72ste Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD, Vrijdag 27 November 1931
Vijfde Blad
No. 21992
UIT DE OMSTREKEN.
KUNST EN LETTEREN.
SCHEEPSTIJDINGEN.
LAND- EN TUINBOUW.
LISSE.
Loop der Bevolking.
Gevestigd: Mej. G. Does, gekomen van
cjssenlieim, Heereweg 335. A. M. v. d.
Mnden—Koppert, gekomen van Hlllegom,
Molenstraat 21. M. v. Zeist—Warmer-
Jam gekomen van Hlllegom, Wagenstr. 5.
Mej. W. Westerink, gekomen van Hille-
Heereweg 375. M. de Vos geb. Turk,
ïfkoraen van Hillegom, Stationsweg 34.
'vertrokken: G. H. Wijnants, naar 's-Gra-
rpnhaee. Mej. G. v. d. Meulen, naar Har-
linzen. J- G- Kuiper, naar Wedde.
j G v 't Hoofd, naar Ter Aar. Mej. M.
ij v Zeist, naar Sassenheim. B. L.
jonkman, naar Sassenheim.
De Reclame-campagne.
Door het Comité „Lisse Vooruit" is een
rootsche St. Nicolaas-reclame op touw
jget. Door alle deelnemende winkeliers
jorden 3 prijzen beschikbaar gesteld, die
pun étalages tentoongesteld zijn. Boven
dien zijn door het Comité „Lisse Vooruit"
i diverse mooie geldprijzen beschikbaar
esteld. Iedere kooper ontvangt voor elke
55 cent 1 reclame-bon, welke kans geeft
de prijzen der winkeliers te winnen en
-rendien een geldprijs van het Comité,
'e bons zijn genummerd. Men beware
us deze no.'s zorgvuldig. De uitslag wordt
bekend op 8 Dec.
o
NOORDWITK.
Burgerlijke Stand.
Geboren: Hendrlca Alida Theodora. D.
\jn Th. van der Weijden en A. H. Klijn
Jacobus Cornells. Z. van M. J. Smit en M.
de Best Johanna Elisabeth Louise, D.
van J. M. Vos en D. M. G. van Eijk.
Getrouwd: A. Bos 25 j. en M. C. Vink
25 jaar.
Overleden: Maria van der Linden 77 j.
l- Theodora Johanna Beijer 69 j. Jo
annes Brederode 59 j„ geh. met P. Waas
dorp Maria Paardekooper 68 j., wed. v.
Kr. Nieuwenbroek.
Loop der Bevolking.
Gevestigd: M. E. van der Holst, dienst
bode, van Noordw.hout Dorpsstraat 56,
mar Bronckhorststr. 75 M. C. Heems-
ittk, 11.-verpleegster, van Noordw.hout
«renweg 170, naar Langeveld 29 T.
rleux. hulp in de hulsh., van Katwijk,
-Maan 6, naar Voorstr. 42 A. Wim-
,ers. geb. Zoutendijk, huishoudster, van
K'dam v. d. Palmstraat 16a, naar Voorstr.
Si-A. C. M. Braat, rellgieuse, van Lelden.
Hooigracht No. 21, naar Wilhelminastraat
;]j, St. Jer. Gesticht.
Vertrokken: W. van der Niet en fam.,
'e. van Julianaweg 29, naar Noordwij-
tnbout, Jultanapleln 10 B. A. Diels,
andarbeider, van Schev.straat 25, naar
Chaam No. 106 C. A. Barnhoorn, dienst
bode. van Kerkstraat lï, haar Heemstede,
Hieuwe Heemstedeschedreef 39 J. A.
Treutzberg. van Breloftpark 20, n. Grebbe,
St. Heimersteln E. Sanders, huishoud-
van Javaweg 1, naar Ede; Bennekom,
-kerweg 18 Ch. R. van der Stok,
•iigieuse, van Wilhelminastraat 15, naar
""egom, St. Jozefgesticht.
De heer M. .Gooi gehuldigd.
ft burgemeester onzer gemeente heeft
ra heer M. Gooi, commissaris van politie
iïiler, met eenlge toepasselijke woorden,
oo verzoek van het hoofdbestuur van den
Algemeenen Nederlandschen Politiebond,
het verguld zilveren dlenstkruis voor 30
jarigen politiedienst op de borst gespeld.
