VRIJDAG 13 FEBRUARI 1931 No. 21751 Ieerste blad. ICIEELE KENNISGEVING STADSNIEUWS. Het Voornaamste Nieuws van heden. 7l»te Jaargang EIDSCH DAGBLAD DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN. PRIJS DER ADVERTENTIEN «öïcü per regel voor advertentiên uit Leiden en plaatsen waar mlntschappen van ons Blad gevestigd lijn. Voor alle andere *jLrientiên 35 Cts. per regel. Kleine Advertentiên uitsluitend Slrooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts. bij een fcimum aantal woorden van 30. iInBs--o volgens postrecht. Voor eventueele opzending van brieven te betalen. Bewijsnummer 6 Cts. Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor Directie en Administratie 2500 Redactie 1507. Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54. PRIJS DEZER COURANT^ Voor Leiden per 3 maanden ƒ2.35, per weekƒ0.18 Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week „0.18 Franco per post 2.36 portokosten. tammer bestaat uit VIER Bladen CANDID AATSTELLDJ O rooi do PROVINCIALE STATEN. rfcmeester van Leiden brengt het ter openbare kenni9. judag, 10 Maart aanstaande, zal lebben de candidaatstelling voor de Staten. Itii dag kunnen, van des voormid- nnr tot des namiddags vier uur, orzitter van het hoofdstembureau tieskring. ter secretarie der ge- fiden, worden ingeleverd USTEN VAN CAN DID ATEN, bid in artikel 35 der kieswet. Jelfde lijst mogen ten hoogste twin- lidaten worden geplaatst. Iedere Jl worden onderteekend door ten. Tijl en twintig personen, die volgens Tslijst, geldende op het oogenblik Imng. kiezers zijn voor de Provin- llen binnen den kieskring. I den naam van ieder der onder- (r= moet de gemeente worden ver- welker kiezerslijst hij voorkomt, j onderteekenaar voorkomt op de It der gemeente waar .het hoofd- fcu is gevestigd, wordt bij de inleve- (liist een verklaring overgelegd van fcmeester der gemeente, dat de fcna.ar voorkomt op de kiezerslijst Imeenle. Dezelfde kiezer mag niet I Mn lijst onderteekenen. ïdidaten moeten, met vermelding roorletters en woonplaats, op de [eplaatst worden in de volgorde, de onderteekenaars aan hen |eur wordt gegeven. candidaal is een gehuwde J weduwe, wordt zij op de lijst ver- |lden naam van haar echtgenoot of i echtgenoot onder toevoeging van l:en naam, voorafgegaan door het Inboren" of een afkorting van dit Termelding van een candidaat i roorletters geheel of ten deele rnamen worden vervangen. candidaat mag niet voorkomen Jim één van de lijsten, ingeleverd fcicn kieskring. 1 lijst moet worden overgelegd de in pn het Koninklijk besluit van 12 r 1917 (staatsblad no. 692) bedoelde ikc verklaring van iederen daarop Jenden candidaat, dat hij bewilligt indidaatstelling op deze lijst. Indien Jdaat zich buiten het Rijk in Europa I kan de hier bedoelde verklaring lisch worden gedaan en is zij niet I officieele formulier gebonden, levering der lijst moet geschieden lik door één der onderteekenaars. Idaten kunnen daarbij tegenwoordig I voorzitter van het hoofdstembureau i bewijs van ontvangst af. klieren, voor de lijsten en voor de like verklaring van bewilliging, fn vermeld, zijn ter secretarie dezer ft kosteloos verkrijgbaar tot en met 1 der candidaatstelling. Jinnering wordt gebracht artikel 1-48 wet, luidende als volgt: i eene lijst, als bedoeld in aztiket 35 wetende dat zij voorzien is van ikeningen van personen, die niet 1 aim tot deelneming aan de ver- waoivoor de inlevering geschiedt, zonder die handteekeningen geen ■d aantal voor eene geldige lijst zou pen, wordt gestraft met gevangenis- tan ten hoogste drie maanden of eene Iran ten hoogste honderd twintig gelijke slraf wordt gestraft hij, die e dat hij niet bevoegd is tot deel- I aan de verkiezing, eene voor die Jang bestemde lijst, als bedoeld bij P 35, heelt onderteekend. 9393 Pa Burgemeester voornoemd, 1 VAN DE SANDE BAKHUYZEN. 