vrijdag 9 october 1931 INAUGUREELE REDE VAN Prof. Mr. H. A. ÏDEMA Scherts h Schets. 72ste Jaar^an? No. 21950 STADSNIEUWS. BINNENLAND. Met voornaamste Nieuws van heden. LEIDSCH DAGBLAD DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN. PRIJS DER ADVERTENTIEN 30 Cts. per regel voor advertentlên uit Lelden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere advertentlên 35 Cts. per regel. Kleine Advertentiën uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts. bij een maximum aantal woorden van 30. Incasso volgens postrecht. Voor eventueele opzending van brieven 10 Cts. porto te betalen. Bewijsnummer 5 Cts. Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor Directie en Administratie 2500 Redactie 1507. Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54. PRIJS DEZER COURANT:! Voor Lelden per 3 maanden f. 2.35, per week f.0.18 Bulten Lelden, waar agenten gevestigd zijn, per week „0.18 Franco per post f. 2.35 portokosten. Dit nummer bestaat uit VIER Bladen EERSTE BLAD. ÜNIVERSITEITS-BIBLIOTHEEK. Door wijlen Mr. Menno Rijke zijn aan de Leidsche Universiteits-Bibliotheek uit zijn boekerij gelegateerd alle boeken, die haar ontbraken. Dit legaat is zeer aan zienlijk, het omvat circa 6000 deelen, voor namelijk op het gebied der Rechtsgeleerd heid, en daarnaast tal van merkwaardige werken op het gebied der Letterkunde en der Geschiedenis, die de verzameling der Universiteitsbibliotheek op welkome wijze aanvullen. RIJKSMUSEUM VAN OUDHEDEN. Archaeologische lezingen en cursussen. Het naj aars-programma voor 1931 bevat de volgende avondlezingen: 20 October: Prof. Dr. H. Lehner, (Bonn). Eine frühchristliche Kirche und heid- nische Votivdenkmaler in Bonn. 3 November: Prof. Dr. G. Roeder (Hil- desheim). Die Ausgrabungen einer alt- agyp'tischen Stadt (Deutsche Hermopolis- Expedition). (Met vertooning van een film). 17 November: Dr. J. H. Holwerda. Begra ving en lijkverbranding in Oud-Europa. 1 December: Dr. J. H. Holwerda. De Sarcophaag van Simpelveld. 15 December: Dr. W. D. van Wijngaar den. Philae, de parel van Egypte. Museum-rondgangen zullen niet meer op j vastgestelde tijden plaats hebben. Zoodra meer dan 6 personen den wensch kenbaar j maken aan een over 4 uren verdeelden Rondgang door een bepaalde Afdeeling I deel te nemen, zullen, in overleg met hen, door de Directie dag en uur nader worden vastgesteld. NACHTELIJKE SLEDETOCHT. Hedennacht is het ruim twintig duizend kilogram wegende voetstuk van Boer- haave's standbeeld langs den Stationsweg versleept tot nabij den overweg. Het ge vaarte Is daartoe op een slede geplaatst en werd over voortdurend ingevette lig gers, door middel van takels en een trac tor, voortgetrokken. Het transport zelf nam ruim drie uur in beslag. De overweg zal een volgende keer „genomen" worden en wel op een tijdstip, waarop de boomen veertig minuten open blijven. HANDELSREGISTER KAMER, VAN KOOPHANDEL. Wijziging: De Mooy en Co., Merelstraat 26, Leiden. Snijbloemen exporteurs. Door uittreding van de vennooten: W. F. H. van Golber- dinge en M. Verhaar, dd. 4 Sept. 1931, is de vennootschap onder firma ontbonden, terwijl het bedrijf zal worden voortgezet door de heeren: H. A. de Mooy, Rijnsburg en M. Verhaar, Oegstgeest, onder de ven nootschap onder firma: de Mooy en Co. (thans te Rijnsburg, Rapenburg 2). AFSLUITING NOORDEINDE. Nu het Noordeinde voor het rij verkeer is afgesloten, blijkt men bij de werkzaam heden nog veel overlast te ondervinden van personen, die op de trottoirs blijven staan kijken en van personen, die met het rijwiel aan de hand in het Noordeinde zijn gekomen. De Commissaris van Politie maakt daarom bekend, dat dit noodeloos blijven staan niet kan worden toegelaten, en voorts, dat de afsluiting van het Noord- einde ook geldt voor personen, die een rijwiel aan de hand voeren. Om de over last voor het publiek echter tot een