RITNSBURG.
Raadsagenda.
De raad dezer gemeente komt heden
avond om halfacht in openbare vergade
ring bijeen, ter behandeling der volgende
punten:
1. Ingekomen stukken.
2. Adres van de winkeliersvereeniging
.Samenwerking" te Rijnsburg, inzake
tarieven electrlcitelt.
3 Vaststelling regeling omtrent het te-
«erkstellen van werkloozen.
4. Definitieve vaststelling uitkeering art.
101 L.O.-wet over 1928.
SASSENHEIM.
Burgerlijke stand.
Geboren: Abraham Nicolaas, z. van N.
Lugtigheid en G. J. Guldemond Simon
Adrianus Maria. z. van P. M. v. Tol en A.
J, v. Tol Antoon, z. van A. v. Duijn en
P. C. M. Dannijs Louise Maria, d. van
C. Rotteveel en N. E. Schoonfeld
Adriana, d. van G. C. v. Coeverden en
M, C. Bouwmeester Hendrik Lucas, z.
'an H. L. Boter en G. Duthler.
Loop der Bevolking.
Gevestigd: B. L. Jonkman en vr., Monne-
*eg 77, van .Lisse,H. Hewer, Hoofdstraat
253, van Eindhoven B. Groeneveld en
gezin, Oude Haven 7. van Amerika.
Vertrokken: J. Baak. v. Klinkenberg 13,
baar Woubrugge Mej. H. Koolman, van
Kerklaan 19 naar Lisse Mej. C. Eist-
geest, van Fl. Schoutenstraat 24 naar
Oegstgeest Mej. A. Groenen, van
Hoofdstraat 224 naar Voorhout H. Nie-
s"ig, van Hoofdstraat 238 naar Amsterdam
- A. J. v. Dissel, van Wilhelminalaan 14,
baar Warmond.
Ontspanningslokaal voor werkloozen.
Er worden pogingen aangewend om al
hier te komen tot stichting van een ont-
fPhnnmgsiokaal voor de werkloozen. Het
mitiatief hiervoor is uitgegaan van de
«erkloozencommissie. Het is te hopen, dat
ueze pogingen met succes bekroond zullen
Worden.
VOORSCHOTEN.
Ernstige aanrijding.
rt ®sljel'avond omstreeks halfzes heeft op
r," Veurscheweg een ernstige aanrijding
laats gehad. De ongeveer 60-jarige mej.
n ?,n Wissen, kwam van de tramhalte
ïmi den D^nw" en ging naar haar
aiiti E' *?en ZW wer<J aangereden door een
burg' 'uurd door den heer K. uit Voor-
Zij bekwam een zeer ernstig hoofdwond
„SLe,en hersenschudding, en ls. na ter
piaatee door dr. H. de Boer te zijn ver-
mnden, per ziekenauto naar het St. Ell-
'V'-meestlcht te Leiden vervoerd,
has ,o reed met matigen gang en
van "chten gedempt voor een auto
S kSfiovergesteide richting,
damnf- dpi' van deze vrachtauto
Pte zijn lichten niet, waardoor de heer
I Vaan8? v5rb'ind. Hij reed In zeer snelle
in de richting Leiden door.
WARMOND.
\X erkioozen-ontspanningsiokaal.
Naar men ons mededeelt, is door de be
sturen der verschillende vakorganisaties
alhier een verzoek gericht tot B. en W. om
het voormalige gemeentehuis te mogen
huren voor ontspanningslokaal voor de 1
werkloozen, terwijl aan den Raad een sub-
sidie is verzocht voor de bestrijding der
kosten voor ontspanningsspelen en lectuur.
Arbeidsbemiddeling.
Het aantal bij de arbeidsbemiddeling
alhier ingeschreven werkloozen bedraaet
momenteel 58.
OUDERAVOND OPENB. LAGERE
SCHOOL.
Rede van den heer Janssen over:
„Handenarbeid".
