1 STADSNIEUWS.
Scherts In Schets.
INTERNATIONALE ONTWAPENING
728te Jaargang
WOENSDAG 15 JULI 1931
No. 21877
Het voornaamste Nieuws
van heden.
Petitionnement voor Internationale Ontwapening
EIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN.
DER ADVERTENTIEN :i
«n rts per regel voor advertentlën alt Lelden en plaatsen
ïoar agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle
Iedere advertentlën 35 Cts. per regel. Kleine Advertentlën
insluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts.
Til een maximum aantal woorden van 30.
rasso volgens postrecht. Voor eventueele opzending van
■leven 10 Cts. porto te betalen. Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANTS
Voor Leiden per 3 maanden f. 2.35, per week1.0.18
Bulten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week „0.18
Franco per post 1.2.35 -4- portokosten.
■nummer bestaat uit DRIE Bladen
EERSTE BLAD.
HET GOUDEN JUBILEUM DER
MEISJES-H.B.S.
estrede van de directrice
Mej. Dra. j. l. van hoorn.
In tegenwoordigheid van een groot aan-
;enoodigden, waaronder vertegenwoor-
's van het gemeentebestuur en van de
■die op het M. O., hooiden van be
ide inrichtingen van middelbaar on-
djs, docenten, oud-leerlingen en leer-
pn heeft hedenmiddag in de Stadsge-
':zaal de directrice der H.B.S. voor
jjes, mej. dra. J. L. van Hoorn, in ver-
ld met het 50-jarig bestaan dier school
K feestrede gehouden, waaraan het vol-
Hde is ontleend:
™a de voornaamste genoodigden afzon-
lijk te hebben begroet, vervolgde spr.:
en H. B. S. voor Meisjes, wie denkt er
jnwoordig aan om hierin iets bijzon
ders te vinden. En toch was de oprichting
van een dergelijke school 50 jaar ge
leden een onderneming van heel bijzon
dere beteekenis. Zelfs mannen van zeer
■Bzinnige denkbeelden dachten er toen
niet aan om aan de vrouw een aan de
hunne gelijkwaardige positie in de maat-
appij te geven. De denkbeelden waren
In die dagen op dit gebied nog zeer con-
atief en slechts heel voorzichtig en
;elend werd deze weg, door velen als
Ir gevaarlijk beschouwd, ingeslagen. Ook
voorstanders van H. B. Scholen voor
isjes verklaarden openlijk, dat zij er
!t aan dachten om van de meisjes ge-
■de vrouwen te maken, die met de man-
zouden gaan mededingen in het ja
naar allerlei betrekkingen. Men gaf
's toe. dat het een geluk was, dat daar-
:en waakte de uitsluiting door de H. O.-
t van meisjes voor het volgen van het
|derwijs aan de gymnasia. Neen. heel
irzichtig zou men met dat nieuwe on
wijs voor meisjes beginnen. Men wilde
alleen maar de meisjes, nadat zij de
;ere school hadden verlaten, in de gele-
eid stellen om nog wat meer alge-
en ontwikkelend onderwijs te genieten.
:n wilde de meisjes vormen ook wel tot
(er zelfstandige personen in de maat-
appij, maar vooral zou dit nieuwe on-
zich dit tot taak hebben te stellen:
Ie meisjes beter geschikt te maken voor de
ituurlijke taak der vrouw, n.l. om in
ar tot ontplooiing te brengen die gaven
n hoofd en verstand, die haar zouden
ken tot goede en practische huisvrou-
n en verstandige opvoedsters van haar
deren.
In dezen tijd, omstreeks 1880 was de
ouwen-emancipatie al heel aardig op
ng: er waren al enkele vrouwelijke doc-
jpren; er werd al gesproken over de vrouw
in de advocatuur en de voor- en tegen-
nders bestreden elkaar met de krach-
ste argumenten. In verschillende plaat-
n van ons land o.a. te Groningen, De
nter. Rotterdam. Dordrecht, Haarlem,
n Haag en Zutfen, bestonden reeds H.
Scholen voor Meisjes en Leiden was
n ook lang niet de eerste, toen hier in
"1 de Burgerschool werd opgericht. Er
nd aan de Boommarkt een lste klasse
o-school. bestaande uit 10 klassen, on-
pr leiding van mej. Jesse.
Op 1 Juni 1881 werden de hoogste vier
assen van deze school gemaakt tot de
laagste vier klassen van de nieuwe H B S.