13 Februari 1931. mjnlandsche beton- maatschappij. gisteren te Den Haag gehouden al- C?Ter?adering van aandeelhouders in Rijnlandsche Beton-maatschappij lm ^a'3ns en verlies- en winst- k'ri a'-e'oopen boekjaar goed- dividend werd bepaald op 6 fó' «O Per aandeel. J h« roos^er aftredende commissa- i r Splinter Gzn., werd als zoo- uerkozen, diamanten jubileum p. j. bruinenberg. Heden herdacht onze stadgenoot de heer P. J. Bruinenberg zijn diamanten jubileum in drenst der N.V. Leidsche Goud- en Zilver- handel vJh. W. van Rossum du Oh at tel alhier. maatschappij der nederl. letterkundew Voordrachten van dr. A. R. Zimmerman en dr. A. A. van Rijnbach. •De Maatschappij der Nederlandse eh Let terkunde alhier heeft gisteravond haar uit gestelde vergadering gehouden. In deze vergadering heeft dr. A. R. Zim merman gesproken over: De spelling der Nederlandsche Classieke schrijvers. Het volgende is aan deze voordracht ont leend Spreker noemde de Nederlandsche taal het kostelijkst erfgoed der natie, het natio nale cement bij uitnemendheid. Aan ons volk zijn vele nationale goederen ontvallen, maar niemand zal ontkennen, dat de taal is en blijft de groote factor van eenheid, die ons samenhoudt en ons op het gebied der beschaving in gemeenschap brengt met mil- lioenen, die buiten onze grenzen wonen. Hij noemde het ons aller plicht dit erfgoed te eeren, deszelfs zuiverheid te bewaren eu deszelfs verwaarloozing tegen te gaan Spr. meende dat het noodig was op de be scherming der taal te letten, want het scheen hem toe, dat het thans geschreven Nederlandsch minder zuiver, minder ver zorgd was. minder houding en onvaster voe ging had en zich van meer laagvloersche woorden bediende dan vroeger. Als een der oorzaken zag hij het te groote verschil, dat in Nederland van ouds bestaan heeft tusschen de schrijftaak en de omgangs taal, welke laatste maar al te vaak verwaar loosd wordt. Wanneer men met beschaafde vreemdelingen spreekt, treft het vaak dat zij in bijna „drukklare" zinnen spreken. Te onzent wordt daaraan te weinig waarde ge hecht. Dit veroorzaakt een zekere taalslij- tage en taalverslapping. En dit is te gevaar lijker. omdat de omgangstaal met haar vaak slordige gemeenzaamheid meer en meer in de schrijftafel gaat doordringen. Ook de drang naar de vereenvoudigde spelling i9 voor een groot deel daaruit te verklaren Indien de omgangstaal nauwer verband met de schrijf taal had gehouden, zou het voor de Neder landers zeker geen onoverkomelijke moei lijkheden opleveren op naamval en geslacht te letten, evenmin als in de Latijnsche ta len of het Duitsch. Het zou daarom wen- schelijk zijn op de scholen den eerbied voor de geschreven taal te herstellen en den in vloed ervan op ;het gesproken woord te ver- grooten. In het Zuid-Nederlandsch is bij de be schaafden de klove tusschen schrijf- en om gangstaal minder wijd. De laatste is vaster dan bij ons o.a. ook daardoor, dat het woord „Gij" in het gesprek in stand is gebleven. Spreker zou betreuren indien de twee tak ken van het Nederlandsch uit elkaar zouden groeien, hetgeen o.a. het geval zou kunnen zijn, indien in het Noorden zonder overleg met het Zuiden, de spelling wordt gewijzigd Aan inmenging in den Belgischen taalstrijd wordt natuurlijk niet gedacht, maar er moet buiten alle. politiek om. een we? te vinden zijn om met de voormannen der Zuid-Neder- landsche letteren voeling te houden in taai en spellingsvragen. Een belangrijk middel om verdere taal- verwaarloozing te voorkomen, ja om de moedertaal tot nieuwen bloei en een ge zonde, krachtige letterkunde tot weder- opleving te brengen, zag spreker in een meer geregelde aanraking met de klassiek - Nederland9che gedichten en proza, vooral uit do 17e eeuw. Die aanraking wordt ech ter than9 belemmerd doordien deze boeken steeds worden uitgegeven in de spelling van den tijd, waarin zij geschreven werden. Ook Shakespeare, Molière, Racine en Goethe zouden uit de Engelsche, Franse he en Dun- sche gezinnen verdwijnen, indien zij steeds in de spelling van vervlogen eeuwen ver