AGENDA.
MUZIEK.
BURGERL. STAND v. LEMFN
C. G SMiT
VISSCHERIJ-BERICKTEN.
SPORT.
GEDISTILLEERD EN WIJNEN
„DE BLAUWE DRUIF"
E. J. COSTER
Ruime keuzeOrigineele St. Nicolaasgeschenken en Surprises,
WIJNEN ZIET ONZE ETALAGES CHAMPAGNE
BUITENLAND.
HEDEN:
Graanbeurs: Propaganda-avond Spoor
weg-Onthouders Vereeniging. 8 uur nam.
Nutsgebouw: Lezing mej. Crommelin.
8 uur nam.
Stadszaal (groote zaal)Bouwmeester's
revue Champagne". 8 uur nam.
Volkshuis: Tentoonstelling Zweedsche
Huisvlijt 7'/j9'/; uur nam.
Zaterdag.
Nut-sgebouw: Jongeren-Vredesactie.
8 uur nam.
Schouwburg: Litteris Sacrum. „De
tweede mevrouw Tanqueray", 8 uur nam.
Stadszaal (groote zaal)Bouwmeester's
revue „Champagne". 8 uur nam.
Zondag.
Stadszaal (groote zaal)Bouwmeester's
revue „Champagne". 8 uur nam.
Volksgebouw: Cabaret-avond. 8 uur nam.
Maandag.
Stadsgehoorzaal: Piano-recital Yvonne
Herr Japy. 8 uur nam.
De avond-, nacht- en Zondagsdienst
der apotheken wordt van Maandag 23 tot
en met Zondag 29 Nov. a.s. waalgenomen
door apotheek P. du Croix, Rapenburg 9,
telefoon 807.
CHR. GEREF. JONGELINGSVEREEN.
Lezing ds. Berkhoff.
Gisteravond had in de Chr. Geref. Kerk
aan de Steenschuur een openbare verga
dering plaats, belegd door de Chr. Geref.
Jongel. Vereen. Spr, 22 vrs. 6.
Spreker voor dezen avond was ds. A. M.
Berkhoff van Sneek, die tot onderwerp
gekozen had ,De Kerk en het Sociale
vraagstuk."
De vergadering, die vrij goed bezocht
was, werd geopend met het zingen van Ps.
25 vrs. 4 en gebed waarna lezing van Ps. 72.
Het onderwerp, aldus spr., valt als van
zelf in twee deelen uiteen: eerst bepalen
wij, dat wij onder het Sociale Vraagstuk
hebben te verstaan en daama welke hou
ding de Kerk er tegenover moet aannemen
Het sociale vraagstuk is er. Het is er mee
als b.v, met. het ziektevraagstuk. Men zoekt
verschillende oorzaken, de eene zoekt het
in de natuur en de ander in het feit der
zonde. Maar met dat al: het ziektevraag
stuk bestaat, en hoeveel duizenden zien
zich tot levenstaak gesteld om der kranke
menschheid genezing te kunnen bieden,
hetzij men dit in eigen kracht beproeft ol
in de kracht des Heeren.
Zoo staat het nu ook met het Soc. vraag
stuk; het is er. Eigenlijk reeds sedert den
zondeval. Toen is de harmonie verbroken:
de harmonie t.usschen God en den mensch
en tusschen de menschen onderling. Maar
in zijn tegenwoordigen vorm bestaat hel
eerst sedert de Fransche revolutie. Dit was
de overwinning van den derden stand
over de twee standen, die eeuwenlang de
leiding in de wereld gehad hadden, n.l.