De school werd gevestigd in de bovenloka-
®n van de kweekschool voor onderwijze-
ssen en enkele van de docenten van de
hooi van mej Jesse, die middelbare be-
oegdheid hadden, gingen mee over. An-
ere werden nieuw benoemd. Tot directrice
erd benoemd mej. Engelman, die 25 lange
aren op zeer voortreffelijke wijze deze
nctie heeft vervuld. Daarmede was de
ondslag gelegd voor de tegenwoordige
B. S. Het programma bevatte toenter-
ijd ongeveer dezelfde vakken als nu de A-
fdeeling. Men had in die dagen 'n groote
rees voor een teveel aan exacte weten-
hap en desondanks nam in 1882 een
ader zijn dochter uit de 2de klasse van
school weg, omdat, zooals hij woorde-
ijk schrijft: „er te veel reale natuur-his-
rie wordt gedoceerd en er te weinig aan
ideale aesthetische, litterarische vak-
en wordt gedaan."
In den loop der jaren is veel van het
ude afgedankt, met smaad soms, dat
ater weer als iets waardevols werd bin-
engehaald.
Spr. denkt hierbij aan het toelatings-
xamen en aan de waarde van het cijfer
dat op de eerste diploma's „niet vol
doende" werd gerekend.
In 1897 werd van 10 u. 50 tot 11 uur de
Wye io minuten ingevoerd, waarbij op de
Plaats mocht worden gewandeld. Twee
laar later vraagt de directrice in de do
centenvergadering om ook toe te staan,
dat de kinderen spelen, doch dit voorstel
vrordt door de docenten verworpen, omdat
rij meenen, dat de kinderen daarvan te
roezig worden. De zaak blijft zooals ze is,
doch blijkbaar werden de kinderen ook
van het wandelen roezig en zoo werd de
ioooea^le seleidelijk afgeschaft om eerst in
ryzu ais gewoon speelkwartier weer op de
rooster te verschijnen.
v~ Sfheele geschiedenis zien we, dat
veie kwesties, in verschillende tijden ver
schillend belicht, in den grond dezelfde
zijn, al lijken ze door wisseling van accent
niet alleen wat gewijzigd, maar soms
zelfs bijna het tegengestelde. Evenals in
1895 maatregelen werden getroffen om het
algemeen peil van het schrift der leerlin
gen op te voeren, zoo wordt daarover ook
nu geklaagd.
In 1883 werd het nieuwe gebouw aan
de Garenmarkt betrokken. Daar zit rust
in die omgeving met dat schilderachtige
pleintje waar Thorbecke en Bilderdijk
woonden.
Er ligt iets van geschiedenis in ons oude
gebouw en spr. zou er gaarne blijven, wan
neer niet de ruimte veel te klein was. En
dat is geen wonder!
De school werd gebouwd voor 75 a 100
leerlingen en nu zal ze het volgend jaar
12 klassen tellen met 175 leerlingen. Van
harte hoopte spr., dat de school een ver
jonging en vernieuwing zal ondergaan,
zoodat zij ook voortaan weer allen, die dat
wenschen, in ruime, zonnige en frissche
lokalen zal kunnen onderbrengen.
Uit een grafische voorstelling van het
aantal leerlingen der school gedurende de
afgeloopen halve eeuw valt veel te leeren.
Eerst is de school als het nieuwe, vooruit
strevende instituut zeer in trek, maar als
dan de emancipatie vordert en er steeds
grooter neiging komt om voor de vrouw
niet alleen te vragen algemeene ontwik
keling, maar opleiding en vooropleiding
voor kleine en groote maatschappelijke
betrekkingen; wanneer dan de kwestie
van de coëducatie aan de orde is, dan
gaan ouders en meisjes vragen een op
leiding, welke rechten geeft; recht van
toelating tot de Universiteit.
Wanneer dan de Middelbare Scholen
voor Meisjes niet meegaan, vaak omdat de
autoriteiten remmen, dan gaat er een
stroom van leerlingen naar de gemengde
scholen en de meisjesscholen raken ont
volkt en hun beste materiaal kwijt. In
1912 telt de school slechts 59 leerlingen.
De ouders mijden de school, omdat ze voor
hun kinderen andere toekomstidealen
hebben; de meisjes zelf, omdat zij vrijer
willen zijn in hun bewegingen, nu en
later. Zij allen gaan tot schade van de
vrouw zelf, haar intellectueele waarden
stellen boven die van haar gaven van hart.
Wanneer het Rijkssubsidie wordt inge
trokken, dreigt voor vele M. M. S. omzet
ting in een Mulo-school, daar deze laatste
wel gesubsidieerd wordt. In Leiden hul
digde het college van B. en W. gelukkig
een hoogere opvatting. De roep tot reor
ganisatie weerklinkt door het geheele
land. De drang der ouders en de geest van
den tijd overwinnen eiken tegenstand.