schenen. In die landen denkt daaraan nie mand en spreker weet geen verklaring waarom alleen wij steeds aan dien ver ouderden vorm vasthouden. Daardoor wor den Vondel, Hooft, Huygens enz. voor de doorsnee Nederlanders vreemd en onver trouwd, een 9oort van antiquiteiten. Reeds op de scholen houdt de oude spelling de leerlingen op een afstand, vraagt onnoodige inspanning en maakt dat men het gelezene niet beschouwt als iets dat ook voor heden geschreven is. Worden de oude gedichten gezongen of voorgedragen, dan genieten ook de eenvoudigsten er van. want dan vervalt het spellingsbezwaar, dat hen van lectuur terughoudt. Even goed als dit is geschied met de bijbelvertaling of de psalmberijming, zou de letterkunde uit onzen grooten tijd in den uilerlijken vorm van het heden moeten worden gebracht,, indien men wil dat de inhoud als erfdeel van geslacht op geslacht overga. Op die wijze zullen de groote schrijvers van vroeger weder tot het volk gahn spreken en daaraan letterkundig genot, verheffing des geestes en bezieling brengen. Zij zullen bovendien het heden den blik openen voor een vroeger Nederland, voot een Nederland, bloeiend op het gebied der kunsten, sterk in zelfvertrouwen en 9terk in gemeenschappe lijke, nationale idealen. De handschriften en brieven van Francois Haverschmidt (Piet Paaltjens). •Do bibliothecaris dr. A. A. van Rijnbach deed vervolgens eenige mededeelingen over: de handschriften en brieven van Francois Haverschmidt (Piet Paaltjens). Aan deze •mededeelingen is het volgende ontleend: In de vergadering van November is van de schenking der familie Haverschmidt te Utrecht reeds melding gemaakt; spreker is thans in de gelegenheid nadere bijzonderhe den mede te deelen over de handschriften en de brieven van Francois Haverschmidt, misschien nog meer bekend als Piet Paaltjens. Vooraf wenscht spreker een woord van waardeering uit te spreken voor de wijze, waarop wijlen mr. F. Haverschmidt, zoon van den dichter en schrijver, de nage dachtenis van zijn vader heeft geëerd door met groote piëteit alle schrifturen die zijn vader nagelaten had, zoomede de verschil lende uitgaven van diens geschriften, ver meerderd met alles wat hij over zijn vader nog vinden kon, te verzamelen en te orde nen in een Haverschmidt-archiefhet was een weemoedige taak voor spreker dit onvol tooid gebleven werk voort te zetten. Zoo zul len thans verscheidene manuscripten en vele brieven van en aan Haverschmidt en zijn dubbelganger Piet Paaltjens een veilige plaats vinden in de Bibliotheek der Maat schappij; ook is de toezegging ontvangen, dat wat nu nog niet door de familie afge staan kon worden, later bij het reeds gezon dene gevoegd zal worden. Fr. Haverschmidt, die in zijn kinderjaren en later als student misschien zijn geluk kigs ten tijd heeft gekend, heeft zelf met ont roerende zorg, veel bewaard van wat uit die heerlijke jaren hem restte en zoo zijn er op stellen, schetsen en gedichten bewaard uit de Gymnasiumjaren te Leeuwarden. Als jon gen van 14' jaar dicht hij een grotesk- komisch gedicht. „Barend Krul", dat al een groot gemak van versificatie verloont, van 1850 dateert een kattenbiografie: „Leven en sterven van .Telle Gal, beschreven door Tuil a Hostilla, geb. Piperbos". Beide met onloo chenbaar komisch talent geschreven. Haver schmidt was een ijverig lid van de Gym- nasiasten-vereeniging Minerva nos jun- git"; hiervan getuigt een tiental opstellen en redevoeringen ten deele van historischen aard. ten deele al vol van de ware humor, de traan en de lach, die ook in zijn latere schetsen niet ontbreken Deze 17-jarige gymnasiast toont een belezenheid en in ver band daarmede een gemakkelijkheid van stellen, die vele van de tegenwoordige gym nasiasten hem benijden mogen. Aan zijn te Delft afgelegd staatsexamen herinnert een aardig reisverhaal, evenmin ontbreekt de plechtige Latijnsche toespraak „De Caroli Magni moribus", waarmede hij in het stad huis te Ieeuwarden