ZATERDAG 7 MAART 1931
No. 21770
Officieele Kennisgevingen.
TER OVERPEINZING.
STADSNIEUWS.
Het Voornaamste Nieuws
van heden.
fikte Jaargang
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN.
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
30 Cts* Per v00r ndvertentiën uit Leiden en plaatsen waar
•rentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
jdverleoltën 35 Cts. per regel. Kleine Advertentiën uitsluitend
bü vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts. bij een
maximum aantal woorden van 30.
Incasso volgens postrecht. Voor eventueele opzending van brieven
10 Cts. porto te betalen. Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:]
Voor Leiden per 3 maanden 'ƒ2.35, per week
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week
Franco per post 2.35 -f- portokosten.
ƒ0.18
„0.18
I nummer bestaat uit VIER Bladen
EERSTE BLAD.
HINDERWET.
Buriemeester en Wethouders van Leiden;
Giaen het verzoek van:
t dc firma H. J. Dieben om vergunning
i y oprichten van een stoom-, wasch-
drijkinrichting op het perceel Zoeter-
jadsAe Singel No. H, kadastraal bekend
cjnte Leiden, Sectie M. Nis. 3125, 562
jft
1. de firma J. C. van der Steen en Co.
Tergunning tot het oprichten van een
-i-, banket- en suikerwerkfabriek in het
Pieterskerkgracht No. 18-20, kadastraal
er.d Gemeente Leiden, Sectie G. No. 1823
Gelet op de artikelen 6 en 7 der Hinder-
Geren kennis aan het publiek, dat ge
ïnde verzoeken met de bijlagen op de
•relarie dezer gemeente ter visie gelegd
ismede dat op Zaterdag, den 21 Maart
des voormiddags te half elf uren in het
Tteel Breestraat 125 (Bureau van Ge-
tewerken) gelegenheid zal worden ge
in om bezwaren tegen deze verzoeken
!e brengen, terwijl zij er de aandacht op
-fcgen, dat niet tot beroep gerechtigd zijn
die met overeenkomstig art. 7 der Hin-
et voor het gemeentebestuur o[ een
r leden zijn verschenen, ten einde hun
...;aren mondeling toe te lichten. 970
'laden, 7 Maart 1931.
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
Burgemeester.
VAN STRIJEN, Secretaris.
Burgemeester en Wethouders van Leiden
DRANKWET.
tjjen ter algemeene kennis, dat C. A.
r; te Leiden, een verzoek heeft mge-
d ter bekoming van verlof voor den
op van alcoholvrijen drank, voor ge-
ter plaatse van verkoop in het per-
Nieuwstraat No. 29, alhier. 969
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
Burgemeester.
VAN STRIJEN, Secretaris.
j Uien, 7 Maart 1931.
Rijkdom.
De buurman, de slager en de bakiker
a de kruidenier, ze zeggen het allen. En
financieele kolommen der dagbladen
tóen dezelfde taal; de landbouwafdee-
zegt hetzelfde: de tijden zijn slecht te-
nwoordig, er valt weinig of niets te ver
enen.
Toch zal een ieder, die zoo 9preekt hij
'i dan in het leven op een hoogen of een
'jen post geplaatst graag geld, en
Ifs veel geld, verdienen, om tot welstand
i lot rijkdom te geraken,
ft zal het goed recht van eiken sterve-
om dit to probeeren, niet ontkennen,
'.ik geloof zelfs, dat hij, die met alle
ht, welke in hem is, er naar streeft,
feinn op den duur zal 9lagen. Want: om
«d tweede Rembrandt, Pier Pander of Von-
te worden, daar is nog ietwat meer voor
dan volharding en werkkracht
jaar geld is er te verdienen voor eiken
fmken menseh, die zich met hart en ziel
«ar op toelegt.
Maar het gaat zoo maar niet!
