AMERIKAANSGHE NOTITIES
Zomerprijzen. Telefoon No. 6
WETENSCHAPPEN.
FAILLISSEMENTEN.
zelfs onder de GJ.Oe.-troepen ontevre
denheid heerschte. De verarming van
het land nam steeds erger vormen aan
en ook de geprivilegieerde groepen (de
communisten, de G.P.Oe.-mannen e. d.)
zagen het spook van hongersnood voor
zich verrijzen Er werd gemompeld over
de wenschelijkheid. den dictator af te
zetten, indien hij weigerde toe te geven.
Btalin begreep, dat zijn positie uiterst
wankel werd en hij besloot bijtijds con
cessies te doen. Daarbij stuitte hij ech
ter op verzet van den kant van de z.g.
integrale communisten. Er volgde een
strijd, die door den dictator gewonnen
werd. Stalin besloot het tempo van de
industrialisatie te verzachten, de pro
ductie van verbruiksvoorwerpen op te
voeren en de collectivisatie van den
landbouw stop te zetten. Tegelijkertijd
werd besloten de terreur in het lar.d wat
te temperen.
Dit maakte een wijziging in het be
stuur van de G.P.Oe. noodzakelijk. De
officieele leider van deze instelling,
Menzjinsky, is reeds lang ziek en niet
in staat het werk van de tsjekisten te
leiden. De feitelijke leiding berustte m
handen van zijn substituut, Jagoda, den
meest gevreesden en gehaten man in
Rusland Zijn macht nam met den dag
toe en begon zelfs voor Stalin gevaarlijk
te worden. Stalin benoemde nu drie
plaatsvervangende directeurs, waarbij de
hoogste in rang niet werd .Jagoda, Tïlaar
een zekere Akoelow, die op deze wijze
de feitelijke chef van de G.P.Oe. werd.
Akoelow is iemand, die tot nu toe op
ander gebied werkzaam is geweest c-n
wiens naam dus in het land niet geas
socieerd wordt met massale terechtstel
lingen. Op deze wijze heeft Stalin een
tweeledig doel willen bereiken: hij heeft
den te machtig geworden Jagoda van
zijn macht beroofd en de G.P.Oe. een
chef gegeven, die min of meer als be
trouwbaar kan beschouwd worden. Tege
lijkertijd werden eenige hooggeplaatste
ambtenaren van de GP.Oe ontslagen.
Onder de ontslagenen bevindt zich ook
Messing. Zijn- ontslag heeft in Rusland
veel sensatie gewekt. Het blijkt nu, aai
Messing in het geheim betrekkingen met
Trotsky onderhield.
In den loop van een paar maanden, die
verloopen zyn sinds de officieele aan
kondiging door Stalin van een „nieuw
tijdperk", zijn weinig sensationeele din-
gen gebeurd, maar toch zijn de resulta
ten van de talrijke decreten al duidelijk
waarneembaar. Het meest hebben gespro-
fiteerd de z.g. „spetsen" (ingenieurs).
Zeer veel ingenieurs, die in de gevange
nissen en concentratiekampen zuchtten,
zijn in vryheid gesteld. Sommigen kre
gen daarbij niet alleen een behoorlijke
betrekking maar ook een volgens de
Russische begrippen niet onbelangrijke
vergoeding in geld. Daar deze bevrijdin
gen en bevorderingen van menschen, die
nog kort geleden door de sovjet-overheid
als verraders, knechten van het kapita
lisme en het imperialisme enz. werden
uitgekreten, bij de massa verbazing eil
ontevredenheid kon wekken, vindt de
invrijheidstelling geleidelijk plaats. De
ingenieurs die uit politieke overwegin
gen voorloopig nog in hun cellen wor
den gehouden, worden op behoorlijke
wijze behandeld.
De collectivisitie van den landbouw
is stopgezet. De koelaki (welgestelde boe
ren) worden niet meer naar het barre
noorden verbannen. Wie van hen nog
iets van zijn landbouwwerktuigen heeft
overgehouden, mag opnieuw zijn akker
bewerken. De concentratiekampen in het
noorden worden ook voor een gedeelte
cntlast. De bannelingen krijgen net
recht, zich vrij te bewegen binnen de
streek, waarheen zij verbannen zijn en
en een vak uit te oefenen, hetgeen vol
gens de sovjet-begrippen een zeer groote
vooruitgang is.