als afscheid van het Gymnasium wel veel indruk gemaakt zal hebben; zelf heeft hij zich in de reeds ge noemde opstellen niet al te eerbiedig over de comedie der promotie uitgelaten. Het kostbaarst bezit evenwel vormt een volledig afschrift der Snikken en Grim lachje^" van Piet Paaltjens. door Haver schmidt opgenomen in een tweetal bundek met afschriften van gedichten, die hem in de jaren 18531859 getroffen hebben bij zijn lectuur van Nederlandsche dichters. Tern slotte besprak spr. de uitgebreide correspondentie, die ons bewaard is geble ven, waarbij vooral vermelding verdient die met zijn vriend mr. A. van Wessem te Tiel, die verscheidene der verzen van Piet Paaltjens in het Latijn vertaalde; vermake lijk is een tweetal brieven van den Leid- schen kapper Knaap, zoon van den uit Snikken en Grimlachjes" vermaarden Knaap Spreker lichtte zijn betoog toe door uit verschillende handschriften en brieven gedeelten voor te lezen. de persoonlijkheid van mussolini. Voordracht van ds. P. D. Tjalsma. Voor de leden der Remonstr. vereeniging „Gemeenteleven" en verdere belangstellen den hield ds. P. D. Tjalsma gisteravond in het kerkgebouw der Remonstrantsche Ge meente zijn aangekondigde lezing over bovenstaand onderwerp. Hoewel een vrij talrijk gehoor de schitte rende voordracht met aandacht volgde, moet 'het gezegd, dat de afwezigen wel zeer groot ongelijk hadden, onidat zij een beter inzicht konden krijgen in deze. waarlijk niet alleen voor Italië, zeer belangrijke en belangwek kende figuur. Spr. begon zijn leziin'g met te wijzen op de voor vriend en vijand merkwaardige en indrukwekkende dynamische kracht die in den persoon van Mussolini schuilt. Wie met hem in aanraking komt. ondergaat deze kracht, die van hem uitgaat. Mussolini zelf weet dat men hem slechts haten of lief hebben kan, hijzelf heeft gezegd: „Wie niet vóór ons is, is legen ons". Wat is toch het geheim van dezen mensch? Tafreelsgewijs teekende spr. leven en ontwikkeling van den Duce met wien de fascistische beweging onverbrekelijk verbonden is. Hij sprak over jeugd en jongelingsjaren, over zijn verblijf in Zwitserland, waar Mussolini in groote armoede verkeerde en over zijn journa listieke werkzaamheden, wanneer hij in het vaderland is teruggekeerd. Socialisme en nationalisme gaan bij hem samen. Wanneer de wereldoorlog uitgebroken is, wordt hij! de man die vurig op interventie van. Italië aandringt, straks daarin gesteund door de begin 1915 opgerichte Movimento fasci9ta. Na den oorlog vereenigt hij de oud-stnjders in een groot verbond; Italië groot te maken is zijn doel. een doel dat alleen bereikt zal kunnen worden door den geest der over winning en dien van het geweld. „Wij moe ten opnieuw stalen wapenen en met staal gewapenden gereed maken, en slaanI Zon der erbarmen I" Als in October 1922 de befaamde op- marsch der fascisten naar Rome heeft plaats gehad, die Mussolini tot kabinetsformateur maakt, heeft de leider bereikt wat hij be reiken wilde. Spr. schetste, wat zooal door of onder 't bewind v. Mussolini in de laatste jaren is tot stand gebracht. Men kan daarop critiek hebben, maar niet loochenen dat er ook goeds is gewerkt. Vervolgens teekende spr. uitvoerig wat fhet fascisme eigenlijk in laatste instantie wil: het is niet alleen een partij, een corporatie, maar wil een levens wijze worden. Duidelijk komt dat in ver schillende uitspraken van Mussolini, en bovenal in het reglement der fascistische militie uit. De geest, welke daaruit spreekt, laat aan duidelijkheid niets te wenschen over: het vaderland is de godheid geworden, de grootheid der natie, is het doel, het recht van den sterkste wordt geponeerd, de phy- sieke macht en kracht verheerlijkt. Tenslotte kwam 9pr. nog nader te spreken over karaktertrekken van den Italiaanschen minister-president: over zijn fascineerend redenaarstalent .waarin de elementen van vertrouwelijkheid en afstandsbesef naast elkander staan, over zijn