E* moet een prijs, een hooge prijs, be-
■Ja!d worden, en het is de vraag, of het
Joelde doel dien waard is. Aan het devies:
-•Jffil rijkdommen verwerven" moet alles
ondergeschikt gemaakt worden De man, die
pop uit is, leest geen gedichten en geen
weken, maar- beurskoersen. Zijn eenige
°^rdenking geldt: de stemming ter beurze
J. p ontwikkeling van zijn winkel of be-
rJJ z'in eenige vrienden zijn z'n zaken-
?alie? z'n 9]aap js geen herstel van
maar een door angstige droomen
van cerlwongen wcrkeloos-
uonr dreinende voordeden ol onheilen
verontrust.
i lt5'e, ^In, da? in day uit, in zulk een
I usleer leven zonder geknakt te worden?
v
waTe levenskunstenaar jaajt
ii'nd ^oe' na streeft naar vol-
i.l naar overvloed Niet hel asce-
y Wel op 30berheid
jj.J er_ uw lejenwerping is ten deele
',s verband tusschen rijkdom en
Uaar zeg het dan zóó: Rijk
nechts ld ')ren?en' maar bet doet zulks
Dat heeft twee redenen. In de eerste
plaats laat de jacht naar geld den mensch
geen tijd om te leven en in de tweede
plaats doet het verwerven van groote rijk
dommen maar al te vaak een zelfzuchtige
en begeerige levenshouding groeien, waar
door het ware levensgeluk op de vlucht ge
dreven wordt.
Hij die, alles ontziende, naar rijkdom
streeft, meent zelve naluurlijk in zijn ver
blinding, dat de prijs, dien hij betaalt, niet
te hoog is. Want- het is immers maar tijde-
lijkl Zoo tracht hij zichzelven diets te ma
ken. Straks als het gestelde doel bereikt is,
dan krimpt hij z'n zaken belangrijk in, of
trekt zich zelfs heelemaal terug, om zich
aan vrouw en kinderen te wijden, en te ge
nieten van wat de aarde aan vreugden
biedt!
Maar eilieve.... dat doel wordt nimmer
bereikt Want het wijkt sleeds terug naar
wazige, nog schooner schijnende verten Het
is als een fata morgana in de woestijn
En de sterke man, die werkelijk de kracht
heeft om alles op zij Ie zeiten die loopt
de kans, tot de verbijsterende ontdekking le
komendat hij niet gelukkig meer kan
wezen, met wat hem in eenvoudiger tijden
geluk scheen te brengen. En cok werkelijk
bracht. Toen.
Gelukkig, die arme rijke zielen, die als
hun rijkdom beschouwen de liefde van
vrouw en kinderen, de toegenegenheid van
hun vrienden en de achting hunner mede
burgers; die iemand gaarne een goeden
dienst bewijzen en zich verlustigen kun
nen in het geluk van een ander; die welen
te genieten van kunst en wetenschap, maar
bovenal: dio in de eenzaamheid eerlijk dur
ven nadenken over den achtergrond der
dingen, ja, daaTin hun zuiverste geluk
vinden 1 ERNST.
VEERTIGJARIG TUBILEUM.
De heer H. Mulder.
Heden herdenkt de heer H. Mulder den das
dat hij voor TO jaar als letterzetter in dienst-
trad bij de N.V. Boek- en Steendrukkerij
Eduard IJdo en Zn..
Door den directuer, dien heer J. W. IJdo
Ezn werd hij toegesproken en met dit jubi
leum geluk-gewenscht.
Mede namens commissarissen overhandig
de de directeur hem een enveloppe met
inhoud.
Namens commissarissen werd de jubilaris
gecomplimenteerd door den heer N. G. Spaar
garen, die zich gaarne aansloot bij de woor
den van lof door den directeur geuit
Ook de oud-chef de heer C. van der Worm
was gekomen om van zijn belangstelling
hl ijk te geven
Vervolgens werd de jubilaris bij monde
van den chef den heer Blóte gehuldigd na
men? het technische personeel, dat hiertoe
in een der lokaliteiten was bijeengekomen.
