72sfe Jaargang
WOENSDAG 18 NOVEMBER 1931
No. 21984
STADSNIEUWS.
DE DUITSCHE REVELLERS.
BINNENLAND.
Het voornaamste Nieuws
van heden.
GEMENGD NIEUWS.
PARLEMENTAIR OVERZICHT
LEIDSCH
DAG BLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN. 1
PRIJS DER ADVERTENTIEN?
30 Cts. per regel voor advertentlën uit Lelden en plaatsen
waar agentschappen ran ons Blad gevestigd zijn. Voor alle
andere advertentlën 35 Cts. per regeL Kleine Advertentlën
uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts.
bi) een maximum aantal woorden van 30.
Incasso volgens postrecht. Voor eventueele opzending van
brieven 10 Cts. porto te betalen. Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANTD
Voor Lelden per 3 maanden f.2.35, per week f.0.18
Bulten Lelden, waar agenten gevestigd zijn, per wëek „0.18
Franco per post t. 2.35 4- portokosten.
Dit nummer bestaat uit DRIE Bladen
EERSTE BLAD.
DE MAGISCH-GODSDIENSTIGE
BETEEKENIS VAN EGYPTISCHE
BEELDEN EN RELIEFS.
Voordracht van dr. A. de Buck.
Gisteravond heeft dr. A. de Buck, lector
aan onze Universiteit de reeks archaeolo-
gische lezingen in het Rijksmuseum van
Oudheden voortgezet met een voordracht
over bovengenoemd onderwerp.
Het volgende is eraan ontleend:
Er bestaat tegenwoordig groote belang
stelling en bewondering voor Egyptische
kunst. Is echter een beschouwing van
Egyptische beelden en reliefs louter als
kunst, is onze uitsluitend aesthetische
waardeering wel in den geest der Egypte-
naren? Deze vraag, waarop het antwoord
ontkennend zal luiden, willen wij trachten
te beantwoorden.
Voor den Egyptenaar waren deze voor
werpen geen object van „belangelooze be
langstelling", geen luxe, maar onontbeer
lijk, middelpunt van de meest intense
practische belangstelling, waarborg immers
van het leven na den dood. Uit die geheel
andere beschouwingswijze zijn allerlei ver
schijnselen te verklaren, die bij kunst
voortbrengselen ten zeerste zouden moeten
bevreemden. Men denke zich b.v. goed in:
al de meesterlijke beelden uit het Oude
Rijk waren niet ter bewondering voor
kunstzinnigen opgesteld: zij waren in 't
geheel niet bestemd om gezien te worden,
doch stonden in een donkere, geheel van
de rest van het graf afgesloten, absoluut
ontoegankelijke ruimte (serdab). Tweede
merkwaardigheid: zij zijn geen object van
bewondering, maar van cultus. Bij een
spleet in den muur, die de eenige verbin
ding met deze serdab vormt, zijn twee
priesters afgebeeld, die een reukoffer bren
gen. Een bijschrift zegt: „voor het beeld".
Méér vreemds ontmoeten wij bij het ver
vaardigen van het beeld en vooral daarna.
De bemoeiingen met het beeld zijn niet
ten einde, wanneer het af is. Integendeel,
dan begint een lange reeks nauwkeurig
voorgeschreven ceremonieën, waarbij ver
schillende priesters optreden; heilige
spreuken begeleiden hun handelingen, die
amen „het Rituaal van de Opening van
ien mond" vormen. Het beeld wordt ge
kleed, krijgt staven, scepter enz., maar
vooral: zijn ooren oogen en mond worden
geopend, m. a. w. het wordt levend ge
maakt, zoodat het daarna den maaltijd,
het offer ontvangen kan. Het is dus- veel
meer dan een levenloos beeld van den
doode. De afbeelding is in deze beschou
wingswijze even reëel als 't afgebeelde, zij is
het afgebeelde. Het beeld in de serdab stelt
als herhaling of vermenigvuldiging van
den doode voor dezen het leven na den
dood veilig.