Er wordt nu te Moskou ook een am
nestie voorbereid die afgekondigd zal
worden op den verjaardag van de bolsje
wistische revolutie (7 November). Vóór
alles zullen dan geamnestieerd worden
al de „spetsen", die zooals wij geschre
ven hebben, reeds nu in vrijheid worden
gesteld. Op deze wijze zal hun feitelijke
amnestie een wettelijke sanctie krijgen.
Amnestie krijgen dan ook alle z.g. „sabo
teurs" en alle arbeiders die in de ge
vangenissen van de Unie zuchten. Het
ligt in de bedoeling van de sovjet-
regeering ook de „njewozrasjtsjentsy"
(sovjet-ambtenaren, die in het buiten
land toeven en weigeren naar Rusland
terug te keeren), die krachtens de z.g.
„wet-Besedowsky" veroordeeld zijn. am
nestie ter verleenen. De bewering echter,
dat ook de émigré's amnestie zouden
krijgen, wordt tegengesproken. Zooals de
toestand op het oogenblik is, bestaat er
voor een dergelijke amnestie niet de
minste kans.
Wie de gebeurtenissen in Rusland aan
dachtig volgt en ook op de kleinigheden
van het dagelijksche leven let, ziet de
veranderingen, die zich langzaam vol
trekken. De nieuwe lijn ontmoet echter
overal bij de sovjet-bureaucratie verzet
en wordt slechts noode doorgevoerd.
Zelfs te Moskou, in de hoofdstad, waar
het toezicht van de regeering het waak
zaamst is, wordt nog gehandeld volgens
de oude nu ingetrokken decreten De
regeering weet het, maar haast zich met
in te grijpen. De concessies zijn gedaan
a contrecoeur, zij zijn afgedwongen door
den nood en de dreigende gevaren. Daai-
om worden zij ook slecht toegepast.
Iedereen begrijpt in Rusland, dat het
slechts een „peredysjka" is, een middel
om wat op adem te komen. Maar on
danks alles wint de nieuwe politiek ter
rein Elke stap maakt een volgenden stap
noodzakelijk. Blijft deze toestand lange-
ren tijd bestaan, dan zal dat tot zeer be
langrijke veranderingen leiden en de
gevolgen ervan zijn niet te overzien.
Onder bijzonder gunstige omstandighe
den zou hij zelfs tot een geleidelijke
evolutie van het sovjet-regime naar meer
normale regeeringsvorm kunnen leiden.
Er is echter weinig hoop op zulk een voor
Rusland zoo gewenschte ontwikkeling der
gebeurtenissen. Stalin heeft aangetoond
een meester te zijn in het manoeuvreeren.
Zoodra de nood wat minder wordt, zal hij
natuurlijk alle concessies en beloften in
trekken en den „linkschen koers" opnieuw
inslaan. Tenzij er in dien tijd een nieuwe
macht ontstaat, die hem dat belet.
Op het oogenblik is de toestand zoo, dat
hij een onmiddellijk gevaar niet heeft te
vreezen De „spetsen" zijn gelukkig door
de onverwachte verandering in hun lot.
Na de gevangenis, de concentratiekampen,
den honger en de onnoemelijke ellende is
de tegenwoordige toestand van de „spet
sen" zoo goed, dat zij aan geen strijd den
ken. Iets dergelijks is ook in andere krin
gen waar te nemen, hoewel in mindere
mate. Maar na een zekeren tijd, wanneer
de eerste vreugde wat geluwd is, zal het
verlangen ontwaken, een terugkeer tot de
terreur onmogelijk te maken, hetgeen al
leen te bereiken is door medezeggenschap
in de politiek.
Een ander gevaar is het ontstaan van
een bevoorrechte groep onder de arbei
ders. Om de voortdurende inzinking van
de industrie tegen te gaan, is een nieuw
toonstelsel ingevoerd In plaats van ge
lijk loon voor alle arbeiders is loon naar
prestatie ingevoerd, dus hetzelfde stelsel
als in het .rotte Westen". De ingenieur
krijgt hooger loon dan de technicus, de
technicus verdient meer dan de meester
knecht, deze verdient meer dan de ge
schoolde werkman, de geschoolde werk
man meer dan de ongeschoolde enz. De
vroegere gelijkheid, waarop de commu
nisten zoo prat gingen, behoort dus tot
het verleden. Dat heeft de arbeiders van
Rusland verdeeld in eenige elkaar wan
trouwende groepen Er ontstaat een
soort „arbeiders-aristocratie", die zich
na eenigen tijd niet meer zal willen ver
genoegen met de hoogere loonen, wat
meer voedsel en kleeren, maar ook mede
zeggenschap zal eischen. Dat alles is ech
ter toekomstmuziek Op het oogenblik
heeft Stalin door zijn concessie den storm
weten te bezweren.