Hier werd hem een fraaie klok met can-
delabres aangeboden, vergezeld van een ge-
calligrapheerde oorkonde welke door een
der zetters, den heer R. G. Sehmelz was
ontworpen pn vervaardigd.
De jubelaris dankte alle sprekers voor hun
waardeerende woorden en geschenken, waar
mede deze feestelijke plechtigheid was afge-
loopen.
o
EEN NIEUWE R.-K. H. B. S.
Naar wij vernemen worden onderhande
lingen gevoerd tot den koop van een ter
rein, omvattende de voormalige tennisbanen
van het vroegere Posthof aan den Rijns-
burgerweg. Het ligt in de bedoeling op dit
terrein een nieuwe R K. H B.S. te stichten
daar het bestaande gebouw in de Wedde-
steeg (Kweekschool voor Zeevaart) te
klein wordt.
NED. GENOOTSCHAP TOT
ZEDELITKE VERBETERING
DER GEVANGENEN.
Jaarverslag der aideeling Leiden.
Aan het verslag van bovengenoemd ge
nootschap over 1930 is het volgende ont
leend:
In het bestuur kwam geen verandering; er
is nog 9teeds één vacature.
Het bestuur was op 31 December samen
gesteld uit: ds: Joh. W. Groot Enzerink,
voorzitter; mevr de wed prof J. Vürtheim-
Valk, Oegstgeest; dr. A. Gans; dr. J. R. F.
Rassers-, mr. dr. J. Schokking, Katwijk; P.
C. G. A. Wijkmans, secretaris-penningmees
ters, De Laat de ICanter9traat 9
Het ledental verminderde met 2 en be
droeg op 31 December 1930 138.
Aan contributies, giften, subsidies van re
geering en hoofdbestuur werd ontvangen
f. 1304- 26. De uitg. bedroegen f. 2196 37
Het nadeelig saldo van f 703 46 over 1929 i9
derhalve f.892.II1/» over 1930
Aan rechtbanken, politierechters en an
dere rechterlijke autoriteilen werden 53
rapporten uitgebracht over aard en vroeger
leven van beklaagden
In 46 gevallen gingen de rechtbanken,
enz. met de conclusie van de rapporten
accoord.
32 rapporten concludeerden tot een voor
waardelijke gevangenisstraf en in 4 dezer
werd daarbij geadviseerd tot het opleggen
van de verplichting de schade te vergoeden.
20 rapporten concludeerden tot onvoor
waardelijke gevangenisstra t.
36 rapporten werden uitgebracht over
verdachten wonend te Leiden en 17 over
verdachten .wonend buiten Leiden.
In 1930 werden 12 mannelijke voorwaar
delijk veroordeelden aan de afdeeling toege
wezen, d. w. z. aan de afdeeling werd het
toezicht op de naleving der bijzondere voor
waarden opgedragen.
Op 31 December 1930 stonden er nog 22
mannelijke en 5 vrouwelijke voorwaardelijk
veroordeelden onder onze leiding, waarvan
20 te Leiden.
18 definitief ontslagen gevangenen kwa
men voor hulpverleening in aanmerking.
Aan allen moest materieele steun verleend
worden, terwijl 14 maal werk werd ge
vonden.
Zooals uit het bovenstaande blijkt is ook
weer in 1930 heel wat werk gedaan Aan
tal van schipbreukèlingen der maatschappij
is de behulpzame hand geboden. Steeds is
de vraag gesteld, op welke wijze zullen deze
menschen weder een nieuw leven kunnen
aanvangen. Kosten noch moeiten zijn ge
spaard om het reelns9eeringsplan. wanneer
dit eenmaal was ontworpen en goedgekeurd,
uit te voeren
Daarom is het zoo noodig, dat het bestuur
financieel gesteund wordt en dat een groot
aantal leden tot de vereeniging toetreedt.
Hier ligt een taak voor ieder, van welke
levensopvatting hij zij.