Hier ter stede kreeg deze reorganisatie
haar beslag tijdens het directoraat van
mej. B. C. Numan, die in September 1906
mej. Engelman opvolgde. Een door haar
ingestelde enquête leerde, dat 62 ouders
reorganisatie wenschten en 2 niet. Onder
leiding van mej. Numan nam het aantal
leerlingen weer toe en varieerde van 80
tot 100. Zich richtende tot mej. Numan,
dankte spr. haar hartelijk, voor alles, wat
zij voor de school deed (Applaus).
Na de reorganisatie blijft de liefde uit
gaan naar de zes-jarige B-af deeling, de
wiskunde-afdeeling, welke toegang geeft
tot enkele faculteiten der Hoogeschool.
Dank zij de toewijding van docenten en
leerlingen en de kleine klassen van 5—10
leerlingen, behoefde tot dusverre nooit een
leerling bij het eindexamen te worden
afgewezen.
Het is begrijpelijk, dat bij de groote be
langstelling voor de B-afdeeling de A-
afdeeling zich verongelijkt voelde en nog
voelt. Zij vraagt ook rechten in den vorm
van vrijstelling voor Staatsexamen be
halve voor Latijn, Grieksch en Antiqui
teiten en wenscht daarvoor haar candida-
ten te onderwerpen aan een wettig gere
geld examen. Wel hebben de meeste M.
M. S. in ons land voor hun A-afdeeling
een gemeenschappelijk examen, doch
rechten geeft dat diploma nog niet, Deels
is dit te wijten aan de onjuiste opvat
ting, dat de A-afdeeling geen achter
deurtje moet zijn tot de Universiteit.
Onze school, aldus spr., behoort tot de
weinige in den lande, welke niet aan dat
examen deelnemen en spr. prijst haar
daarom gelukkig.
Bij de groote verscheidenheid van on-
derwijs-inrichtingen is spr. blij, dat er al
thans nog één schooltype is. waar binnen
bepaalde grenzen een zekere vrijheid van
programma bestaat. In de laatste jaren is
de belangstelling en waardeering voor de
A-afdeeling groeiende.
Emancipatie en coëducatie brachten de
vrouw en volgens spr., ook de maat
schappij een heel eind verder, maar de
tijd leerd eook, dat bij vele vrouwen de
klachten te kort schoten voor het vol
brengen van wat zij zelf als recht hadden
gewild en gewenscht en wat anderen nu
als plicht van haar eischten.
Naar spr.'s meening kan slechts een
klein deel der vrouwen, wat aanleg van
verstand en wat karakter betreft, stu-
deeren, alleen staan in de wereld in een
verantwoordelijke positie en toch zoo
evenwichtig en gelukkig zijn, dat er van
haar warmte en kracht uitgaat.
De combinatie echtgenoote-moeder en
werkende vrouw acht spr. allerminst ge
lukkig; het schept een conflict van
plichten, waartegen slechts weinigen zui
len zijn opgewassen.
Het meerendeel der meisjes zal weer
moeten worden opgeleid, deels voor alge
meene ontwikkeling, deels voor de taak
van huisvrouw en a.s. moeder. Haar
waarde zal niet worden bepaald naar het
geld, dat ze verdient, doch naar het geld,
dat ze door haar practischen zin en toe
wijding niet uitgeeft. Dat is geen terug
gang naar het verleden doch een cor
rectie op de emancipatie en na-oorlog-
sche invloeden.
Het A-diploma opent voor de meisjes
perspectieven op de waarneming van
velerlei betrekkingen, welke in haar lijn
liggen en deswege haar belangstelling
hebben.
Daarbij mag niet worden vergeten, dat
de voldoening .welke arbeid geeft, groo-
tere waarborgen biedt voor geluk dan
geld.
Spr. is van meening, dat de meisjes en
daarmede ook gezin en maatschappij, niet
beter kunnen worden gediend, dan haar
in een eenvoudige en rustige sfeer op te
voeden, elk naar eigen aanleg.
Moge, aldus besloot spr., de H. B. S.
voor Meisjes te Leiden, nog vele jaren
haar leerlingen kunnen geven in A- en
B-afdeeling goed onderwijs; ze kunnen
bijbrengen eenvoud in haar levensbehoef
ten en het besef, dat in onzen tijd vooral
noodig is, dat de vrouw verstandig is m
haar liefde voor de kinderen; dat ze vol
is van toewijding, vooral in het kleine en
dat zij zich in haar eigen eischen zooveel
mogelijk heeft te beperken.