mini mum terug te brengen, is de afsluiting voor hen, die een rijwiel aan de hand voeren, beperkt tot het gedeelte Rapen burgRembrandtstraat. Deze personen worden dus van de zijde Noordemdsplein doorgelaten naar de Rembrandtstraat, ter wijl degenen met een rijwiel aan de hand komende uit de Weddesteeg, worden door gelaten naar het Noordemdsplein. Er zal streng op worden gelet, dat ieder gebruik maakt van het voor hem rechts gelegen trottoir. Zoodra de werkzaamheden dit toelaten, zal in het Noordeinde meer verkeer wor den toegestaan. DE WINKELWEEK. Wanneer het weer althans beter is dan Woensdagavond zal „Werkmans Wils kracht" vanavond wederom een rondgang door de stad maken. Daarbij zal onder staande route worden gevolgd: Doezastraat, Steenschuur, Breestraat, Maarsmanssteeg, Vischmarkt, Nieuwe Rijn, Hooigracht. Pelikaanstr., Haarl.str., Mare, Vrouwenk.steeg. Haarl.str, Donkersteeg, Hoogstraat, Vischbrug, Vischmarkt, Boter markt, Gangetje. Hoogewoerd. Rijnstraat, Nieuwe Rijn, Heerengracht, Havenplein, Haarl.str., Steenstraat. Stationsweg, Sta tionsplein (keeren). Stationsweg, Steen straat, Prinsessekade. K. Rapenburg, Bree straat, Koorenbeurssteeg. Vischmarkt. Aal markt, Boommarkt, K. Rapenburg, Haarl.- straat, Donkersteeg, Hoogstraat, Visch markt. Over „Hoe spant gij den boog?" Prof. Idema. In het Groot Auditorium van liet Acade miegebouw aan het Rapenburg heeft prof. mr. H. A. Idema benoemd tot hoogleeraar in de faculteit der rechtsgeleerdheid aan de Universiteit alhier, om als opvolger van prof. mr. G. André de la Porte onderwijs te geven in het strafrecht, de strafvorde ring en het privaatrecht van Nederlandsch Indië, hedenmiddag zijn ambt aanvaard met een rede getiteld: Hoe spant gij den boog? Deze vraag, welke lederen nieuwen leeraar wordt gesteld lost zich op in een heele reeks vragen aldus prof. Idema vragen van breedte en vragen van diepte. In de breedte al dadelijk, omdat alle vra gen die het Nederlandsch strafrecht be- heerschen voor Indië de kennisneming waard zijn, omdat de Indische staatsrege ling zich haar strafrecht denkt als gespro ten uit. Hollandschen stam, al laat zij de vrijheid deze te enten met eigen Indische loten. De eene pijler van den boog staat dus stevig gefundeerd in het Nederlandsch strafrecht, de andere pijler in Batavia, maar juist daarom vraagt het Indische strafrecht den steun eener eigen volken kunde, sociologie, economie, psychologie en criminologie. De vraag naar den omvang van het strafrecht en procesrecht behan delend naar de diepte komt spr. tot den leer van Struycken: het Recht is idee: het Recht is werkelijkheid. Uitvoerig behandelde spr. vervolgens den groei der idee, den groei der gerech tigheid, zooals die zich uit in de geschie denis der rechterlijke organisatie en der rechtsbedeeling in Indië, waarbij hij aan de hand van meeningen van tal van rechtsgeleerden en politici de ontwikke ling van het Indische Strafrecht en de strafvordering schetste, daarbij tevens be sprekend den uitbouw, de organisatie en samenstelling van de verschillende rechts instituten. Daarna Gehandelde prof. Idema den groei der realiteit en wel speciaal den groei van den eerbied voor het eigene, welke uit deze realiteit spreekt. Als voorbeelden daarvan haalt spr. aan het zelfbestuur, dat in beginsel minstens sinds 1854 in het regeeringsreglement vast verankerd ligt en in de tweede plaats de inheemsche recht spraak. Dit laatste moge wat boud klinken voor die juristen, die het genot van inheemsche rechtspraak alleen willen schrijven tusschen aanhalingsteekens en wat nog erger is voor de regeering. die in 1925 nog verklaart, dat zij van het heele instituut weinig afweet-, maar dat iedere aanslag op die inheemsche rechtspraak de besten onder de bestuursambtenaren te wapen roept, het zegt toch wel iets en daarenboven is de regeering gelukkiger in haar daden dan