Dit alles geldt ook van de beelden der
goden, de figuren van dienaren, den doode
meegegeven, de oesjebtis, de modellen van
booten, graanschuren enz. Het geldt van
de reliefs en wandschilderingen evenzeer.
Het moge heel waarschijnlijk klinken, wan
neer men zegt, dat deze natuurlijk zijn
aangebracht uit trots over het afgebeelde
bezit en vreugde over artistieke reproduc
tie daarvan in waarheid zijn deze fac
toren secundair; op den voorgrond staat de
jnagisch-godsdienstige beteekenis, die tot
m het schrift blijkt, waar zij leidt tot het
verminken of vermijden van teekens, die
voor den doode gevaarlijk zouden kunnen
zijn. Men denke ook aan de vervolging
van beeld en naam van god of koning op de
monumenten.
Eindelijk zij nog vermeld dat ook het
gesproken woord zulk een beeld is. Het is
voor den Egyptenaar een onmogelijke ge
dachte de dingen te weten „dieper dan
hun naam". De naam is het wezen en wie
de naam van een ding kent heeft daarom
macht er over en wie die uitspreekt reali
seert, schept het genoemde. Het gesproken
gebed, dat den met name genoemden doode
duizend brooden enz. toewenscht is even
reëel als het in natura naar het graf ge
brachte offer.
Dit alles beseffende, aldus besloot spr.,
zien wij deze kunst, die ons daardoor mis
schien vreemder wordt, tegen den achter
grond van het geheel dier antieke wereld
beschouwing en daarmee eerst de volle
beteekenis, die zij voor den Egyptenaar
heeft gehad.
ESPERANTO.
Men schrijft ons in de Vereenvoudige
Spelling
De zaak van de Wereldtaal is groeiende
ook in ons Vaderland ook in onze
stad. Aan de Kweekschool Oude-Vest
bestaat sinds verleden jaar een cursus voor
onderwijsbevoegden en hiermee door ae
Direkteur gelijkgestelden, ter opleiding
voor 't diploma A (vaardigheids-diploma'.
De gehele groep van de kursus 1930/31
heeft nu 'tdiploma A behaald: 7 voor
trekkers, na een halfjaar studie, in Mei
in Den Haag Me overige vier dezer dagen
te Utrecht. Het zijn de dames G. L. Mou
wen. A. A. M. van Pareeren. E. J. Drechsler
en J. J. Vreeburg, onderwijzeressen, allen
alhier.
De cursus 1931/32 is goed ingezet: 16
deelnemers voor het diploma A Ctyaar
digheidsdiploma) en 8 voor 't diploma B
(de leraarsbevoegdheid).
Aan 't Volkshuis bestaat dit jaar ook een
(winter)kursus, niet ter opleiding voor
enig diploma, doch ter inwijding in de
grondslagen en de geheimen der nieuwe,
internationale taal. Deze kursus gaat in
tweeën een voor volwassenen (16 leer
lingen) een voor jongens en meisjes
(een 8-tal).
Èn aan de Kweekschool èn aan 't Volks
huis betaalt men een uiterst minimale
bijdrage ter bestrijding van de onkosten.
ACADEMISCHE EXAMENS.
Geslaagd voor candidaats-examen In
disch recht de heer H. F. W. Luiking (Lem
mer); voor candidaats-examen rechtsge
leerdheid de heer S. Kingma (Den Haag)
en mej. M. A. H. Gentis (Leerdam).
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Wijzigingen
H. v. d. Leeden, de Kempenaerstr. 55.
Kruideniersbedrijf. Wijziging handelsnaam
thans: Firma H. van der Leeden.
M. Kouprie, Breestraat 43, Leiden. Siga
renwinkel, sigaretten. Bovengenoemde
handelszaak is dd. 2 Nov. 1931 overgegaan
aan mevr. C. H. Vosveld.