Moge onze H. B. S. voor Meisjes groeien
en bloeien!
Op het vervolg der feestelijkheden
komen wij morgen uitvoerig terug.
Men verzoekt ons nog mede te deelen,
dat de boottocht van Vrijdag a.s. niet zal
geschieden met de „Concordia", doch met
de salonboot „Pauline" van de firma van
der Schuyt.
OPENB. JONGENSSCHOOL VOOR U.L.O.
PIETERSKERKSTRAAT.
Overgangsexamens.
Bevorderd naar de 2e klasse 82 leer
lingen: S. Abelman, H. J. W. Aniba, P. J.
Arens, W. Arnoldus, H. Bakker, J. Been,
B. v. Berkel, P. H. Boekestein, G. K. Boen
der, J. Boogaarts, J. D. van der Borden,
S. M. Borgerding, E. van der Born, C. P.
M. Bouter, D. Braggaar, S. C. Burgy, A.
Ciere, J. P. Cramer, S. van Dam, A. P.
Delforterie, W. P. C. van Dijk, W. Eduard,
A. van Egmond, E. J. Fontein, H. A. Fon
tein, S. Fuchs, E. Fijlstra, H. Gaastra, J. J.
van Gent, H. F. Gescher, J. A. Griffioen,
F. Groot Huize, F. W. de Haan, H. M.
Heemskerk, F. P. Hemerik, L. Hoekstra,
G. Houtman, W. de Jong, J. C. Keereweer,
H. J. van der Klip, A. C. Koekebakker, J.
Koolhaas, J. Kort, H. C. Kramers, H. Krau,
J. L. Krol, B. v. d Lelie, A. Lepelaar, H. H.
J. Ligtvoet, P. S. Loeb, P. Loovens. A. J.
v. d. Lijke, C. J. Meuleman, J. Meuleman,
H. H. Mugge, H. D. L. Odendaal, A. Oli
vier, C. Peter, P. A. Pranger, M. Roep, J.
Ruijgrok, K. van Santen, J. M. v. Sisse-
ren, J. J. Sjardin, J. Slegtenhorst, J. v. d.
Staal, H. Stofkooper, P. J. D. Stroebei, J. P.
Turion, T. J. Valk, A. D. Verhoog, E. A. T.
Vermond. P. J. Verstraaten, J. de Vos,
J. de Vries, P. Waterland, E. v. Weizen, S.
E. Willems of Brilman. D. A. Willemsen,
J. Worst, G. v. d. Wijk. J. Zaalberg.
Niet bevorderd: 21.
Naar de 3e klasse: 48 leerlingen: J. H.
Aalbersberg, J. Barendse, H. v. d. Biezen,
C. Blaauw, S. den Blaauwen, M. P. Boen
der, J. H. Bosch, A. Brugman, T. T. M. H.
Bijleveld, C. Christiaanse, L. Dekker. H. B.
de Groot. J. H. Gunning, T. Haalebos. J.
A. ten Haken. G. W. L. de Hertogh, J. v.
d. Hoeven, J. R. de Hoog. P. A. v. d. Horst,
T. Houweling. H. Th. Jongman, A. de Kloet,
B. J. Kluit, J. H. Krietemeyer. N. Kruit,
W Laan. A. P. Linschoten, A. H. de
Lijster, C. v. d. Molen, C. de Munnik, AC.
van de Nadort, J. v. d. Nat, H. M. F. Nie-
boer. H. Philipsen, D. Plu. Ph. G. L. v. d.
Reyden, A. A. Riel, J. Schipaanboord. W.
J. Schoof, H. C. J. v. Schoonderwoerd den
Bezemer, J. Schrama, L. J. Teeuwen, E.'A.
Timan, J. M. Wakka. W. F. van Weizen,
J. Zeilstra, J. J. Zitman, T. L. J. Zitman.
Niet bevorderd: 8.
Naar de 4e klasse: 28 leerlingen: G.
Bakker. A. v. Benten. W. Blok. J. A. Boen
der H. Cossee, W. H. den Dopper, A. Dub
beldam. E. J. Eeckelaert. P. Geeven, A. C.
Huge, J. Jansen, J. H. M. Knaap. M. L.
Knol. P. J. C. Lut. E Magnin. P. J. Nieboer,
G. J. Prevo, J. W. Ridderikhoff, A. Roe-
landse, A. Ruygrok. J. Secrève, J. W. Tel-
jeur, A. L. Timan. C. J. Uittenhout. J. C. J.
Verheven. F. v. d. Waals, A. G. Weenink,
I. Wirtz.
Niet bevorderd: 6.