in haar woorden, hetgeen spr. uitvoerig aantoont. Aan het slot van zijn rede komt spr. dan aan den groeienden eerbied voor het eigene in het strafrecht. Immers in dat strafrecht leiden vragen van opzet of schuld, dus vragen van persoonlijk rechts bewustzijn, tot pijnlijk ingrijpen in het leven, soms tot de dood er op volgt. Vol gens dr. Kuyper zit dit strafrecht vast met weerhaken in de consciëntie der bevolking. Hoe zeer het vast zit in de cónsciéntie der bevolking toont spr. aan met een voorbeeld uit 1865, toen bij de regeling van het rechtswezen ter Sumatra's Westkust, de bangoen, de bioedprijs betaald aan de verwanten van den verslagene, ingeval de moordenaar niet is ter dood gebracht, niet werd afgeschaft, maar vervangen werd door een vergoeding voor geleden schade en met een voorbeeld van meer recenten datum. Enkele jaren geleden n.l. kwamen bij een ongeluk met een overzetveer op het Toba-meer enkele tientallen personen om het leven. Een strafrechtelijk onder zoek eindigde met veroordeeling tot vrij heidsstraf en geldboete, maar toen de G.G. gratie verleende, kwam als herrezen, als levend instituut van adatstrafrecht naar voren het aloude zoen- en troost- maal. En hij stelt dan de vraag, hoe het komt dat noch het regeeringsreglement van 1854, nog minder de staatsinrichting van 1925 eenige bescherming verleent aan adatstrafrecht op het terrein der gouver nementsrechtspraak. De vraag ook, hoe het komt, dat een reeks mannen, verschil lend in juridische school en in juridisch leven Mij er en der Kinderen, Van der Lith, zelfs Carpentier Alting, de strijder voor adatprivaatrecht, en Van Ossenbrug gen het gloeiend eens zijn op die eene uitspraak: geen plaats voor het adat strafrecht. Uitvoerig schetst spr. dan de ontwikkeling van het Indische strafstel sel en van het materieele strafrecht. Komend tot de geünificeerde strafwet van 1915, stelt hij de vraag of wij een nieuwen tijd tegemoet gaan. Geenszins vergeet spr. de beteekenis van een eigen Indisch straf stelsel, maar is het zoo vreemd te wen- schen, dat de wetgever ook hier het eigene zal eerbiedigen, dus aan het adatstraf recht, waar het levend en reëel te onder kennen is, eerlijk zijn plaats inruimt niet enkel in de inheemsche rechtspraak, maar ook in het Wetboek van Strafrecht? Die stem van het adatstrafrecht te beluiste ren is moeilijk; men zal daartoe niet moe ten gaan naar een Haagsche commissie, evenmin naar het departement te Batavia, ook al heeft dat tegenwoordig oor en oog open voor 't inheemsche rechtsleven. Men zal moeten beginnen met te luisteren naar de stem van die enkelen bestuurs ambtenaar, leider van een inheemsche rechtbank, zendeling, jurist, medicus die in lange, eenzame jaren als 't ware zijn ingegroeid in de oostersche psyche. Spr. geeft in dit verband de meening van Mallinckrodt, die de rechtspraak ziet als een ten deele religieuse verrichting. En erkent men dit als een eigen Indische denkwijze, dan laat zich deze ook niet wringen in een Nederlandsch-Duitsch wet boek. „Wie spant er nou een karbouw en een sapi samen voor de ploeg", zegt de dessa-man op Madoera zoo aardig. Na den eindindruk van Van Vollenhoven in deze te hebben aangehaald besluit spr. Ook hier zal de tegenstelling tusschen Wes- tersch en Oostersch strafrecht zich ophef fen in redelijkheid van wederzij dsch geven en nemen. Daarna volgden de gebruikelijke toe spraken tot curatoren, hoogleeraren, lec toren en studenten. In 't bijzonder richtte prof. Idema zich tot den heer Hillen, in wiens persoon hij alle bestuurders van West-Java toesprak. i AANTREKKELIJK ZIJN. DE GESTICHTEN ENDEGEEST, VOORGEEST EN RHIJNGEEST. Jaarverslag over 1930. Aan bovengenoemd jaarverslag uitge bracht door den directeur, dr. F. J. Stuur man is het volgende ontleend; Het personeel omvatte op 31 Dec. 1931 in totaal 271 personen. In Endegeest werden in 1930 