Het filiaal: Vrouwenkerkkoorstraat 1, is
dd. 31 Oct. 1931 opgeheven.
AANBESTEDING.
Hedenmiddag te 12 uur werd in de Doe
lenkazerne door den Garnizoenscomman
dant aanbesteed de levering van rund-
vleesch, gerookt en pekelspek voor het tijd
vak 1 Januari 1932 tot en met 30 Juni d.
a.v. Ingekomen waren 5 biljetten, t.w. van
S. Marsman, rundvleesch f. 0.69'/2 per Kg.:
Ph. v. Geldercn f. 0.72, C. van Mastrigt
f. 0.65, H. F. W. van Luyken f. 0.70. Th.
M. W. Bergers, versch pekel en gerookt
spek f. 0.46 per K.G. De levering is voor-
loopig aan de laagste inschrijvers gegund.
De alhier tot arts bevorderde semi-
arts J. M. Iieuff is bestemd tot reserve
officier van gezondheid 2de klasse bij het
reserve-personeel van den geneeskundigen
dienst der landmacht.
Voor het alhier afgenomen examen
voor apothekersassistent zijn geslaagd
mej. M. J. Baade te Kethel en Spaland en
de heer W. Vos te Rotterdam.
Voor de uitleenbibliotheek in net
Leidsche Volkshuis voor 1218 jarigen en
volwassenen kan men zich opgeven Vrij
dagavond 79 uur. De kosten zijn gering
en het genot van een goed boek is groot.
(Zie kleine advertentie).
Gistermorgen is de 38-jarige reiziger
G. F. M. uit Oegstgeest op de Schelpen
kade, na een aanrijding met een groen
tewagen met zijn rijwiel te water gereden.
Hij werd door handreiking weder op het
droge gebracht.
Gistermiddag is de 11-jarige Emmy
S. in het gymnastieklokaal der voormalige
Kweekschool voor Zeevaart tijdens een
pauze in de oefeningen van een hoogte
van 1 meter uit de ringen gevallen. De
Eerste-Hulpdienst vervoerde het meisje,
dat een lichte hersenschudding bekomen
had, naar de ouderlijke woning.
DE WERKLOOSHEID IN ONS LAND.
Meer dan verdubbeld.
Men schrijft aan het „Vad.":
Hoewel de jongste werkloosheidsgegevens
voor Nederland gepubliceerd door het
Centraal Bureau voor de Statistiek nog
slechts betrekking hebben op den toestand
der arbeidsmarkt tot en met den zomer
van dit jaar. zijn zij toch van genoegzame
beteekenis om even afzonderlijk vermeld
te worden.
Een vergelijking met het vorige jaar
stelt in staat zich een oordeel te vormen
omtrent de toeneming van de werkloos
heid onder invloed van de crisis.
Die vergelijking volgt hier:
Indexcijfers van de werkloosheid.
1930 1931
Januari 10.7 17.9
Februari 9.0 17.1
Maart 6.3 16.4
April 5.3 11.8
Mei 5.1 10.7
Juni 4.6 10.3
Juli 5.6 11.7
Augustus 6.3 12.2
Gemiddelde 6.6 13.5
De werkloosheid is dus méér dan ver
dubbeld sinds verleden jaar!
Dit wat het geheele land betreft, dus
voor alle georganiseerde en tegen werk
loosheid verzekerde arbeiders, dat is ruim
460.00 personen, waarvan er 70.479 als
werkloos te boek stonden in Augustus van
dit jaar.
Hoe staat het nu met de toeneming van
de werkloosheid in de groote steden in ons
land? Een denkbeeld daaromtrent ver
schaffen de gegevens nopens de aan de
werkloozen verstrekte uitkeeringen.
Geven we eerst het aantal werklooze
personen, die uitkeering ontvangen op het
einde der maand.