adel en geestelijkheid. Daarna kwamen uit
dien derden stand de begaafden en kapi
taalkrachtigen naar voren, zoo ontstonden
de industrieeelen en groothandelaren, het
geen later nog sneller ging door de uit
vinding van de stoommachine en electri-
teit. Achter hen aan kwamen de klein
handelaren ook wel middenstanders ge
naamd d.i. dus tusschen de derden en
vierden stand. Deze laatste, de vierde stand
bestaat dan uit de groote massa bezit-
loozen voor wien niets overschoot dan hun
arbeidskracht te stellen in dienst van den
Middenstand. Nu moet de vraag wel ko
men: wat zijn de plichten en rechten van
den vierden stand. Dit nu is voor onzen
tijd het Soc. vraagstuk, dat nog steeds
brandender zal worden. Hoe tracht men nu
dit Soc. vraagstuk op te lossen? In hoofd
zaak ziet spr. hier drie richtingenten eer
ste. de Manchestersche School, voor haar
is het een loonkwestie zonder meer. Zij
eischt voor den arbeidersstand een hooger I
loon en daardoor betere levensvoorwaarden l
enopgelost Is alles. Volgens spr. is
deze richting verouderd. Ten tweede, de
socialistische richting. Deze is tegen het
privaat-bezit en wil den grond en de pro
ductiemiddelen brengen aan de gemeen
schap. Deze richting is vooral sterk ge
worden, door het optreden van Karl Marx,
die in 1866 de S.D.A.P, stichtte. Het com
munisme, dat spr hierbij ook nog even
aanteekende, ongetwijfeld het consequente
Socialisme stuurt langs openbare, maar
nog meer langs geheime wegen op revo
lutie aan, om dan, zoo het beweert, een
nieuwe maatschappij te gaan bouwen I
Ten derde, de sociaal-reformatorische
richting. Deze wil langs den weg van her
vorming de maatschappelijke toestanden
verbeteren, eenerzijds van humanistisch
standpunt (de Neutrale vakbonden) an
derzijds van Christelijk standpunt (de
christelijke vakbonden.)
Hoe moet nu de Kerk tegenover dit Soc.
vraagstuk staan? Allereerst, volgens ds.
Berkhoff heeft zij het binnen zijn betame
Hjke grenzen terug te brengen. Het is voor
ons een gewichtig vraagstuk, voor ons,
maar dan ook voor onzen naaste, dien we
moeten liefhebben als onszelven. Verder
moet de Kerk vrijmoedig wijzen op de
diepste oorzaak van het Soc. vraagstuk: de
zonde. Want zullen wij op de rechte plaats
komen, dan moeten wij allen in de schuld
voor God en samen zoeken de verzoening
met Hem aan den voet van het Kruis van
Christus.
Maar dan vergete de Kerk ook nimmer,
dat zij alleen het weord der verlossing in
het Soc. vraagstuk kan spreken. Echter
menge de Kerk zich niet in de details van
dezen of genen socialen strijd, maar pre-
dike met klem de hoofdlijnen, waarlaners
naar het Evangelie van Christus de maat
schappelijke verhoudingen zich moeten
ontwikkelen.
Bij alle Idealisme blijve de Kerk staan
op den bodem der schriftuurlijke werke
lijkheid. Ten laatste verkondige de Kerk
luide het Advents-Evangelie, thans meer
dan ooit. Christus komt! En met Hem het
vrederijk! Hij zal ook brengen de oplossing
der sociaüe kwestie.
Met het zingen van Ps. 72 vrs. 2 werd
deze bijeenkomst, die niet naliet een diepen
indruk op de aanwezigen te maken ge
sloten.
ZENDINGSBIDSTOND OOSTERKERK.
In de zendingsbidstond gisterenavond in
de Oosterkerk leidde ds. Joh. Groot Enze-
rink den spreker van dezen avond ds. G.
Tichelaar van Lisse in. Spr. trok een
parallel tusschen Petrus en Johannes; de
eerste stond vóór. de andere achter Jezus.
Zendingswerk is achter Jezus gaan. Zen
dingswerk is Gods werk, niet het onze. Wie
Christus zegt, zegt Zending.
Na 't zingen van Ps. 72 trad ds. Tiche
laar op. Spr. begon met te zeggen dat zijn
woord slechts inleiding zou zijn tot het
gebed voor de Zending. Aan de hand van
Mattli. 17 121 stelde spr. onze zendings
houding ons voor op de hoogte: de ver
heerlijking op den berg en in de vlakte:
de maanzieke knaap.