Dezer dagen heeft het hoofd der open
bare school alhier, de heer D. Janssen, op
een talrijk bezochte ouderavond een cau
serie gehouden over het onderwerp: Wat
is handenarbeid en waarom onderwijzen
wij het?
Ter verklaring van de keuze van dit
onderwerp, diene nog, dat door den heer
Janssen eenlge weken te voren een cursus
voor de leerlingen zijner school was be
gonnen, in het te bespreken leervak. De
oprichting van dezen cursus kon tot stand
komen, doordat verschillende ingezetenen
met de plannen van den heer Janssen
sympathiseerden en hem welwillend de
middelen verstrekten om de noodige ge
reedschappen aan te schaffen en zich van
grondstoffen te voorzien, terwijl het
gemeentebestuur één der kamers van het
oude Raadhuis afstond en door het aan
brengen van eenige betimmering en elec-
trisch licht, dit locaal hiervoor bruikbaar
maakte.
De lessen worden door het hoofd der
school belangeloos tweemaal per week
buiten schooltijd gegeven en daar het
hier een proef geldt zijn deze voor de
leerlingen kosteloos.
In een duidelijk historisch overzicht
toonde spreker aan, dat „Handenarbeid"
reeds van zeer ouden datum is. Ongeveer
300 jaar geleden propageerden verschil
lende opvoedkundigen, o.a. Comenlus,
Francke en Fröbel reeds de invoering
daarvan. De grootste stoot ondervond deze
beweging in 1893, toen de voornaamste
voorstanders, de Duitscher Schwab en de
Zweed Klanson-Kaas elkander op de
Wereldtentoonstelling te Weenen ont
moetten.
Vanaf 1902 werden in ons land ver
schillende cursussen met Rijkssubsidie ge
geven en werd dit vak op verschillende
scholen onderwezen. Ook eenige groot-in-
dustrieelen betoonden zich groote voor
standers van dit nieuwe leervak en rich
ten o.a. de Oliefabrieken „Calvé" te Delft,
de Lakenfabrieken Krantz te Lelden en
Philips te Eindhoven cursussen in han
denarbeid op.
In 1919 werd de handenarbeid in het
ontwerp voor de nieuwe Lager Onderwijs
wet onder de verplichte leervakken opge
nomen, maar helaas bij de behandeling
dier wet naar de facultatieve vakken ver
wezen.
Congressen en tentoonstellingen werden
op dit gebied gehouden en langzamer
hand wint dit zoo nuttige leervak, dank
zy ook den steun van meer vooruitstre
vende gemeentebesturen meer en meer
veld.
Als grondstoffen voor het uitoefenen
van handenarbeid worden gebruikt: klei.
karton, papier, hout, koper, linoleum en
pitriet, waaruit onder deskundige leiding,
met gebruikmaking van de daarvoor be-
noodlgde werktuigen en gereedschappen
gebruiksvoorwerpen, kinderspeelgoed enz.
worden vervaardigd. Het ontwerpen, het
bruikbaarmaken der grondstoffen, het
samenstellen, afwerken en versleren der
genoemde voorwerpen, noemt men han
denarbeid.
Het eerste gedeelte van zijn onderwerp:
..Wat is handenarbeid?" meent spreker
hiermede voldoende beantwoord te heb
ben en gaat nu over tot het tweede en het
meest belangrijke deel: „Waarom onder
wijzen wij het?"
In de eerste plaats achten bekende des
kundigen op onderwijsgebied de handen
arbeid een grooten steun bij het onder
wijzen van andere leervakken op de school
zooals aardrijkskunde, geschiedenis, dier
kunde, plantkunde en rekenen. Het helpt
den onderwijzer tal van zaken den kinde
ren duidelijker te maken, dan dit met
woorden mogelijk is, waardoor het ge
leerde ook beter het eigendom der leer
lingen wordt en blijft.
Met tal van uit klei vervaardigde voor
werpen werd dit door spreker aangetoond.