1930 1931
Aug. Sept. Aug. Sept.
Amsterdam 7279 8019 13510
Rotterdam 5426 6488 16350
Den Haag 1466 1619 3112 3127
Utrecht 1281 1562 2027 2303
Haarlem 499 651 1479 1612
Groningen 481 447 929 1002
Leiden 511 812 920 1233
Over de geheele linie is er stijging sinds
verleden jaar. Zeer sterk trekt de aan
dacht het aantal werkloozen te Rotterdam
welk aantal voor Augustus 1931 veel groo-
ter was dan dat voor Amsterdam. De me
taalindustrie in de Maasstad is vooral de
schuldige.
De uitgekeerde bedragen per week zijn
de volgende:
Sept. Sept.
1930 1931
Amsterdam f 96.556 f 161.812..
Rotterdam - 64.824 - 178.694
s-Gravenhage - 16.998 - 36.149
Utrecht - 12.912 - 22.318
Haarlem - 5.774 - 16.728
Groningen - 3.780 - 8.653
De comedian Harmonists, die Vrijdag as, hier ter stede een- uitvoering zullen geven
DR. J. P. LOTSY. t
In den ouderdom van 65 jaar is te
Voorburg overleden dr. J. P. Lotsy, oud
secretaris van de Hollandsche Maat
schappij der Wetenschappen.
Dr. Johannes Paulus Lotsy was 11
April 1867 geboren te Dordrecht, werd
doctor in de plant- en dierkunde te Leiden
en is directeur van 's Rijks herbarium
hier ter stede geweest tot hij secretaris
der Hollandsche Maatschappij der Weten
schappen werd welke functie hij eenige
jaren geleden neerlegde.
Hij publiceerde o.a.: Vorlesungen über
Deszendenztheorie, Vortrage über Botani
sche Stammengeschichts, Evolution by
Means of Hybridization, Het evolutie-
vraagstuk. Evolution im Licht die Bastar-
dierung. Van den Atlantischen Oceaan
naar de Stille Zuidzee, een artikelenreeks
over een in 1923 ondernomen studiereis.
Hij redigeerde verschillende tijdschrif
ten als Genetica. Bibliographie genetica
en Resumptia genetica.
RIJKSOPVOEDINGSGESTICHTEN.
Geen opschorting der reorganisatie.
Op de vragen van het Tweede Kamer
lid den heer Braat in verband met een
voornemen tot inkrimping van het aan
tal Rijksopvoedingsgestichten en tot om
zetting van het Rijksopvoedingsgesticht
voor jongens te Doetinchem in een land-
bouwgesticht heeft de minister van Justi
tie geantwoord door te verwijzen naar de
gewisselde stukken betreffende de wet
van 15 Mei 1931, waarbij gelden werden
toegestaan voor de verbouwing, welke de
Rijksopvoedingsgestichten te Amersfoort
en Doetinchem moeten ondergaan in ver
band met de voorgenomen opheffing van
dat te Avereest.
In verband met de nadere bestemming
van het Rijksopvoedingsgesticht te Doe-
tincnem is aldaar op 28 December 1929
een complex land met een boerenwoning
gekocht voor f.30 000. Dit bedrag was
hooger dan de geschatte waarde bij pu
blieke verkooping, maar werd desniette
min in de gegeven omstandigheden vol
gens deskundig advies redelijk geacht.
De minister vindt geen aanleiding, den
verderen voortgang van de reorganisatie
der Rijksopvoedingsgestichten voor jon
gens op te schorten. Plannen tot verderen
aankoop van grond bestaan voorshands
niet. De ook destijds gestelde vraag of
inkrimping van het aantal Rijksopvoe
dingsgestichten voor jongens niettegen
staande de huidige economische crisis
werkelijk geboden is. werd uitvoerig in
bevestigenden zin beantwoord in de Mem.
van Antwoord betreffende het ontwerp
tot voornoemde wet van 15 Mei 1931.