En toch voelt de dictator zich niet veilig
De bewaking van Stalin is versterkt, en
Jagoda is nu persoonlijk verantwoordelijk
voor zijn veiligheid. Iedereen, die zich bij
het secretariaat van Stalin aanmeldt,
wordt, ongeacht zijn maatschappelijke
positie, aan den lijve onderzocht. Dit heeft
reeds tot eenige onverkwikkelijke tafe-
reelen geleid. Overal in het huis. in den
tuin. om de schuttingen van zijn buiten
verblijf staan schildwachten: tientallen
spionnen zwerven om het huis; elke voor
bijganger wordt bespied, zoolang hij zich
in de omstreken van het verblijf van den
dictator bevindt. Zelfs de laatste keizer
van Rusland werd niet zoo bewaakt als
de tegenwoordige heerscher. De weg, die
naar zijn villa leidt, mag door niemand
anders bereden worden en iedereen, die
zich in de buurt van dien weg vertoont,
wordt aangehouden en aan een verhoor
onderworpen. Stalin is, als elke Aziaat,
achterdochtig. Hij stelt geen vertrouwen
in de Russen en geeft de voorkeur aan
buitenlandsche huurlingen. Zijn Russische
chauffeurs zijn ontslagen en door Duit-
sche communisten vervangen. Ook de
binnenwacht bestaat voor het grootste ge
deelte uit bijzonder betrouwbare vreem
delingen. In de onmiddellijke nabijheid
van de woning van den dictator bevindt
zich de kazerne van de z..g. „wilde divisie"
een uit Kaukasische ruiters bestaande
legerafdeellng, de schrik van de bevolking
Dat is zooiets als de persoonlijke garde
van den dictator.
Dr. BORIS RAPTSCHINSKY.
(Van onzen New-Yorkschen correspondent).
LABOR DAY EN DE TOEKOMST.
New-York, 11 September, 1931.
Drie dagen geleden was het Labor Day,
de eerste Maandag in September en een
nationaal feest van groote beteekenis. De
naam zegt genoeg in welk teeken de dag
staat en wel in dat van den Arbeid,
maar wie mocht denken, dat iedereen dien
dag extra hard werkt vergist zich: het
is juist een algemeene vacantie, die des
te meer beteekent, omdat hij op een Zondag
volgt en er dus van minstens twee vrije
etmalen genoten kan worden. Bovendien
zijn er duizenden, die er den vorigen
Zaterdag nog bij aansluiten en dan al
Vrijdagmiddag om 5 uur in hun handen
wrijven bij het vooruitz.cat niet meer voor
den volgenden Dinsdagmorgen present te
behoeven zijn en in dien tijd heel wat te
gaan zien en uitvoeren: „go places and
do things". Hetgeen dan voor 95 procent
bestaat in den wagen stappen en vele
honderden mijlen afleggen desnoods tot in
Canada en nog het allerliefst met onderweg
kampeeren.
Labor Day beteekent het officieele eind
van den zomer of liever de zomervacancie
en het begin van het groote arbeidsseizoen,
den winter. Vandaar dat het in het leven
der Amerikanen een groot eind- en uit
gangspunt is, Zomeroptrekjes of pension-
huur duren meestal tot Labor Day om de
eenvoudige reden, dat de dag daarop alle
sqholen aanvangen. Daar tegenover staat
weei, dat de meeste stadswoningen, zoo
als apartementen e. d. mee Labor Day in
gehuurd en bewoond worden. Zelfs de
natuur doet aan Labor Day mee en begint
dan minder tropisch te worden, avonden
en nachten zijn koeler en het loof van de
boomer, enj struiken begint over te gaan:
in de feeërieke kleurverwisseling, die van
geel en bruin schakeeringen maakt tot
vlamrood en diep violet.