In de tweede plaats biedt de handen
arbeid een welkome afwisseling aan te
midden van andere leervakken, doordat
de leerlingen, wanneer zij de eerste moei
lijkheden hebben overwonnen, ook eens
wat van zichzelf kunnen geven. Bij het
gewone onderwijs toch is de toestand zoo
dat de onderwijzer geeft en de kinderen
het gegevene opnemen. Bij handenarbeid
wordt de gelegenheid geopend om zelf te
scheppen, iets zelf te maken. Een drang
die bij kinderen en grooten in zoo hooge
mate op den voorgrond treedt. Bovendien
het zitten op de schoolbanken hoe goed
ook tegenwoordig ingericht is toch niet
bevorderlijk voor het lichamelijk welzijn
van het kind. Het bezig zijn aan de werk
bank, het gebruik van gereedschappen
bevordert de bloedsomloop en heeft als
zoodanig voor den gezondheidstoestand
groote waarde.
Ook bij handenarbeid zijn de hersenen
van het kind daadwerkelijk werkzaam. De
kinderen moeten het na te maken voor
werp in zich opnemen, verkrijgen daar
door in hooge mate opmerkingsgave. De
kinderen moeten nadenken hoe iets moet
worden, hoe zij moeten verdeelen om uit
een plankje b.v. op de voordeeligste wijze
het te maken voorwerp te krijgen. Zoodat
werkelijk gezegd kan worden handen
arbeid 'vraagt het geheele kind.
Aan de minder knappen in andere leer
vakken geeft het meer zelfvertrouwen,
dikwijls toch munten zij in handenarbeid
boven hunne makkers uit en krijgen daar
door het gevoel, dat zij toch ook wat
kunnen, wat presteeren.
Ook bij het moeilijke probleem bij de
beroepskeuze speelt handenarbeid dik
wijls een groote rol. Menigmaal kwam
hierbli de aanleg van het kind op den
voorgrond.
In het latere leven is geleerde handen
arbeid dikwijls het middel om bezigheid
te verschaffen en houdt dan de jongelui
van de straat.
Hoewel spreker nog vele voordeelen van
handenarbeid zou kunnen opsommen
eindigde deze met de hoop uit te spreken,
dat hij met zijne uiteenzetting een blik
had doen slaan in een zeer belangrijk
onderwij svak.
Deze rede, waaruit liefde voor het vak
sprak, werd door de aanwezigen met
groote aandacht aangehoord, terwijl tij
dens de bezichtiging van verschillende
voorwerpen tijdens en voor den cursus
gemaakt, duidelijk bleek dat alle ouders
voor de handenarbeid gewonnen waren.
Spoedig hoopt de heer Janssen een ten
toonstelling van het werk van zijne leer
lingen te organiseeren.
o
WASSENAAR.
Met no. 227 der St.crt. is verzonden
afdruk van de akie betreffende de N.V.
Expi. Mij voor Chemische uitvindingen
(E.C.U.) alhier.
ZEVENHOVEN.
Uitvoering „SI. Jansclub".
De R.K. tooneelvereeniglng St. Jans
club gaf in het R.K Bondsgebouw haar
eerste uitvoering in dit seizoen.
Opgevoerd werd de klucht ..Samson en
Moot" als wonderdokters. Tot slot werd
opgevoerd „De trouwlustige".
Alles werd uitstekend tot zijn recht
uitgevoerd, getuige ook het voortdurend
applaus der aanwezigen.
De voorzitter herdacht tevens zijn 12'/»
jarig jubileum als zoodanig en werd ver
rast met een vulpen.
Dc vlecschkeuring.
B. en W. stellen voor de loonen der
vleeschkeuring ongewijzigd te handhaven,
en later na te gaan of aanpassing aan
die door Nieuwveen voorgesteld, mogelijk
zal zijn. Op de door Nieuwveen voorge
stelde loonen wordt niet ingegaan.
Burgerlijke Stand.
Geboren: Jacobus Simon, z. van A.
Bouwmeester en C. J. Droog.
ZOETERWOUDE.
Raadsagenda.
De Raad komt oo Maandag 30 Nov.
in openbare vergadering bijeen, des v.m.
te 9 1/4 uur, ter behandeling van de navol
gende agenda:
1. Ingekomen stukken.
2. Subsidie-aanvrage „Wit Gele Kruis"
Hooge-Rijndijk met praeadvies en voor
stel van Burgemeester en Wethouders.
3. Verzoek van H M. Starrenburg om
vergoeding voor T zinker, met prae-advies
en voorstel van Burg. en Weth.