Zendingswerk als humaniteitsbegrip is
tot vruchteloosheid gedoemd. Zendings
werk. is werken onder het Kruis. En zoo
alleen kan zending vruchtdragend zijn èn
voor de zendende gemeente en voor de
heidenwereld.
Hierna ging spr. voor in gebed, nadat
nog gezosgen was Gez. 229 1 en 7.
„VERBUM DIVINUM MANET
IN ETERNUM".
Hier ter stede is opgericht een vereeni
ging van Leidsche theologische studenten,
genaamd: „Verbum divinum manet in
eternum".
De vereeniging heeft tot grondslag: de
Heilige Schrift, naar de opvatting haars
inziens het best uitgedrukt in de 3 formu
lieren van eenheid in gebruik bij de Ne-
derlandsch Hervormde Kerk.
De vereeniging stelt zich ten doel: de
bestudeering van de Gereformeerde theo
logie zooals die zich in den loop der tijden
geopenbaard heeft.
De bedoeling is niet om sectarisch op te
treden. Immers het lidmaatschap dezer
vereeniging is te verbinden met het lid zijn
van één der bestaande vereenigingen. Men
wil slechts organiseeren in éen werkver
band die studenten, die hetzelfde stand
punt, ten opzichte van Schrift en belijde
nis innemen, om zoo vruchtbaarder te
kunnen werken.
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Nieuwe Inschrijvingen:
Expeditiebedrijf P. Planjer, Utreehtsche
Veer 28a, Leiden. Boot- en auto-vracht
onderneming. Eigenaar: P. J. M. W. Planjer
Leiden.
Hotel Café Restaurant, „Het Haagsche
Schouw", Haagweg 4. Voorschoten. Eige
naar: W. Vischbach, Voorschoten.
C. A. van Bohemen, Voorstraat 31, Voor
schoten. Melkhandel. Eigenaar: C. A. van
Bohemen, Voorschoten.
Wijzigingen
N.V. Nederlandsche Electrolasch Maat
schappij. Zoeterwoudscheweg, Leiden.
Nieuwe Procuratiehouder, Waarnemend
Directeur, A, Prinsen, Bloemendaal (Be
perkende Bepalingen.)
N.V. Leidsche Drukkerij, Morschsingel
14-15, Leiden. Overleden Directeur: A. van
Hulsteyn, Voorburg, d.d. 18 Sept. 1931.
N.V. Bouw- en Exploitatie Maatschappij
„Eigen Woning", Wilhelminapark 15
Oegstgeest. Nieuwe Commissaris: Chr. W.
van der Eem, Katwijk a. d. Rijn.
Prof. dr. E. Gorter alhier heeft zitting
genomen in de Nederlandsche sectie van
het Fransch comité voor verbreiding van
het Boek.
Gisteravond te ongeveer 8 uur is op
de spoorhavenbrug op den Haagweg de
18-jarige mej. D. C. T. uit Wassenaar be
kneld geraakt tusschen de brugleuning en
een fiets, waarvan de berijder werd aan
gereden door een auto. De Eerste Hulp
dienst constateerde een kneuzing van
een der beenen en verscheidene ontvel
lingen. Zij js per auto naar haar woning
overgebracht.
Wij herinneren er aan, dat morgen in
Oegstgeest het Leidsche Brokkenhuis een
inzameling van kleedingstukken en goe
deren houdt.
Van 25 dezer tot en met 1 December
wordt aan de stormschool te 's-Graven-
hage een stormcursus gehouden, waaraan
het kader van het 4de regiment infanterie
alhier deelneemt.
Op Vrijdag 11 December a.s. belegt de
afdeeling Leiden van de V.A.R.A. een pro-
oagandvfsertavrrd in de groote Stadsge
hoorzaal ter gelegenheid van de aanbie
ding van een nieuwe afdeelingsvlag. Mede
werking wordt verleend door G, J. Zwert-
broek, Lou Bandy en een muziekensemble.