Labor Day is een dag, waarop ieder
mensch op bezoek gaat bij iemand anders
en het mag eigenlijk een wonder heeten,
dat er nog menschen thuis worden ge
troffen. In den heelen ouden tijd, bijv.
een kwarteeuw geleden, deed men dat met
paard en wagen in de buurt, maar wat
let ons tegenwoordig om een luchtlijner
te pakken en het grootste deel van den
vrijen tijd door te brengen op honderden
mijlen aistand? Het overgroote meerendeel
neem nog voorloopig trein of boot, maar
het allerliefste de familiewagen. Het gevolg
van al die reislustigheid op groote of kleine
schaal is, dat den Vrijdag vóór Labor
Day wegen en stations eens zoo opgepakt
zijn dan anders, ofschoon nog maar gering
in vergelijking met den middag en avond
van Labor Day zelf, wanneer iedereen weer
naar huis trekt.
Om er een beter idee van te geven,
kan ik het beste eenige correcte cijfers
geven. De Holland Tunnel, die New-Jersey
met het hartje van New-York City verbindt,
liet in die periode van vier dagen 215.000
auto's door, hetgeen 3500 wagens per uur
beieekent! In het vorige jaar passeerden
cr in diezelfde dagen maar 188.000 wSgens
en niettegenstaande de nare tijden hebben
er nog genoeg hun benzine kunnen be
talen Wat alweer een heele troost is,
maar een bijkomstigheid van Labor Day,
niet alleen dit jaar, maar elk jaar opnieuw,
is, dal er dan een massa auto's op de
tweedehandsmarkt gegooid worden en op
die manier kan iemand, die er verstand
van heeft, dezer dagen koopjes oppikken.
Een massa menschen schaffen zich tegen
het voorjaar een wagen aan om van net
eerste mooie weer te genieten en er verder
in den zomer hun huis op wielen van te
maken. Komen zij terug, dan zijn zij vrijwel
blut en is de car niet alleen overbodig,
maar nog een duur familielid om zijn
onderdak in een garage. Voordeeliger is
het natuurlijk niet, maar de nood dwingt.
Het doet mij denken aan het geval van
een jongen Amerikaan, die dezer dagen
uit Canada terugkwam in zijn wagen cn
natuurlijk geprobeerd had een paar flesch-
ies verboden drank mee te smokkelen.
Maar de douane is uitgeslapen en weet
Srecies waar te kijken Fot in de reserve-
and toe. Tien flesschen werden bij hem
gevonden, die niet alleen geconfisceerd
werden, maar ook beboet met vijf dollar
per stuk. Maar het jonginensch had geen
vijf Iaat staan vijftig dollar meer op zaü
om de boete te betalen en daar zat hij!
Vindingrijk als immer bood hij zijn wagen
aan langskomenden te koon aan en dit
lukte hem al gauw voor 190 dollar. Met
140 dollar op zak nam hij den trein riaar
New-York.
Aile spoorwegmaatschappijen, de New-
York Central .de New Haven, de Pennsyl
vania. de West Shore, de Lehigh Valley,
de Lackawanna e.a. hadden extra vervoers-
maatregelei getroffen. De New-York Cen
tral voerde 23 de New Haven 20, de Penn
sylvania evenveel extra treinen in, terwijl
de gewone treinen eens zoo lang waren
als anders. De luchtlijnen berichtten, dat
elk vliegwaardig schip dienst heeft gedaan
er. honderden reizigers aan de eindpunten
teleurgesteld weggezonden moesten worden,
omdat er geen plaats voor hen was. In
drie dagen kwamen en verlieten door de
lucht niet minder dan 2930 passagiers het
Newark Metropolitan Airport, wat zeker
een record voor elke luchthaven ter wereld
mag heeten. Een heel bijzondere verkeers
maatregel werd in New Jersey genomen,
waar de groote heirwegen uit het zuiden
des lands samenkomen, om via de Holland
Tunne' of met de veerponten over de Hud
son in New-York te komen als eindpunt of
als doorgangspunt naar het noorden: Con
necticut en Massachusetts. Ki omet?rs lange
cementen wegen, zes wagens breed en meer
komen daar bijeen, snijden elkaar en hoe
reusachtig de heele opzet ook is op dagen
als Labor Day de 4de Juli of bij groote
sportgebeurtenissen loopt de boel daar toch
vast omdat dat immense verkeer ten slotte
in de flesschennekken van Holland Tunnel
of veerboot gewrongen moet worden. Het
gebeurt dan ook, dat zulke opstoppingen
ontstaan, dat er een heelen nacht geen
beweging in te krijgen is en eenmaal in den
wagen moet men blijven stilstaan, om een
variant op ons spreekwoord te gebruiken.
De autoriteiten hebben zich afgepijnigd over
de vraag hoe hier verandering in te bren
gen, maar hoewel theoretisch alles goed
kan gaan doen zich altijd geb?urtenissen
voor. waardoor alles in de war gaat.