4. Prae-advies en voorstel van Burg. en
Weth. met betrekking tot oprichting zie
kenbarak te Leiden.
5. Voorstel van Burg. en Weth. tot vast
stelling eener instructie v. den concierge-
bode.
6. Alsvoren tot aanwijzing van het Wa
terleidingbedrijf als tak van dienst, als be
doeld in artikel 252 der Gemeentewet en
tot vaststelling eener nieuwe beheersver-
ordening van dat bedrijf.
7. Alsvoren tot vaststelling eener veror
dening, regelende den werkkring der werk-
loozencommissie.
8. Alsvoren tot vaststelling eener tijde
lijke steunregeling.
9. Rondvraag.
NIEUWE UITGAVEN.
„Contrasten" is de titel van liet nieuwe
jongemeisjes-boek van Emmy Belinfanteu
Belinfar.te, waarbij Ro Keezer liet illustra
tieve gedeelte verzorgde. (Uitgave Va:khoff
en Co.. Amersfoort
Bii dezelfde uitg. Mij. verschenen een
drietal in Denemarken bekroonde jongens
boeken „De listige lakei" door Holger
Riitzebeck. „De groene Armring" (Hoera
Koera' door Torry Gredsted, „De Zilver-
schedels' door Valdemar Hanöe, verta'ingen
van Mary Horrix, platen van Hans Borre-
bacb er. een oorspronkelijk Nederlandsche
jongensboek van J. H. Horemans eveneens
met platen van Hans Borrebach „De Jacht
op het Radium".
N.V. A. W. Bruna en Zoon's, Uitg. Mij.
Utrecht „Het geheim van het Kabinet",
door Sydney Horeer f. 1.90 geb. „Jack
O'Lantem', van George Goodchild f. 1.75
ing., f f.2 51 geb. „Stalen Grendelen" door
L. NoëJ f. 1.40 ing., f. 1.90 geb.
J. B Wolters' Uitg. Mij. Groningen.
Dr. L. C. Hofmann, ^,Het Nederlandsch
verbintenissenrecht". Deel I, de algemeene
leer der verbintenissen. Eerste afievring,
bevattende de art. 1269—1363 B.W. (2e druk)
„Tekst en Uitleg" II. Het nieuwe testa
ment.
Dr. J. de Zwaan, „De behandeling der
Apostelen" (2e druk).
Drs. J. Willemze „,De Openbaring van
Johannes", (2e druk).
Van de schrijfster E. M. Huil, zoo bekend
door haar boeken, speciaal „De Sheik"
verscheen bij van Holkema en Warendorf
te Amsterdam een nieuwe boeiende roman
van liefde en romantiek, getiteld „In de
macht der Sahara".
Bij dezelfde Uitg. Mij. kwam een vroolijk
kinderboek van de pers „Uit de kast van
Kabouter Kandat", verhalen van A. D.
Hildebrand met allergeestigste téekeningen
van Wam Heskes.
„Uw dienaar de hond" is een pracht-
geschenk voor kinderen die van dieren en
speciaal van honden houden. Maar ook
voor ouderen kan dit werkje van veel
bekoring zijn, omdat Kipling de man die
om zijn typeering van dieren in het alge
meen al groote bekendheid he?ft verworven,
zich in dit boekje vertrouwt tracht te maken
met het hondenleven en de gevoelsreacties
van den hond, zooveel mogelijk tracht te
begrijpen en te verklaren. Het geheel
getuigt van groot psychologisch begrip,
hetgeen ook geldt voor den tekenaar G.
L. Stampa, wiens illustraties zich wat geest
en observatie betreffen, volkomen aan
sluiten bij de opvattingen van den auteur.
N.V. Uiig. Mij. „Elsevier" Amsterdam.
„Raadselen oer Gobi", de Zweedsch-Duits:h-
Chineesche ontdekkingsreis door de Gobi-
woestij'i g.durende de jaren 1928—1930 ver
taling van C. Bender.