ZEEVAARTSCHOOL TE DELFZIJL.
Gisteren is onder groote belangstelling
het 75-jarig bestaan van de Zeevaartschool
te Delfzijl gevierd. Er was een muzikale
optocht naar het gemeentehuis, waar de
feestgenooten van elders werden ontvan
gen en tal van toespraken zijn gehouden.
In de zeevaartschool zijn twee tegel-
tableaux onthuld, een geschenk van de
leerlingen en oud-leerlingen.
UIT NED. OOST-INDIE.
TWEE DIRECTEUREN VAN FINANCIËN.
BATAVIA, 17 Nov. (Aneta). Wegens te
drukke werkzaamheden van den directeur
van het Departement van Financiën wordt
overwogen om den huldigen Thesaurier
Generaal den titel van Directeur te geven,
zoomede hem te machtigen het uitgaven
beleid in den Volksraad te verdedigen.
Daarna zullen eventueel in Holland gega
digden worden gezocht voor de functie van
Thesaurier-Generaal.
Het Departement van Financiën blijft
ongesplitst doch krijgt dan twee direc
teuren.
BINNENLAND.
Voorloopig verslag der Tweede Kamér
over het wetsontwerp tot tijdelijke beper
king van den invoer. (3e Blad.)
Ons parlementair overzicht; besprekin
gen over de Nederlandsch-Belgische ver
houding. (3e en le Blad.)
Onze landgenoot Van Klaveren blijft
Europeesch bokskampioen door een pun-
ten-overwinning op Scillie. (Sport, 2e Blad)
BUITENLAND.
Naar een Fransch-Duitsche overeen
stemming? (Buitenland, le Blad.)
Grandi's bezoek aan Amerika. (Buiten
land en Tel., le Blad.)
Engeland op weg naar protectie. (Bui
tenland en Tel., le Blad.)
AANHANGWAGEN VAN EEN AUTO
LOS GEVLOGEN.
Gevel van een huis en het huisraad in de
voorkamer vernield.
Uit Coevorden seint de correspondent
van het N. v. h. N.:
De zware met hout geladen aanhang
wagen van de vrachtauto van de houthan
del Kunst uit Groningen geraakte gisteren
op den Looweg bij Coevorden los van den
motor, begon te slingeren en vernietigde
den geheelen voorgevel van het huis van
den arbeider Hut, alsmede al het huisraad
dat in de voorkamer stond. Persoonlijke
ongevallen kwamen niet voor. De verzeke-
rig dekt de schade.
ARRESTANT ONTSNAPT.
TWEE TREINEN TEGEN ELKAAR
GEBOTST.
KENDAL, 17 Nov. (Aneta). Hedenmor
gen botsten twee treinen van de S. J. S. bij
Demak tegen elkaar. Een aanzienlijke
verwoesting werd aangericht. Een reiziger
en een spoorwegbeambte werden licht ge
wond. Het doorgaand verkeer is gestremd.
De oorzaak van de botsing was een ver
keerde wisselstand.
(Vervolg van het 3e Blad).
BUITENL. ZAKEN.
Wat de Belgische kwestie betreft ge
loofde de heer Vliegen, dat de heer Krij
ger het geheel mis had. Er zal komen een
Kanaal op Nederlandsch gebied, er zal
komen een kanaal op Belgisch gebied, en
nu gaat het om de vraag hoe die beide
verbonden zullen worden. Dat iets der
gelijks de kenteekenen zou vertoonen van
het verworpen Moerdijkkanaal, is ten
eenenmale onjuist. Men moet tegenover
België loyaal handelen en niet doen als
de Nationale Unie, die tegen België
ophitst.
Mevr. Bakker-Nort hield een pleidooi
om alsnog de Nederlandsche deputatie,
die naar de ontwapenings-conferentie te
Genève zal gaan, aan te vullen met een
vrouw.
