren heeft voor den aandrang, doen
dat de militairen telkens op het beslis
sende moment op eigen gezag er een
schepje opgooien, vastbesloten om met ne
wapenen het geschil te beslechten. Een
maal in beweging gebracht, is het nitll-
tairlsme een uiterst gevaarlijk element,
het blijkt opnieuw—.
RECLAME.
8962
vilJNHARDT's
Aenuw l aoletten 75c'
Laxeer-labletteu
Hoofdpijn-labletten.
bij vpotü. en Jrogis"'
2-f
GRAVENSTEIN.
m.
Officieel echter werd is 1463 Gravenstein
de gevangenis en executieplaats van de
stad.
Executies gebeurden op het voorplein,
het „groene zoodje" of „schoonverdriet"
het rechthoekige voorplein door een gracht
en lagen muur omgeven. Schavot en galg
werden daar opgesteld. Van uit de loggia
konden die van den gerechte en genoo-
digden de terecht.telli. g aanschouwen. Het
volk kon zich posteeren aan de overzijde
van de gracht.
Er is* nog een oude prent van 1623
welke een zeer juiste voorstelling geeft
Het betreft door de terechtstelling van
een drietal Arminianen, samenzweerders
teger. het leven van Prins Maurits.
Welke herstellingen en verbouwingen in
1463 plaats vonden is moei'ijk te zeggen.
Misschien zou een veel tijd vorderend
onderzoek op het Archief hier iets kunnen
aan 't licht brengen en vooral natuurlijk
het metselwerk.
Op de plattegrondteekening ziet u nog
een kleinere trekening, die het grondplan
van de Oostelijk? keldergewe'ven voorst?'t.
Deze b?hooren waarschijnlijk ook nog tot
het oudste gedeelte, doch of wij hierin
de „diefpulte" of „carker" hebben te zien
betwijfel ik.
In de midden is een rechthoekige cel,
die zich juist onder de binnenplaats be
vindt. Achter in die cel bevindt zich een
rechthoekige gemetselde bak, waarin
waarschijnlijk de misdadigers werden ge
kneveld, die den druppeldood moesten
ondergaan. Vanaf de daarboven gelegen
binnenplaats kon men grmakkelij* door
een opening het water door het gewelf
laten sijpelen, dat door den gestadigen
drop het slachtoffer eerst krankzinnig
maakte.
Rechts en links zijn twee lage cellen
door een nauwen gang te bereiken. Ze
worden overkluiid door lage kruisgewelven,
waarvan we in de ho?ken de steunpunten
zien aangegeven. In e?n hoek van elke
cel is een gemetselde W.C. De toegangen
tot de cellen zijn nauw en laag. Het geheel
ziet er nog somberder uit dan de Haagsche
Gevangenpoort, waarvan een roep uitgaat,
deerdat deze nu eenmaal tot een museum
van straf- en martelinstrumenten is inge
richt. In wezen is ons Leidsch Gravenstein
als monument der oudheid véél en véél
interessant?r. 't Is trouwens ook misschien
wel een eeuw ouder dan de Gevangenpoort,
die geheel Gothiek is.
De gang die op de teekening naar be
neden loopt, zette zich vroeger waar
schijnlijk voort naar Piet?rsk?rk en de
bovenste op de teck?ning, die naar rschts
loopt gaf dan verbinding met 's Gra
ver Hof.
Op dc linkerzijde van de teakening ziet
u vier cellen die maar weinig beneden
den beganen grond liggen. Van deze is
het gewelf veel hooger en ik vermoed
dan cok dat zij dagteekenen van de ver
bouwing in 1463.
In deze vleugel vinden we onder de
keukon een zeer lage cel, de z.g. honger-
cel. Een rooster in de keukenvloer liet
de lucht van het eten door ten einde de
kwelling van den veroordeelde nog grooter
te maken.
Aalmarkt 16.
CREMATIE
4762
Sombere aspecten.
Toen het Fransche parlement weer bij
eenkwam, bleek de meerderheid voor het
ministerie Laval minder groot dan ge
dacht was en men begon reeds eenigszms
rekening te houden met de mogelijkheid,
dat het einde van dit kabinet toch wel
eens eerder kon komen, dan algemeen
werd aangenomen. Speciaal in linksche
kringen kreeg men hoop op een overwin
ning bij de verkiezingen ln het aanstaande
voorjaar. Deze verwachting heeft echter
een bedenkelijke deuk ontvangen, nu
Laval zijn aangekondigde rede over de
buitenl. politiek heeft gehouden! Hij d-eed
daarin beluisteren het onvervalschte oude
geluid, althans tegenover Duitschland in
het algemeen, al wist hij ten aanzien van
de regeering Brüning tenminste een mil
der gestemd oordeel te vinden. Het was
een rede, die geheel was afgestemd op de
opinie, die groote lagen van het Fransche
volk als het ware is ingestampt en zij
bracht Laval een volkomen herstel van
zijn geschokte positie. Handhaaft Frank
rijk ln de practijk het standpunt, door
Laval uiteengezet, dan is er weinig hoop
op een regeling der groote vraagstukken,
die aan de orde zijnGelukkig mag
echter worden aangenomen, dat dit niet
het geval zal zijn! Niettemin heeft de
jongste rede van den Fransohen premier
voor het buitenland het wantrouwen aan
gewakkerd en zoodoende weer veel be
dorven.
Eigenaardig, om geen sterker uitdruk
king te bezigen, ls overigens, dat Laval
het algemeen buitenl. beleid moest be
handelen, terwijl Briand, de minister
van buitenlandsche zaken volkomen
zweeg; dit zelfs al stelt men hiertegen
over, dat Laval door zijn bezoek aan Ame
rika alleszins reden had, om zich op dit
terrein te bewegen. Heeft Briand inder
daad zijn roem geheel overleefd en is hij
nog slechts een soort zaakwaarnemer
voor den premier zonder eigen leiding?
Gelet op Lavai's rede zou men het bij
kans gaan gelooven en mag men in hem
zien den leider der Fransche politiek!
Vooral in Duitschland moet de felle
aanklacht van Fransche zijde momenteel
een zeer slechten Indruk maken en de
onderhandelingen over een overeenkomst
tusschen beide oude rivalen ernstig be
lemmeren. Wij zeiden momenteel; dit met
het oog op den strijd op leven en dood,
dien 't kabinet Brüning heeft te voeren.
Het kraakt aan alle zijden rondom den
rijkskanselier. De Nazi's blijven veld win
nen, dat blijkt uit iedere verkiezing en wel
zeer duidelijk bij die voor den Landdag in
Hessen. Het program der nationaal-socia-
listen moge negatief zijn. de stemming in
breede lagen van het Duitsche volk is zoo
danig geworden, dat alleen het zich uit
spreken tegen den huldigen gang van
zal en het wint van alle overwegingen van
anderen opbouwenden aard. Steeds alge-