De Commissaris van Politie alhier
brengt in herinnering de verordening, re
gelende het toezicht op alhier vertoevende
vreemdelingen waarbij is bepaald, dat een
ieder, die een vreemdeling in zijn inrich
ting, huis of woning opneemt, binnen 24
uur verplicht is daarvan kennis te geven
aan genoemden Commissaris van Politie
(bureau Vreemdelingendienst Zonneveld
straat alhier, geopend van 912 uur, 24
uur en van 79 uur).
Door aangifte aan het Bureau van de
Bevolking en den Raad van Arbeid, ver
valt bovengenoemde verplichting niet.
Verzuim is strafbaar gesteld.
Deze bepaling geldt niet alleen voor
dienstpersoneel, doch ook voor logé's enz.
De bestellersvereeniging van ons Blad
.Dendracht maakt Macht" viert morgen
avond haar dertigste jaarfeest met bal in
de zaal van „Zomerlust". Het bekende jazz
bandorkest „Aufgepast" zal den avond op
luisteren.
GEBOREN:
Aaltje, dr. van A. T. Ferwerda en J. H.
Boekholt Henriëtte Margaretha, dr. van
A. Bernard en H. van Vliet Gregorius
Catharinus, zn. van M. G. Pielanen en M.
M. Kooien.
ONDERTROUWD
N. de Zwart, jm. 24 j. en A. J, Vreeswijk
jd. 25 j. C. J. Plena, jm. 23 j. en F. H.
W Klinkenberg, jd. 22 j. - C. M. Middel
koop jm. 22 j. en N. Boer, jd. 23 J.
OVERLEDEN
L. H. van der Poel, m., 61 j. A. de Haas
Brederode, wede., 63 j'. J, Schot,
m., 62 j. 1
LUTHERSCHE KERK.
Hennie Schouten.
Schoutens avondmuziek viel op den dag,
die ons naar Bilthoven had geroepen om
een laatsten groet te brengen aan den
toonkunstenaar, die door aanleg en karak
ter zijn kunst diende zöo trouw, zoo eerlijk
en. bovenal, zoo onbaatzuchtig, als slechts
van de allerbesten kan worden getuigd;
die vereerd werd door duizenden en ter
ruste is gelegd zonder een enkele rede
voering. Zijn uitvaart geschiedde met mu
ziek van Bach, treffend, ontroerend. Bach
sprak het woord der verlossing, zooals geen
ander in het rijk der muziek zou hebben
vermogen te doen.
Van gedachten zwaar gingen we den
avond van den dag weer luisteren naar
Bach. Naar een dier orgelsonaten, waar
naar de muziekgevoelige niet genoeg' kan
luisteren. Naar een stuk volmaakte muziek,
volkomen naar geestelijken inhoud, vol
komen naar den zoo bekorenden vorm. Is
het thema ten slotte drager van den in
houd, dan zonden we willen vragen waar
ter wereld iets volkomeners gedacht is dan
de eerste twee maten van het Adagio uit
de d mol sonate. Die gedachte is Bach zelf
dan ook langer bijgebleven dan gedurende
de bewerking van dit Adagio. We vinden
haar elders (in een trio voor piano, fluit
en viool) terug. De eenvoudige structuur
der sonate (consequent drie-stemmig, elke
stem heeft haar eigen toetsenbord) brengt
mee dat ze, als elke stem de klankkleur
heeft die ze, om evenwicht en tegenstel
ling te maken, behoeft, eigenlijk zeer een
voudig in het juist aanhooren en begrijpen
is. Oncler deze mits evenwel dat de orga
nist ze technisch volkomen beheerscht. De
minste wrijving veroorzaakt stremming en
daardoor onduidelijkheid. En onduidelijk
heid is van de gevaren die den organist
bedreigen, het allerfataalste. Voor Schou
tens voordracht van het geniale stuk
hvbben we de grootste bewondering. Zijn
spel was zoo gaaf en alles klopte zoo pre
cies als waren er drie spelers, die elk maar
om één enkele melodische lijn hadden te
denken. Onberispelijk van plastiek, door
nauwkeurig overwogen fraseering, kreeg
bij Schouten elke partij haar sprekende
physionomie. Deze d moll-sonate van dezen
voortreffelijken organist was Bach op zijn
allermooist.