opgenomen 53 mannen en 57 vrouwen, in Voorgeest 22 jongens en 22 meisjes; het gemiddeld aantal patiënten in Rhijngeest bedroeg ruim 80, In totaal werden in Endegeest en Voor geest verpleegd 649 Protestanten, 163 Katholieken en 12 Israëlieten. In de apotheek werden 16.050 recepten bereid. Het gasverbruik bedroeg voor de drie j gestichten 29.218 kub. M,; het electrici- teitsverbruik 107.391 K. W. U. en het duin- waterverbruik 71.340 kub. M. Naar wij vernemen hoopt de heer J. de Lange, oud-raadslid en oud-wethouder onzer gemeente, wonende Witte-Singel 65, Maandag a.s. zijn 70sten verjaardag te vieren, Bij K. B. zijn benoemd tot hoogheem raad van het hoogheemraadschap Rijn land P. F. Noordam te Woubrugge en jhr. mr. L M Rutgers van Rozenburg te Utrecht. Morgen zal van lialfvier tot halfzes nam. op de Schietbanen te Katwijk voor de tweede maal in dit jaar den leden der I Leidsche Burgerwacht, schietvaardigheids- proeven worden afgenomen. Hierna wordt het schietseizoen met scherp gesloten. In een besloten prijsvraag voor een kerkgebouw te Apeldoorn, behaalde de heer H. Lamberts, technisch ambtenaar bij Gemeentewerken alhier, den eersten prijs. ONDERNEMERSRAAD VOOR N.-INDIE. Afscheid van mr. Trip. In een gistermiddag gehouden bijeen komst van den Ondernemersraad voor Ned.-Indie, heeft de voorzitter, mr. L. J. A. Trip. mededeeling gedaan van zijn be noeming tot president der Nederlandsche Bank. Uit de vergadering werd het leedwezen uitgesproken, dat mr Trip na zoo korten tijd den Ondernemersraad weder moet verlaten Allen waren het er echter over eens, dat het hier een groot landsbelang betrof, dat de heer Trip zijn nieuwe func tie zoo spoedig mogelijk aanvaardde. Door den vice-president, mr. Aug Phi lips en door een der andere heeren wer den tenslotte nog vriendelijke woorden van afscheid tot mr. Trip gericht. Over de benoeming van een opvolger is nog niet gesproken. DE VERLAGING DER SALARISSEN. Ook voor leden van den Raad van State, de Alg. Rekenkamer en de Rechterlijke Macht. De Haagsche correspondent van het Hbld. meldt: Gelijk bij vorige salarisveranderingen van het Rijkspersoneel, zullen de bij de wet vastgestelde salarissen van de leden van den Raad van State, van de Alge- rneene Rekenkamer en van de rechterlijke macht, ook thans in verband met de aan staande wijziging verlaging ondergaan. Binnen afzienbaren tijd kan men dan ook naar we vernemen, daartoe strek kende wetsontwerpen verwachten. NED. VERBOND VAN VAKVEREENIGINGEN. Blijkens pas verschenen gegevens over 1930 bedroeg het ledental van de 29 vak bonden, aangesloten bij het Nederlandsch Verbond van Vakvereenigingen, op 1 Januari 1.1. 270.849, tegen 251.380 leden op 1 Januari 1930. Het aantal vrouwelijke leden steeg in 1930 van 14.989 op 16.992. Bovendien telden de vakbonden op 1 Januari 1.1. 4947 adspirantleden. Vijf vak bonden telden meer dan 20.000 leden. Het aantal afdeelingen vermeerde van 2476 tot 2599. De totale inkomsten der aangesloten vakbonden liepen van f. 7.532.891.68 in 1929 terug tot f. 7.223.746.27 in 1930. Uit gekeerd werd in 1930: voor staking en uitsluiting f. 293.716.36, voor ziekte 1 f. 355.751.57, voor sterfgevallen f. 42.378.65 en voor andere uitkeeringen f. 121.270.01. Aan de werklooze leden keerden de bonden in 1930 f. 6.755.662 uit tegen f 4.234 098.63 in 1929. Voor die uitkeerin gen brachten de leden in 1930 f. 2.460.479.09 aan contributiën op, terwijl het subsidie van rijk en gemeenten in het geheel f. 2.971.771.27 bedroeg. Het gezamenlijk vermogen der bonden steeg van 12.5 mil- lioen tot 13.6 millioen gulden. Het saldo van het stakingsfonds van het N V.V. be droeg op 1 Januari 1.1. f. 2.008.000. N. R. Crt. IR. J. J. VERMEULEN, f Naar het U. D. meldt is gistermiddag plotseling overleden de heer J. J. Vermeu len, ingenieur bij de Nederlandsche Spoor wegen. werkzaam als sectie-ingenieur van