MULO-EXAMEN
Geslaagd voor het Mulo-examen diploma
B: A. Keyser en N. Snel alhier, en voor
diploma A: F. Bosgraaf, W. Raadsen, C.
van Weizen, M. J. Rosdorff, H. J. Pasah en
E. Brugman, allen alhier.
AANBESTEDING.
Dc uitslag van de gisteren gehouden
openbare aanbesteding van den bouw van
een hulpschoolgebouwtje c. a. op het ter
rein van het Gymnasium, luidt als volgt:
N. Timmers, Leiden, f. 10.500; Aanne
mersbedrijf Jansen Moens, Haarlem,
f.9450; D. Kaay Zn., Leiden, f.9314;
Th. G. Barthen Jr., Leiden, f. 9000; A. A.
Brand, Rijpwetering, f.8740: Fa. Jac. van
Riet, Leiden, f 8700; M. Kool, Warmond,
f.8580; A. den Hollander, Katwijk a. Zee,
f.8320; A. Voordouw, Zwammerdam,
f.8200; W. Oudshoorn Zn., Leiden,
f 7985; Fa. J. I. Planjer. Leiden, f.7619;
Fa. Gebr. v. d. Putte, Heemstede, f.7484;
Fa. v. d. Velden en De Jong, Oegstgeest,
f. 6767.67; H. Buis, Leiden, f.6524; W. E.
Neuteboom, Leiden, f. 5135.
IEMAND IN DEN NEK ZIEN.
VAKSCHOOL VOOR MEISJES.
Rapenburg 23.
De aanteekening Art. 38 op de akte N a
werd heden verkregen door de daarvoor
geëxamineerde leerlingen der school, de
dames A. M. Raadsen en J. J. E. Hotze,
beiden alhier.
BINNENLAND.
Het gouden jubileum der Meisjes H.B.S.
te Leiden. (Stadsnieuws, le Blad).
Rapport over de kleinhandelprijzen van
verbruiksartikelen. (Binnenland, 2e Blad).
Electrificatie van de spoorlijn Schiedam
Hoek van Holland? (Binnenl., 2e Blad).
Roofoverval te Nuenen, in Noord-
Brabant. (Gemengd, 2e Blad).
BUITENLAND.
Is er eenige ontspanning voor Duitsch-
land ingetreden? (Buitenl. en Tel., le BI.)
De besprekingen van diverse ministers.
(Buitenl. en Tel., le Blad).
De Spaansche Cortes voor het eerst
bijeen. (Buitenl., le Blad).
Het Fascisme antwoordt het Vaticaan.
(Buitenl., le Blad).
HAAST U
De duur van het Petitionnement is reeds voor de helft ver
streken. Nog zijn er velen, die niet hebben geteekend, al zijn zij
warme voorstanders van den vrede. Laten dezen zich haastenZendt
onmiddellijk ons Uw handteekening toe, treuzel niet langer
Moeten wij nog wijzen op volgende passage uit de rede van
Mac Donald op de anti-oorlogs-demonstratie te Londen:
„Weet men niet, dat in den volgenden oorlog geen verschil
meer zal zijn tusschen legers en non-combattanten, dat iedere stad
of ieder dorp een slagveld zal worden door de ontzaglijke ontwik
keling van het luchtwapen en dat het einde voor overwinnaar en
overwonnene gelijk zal zijn, n.l. de chaos: Dat is het onafwendbaar
einde van het volk, dat nu nog zijn heil verwacht van veiligheid door
een opeenhooping van al maar meer wapenen.
„Neen, ik roep het u toe, geen bewapening geeft de veilig
heid voor een staat, maar het beletten en fnuiken van de krachten,
die altijd geleid hebben tot het uitbreken van nieuwe oorlogen, dat
moet onze beveiliging in de toekomst worden.
Komt, Nederlanders, versta Uw plicht en steunt het streven
den oorlog uit te bannen metterdaad door Uw handteekening. Het
Petitionnement worde een getuigenis van gansch ons Volk.
van het Nederlandsche Volk aan de Ontwapenings
conferentie in Februari 1932 te Genève te houden.
Georganiseerd door de „Nederlandsche Dagbladpers"
Ik verzoek Uwe Conferentie met den meesten aandrang, in naam
der menschelijkheid, die maatregelen te nemen, die tot ontwapening der
naties zullen leiden.
Naam
Adres:
Naam
Adres
Naam:
Adres: -
Naam:
Adres:
Men gelieve dit formulier ingevuld aan ons Bureau te zenden of aan één onzer
Agenten ter hand te stellen! Per post als drukwerk l'/a cent porto.