Vooraf gingen eenige werken van de
groote vertegenwoordigers der in hoog
aanzien staande Duitsche orgelschool ten
tijde van Bachs verschijning: Buxtehude,
Pachelbel, Praetorius. Men kan ze, be
houdens zekere onderlinge afwijkingen,
samenvatten als Bach-in-aanleg. Bij
genen nog niet die geslotenheid, die één
heid van conceptie en van constructie, die
juist het groote en het grootsche aan het
kunstwerk van Bach geven. Maar overi
gens composities voor den tegenwoordigen
tijd nog van muzikale gelding, afgezien
van haar historisch belang.
Na de Bach-sonate, die, hoe zou het
anders, het muzikale hoogtepunt van den
avond was, eenige klankstukken van goed
gehalte uit den nieuwen en nieuwsten tijd
(Guilmant en Vieme). Ook van deze,
gansch andere, markten is Schouten thuis.
Zijn groote vaardigheid van handen en
voeten, zijn smaak voor klankvolumen en
klankkleur stellen hem in staat om deze
stukken met de virtuositeit te spelen zon
der welke ze niet denkbaar zijn
In den aanvang spraken we van „avond
muziek". Zulks in verband met de
„Abendmuslken" van Buxtehude, wiens
naam de rij der auteurs opende. Men
weet: de Lübecker Abendmusiken voor
Kerstmis, waar ook Bach nog eens heen is
getogen. Die waren zóó bezocht dat om
gedrang bij den ingang der kerk te voor
komen de stadhuiswacht moest worden
gerequireerd. Bij de Luthersche Kerk kon
men het gisteravond nog zonder gewa
pende macht af.
RECLAME.
RECLAME.
8892
Steenstraat 49 - Telefoon 485
Uw huis voor fijne Vleeschwaren
WARtöE CR0QUETTEN
EN SALADES.
IJMUIDEN, 27 Nov.
VISCHPRIJZEN.
Ta.LO per KG, f 115. Tongen per K.G.
f. 1 50—1 20. K eine Sc'.IOl per kist van 50
KG. f. 28-16, Schar f. 7,50-5 10, Wijting
f, 0.85-0.70
Aa g vo r l 4900 maid.n ver c e hviig
f. 3.502.20 per mand.
Aangekomen 13 Engelsche drifters:
L.T 23: met f.1115, L.T. 3373 met f.751,
L.T 726 met f.1040, L.T, 127 mat f.1031,
L.T. 365 met f.510 L.T. 120 met f.942,
L.T 361 met f 826. LT. 1143 met f.1099,
L.T 181 met f.978, B.M. 68 met f 1322,
K.Y 223 met f.929. W.Y. 187 met f 525,
Y.H 718 met f.1350, Y.H 101 met f 774,
Y.H 997 met f.1332, Y.H. 8 met f757
VOETBAL.
VOETBALVEREENIGING „SLEUTELS".
Alhier is opgericht de Leidsche Voetbal
vereniging „Sleutels", bestaande uit per
soneel van de N.V. Fabriek van Verduur
zaamde Levensmiddelen v.h. L, E. Nieu-
wenhuizen, Morschweg.
Voorzitter is de heer K. Mokkenstorm;
secretaris-penningmeester de heer M.
Heyn.
Het veld is gelegen aan de Pesthuislaan
bij liet Psychopathen-gesticht.
L. P. S. V.
Door een 21 overwinning op de Haag
sche Politie heeft de LP.S.V. gisteren
evenals het vorige jaar beslag gelegd op
den Entre-Nous-beker, uitgeloofd door het
Haagsche Politie-mannenkoor.
Woensdag won de L.P.S.V. voor den
Zomerzorg-beker met 41 van de Post.
tl.PIIEN A.D.RI.JÏ* - RAADHUISSTRAAT 208 - TEL,242
LEIDEN STEENSTRAAT 8 - TEL. 1301.
DE ALGEMEENE TOESTAND.
Nieuwe verontrusting De ontwapening
De tolkwesties.