Dat Sven Hedin nog altijd de grootste
ontdekkingsreiziger der wer-ld is, niemand
/.al het kunnen ontkennen. In dit boek
verhaalt hij op spannende en onderhoudende
wijze van zijn laatste ontdekkingsreis en
we zien welke enorme volharding en door
zettingsvermogen er noodig waren om deze
exj.editie te lijden, welke zooals de Dag-
Maden schreve^ door moordenaars over
vallen cn uitgeplunderd werd.
De foto's, welke in dit werk voorkomen
rijn allo origineel.
Bij Van Gorcum en Comp. Uitg. Mij. te
Assen verschenen twee kinderboekjes in
de serie ..naar 't zonlicht toe", getiteld
„Rietjes Kerstvacantie", van Goncla de
Haan en „Verbroken Toovermacht", door
W. J. BakkerTenthoff.
W. J. Thieme en Co. Zutphen:
„Revolutie in Duifcschland", door E O.
Volkmann, vertaald door mevr. C. C. v. d.
Dussen, Zimmerman.
„De Vrijmetselaren", door Eugen Lenn-
hor'f met 156 afbeeldingen.
Sceltens en Giltay, Amsterdam:
„Leven en Dood in Sing Sing", door Le
wis E. Lawes (directeur van Sing Sing),
.met een voorwoord van Adolph Lewisohn,
uit het Amerikaansch vertaald door dr.
JohÈi. W. de Stoppelaar.
„De wandelende Jood is Thuis', door
Albert Londres, geautoriseerde vertaling
van F. X. M. Schiphorst.
Een proefalevering der „Nederlandsche
Algemeene Encylclopaedie", bewerkt naar
„Brockhaus Encyclopaedic" (kleine uit
gave) door H. Zondervan met 12 kaartem
vele gekleurde en zwarte platen en ta%
rijke afbeeldingen in den tekst, ontvingeïr
wij van hiervoor genoemde Uitg. Mij. Het
boekje ziet er aantrekkelijk uit met zijn
bruinen band en gouden letters en em
bleem, terwijl de prijs ervan billijk is ge
bleven n.l. 60 ct. Het geheel bestaat uit
25 afleveringen en ook is het werk com
pleet gebonden verkrijgbaar in half kunstb
laderen band voor den prijs van f. 17.50.
„Trader Horn", het leven en de avon
turen van Alfred Aloysius Horn door hem
zelf en Etiherreda Lewis, met een voor
woord van Jolin Galsworthy en foto's uit
de metro Goldwyn Mayer film. kwam juist
bij deze Uitgeversmaatschappij van de
pers. John Galsworthy begint met te zeg
gen: „dit is een overweldigend boek. méér
sprankelend van fijnen geest, dan welk
ander boek ook, al neust men een vollen
dag in boekenstalletjes, waar ter wereld,
rond. En zoo gaat deze eminente schrijver
doorom te eindigen met ..profeteeren
doe ik nooit, maar ik durf wel zeggen, dat
dit boek door ontelbare lezers met het
zelfde genoegen gelezen zal worden als
door mij.
Uitgave N.V. Gevaert Pholo-Producten,
Oude God. Antwerpen:
De 4e uitgave van ..Gevaert's foto-hand
boek, ligt hier met zijn aantrekkelijk om
slag voor ons. Dit handboek kunnen wij
een ieder, die belangstelt in de techniek
van het fotografeeren en alles wat met
dit uitgebreide gebied verwant is. ten
zeerste aanbevelen. Talrijke illustraties
verluchten hier den tekst.
MIJ. NEDERLAND.
JOHAN DE WITT, 26 November van Bata
via te Amsterdam.
JOHAN VAN OLDENBARNEVELT. uitreis,
26 Nov. te Southampton.
TABIAN. uitreis. 25 November van Genua.
JAN Pz. COE* uitr., 26 Nov. te Singapore.
POELAU BRAS. uitr., 25 Nov. van Sabang.
kon. holl. lloyd.
DRECHTERLAND, 25 November van B.
Aires naar Rosario.
MAASLAND, 25 November van B. Aires
naar Villa Constitucion.
j ZEELANDIA, uitr.. 26 Nov. v.m. 9 u. van
Pernambuco.
kon. ned. stoomb. mij.
AMAZONE, 25 November vtfn Barcelona te
Burrlana.
AURORA, 25 November van Vigo naar
Lissabon.