Het bestuur zou het betreuren, indien de
oprichting eener Christelijke reclasseerings-
vereeniging hier onnoodige scheuring zou
brengen, versnippering van krachten en van
geld. 't Zou haar een vreugde zijn, als men
van welke zijde ook, zich bij de vereeniging
zou wi'llen aansluiten en haar werk steeds
meerderen tot tijdelijken en eeuwigen zegen
■kon worden.
MAATSCHAPPIT DER
NEDERL. LETTERKUNDE.
DE KIEZERSLITST.
De door het gemeentebestuur vastgestelde
kiezerslijst voor 1931/1932 telt 36.770 kie
ners voor de Tweede Kamer der Staten-
Generaal, 36097 voor de Provinciale Staten
en 35.364 voor den Gemeenteraad.
ACADEMISCHE EXAMENS.
Geslaagd voor het candidaalsexamen
theologie de heer H. J. Drossaart Lelofs
(Amersfoort).
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Wijzigingen:
H. M Pierrot. Maarsmanssteeg 14 en 21,
Leiden, horlogemakerij, verkoop uurwerken,
galanteriën luxe art. enz Opheffing filiaal:
Maarsmanssteeg 7.Leiden
Th. Cuperus, Morschstraat 13. Leiden,
kruidenierswinkel Uittredend eigenaar- Th.
Cuperus, Leiden. Wijziging handelsnaam,
thans: J. Cuperus. Nieuwe Eigenaar: J.
Cuperus, Leiden.
Coöp. Broodbakkerij „De Verbetering",
Molenstraat 19c, Noordwijk Uittredend lid
Raad van Toezicht- A van Schie. Noord-
wijk; nieuw bestuurslid H. W. de Haas,
Noordwijk nieuwe commissarissen- J.
Vink. Noordwijk. J. v. d. Haak, Noordwijk
en D. Th. v. d. Weyden, Noordwijk.
Opheffing:
Franse en Co.. Voorstraat 7, Katwijk aan
Zee, autoreparatie-inrichting.
Hollands in Natal.
In de gisteravond in het Nutsgebouw
alhier gehouden maandelijksche vergade
ring van de Maatschappij der Nederland-
sche Letterkunde, heeft prof. dr. G. Bes-
selaar van het Natal University College te
Pieter Maritzburg, een voordracht gehou
den over Hollands in Natal.
Professor Besselaar maakte duidelijk,
dat naar Zuid-Afrikaansch spraakgebruik
en volgens de regels van de Suid Afrikaanse
A kademie vir Taal. Lettere en Kuns,
Hollandsch zoowel Nederlandsch ais Afri-
kaansch omvat Als inleiding maakte hij
een vergelijking tusschen een Nederland-
schen of n Europeeschen professor en een
Zuid-Afrikaanschen collega. Beiden vervul
len een tweeledige taak- onderwijs en on
derzoek; maar de tweede tunclie: uitbrei
ding van de som der menschel ijke kennis
door oorspronkelijk navorschingswerk en
publicatie van de resultaten kan in Zuid-
Afrika niet denzelfden omvang hebben als
in Europa wegens lager standaard voor
toelating, minder hulpmiddelen, warm kli
maat en vooral hot feit. dat beschikbare
energie besteed moet worden aan mili
tante propaganda voor de Hollandsch-
Afrikaansche cultuur. Dit is voorloopig de
ware volksopbouw, die de Universiteiten
moeten geven Vooral in het Engelsche Na-
tal kost dit een zwaren strijd: Natal is
van de Unie gescheiden door het Draken
gebergte. maar ook door de mentaliteit
\an drie kwart zijner blanke inwoners. Zijn
ongeveer 40 duizend Afrikaners zijn voor
de helft Transvaler? door Lord Milner in
gelijfd in t loyale Natal met de districten
Vrijheid en Utrecht, de andere helft zijn
afstammelingen van de minst agressief
nationale elementen onder de Voortrek
kers. Na de verovering van de republiek
Natalia door de Engelsehen in 1813 zijn on
der Andries Prelorius en opnieuw in 1848
duizenden Boeren weggetrokken om Trans
vaal en Vrijstaat te stichten.