Laval heeft in de Fransche Kamer een
echt. ouderwetsche rede gehouden die ge
heel voor binnenlandsch gebruik was inge
richt doch het buitenland zal opschrik
ken en met name Duitschland. Officieel
doet men van Duitsche zijde al zijn best
den slechten indruk te verzachten, er op
wijzend, dat Frankrijk natuurlijk eerst
maximum eischen stelt. Maar of de stem
ming niet weer is verslechterd
Opnieuw duiken thans geruchten op over
uitstel der ontwapeningsconferentie van
Februari tot Mei 1932.
Men heeft den indruk, dat, behalve de
Fransche, ook de Engelsche regeering veel
zou voelen voor uitstel, daar bij een gelijk
tijdige behandeling van de ontwapenings-
en de hersteikwestie de werkzaamheden
der regeeringen te veel-omvattend zou
den worden.
Men acht het niet onmogelijk, dat tij
dens de raadszitting te Parijs de secretaris
generaal van den Volkenbond en de ver
tegenwoordigers van Frankrijk, Engeland
en de Vereenigde Staten reeds voeling met
elkaar hebben gehouden over deze aan
gelegenheid.
Van de zijde van het Volkenbondssecre
tariaat wordt er echter uitdrukkelijk op
gewezen, dat tot nu toe nog geen voor
stel is gedaan, ook niet op officieuze wijze
om de ontwapeningsconferentie uit te
stellen.
Intusschen is het internationale congres
voor de moreele voorbereiding der ontwa
pening, waaraan 600 gedelegeerden uit 17
verschillende landen deelnamen, gisteren
te Parijs geopend met een zitting, waarop
de vraag: „Waarom ontwapenen?" werd
besproken.
De Duitsche gedelegeerde, mevr. Lüder,
richtte een dringenden oproep tot de
vrouwen der geheele wereld, om mede te
werken bij het bestendigen van het ver
trouwen in den vrede en het geloof aan den
vrede, zonder welke een herhaling van den
wereldoorlog niet te verhinderen is.
Zoolang de volken zich zwaar bewapenen
en wantrouwend tegenover elkaar staan, is
geen ware vredesgeest mogelijk. Vertrou
wen en openhartigheid zijn de beste wa
pens van den vrede.
Hoe echter kunnen deze wapens met
succes worden aangewend, zonder een
rechtvaardigheid, die eindelijk een einde
maakt aan moreele verdachtmakingen,
waardoor geheele volken belast worden?
Deze verdachtmakingen zijn niet alleen
een slag in het gelaat van de historische
waarheid doch zij vormen ook een basis
voor onrust en vertwijfeling, welke de
grondstelling van de internationale ge
meenschap bedreigt.
Wederkeerig begrijpen, wederkeerige
achting, vrijwillig opgeven niet alleen van
het „recht van den sterke", doch ook van
den moreelen dwang, dien men aan één
volk heeft opgelegd, zijn onvoorwaardelijke
noodzakelijkheden voor een vreedzame en
vertrouwde samenleving der volken.
Tot het bereiken van deze noodzakelijk
heden moeten vooral de vrouwen arbeiden.
Zij moeten haar stemmen in alle staten
verheffen en den staatslieden, die nog
besluiteloos twijfelen, en den volksver
tegenwoordigers, die nog angstige bere
keningen maken, te verstaan geven, dat
zonder vertrouwen geen vrede bestaan kan.
De vrouwen eischen daarom de ontwa
pening, niet uit overvloeiende sentimen
taliteit, doch uit de bittere en gruwelijke
ervaring, die zij in het verleden hebben
opgedaan.
De Fransche radicale afgevaardigde Cot
verklaarde dat ook Frankrijk ontwapenen
wilde, mits het den indruk kreeg dat de
oorlog zich niet herhalen zou. Painlevé, de
volgende spr. zeide.dat geen land zoozeer op
vrede gesteld was als Frankrijk, maar een
onvoorwaardelijke ontwapening zonder
dwingende bepalingen en zonder voorzie
ningen voor de veiligheid was geen voor
deel voor de wereld maar eerder een ge
vaar. Men mocht in het ontwapenings-
vraagstuk vooral geen onbekookte beslis
singen nemen.