CERES, 25 November van Konstantinopel
naar Smyrna.
CLIO. Mlddell. Zee naar Amsterdam, pass.
25 November Dungeness.
COLOMBIA, uitreis, pass. 26 November
v.m. 2 uur de Azoren.
DOROS, 25 November van Rotterdam te
Genua.
GANYMEDES, 25 November van Konstan
tinopel naar Bourgas.
HELDER, uitreis, pass. 25 Nov. 12 uur
's middags de Azoren.
HERCULES, 25 November van Algiers n*Èr
Malta. ;,j
PLUTO, 25 November van Alicante naar
Tarragona.
TRITON, 25 November van Salonica naar
Llmni.
THESEUS. 26 November van Stettin te
Amsterdam.
ERATO, 25 November van Amsterdam n.
Stettin.
JUNO, 25 November van Amsterdam naar
Hamburg.
STELLA. 25 Nov. van Amst. n. Hamburg
PROTEUS. 25 November van Amsterdam
naar Kopenhagen.
ORESTES. 23 Nov. van Kingston n. Haiti.
ACHILLES, Spanje n. Amst., pass. 26 Nov.
Dungeness.
VULCANU3. 25 Nov. v. Valencia n. Amst.
BODEGRAVEN, 25 Nov. van Cristobal n.
Buena Ventura.
NEREUS. 25 Nov. van Danzig te Stettin.
BARNEVELD, 26 Nov. van Hamburg n.
Antwerpen.
HEBE. 26 Nov. van Messina li. Catania.
MEROPE, 26 Nov. van Algiers n. Lissabon.
PLUTO, 26 Nov. van Alicante te Torrevieja.
TELAMON, 25 Nov. van Port au Prince n.
Kaap Haitien.
EUTERPE, 25 Nov. van Passages te San
tander.
GANYMEDES, 26 Nov. van Konstantinopel
te Bourgas.
IRENE. 26 Nov n.m. 4 u. 30 van Hamburg
n. Amst.
HOLLAND-AMERIKA LIJN.
BOSCHDIJK, uitreis, 26 November te Ant
werpen.
BEEMSTERDIJK, Rotterdam naar Boston,
pass. 25 November Lizard.
MAASDAM. 25 November van Rotterdam
te New Orleans.
holland-o.-azte-lijn.
ZUIDERKERK, uitreis, 24 November van
Hongkong.
GROOTEKERK. uitr.. pass. 25 Nov. Perim.
MEERKERK, 26 Nov. van Japan te R dam.
HOLLAND-AFRIKA LIJN.
WESTERKERK, uitreis, 26 November v.m.
te Kaapstad.
NIJKERK, thulsr., pass. 25 Nov. Dakar.
HOLLAND—AUSTRALIË LIJN.
TAWALI, 26 Nov. van Bremen te Hamburg.
HOLLAND—BRITSCH-INDIE-LIJN.
GIEKERK, uitr.. 26 Nov. te Port Said.
SILVER-JAVA-PACIFIC LIJN.
BATOE, 24 Nov. van Singapore n. Pacific
Kust.
BINTANG. 24 Nov. van Singapore naar
Calcutta.
JAVA-NEW YORK LIJN.
TAPANOELI. 23 Nov. van Philadelphia n.
New-York.
KERTOSONO. Java n. New-York, 26 Nov.
van Colombo.
HALCYON LIJN.
ROZENBURG, San Juan n. Hamburg, pass.
25 Nov. Ouessant.
MAASBURG, 25 Nov. van R'dam te Porto
Ferrajo.
ROZENBURG, 26 Nov. van Bnxham n.
Harburg.
STAD ZWOLLE. 25 Nov. van Povena n.
Rotterdam.
STAD HAARLEM, 24 Nov. van Bagnoli te
Melllla.
ROTT. LLOYD.
KOTA NOPAN, uitr., 26 Nov. te Marseille.
DJEMBER. thuisr., 26 Nov. V. Gibraltar.
DIVERSE STOOMVAARTBERICHTEN.
EMMAPLEIN, arr. 25 Nov. te Hull.
PARKHAVEN, 26 November van Bremen té
Hamburg.