Daarbij is het terrein zoo groot, dat het
niet te overzien en nog veel minder plaats-
selijk uit den knoop te halen is. Om aan
dit euvel tegemoet te komen hadden de
autoriteiten er iets nieuws op verzonnen
door zich van de hulp van een paar
politieviiegtuigen te verzekeren. Op bepaal
de punten stonden detachementen motor
agenten klaar en wanneer de vliegtuigen
ergens het begin van een opstopping zou
den signaleeren, moesten zij een briefje
uitwerpen boven de motoragenten, die zich
dan ijlings ter plaatse zouden begeven om
de boel in het reine te brengen. Zooals
het gewoonlijk gaat bij vooruit geiroffen
maatregelen behoefde er in het geheel geen
gebruik van gemaakt worden, want het
monsterachtige verkeer gleed ongestoord
en zonder schokken over het 90 K.M. lange
terrein van heirwegen.
Ongelukken zijn er natuurlijk bij de vleet
gebeurd, de auiowielea hebben hier in ,16
maanden een even groot aantai dooden op
huu geweten ais er van net Auicrikaanscne
leger in Frankrijk gesneuveld zijn en het
getal blijft stijgen. Maar deze Labor Day
liel een nog veel droevig.r noot klinken
dan die van het vorige jaar. In plaats
van dat de scholen den volgenden dag
geopend werden, weet men in New York
eigenlijk heelemaal niet, wanneer de les
sen weer zullen beginnen; sommigen zeggen
den 22sten anderen beweren, dat het zeker
1 October worden zal. En ver in het
rond hebben de gemeentebesturen dezelfde
politiek gevolgd: de kinderen liever thuis
te laten en de toch al lange vacantie nog
een beetje te rekken dan hen samen te
brengen met de mogelijkheid van een
epidemie te laten losbarsten.
Kinderverlamming infantile paralyse
heeft den heelen zomer in ongekende
hevigheid gewoed, bijna vierhonderd s.acht-
offers zijn gevallen en duizenden kinderen
zijn nu nog bezig de gevolgen van hun
ziekte te boven te komen. Zonder twijfel
heeft het miserabele vochtig-heete weer
van de afgeloopen maanden er veel toe
bijgedragen. Hoe de besmetting overkomt
scnijnt de medische wereld voorloopig nog
een raadsel te zijn; zij gaf alleen de waar
schuwing, de kinderen zoo min mogelijk
in groote troepen bij elkaar te brengen,
hen goed te voeden en vliegen te verdelgen.
Dc statistieken hebben wel uitgewezen, dat
in het district Brooklyn een Veel grooter
aantal gevallen voorgekomen is, dan in
elk der vier andere stadsdeelen van New-
York, maar het hoe en waarom is nog
niet duidelijk. Bovendien is een -groote
cirkel om de stad: steden, dorpen "en het
platteland zelf, in mindere mate geteis
terd. maar toch niet vrij gebleven.
En in plaats, dat men na Labor Day
de straten en velden van de jeugd ontdaan
2iet, loopen ze nu met sippe gezichten rond
want ten slotte is drie volle maanden vrij
een lange rek, waar zelfs de grootste
een lange rek, waar zelfs de grootste
spijbelzuchtige genoeg van krijgt. Bij mij
thuis zag ik drie lange gezichten, toen het
bericht kwam van den chauffeur der school
bus dat plotseling twee weken vrijheid
extra waren gegeven. Een andere bijzonder
heid van Labor Day, die ik haast vergat
te vermelden, is, dat er vele redevoe
ringen worden afgestoken over den arbeid,
waaronder de klassieke groote speech van
den voorzitter der American Federation
of Labor, de super-Bond van alle vak
verenigingen. De verschillende redenaars
zijn met middelen ter verbetering van den
toestand op het tabijt gekomen, die In
het kort aldus zijn samen te vatten: een
week van vijf arbeidsdagen, economisch
plannen maken, wijzigingen in de drooge
wet en de toepassing van een program,
dat werk verschaft. Er blijven maar twee
wegen open, volgens William Green, den
voorzitter van de Federation, werk of steun
en de keus daartusschen kan niet moeilijk
zijn. Hij wil, dat de industrie haar krach
ten meer inspant door een gebalanceerde
productie in verhouding tot aanvraag, want
„het bezit van een werkkring is even heilig
als dat van roerend of onroerend goed'
Senator Borah waarschuwde de rijken,
dat zij beter vrijwillig zouden gaan hel
pen voor zij er toe gedwongen werden
middels zware belaslingen; zijn collega
Wagner wenscht twee billioen dollar cre-
diet om de werkloosheid te bestrijden en
andere bekendheden kwamen met gelijk
soortige opinies voor den dag. Labor Day
opent dit jaar wel een zeer ernstlgen
arbeidswinter.