Baron von Rheinbaben verklaarde, dat
de tijd van handelen gekomen was en dat
men met de ontwapening nu een begin
moest maken.
De Nederlandsche afgevaardigde mr.
Limburg eischte uit naam van de Neder
landsche Volkenbondsvereenigingen even
eens dat een begin gemaakt moest wor
den. De Duitsche prelaat dr. Schreiber
achtte een snelle ontwapening noodzake
lijk van algemeen menschelijk, van Euro-
peesch en speciaal van Duitsch standpunt.
Tot slot de tolkwesties. Het voornemen
der Fransche regeering. om het invoer
quotum van de Engelsche koloniën te be
palen op 72 pCt. van den gemiddelden in
voer der laatste drie jaren wordt door de
Engelsche pers algemeen als een zware
slag voor den Engelschen kolen-invoer be
schouwd. De uitvoering van dezen maat
regel zal een vermindering van den export
naar Frankrijk met één millioen ton be-
teekenen.
Ook Japan zal de invoerrechten gaan
verhoogen, vermoedelijk met ingang van
1 December.
DUITSCHLAND.
Het document der Nazi's.
Door den persdienst in de Gau Hessen
van de N.S.D.A.P. wordt een lange ver
klaring gepubliceerd, volgens welke dr.
Werner Best, die beschouwd werd als de i
samensteller van het manifest, dat door
den Pruisischen minister van Binnen-
landsche Zaken openbaar is gemaakt, 1
tegenover de Gauleldlng te Darmstadt i
een schriftelijke verklaring heeft afge-
legd van den volgenden inhoud:
Ik ben de samensteller van een plan,
waarvan de bijzonderheden van het doot
den Pruisischen minister van Binnen-
landsche Zaken aan de pers verstrekte
„materiaal" gedeeltelijk juist, voor een
ander deel gewijzigd zijn weergegeven.
Toen op 1 Augustus van dit jaar algemeen
een communistische revolutie werd ver
wacht en door de betrokken instanties
van de N.S.D.A.P. geen maatregelen voor
een dergelijke gebeurtenis waren geno
men, besloot ik zonder eenige opdracht en
zonder voeling te hebben met partij
bestuurders. richtlijnen uit te werken.
Wanneer de wettige vertegenwoordigers
van den Staat door een revolutie van de
K.P.D. zouden zijn 'afgezet, dan had vol
gens mijn meening de nationale beweging
met de N.S.DA.P. aan het hoofd, de
plicht gehad, met de door haar opgeroe
pen macht zorg te dragen, dat de voe
ding en de bescherming der bevolking was
gewaarborgd.
Het ontwerp van mijn richtlijnen deelde
ik aan eenige medewerkers mede, o.a. aan
dr. Schaefer te Offenbach, die thans ont
kent iets met de zaak te maken te heb
ben. Een en ander geschiedde met het
doel de rechts- en economische mogelijk
heden van mijn plan te onderzoeken. In
dit stadium bleef de aangelegenheid rus
ten, daar de politieke ontwikkeling sinds
1 Augustus een verdere bespreking over
bodig maakte. Geen enkel bureau van de
N.SD.A.P.. noch de toenmalige Gau-
leider, noch de Rijksleiding, wisten iets
van mijn plan af. Dr. Schaefer heeft het
plan meermalen met mij doorgenomen.
Als Schaefer thans een andere voorstel
ling van zaken geeft, ligt het in zijn be
doeling zich te wreken over het feit, dat
ik in opdracht van den Gauleider Lent,
lid van den Rijksdag, een onderzoek in
stelde, dat kort voor de verkiezingen voor
den Landdag uitwees, dat Schaefer, door
een straf wegens wisselvervalschlng en
door valsche opgaven over zijn loopbaan,
niet in aanmerking kon komen om voor
de N.S.D.A.P. zitting te nemen in den
Landdag.