Toch hebben de achtergebleven beza
digde elementen 'n eeuw van onrecht mee
gemaakt en hun taalrechten verdedigd, op-
geëischl en veroverd, welke strijd de spre
ker schetste op politiek en onderwijster
rein. Hij gaf hierin de vruchten van ar
chiefonderzoek in Natal. Een jong volk
heeft uiteraard meer voor de toekomst dan
in het verleden, dit verklaart deels de ver-
waarloozing van waardevolle archiefstuk
ken, waarvan spreker treffende voorbeel
den aanhaalt Nadat door de inslrooming
van Britsche landverhuizers de toestand
verzekerd was, werd in 1858 Vertegenwoor
digend Bestuur toegestaan; nu deden hun
intrede om te blijven en te heerschen:
Engelsche taal, administratie, wetgeving,
rechtspraak, scholen, kerken, couranten,
bibliotheken, opvoeringen, wedrennen,'
sport, manieren en imperialisme. Geen
schuttende eulluurmacht buiten zijn Kerk
hielp het Hollandsch bewaren, de Boer
gruef zich in op zijn hoereplaats: de slaat
en de school belaagden zijn tttal, zijn kind,
zijn toekomst
De geschiedenis van de Nederduitsch
Gereformeerde Kerk van Nalat, van 1838
tot 1861 identiek met haar eenige gemeente
Pieter Maritzburg. een parochie, zoo groot
als vijfmaal heel Nederland, werd naar de
bronnen verteld.
De politieke strijd Voor de Hollandsche
faal was een strijd voor recht en is op uit
nemende wijze gevoerd tegen geweld en
list. De Staatsdienst was geheel Engelsch
en de Afrikaner werd onmondig gehouden
Kaffer en Indiër kregen meer erkenning
voor hun taal in staatsdienst en gerechts
hof. Het ging van ]jwaad tot erger, vooral
als reaclie tegen versterkt Afrikaner volks-
?,ev.?e' na de Tweede (verloren)
Vrijheidsoorlogen, totdat in 1910 de Unie
van Zuid-Afrika gesloten werd, waarbij in
art 137 gelijke rechten voor Engelsch en
Hollandsch in de Grondwet neergelegd
werden Voorat werd aanschouwelijk ver
teld de strijd gedurende de jaren 1910 lot
heden, waarbij elke voet grond moest ver
overd worden tegen vooroordeel en blinde
heerschzucht.
Op onderwijsgebied ging het tegen de
Staatsschool, die ook met Afrikaner geld
gebouwd was en gebruikt werd om de
Afnkaansche taal le halen, te kwetsen en
te dnoden Zich geheel onzijdig houden
was het eenige middel om verengelschin"
te voorkomen, maar hel beleekcnde ver-
waarloozing van ouderplicht tot onderwijs
Met het krukmiddel van private meesters
werd er in voorzien Toen het departement
van onderwijs eindelijk eenig Hollandsch
als optioneel vak hier en daar heldhafti»
invoerde, was een onbevredigende examen-
uitslag in 1888 reden om dit voorrecht weer
terug te nemen, welk besluit de spreker
on og'sch en .onopvoedkundig noemde, om
dat het hierop neerkwam deze leerlingen
zijn zeer onkundig, wij (departement van
onderwijs moeten dus geen geld uitgeven
om hen te onderwijzen. Opnieuw genoten
16 jaren gedocumenteerde
aandacht, waarbij dankend viel op te mer-
ken, dat het onderwijs in Afrikaansch
BINNENLAND.
Algemeene vergadering van den Vrijheids
bond (3*ie Blad).
Op 73-jarigen leeftijd is generaal-majoor
W. J. H. de Veer te Brussel overleden (Bin
nenland, 2de Blad).
Prijsverhooging in de steenindustrie (Bin
nenland, 2de Blad).
Ons parlementair overzicht (3de Blad).
BUITENLAND.