RECLAME.
8279»
iru>>a'Vt/vk£_ vvyw vtl jH1).-
De Mont Blanc heeft zijn hoed op, morgen
dus mooi weer. Wanneer bij onbewolkte
lucht de keten van Savoye scherp zichtbaar
is, iedere naald als geteekend tegen den
blauwen hemel en bovendien de top van
den koning der bergen als een witte
pyramide in alle details waarneembaar,
berg dan de plannen voor een excursie
maar weer op, laat rugzak, bergschoenen
en Alpenstok met rust, maar ga er liever
een eindje op uit met regenjas en parapluie.
Want men kan er bijna zeker van zijn,
binnen 24 uur slecht weer in het gebergte
te krijgen.
Indien echter bij mooi weer de top
van den Mont Blanc omhuld of beter ge
zegd gedekt is door een witte wolk, de
berg zijn „calotte" op heeft, waag het
dan maar.
Met de mooie dagen waren we den laat-
sten tijd niet te overvloedig gezegend.
Het was dus raadzaam onmiddellijk van
de goede kans te profiteeren. Maar waar
heen? Want er is in de bergen zooveel
te genieten, dat het altijd moeilijk valt
de keus te doen.
In Savoye zijn nog heel wat streken,
weinig bekend en bezocht en slecht in
kaart gebracht. Juist die verlaten gedeel
ten, de streek tusschen de drie Dranses,
de Giffre, de Arve en het Leman, biedt
zooveel ongerept natuurschoon als in vele
meer bekende en daardoor afgetrapte dee-
len vaak tevergeefs te zoeken is. Dus
maar weer naar Chablais, naar Faucigny
of naar den grensketen tusschen Valais
en Savoye.
Een blik op de kaart. Crots aux Chiens-
hondekrotten. Nomen est omen. Deze streek
komt dus niet in aanmerking.
Le Crêl Röti, de geroosterde top. Klinkt
beter, wekt in dezen killen tijd een visioen
van warmte op. Maar vlak daarbij Praz-
de-Lys, weide der lelies, dat is nog uit-
lokkender.
We weten, dat een miserabele weg, een
steil, steenig muildierpad van uit de Val-
lée du Griffe er heen leidt. Dezer dagen
is echter aangekondigd, dat een autodienst
op Praz-de-Lys is geopend. Hoewel nergens
op de kaart t§ vinden en niemand er
ooit van gehoord heeft, moet er dus ook
een autoweg zijn.
Tot Taninges kennen we den weg. Daar
zal wel een inboorling te vinden zijn, die
bescheid weet. We wagen het er dus op.
De Salève en les Voirrons, de twee bergen
samengegroeid met het stadsbeeld van
Genève, liggen dra achter ons. Nu langs
de Menoge, het aardige riviertje, dat her
inneringen aan de Geul verwekt. Bij Pont
de Fillinges keeren we het den rug toe.
Een zwaai naar rechts en over de brug
zwenken we de Vallée du Giffre in, een
scl {lderachtig dal, hoewel nog geen hoog
gebergte. Aan onze linkerhand hebben
we het gebergte Les Brasses, het Mekka
van de Geneveesche ski-broeders. Rechts
veriiizen de zwaar beboschte hellingen van
de Móle. Aan den voet, als een baken reeds
van verre zichtbaar, een blank kerkje, de
kapel van St. Franciscus de Sales, den
populairen heilige van Savoye.
SI. Joire met Beau-Regard, het imposante
middeleeuwsche kasteel. Dan steil omhoog
naar Mieussy. Diep beneden ons zien we
de Risse zich vereenigen met de Giffre,
die, uit een woeste kloof tredend, zich
verderop in de Arve stort. Langs den ge-
heeler. weg tal van kapellen en kruisen
en overal tot in de kleinste dorpjes ge
denkzuilen, verschillend van vorm en af
meting, maar alle bedekt met een lange,
een heel lange lijst van namen. Droeve
herinnering aan den wereldoorlog.