HILVERSUM, Sluiskil naar Carteret, pass.
25 November Lizard.
HARDENBERG, 25 November van Cardiff
naar Villa Constitucion.
LARENBERG, 25 November van Norfolk n.
Havana v.o.
SLOTLAAN, 25 Nov. van Libau n. R'dam.
EEM, 24 Nov. van Abö n. R'dam.
LINGE, 25 Nov. van Cardiff n. Teneriffe.
VECHT. 25 Nov. van Cardiff n. Dakar.
IJSSEL, 25 Nov. van Wasa n. Zaandam.
GANGES, sleepboot, 24 Nov. van Kaapstad
n. Sierra Leone.
DEN HAAG, 24 Nov. van Amst. te Phili-
delphia.
UTT HET BLOEMBOLLENBEDRLTF.
Na de r.k. patroonsorganisatie hebben
nu ook de neutrale en christelijke werk
geversbonden in het bloembollenbedrijf
het bestaande collectieve contract aan de
drie arbeidersorganisaties opgezegd. Het
contract eindigt einde Februari a.s. en
omvat ongeveer 3000 arbeiders. Naar het
Weekblad voor Bloembollencultuur meldt,
zal van patroonszijde om. loonsverlaging
worden voorgesteld, in verband met den
ongunstigen toestand in het bloembollen-
bedrijf.
VOOR KLEINE TUINEN.
Het aanplanten van klein fruit
in den tnin.
Behalve appels en peren kunnen we in
tuinen van beperkte omvang verschillende
soorten klein fruit aanplanten. Eerstens
denken we dan aan bessen, waarvan roode
en witte aalbessen het meest bekend zijn.
We planten deze op l'/a M. afstand.
Goede soorten zijn: roode Hoornsche. Fays
new prolofic, en Hollandsche dikkop.
Kruisbessen planten we op dezelfde af
stand; voor zwarte bessen moet de af
stand iets ruimer zijn. nl. 2 M. Kruisbessen
en vooral zwarte bessen groeien en
dragen ook nog goed op een schaduwrijke
standplaats. Van Kruisbessen zijn de
soorten Whinham Industrie, Engelscli
gele en vroege ruige gele, en van zwarte
bessen: Goliath en Lee's prolific zeer
goed.
Tusschen de bessen kunnen we nog
eenige rijen aardbeien planten, welke we
een afstand van 40 c.M. geven. Vooral
bij late najaarsaauplant is het wenschelijk
om de jonge plantjes licht onder te
strooien we ruige mest, evenwel verdient
dit ook aanbeveling voor oudere planten.
Ook deze groeien en dragen nog goed
in de schaduw, maar de zon heeft toch
een zeer gunstige invloed, vooral op den
smaak der vruchten.
Op een schaduwrijke standplaats kan
men ook met succes een morellenboom
planten.
Vooral als leiboom tegen een op het
Noorden liggende muur of schutting ge
bruiken we deze vruchtensoorten gaarne.
Tijdens den bloei zijn ze even mooi
als welke klimplant ook. en wanneer de
vruchten gaan kleuren zijn ze een mooi
sieraad voor onzen tuin
Wel is het lastig, dat we ze zoo be
schermen moeten tegen de vogels, welke
aangetrokken door de helderroode kleur,
er al spoedig bij zijn. Maar ook aard
beien en aalbessen versmaden ze niet.
zoodat we tegen het rijpen der vruchten
onze maatregelen moeten nemen, opdat
we ook een portie krijgen. Ook frambozen
komen in aanmerking voor aanplant in
kleine tuinen. In het algemeen planten
we ze op een rij. zoodat de slappe sten
gels aan een draadleiding of latten kun
nen worden aangebonden. We kunnen zo
ook planten op een afstand van 1 M. en
de stengels aan een stevigen stok of paal
vastbinden.
De afgedragen stengels sterven af en
worden in den nazomer bij den grond
afgesneden.
Hieraan na verwant is de Japansche
wijnbes. De stengels dezer plant worden
3 tot 5 M. lang en kunnen dienen voor
bekleeding van muren, schuttingen,
boogjes of pergola's.
De in trossen gezeten oranjeroodc
vruchtjes zijn zeer decoratief.