den weg, ter standplaats Utrecht. De heer Vermeulen had zich gistermorgen in ge zelschap van enkele collega's en ambte naren op dienstreis begeven en bevond zich des middags te Alphen aan den Rijn. Dadelijk na den lunch, toen men aan het station Alphen de komst van een trein afwachtte, voelde de heer Vermeulen zich onwel worden. Hij werd door een flauwte overvallen en stierf na enkele tellen. Een dadelijk geroepen medicus kon slechts den dood constateeren. Het stoffelijk overschot is gisteren nog naar Utrecht overgebracht, naar de woning der familie. BINNENLAND. Plechtige inauguratie van mr. H. A. Idema als hoogleeraar te Leiden. (Stads nieuws, le Blad). De eerste wetenschappelijke voordracht over het dagbladwezen aan de Leidsche Universiteit. (3e Blad.) Het féést van Aikmaar's Ontzet. (Bin nenland, le Blad). Nederland op de Koloniale Tentoonstel ling; critiek op den heer Mooyen. (Bin nenland, le Blad). Nieuwe besprekingen inzake het vraag stuk van den Pondenkoers. (Financiën, 2e Blad). Een Fransche trawler door een onbe kend schip overvaren; de bemanning is te IJmuiden aan wal gebracht. (Gemengd, 2e Blad). BUITENLAND. Nog geen verdere aanduiding over Hoo ver's plannen. (Bultenl. en Tel., le Blad), Moeilijke toestand voor Brüning in Duitschland. (Buitenl., le Blad). Lloyd George's zoon verlaat de Engel- sche nationale regeering. (Buitenl., le Blad). Verkiezingsmanifest van Baldwin. (Bui tenland, le Blad). Tot Oostenrijk's bondskanselier is Miklas herkozen. (Tel., le Blad). De Nobelprijs voor literatuur toegekend aan den overleden Zweedschen dichter Karlfeldt. (Kunst, 2e Blad). DE SPOORWEG OVER DEN ZUIDERZEEDIJK. Een nieuw traject. In de gistermiddag gehouden vergade ring van de Kamer van Koophandel te Leeuwarden deelde de voorzitter, de heer Hartelust, mede, dat hij aan den inspec teur-generaal van de Nederlandsche Spoorwegen gevraagd heeft, wanneer be gonnen wordt met den aanleg van den spoorweg over den afsluitdijk. Geantwoord werd, dat de spoorweg waarschijnlijk in 1934 nog niet klaar zal zijn. Met de onteigening van de gronden in Noord-Holland is men bezig. De raad van toezicht heeft in overweging gegeven van het oude plan af te wijken, en den spoorweg aan te leggen over het traject van Zurich over Arum en vervolgens naar Dronrijp. De stad Harlingen zal dus over geslagen worden. In plaats daarvan wordt Arum het centrum. HET FEEST VAN ALKMAAR'S ONTZET. Goed weer en groote belangstelling. De feestelijkheden ter viering van Aik maar's ontzet zijn Woensdagavond begon nen met een lichtstoet. De stad was ver sierd met lampions, terwijl druk werd ge vlagd. De Waag- en Accijnstoren waren, geïllumineerd. Gisteren was de belangstelling zeer groot. Het feest, dat door goed weer werd begunstigd, begon met een reveille, waar aan door een paar honderd kinderen werd deelgenomen. Zij zongen liederen en voerden een tamboerijndans uit. Den burgemeester werd daarna een aubade gebracht. Vervolgens concerteerde het muziek corps Soli Deo Gloria een half uur op het bordes van het Raadhuis, het carillon liet zich hooren en van 9 tot 10 had een Parapluie-optocht voor kinderen plaats, waaraan nonderden kleintjes met ver sierde parapluies deelnamen. De gemeente had uit de Stadskweekerij gratis bloemen voor de versiering der parapluies aange boden. Te halftwaalf vond de gebruikelijke kranslegging plaats bij het Victoriabeeld. Van één tot twee uur speelde het carillon en daarna werd de Sprookjesoptocht ge houden, die uitstekend verzorgd was. Het publiek kon door middel van stembiljet ten zelf de prijzen toekennen. Gisteravond werd in de Sint Laurens- kerk een concert gegeven, terwijl verder een cabaret-voorstelling plaats vond. Om 9 uur volgde een muzikale taptoe en ten slotte werd er tot 12 uur geconcentreerd op het Waagplein.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1931 | | pagina 1