Vervolgens heeft de heer Snoeck Hen-
kemans betoogd, dat men den Minister bij
zijn onderhandelingen met België niet
moet bemoeilijken. Het Moer dijk-kan a al
was een rechtstreeksche verbinding van
Antwerpen naar den Moerdijk, ten koste
o.a. van vele hectaren cultuur-grond in
Noord-Brabant. Het onlangs door den
Minister ter sprake gebrachte is echter
heel iets anders, en daarbij gaat het er
in hoofdzaak om voor de binnenscheep
vaart een rustige voorweg te krijgen over
de Wester-Schelde.
Een groote moeilijkheid is echter het
eventueele dichtmaken van de openingen
van den strekdam. Er zal hier met groot
beleid moeten worden opgetreden. Rot
terdam behoeft echter voor een vrije
vaart van België over de Schelde geen na
deel te hebben.
Tenslotte heeft de heer van Braambeek
de aandacht gevestigd op sommige pun
ten in de Duitsche vaarweg-politiek,
waardoor onze Rijnvaart benadeeld wordt.
De Regeering dient hier diligent te zijn.
De vergadering is vervolgens verdaagd.
HAGENAAR.
Vrijheid van korten duur.
Toen een dienstplichtige te Ede, die
wegens een te 's-Gravenhage gepleegde
inbraak in de kazerne in voorarrest zat,
gisteren in de celgang gelucht werd, zag
hij kans, door een tuimelraam te ontsnap
pen. Op een fiets, die hij zich toeëigende,
nam hij de vlucht. De wachtcommandant
slaagde er later in, den man, die zich aan
vankelijk verzette, doch na bedreiging met
een revolver zijn verzet opgaf, in het dorp
te arresteeren. Hbld.
ROEIBOOT DOOR MOTORBOOT
OVERVAREN.
Op den Amstel onder Uithoorn is gister
middag een roeibootje door een motorboot
overvaren. De jongeman, die in de roei
boot zat, geraakte daarbij te water en
zonk onmiddellijk. Na driemaal duiken
slaagde de bestuurder van de motorboot
er in, den man boven water te brengen.
Eerst na drie kwartier had de kunstmatige
ademhaling, die men op den drenkeling
moest toepassen, succes. Per auto is hij
later naar de ouderlijke woning vervoerd.
EEN AUTO GESTOLEN.
Eergistermiddag om tien minuten voor
halfzes kwam een reiziger die in dienst
is bij een vleeschwarenfabriek te Schie-
broek bij een slager aan de Maaskade te
Rotterdam, met zijn auto, waarin hij een
portefeuille met f. 300 had liggen. Hij ging
bij den slager binnen na zijn wagen afge
sloten te hebben, terwijl hij ook den con
tactsleutel bij zich stak. Het geld liet hij
echter in den auto achter. Nadat hij
ongeveer tien minuten met den slager
gesproken had. kwam hij buiten en be
merkte. dat zijn auto verdwenen was.
Onmiddellijk waarschuwde de reiziger de
politie van het bureau Nassaukade, die
aanstonds een uitgebreid onderzoek in
stelde. (Tel.)
DIEFSTAL TE VEENENDAAL
OPGEHELDERD.
Den laatsten tijd werden te Veenendaal
verscheidene aangiften gedaan van dief
stal van fietsen, electr. lantaarns enz.
Zaterdagavond verdwenen een rijwiel en
een dynamo van een electr. lantaarn.
Denzelfden avond werd een inwoner van
Ede te Veenendaal gearresteerd. Bij het
verhoor legde hij een volledige bekentenis
af. Zondagmorgen werd hij op transport
gesteld naar Barneveld, waar eveneens
den laatsten tijd vele van dei-gelijke dief
stallen waren voorgevallen. Ook hiervan
legde hij een volledige bekentenis af.
De verschillende voorwerpen werden bij
verschillende personen in beslag genomen.