Eindelijk Taninges, het kruispunt van de
Col de Chatillon, den weg naar Chamonix
en de Col des Gets naar het Leman.
De weg naar Praz-de-Lys?
De Col des Gets op en dan bij de eerste
brug links af.
Berijdbaar?
D° boer kijkt de auto eens aan, kijkt
ons eens aan, kijkt nog eens naar de
auto en zegt dan eindelijk. tjadat
zal wel gaan.
Het gaai tamelijk steil naar boven over
een flinken harden weg. Naast ons rijst
met ons op het sneeuwbedekte gebergte
van het Fer Cheval met de grillige Pic
de Tanneverges en het Cheval Blanc. Bij
de brug gaat inderdaad een pad naar
boven. Niet overmatig breed, maar ruim
genoeg voor één auto. De motor moet er
nu van lusten, op 5 K.M. een stijging van
600 M. Natuurlijk gaat het zigzag met
ongelooflijk scherpe bochten. Steeds naast
ons de diepte. Hier en daar een borst
wering van een paar decimeters boog, half
ingezakt, op enkele plaatsen een paar
bjomstammen, die een heg imiteeren, maar
feitelijk niets, dat den weg van den af
grond scheidt. Het traject zelve is buiten
gewoon interessant. Telkens tusschen de
donkere dennen een verrassende kijk op
de glaciers van het Mont Blanc-massief en
op de toppen van den grensketen. Maar
wat moet er gebeuren als we hier een
andere auto ontmoeten? Tot antwoord haalt
de chauffeur zijn schouders op en een
moment daarna staan we neus aan neus
tegenover een auto, die van boven komt.
Holland in nood. De auto. die dalwaarts
gaat, wordt zoo ver mogelijk schuin tegen
den rotswand geduwd. Met vereende krach
ten wordt een steen, die zoo'n beetje als
b' rstwering fungeert, uitgebroken en aldus
de passage iets verbreed. Heel voorzichtig
worit onz^ wagen tot op een centimeter
van den rand geplaatst en met groote
moeite lukt het onzen chauffeur de andere
car te passeeren. De steen wordt weer
naar zijn plaats gerold, de grond er omheen
wat aangestampt en voor het moment is
de weg weer in orde. Boven vernamen
we, dat de weg slechts bepaalde uren
naar boven en dito naar beneden mocht
bereden worden! Maar nergens hiervan
een waarschuwingsbord of de minste aan
duiding. Wanneer er eerst een flink on
geluk gebeurd is, dan zal zoo iets misschien
wel verschijnen.
Wij, en ook de auto, waren er ditmaal
zonder kleerscheuren afgekomen en we
mochten dus tevreden zijn. En dubbel
tevreden waren we, 'boen we voor het
hotei stonden en hier het schitterend
panorama bewonderden. We bevonden ons
op een groote golvende weide, nog met
bloemen bedekt» in een weiden kring om
sloten door steile toppen. Vlak bij de
Pic de Marcelly, de mooiste uitzichttoren
van de geheele streek. Meer op zij de
groene hellingen van den Pic de Veran
en van den Pic Fleuri, waartusschen het
eenzame lac de Roi. Naar het Noorden
ontdekken we onze Crêt Röti, de grillig
gevormde Haute Pointe, de Pic de Chalune
en^ geheel op den achtergrond de Roe
d'Enfer met zijn scherp getande rotsen,
veel gelijkend op de Dent du Midi. Hier
en daar nog sneeuwvelden in sterk con
trast met het lichte groen der weiden,
het donkergroen der dennebosschen. Maar
het mooiste is het gezicht naar het Zuiden.
Geflankeerd door de donkere rotsen van
de Bargy en de hooge bergen van Valais
ligt daar als één schittering van licht
het geweldig gletschergebied van het mas
sief van den Mont Blanc. Vanaf de Aiguille
d'Argentières tot aan de Miage een zee
van naalden, in het midden, boven den
koepel van de Döme du Midi, alles be-
heerschend, de Mont Blanc zelve, grootsch
in zijn eenzaamheid.