Als ik er ten slotte nog aan toevoeg, dat
Schaefer na een psychiatrisch onderzoek,
ingesteld in verband met zijn veroordee-
iing, werd beschouwd als een ernstige
psychopaath, die sterk verminderd toere
keningsvatbaar is, dan kan de publieke
opinie zich een meening vormen over de
beteekenis van het door den Pruisischen
minister gepubliceerde materiaal".
Uit Leipzig wordt, gemeld, dat Dr.
Schaefer uit Offenbach den geheelen
is verhoord door den Oberreichsanwalt
Dr. Werner, door den Reichsanwalt Joras
en door den Amtsgerichtsrat Dr. Baue
Gevraagd waarom hij mededeellngf.
heeft gedaan aan den politie-president !i
Frankrurt am Main en aan de Pruisische
regeering, deelde hij mede, dat hij dit ge
daan had om deze instanties in kennis te
stellen van de economische onzinnige
plannen van Dr. Best. Het was zijn bedoe
ling geweest aan te toonen, met welke
onmogelijke economische denkbeelden
sommige personen in de N.S.D.A.P. rond-
loopen. Politieke drijfveeren heeft, hl]
hierbij niet gehad. Voorts heeft hij er in
het geheel niet aan gedacht, dat zijn
mededeelingen 'n proces wegens hoogver
raad met zich mee konden sleepen. Men
heeft Dr. Schaefer er opmerkzaam op ge
maakt, dat onder bepaalde omstandighe
den hij eveneens als medebeklaagde te
recht zal staan, in het geval althans, dat
het tot een proces komt.
De opperste advocaat des Rijks, dr.
Werner, heeft verklaard, dat de politie
maatregelen tegen de leiders van de na-
tionaal-socialisten in Hessen niet op zijn
initiatief zijn genomen. Dr. Werner wijst
er op. dat in het stuk slechts sprake is
van maatregelen die genomen zouden
worden, nadat eerst de communisten de
wettige regeering zouden hebben wegge
jaagd en vervolgens wederom de natio-
naalsociaiisten de communisten zouden
hebben verslagen.
Intusschen heeft dr. Best, die het stuk
heeft opgemaakt, althans op zijn schrijf
machine heeft geschreven, het toch beter
gevonden voorloopig te verdwijnen.
ENGELAND.
Protectie voor den Landbouw.
Sir John Gilmour, de minister van
Landbouw, heeft gisteren, naar reeds ver
wacht werd, een voorstel ingediend om
een invoerrecht op groenten en andere
landbouwproducten te heffen en een
quota-systeem in te voeren voor het ge
bruik van Inlandsche tarwe.
De minister zeide, dat het vraagstuk
van hulp aan den landbouw moeilijk en
gecompliceerd was en veel tijd vereisente.
De nood der graanbouwende boeren was
echter zoo acuut, dat daar directe hulp
noodig &as en dit kan het eenvoudigst
geschieden door de invoering van een
quota-systeem met maalgebod. De boeren
zouden daardoor een eenigszins hoogeren
en standvastigen prijs voor hun tarwe
krijgen, maar de regeering zou geen sub
sidies in welken vorm dan ook geven en
er zou streng op gelet worden, dat a®
boeren nu geen grond voor graanbouw
zouden gaan cultiveeren, die daar niet
voor geschikt was.
Het is de bedoeling van de regeering.
dat de kwaliteit van het graan ten ge
volge van het quota-systeem in overle,
met de maalderijen vastgesteld zal wor
den, terwijl de maatregel met den oogst
van het volgende jaar in werking ?al
treden.
De belemmering van den invoer van
bepaalde landbouwproducten zal voorns*
melijk gelden voor die niet-essentieetf
producten, die in het buitenland vroeg"
rijp zijn dan in Engeland.
De minister stelt zich voor het hierop
betrekking hebbende wetsontwerp vol
gende week in te dienen.
Mac Donald deelde mede, dat het ver*
eischte voorafgaande financieele beslu
om invoeren van een wijziging mqgejj
te maken, Maandag in het Lagerhuis F
nomen zal moeten worden.
2-1