Baldwin over de Indische regeling (Bui
tenland, 1ste Blad).
Eesluiten in den Dnitschen Rijksdag.
(Buitenland, lste Blad.)
De doodstraf in Rusland geëischt tegen de
mensjewiki (Buitenland, lste Blad).
steeds veld wint, zoodat nu 85 procent van
de schoolbevolking van Durban, de meest
Engelsche stad in Zuid-Afrika, Afrikaansch
leert.
Tenslotte behandelde de spreker het
jeugdwerk in Natal door de Saamwerk-
llnie het werk onder de volwassenen door
de Organisatie van Taalvrienden en de
arbeid der Kerk. Het jonge geslacht der
Engelschen in Natal is, indien nog niet
Afrikaner, toch reeds South African; de
rest der Unie biedt geweldig sterken zede
lijken ruggesteun en de klauwen van den
Britschen Leeuw zijn hem uitgetrokken
al deze factoren werken mee om in den
zegepraal van het Hollandsch in Natal 'e
erkennen den zegepraal van het recht en
de verzekering van volksvrede en volks
geluk in Zuid-Afrika.
DE BIOSCOPEN.
City-Theater Voor een goed gevulde
zaal werd voor de pauze eerst het journaal
gedraaid. Daarna volgde, als buitengewoon
aardige verrassing, buiten het programma
één van de leuke teekenfilmpjes van den
beroemden clown. De eerste hou'J'ilm is een
spannend werk, waarin de hoofdrol zeer
goed door Richard Talmadge wordt vertolkt.
Hij vertoonde eenige schitterende bravour-
stukjes, welke het publiek in angstige en
later blijde spanning gadesloeg.
Uit de lachsalvo's bleek wel dat zijn spel
erg in den smaak viel.
Na de pauze werd het kunstwerk „Bala
laika Nachten" vertoond. Dit is een echt
stukje leven van de uitgeweken Russen in
Parijs. Zij die eertijds het rijden der Kozak
ken op het Schuttersveld gezien hebben,
kunnen nu weer hun hart ophalen aan de
schitterende toeren die opgenomen zijn in
een groot theater in Parijs. Werkelijk pracht
tig wordt ook een messendans te zien gege
ven. Om het verdere verloop van de film te
welen, zouden wij allen aanraden, om zelf
le gaan kijken.
Carino-Theater toont ons deze week we
der de bekende film „Da9 lockende ziel"
(de weg naar roem) met in de hoofdrol
Richard Tauber, maar deze keer geheel vol
gens Movietone (bandsysteem). De directie
geeft dus aan een ieder die deze film nog
niet gezien en gehoord heeft, deze week nog
eens de gelegenheid, om dit filmwerk te be
wonderen. De inhoud is volledig door ons
verteld
De tweede hoofdfilm is een wild west
film „De gestolen kaart"; naluurlijk vol
spannende momenten.
Trianon-theater. De invoering van de
sprekende frlm 'heeft al heel wat artisten
van hun voetstuk doen tuimelen; anderen
daarentegen nog meer op den voorgrond ge
plaatst. Hoe zou zich de evolutie in Film
land voltrekken aan Greta Garbo, een der
grootste lievelingen van het bioscoopmin
nend publiek? Zou haar stem de schittering
van een Pola Negri, een Gloria Swanson en
andere sterren van de eerste grootte nog
meer doen evenaren of zou zij haar hoog
aanzien doen verminderen? Dai is de vraag,
welke menig bewonderaar van de gevierde
actrice in zwijgende films zich gesteld hpeft.
Greta Garbo speelde haar eerste ..talkie" in
„Anna Christie" en wie haar in deze eren tie
heeft gezien, zal onmiddellii1' mopten toe
geven- zij kwam, het publiek zag en de
groote Garbo overwon. Glansrijk! Haar stem
leent zich bij uitstek voor de sprekende film
en nu al zien we verlangend haar tweede
optreden tegemoei.
,yAnna Christie" is de geschiedenis van