Praz-de-Lys is geknipt voor een week
end. Wanneer het beneden in de vlakte
smcorheet is, dan vindt je hier op 1500 M.
een ideale temperatuur. En wanneer je
beneden dag aan dag regen hebt, het er
kil en guur is, dan kun je hier in het hotel
achter de groote steenen kachels kruipen
en gelaten wachten tot de sneeuw weer
verdwenen is. Door de hooge ligging van
het plateau kan men relatief gemakkelijk
de omringende bergen, allen tusschen de
2000 en 2500 M., bestijgen. En elk dier
toppen biedt een rondzicht, dat de moeite
van een stevige klauterpartij meer dan
loont. Het hotel is eenvoudig, niet al te
groot, goed maar zonder een spoor van
luxe. Nu in Augustus was alles bezet en
vóór September was er geen kamer meer
te krijgen. Half September wordt het hotel
gesloten en vertrekt de eigenaar en zijn
staf met de zwaluwen naar het zonnige
Zuiden, waar aan de Riviera dan een
dergelijk établissement geëxploiteerd wordt.
Behalve dit hotel en een paar chalets vindt
men in Prax-de-Lys nog een eenvoudige
herberg, het geheele jaar voor toeristen1
open, gelijktijdig een soort toko, waar
levensmiddelen en alle voor berg- en win
tersport benoodigde voorwerpen verkrijg
baar zijn.
In r s program voor dien dag was ook
de Pointe de Marcelly opgenomen. Slechts
drie uur klimmen. Dat is erg verleidelijk,
merkte een onzer op. Maar onze chauffeur,
een goedronde Zeeuw, merkte op, dat juist
de bel voor de lunch weerklonk en dat
vond hij ook verleidelijk, zelfs nog ver
leidelijker dan in de volle middagzon naar
den top van den Pic de Marcelly te mogen
klimmen.
En zoo geschiedde het, dat in plaats van
tegen den berg op te zwoegen, we voor
de taak gesteld werden een heel menu af
te werken. Daar hierdoor onze ijver voor
de klauterpartij aardig bekoeld was, werd
vcor de rest van den dag een zalig dolce
far niente op de wei, neerlljk gestoofd
door de zon, nuttiger geoordeeld.
Eu toen ook dit extra nummer van bet
programma zonder te groote inspanning
afgewerkt was, was helaas de tijd aan
gebroken, dit gelukzalig oord te verlaten
om terug te keeren naar de lagere regionen,
waar we dan allen ook zonder ongelukken
belandden, met uitzondering van onze
trcinve auto. Vermoedelijk had de emotie
op het bergpad haar te sterk aangegrepen.
Althans een paar K.M. voor Genève ga!
zij teeltenen zich niet al te wel te gevoelen,
een paar diepe zuchten, een plotseling ge
kreun, het waterreservoir bleek gesprongen!
En smadelijk, per pedes apostolorum, keer
den we ditmaal terug naar onze penaten.
Genève, begin Sept. 1931.
Dr. KLAUS.
RECLAME.
Past op de kleintjes! 4565
Bestel uw brandstof bij WIJNTJES.
Dr. BENDIENS METHODE.
In de Lancet berichten dr. E. Campbell
Smith en dr. John Marrach van de Hale
Clinical Laboratory van London Hospital,
dat het onderzoek van bloed van lijders
aan kanker en andere ziekten heeft doen
zien, dat de kromme lijn, door Bendien
voor tuberculose gegeven, overging in de
kromme, door hem voor kanker typisch
verklaard. Hetzelfde resultaat werd be
reikt met natrium vanadaat, door Ben
dien zelf verstrekt.
Evengenoemde doctoren achten het van
geen beteekenis, dat hun spectrometrlsche
methode van die van Bendien verschilt.
Zij voegen er aan toe, dat niemand opge
komen is tegen hun vernietigende crltiek
op het spectrometrisch deel der proef,
hoewel iedereen, die in het bezit is der
noodige oplossingen, ze zou kunnen con
troleeren Volgens hun meening is er in
het spectrometrisch deel van Bendiens
onderzoek een fout geslopen. En juist dit
deel heet van essentieele waarde voor het
stellen van de kankerdiagnose. Valt dit
gedeelte weg, dan moet men de waarde
van het chemisch gedeelte nagaan.
Ten slotte zeggen de schrijvers zich ge
rechtigd te gevoelen tot de vraag, of wel
een spoor van bewijs geleverd is, dat eenig
deel van Bendiens onderzoek iets van
waarde met betrekking tot kanker heeft
opgeleverd.
Uitgesproken:
J. N. de Haan en M. H. de Haan, teza
men handelende onder den naam Gebrs.
de Haan, aannemers, te Rijnsburg, Koe
straat 36. Rechtercomm. mr. J. C. v. d.
Burcht van Lichtenbergh. Curator mr. H.
F. A. Donders te Lelden.
2—3