onbuigzaamheid en zelfbewustzijn, over zijn overgave aan de zaak die hem heilig is. Met een kort woord van critiek eindigde spreker zijn lezing. De critiek zal om deze punten draaien de staatsgedachte. de machtsgedachte, de opvoedings-idee. Het gaat bij Mussolini om de nationale groot heid: dit is zijn eenige doel; al het andere, ook het pacifisme is hem dwaasheid, utopie. Physieke kracht is hem de beslis sende kracht; deze moet in enkeling en samenleving aangekweekt en vereerd wor den. De jeugd moet geheel en al in dienst van de natie worden opgevoed, daarom moet zij doordrongen worden van den geest van geweld als de grootste drijfkracht. Hier gevoelen wij en gelooven wij, aldus spr radicaal anders. Tegenover het louter- nationale stellen wij het internationalisme, tegenover de mac'hts- de rechtsgedachte, tegenover de noodlottige verheerlijking van het geweld onder de jeugd, gelooven wij dat de jongeren onzer tijden zich hebben te richten op andere idealen, idealen geboren uit een andere wereld dan die waaruit Mus solini en het Fascisme putten Het gaat in diepste instantie om een levenskeuze, een geloofskeuze, vóór of tegen Mussolini, wiens naam al9 een symbool is. binnenland. Verschenen is het voorloopig verslag der Eerste Earner over de begrooting voor bui- tenfandsche zaken (3de Blad). Ons parlementair overzicht (3de Blad). De Eerste Kamer over de bestrijding der werkloosheid (Binnenland, 2de Blad). Een adres van de Avro aan de regeering. (Binnenland, 2de Blad). De onderwijsbegrooting; voorloopig ver slag der Eerste Kamer (Keik en School, 4dte Blad). 3uitenland. De Dnitsche Rijksdag aanvaardt de be grooting voor bnitenland8che zaken. (Bui tenland, 1ste Blad). De actie der Dnitsche nationaal-socialisten (Buitenland. 1ste Blad). Het amendement der Engelsche liberalen inzake de werkloosheid aanvaard (Buiten land, 1ste Blad). academische senaat. In de op 9 Februari j.l. gehouden Senaats vergadering werd in de vacature ontstaan door het aftreden als hoogleeraar van prof. mr. A. J Blok tot assessor benoemd prof. mr. E. M. Meyers, terwijl in diens plaats al-s plaatsvervangend assessor werd be noemd prof. mr. D. van Blom. De hoogleeraren dr. W. de Sitter en dr. A. D Fo^Jcer werden aangewezen als ver tegenwoordigers van den Senaat bij de Fa raday Celebrations, welke van 2125 Sep tember te Londen worden gehouden. Prof. mr. A. S. de Blécourt, zal den Senaat ver tegenwoordigen bij het 4de eeuwfeest van het Collége de France, dat van 1820 Juli' te Parijs wordt herdacht, terwijl prof. dr. L Baas Becking, zulks zal doen op het 2de congres van History of Science and -Techno logy van 29 Juni3 Juli. o veertigjarig jubileum. Van een zeer verdienstelijk ambtenaar. De heer G. Seydell. De heer G. Seijdell, adjunct-commies ten kantore van den ontvanger der directe be lastingen. invoerrechten en accijnzen alhier 2e kantoor, waarop hij vóór 40 jaar als klerk op het toenmalig kantoor der invoer rechten cn accijnzen alhier in functie trad. Na lot 1 Augustus 1896 als zoodanig in betrekking te zijn geweest, werd hij met in gang van dien dag benoemd tot rijksklerk, terwijl op 1 Januari 1921 zijne bevordering tot adjunct-commies volgde. Sedert meerdere jaren vervult hij de ver antwoordelijke betrekking van kassier aan het kantoor. Waar de heer Seijdell in April van dit jaar zijn vijf-en-zestigslcn geboortedag hoopt te vieren en met 1 Mei e.k. den dienst met pensioen zal verlaten, beteekenl dit jubi leum levens een afscheid. Dit laatste zal menigeen met leedwezen vernemen, want zij, die met den heer S. in aanraking kwamen, hebben hem in den loop der vele jaren leeren kennen en waardeeren als een uiterst humaan mensch en als een buitengewoon hulpvaardig ambtenaar, die ts allen tijde bereid was hem met zijn practi- sche raadgevingen terzijd^ te staan. Naar wij vernemen beslaan er plannen om den heer Seijdell morgenochtend in den kring van zijn mede-ambtenaren te huldi gen. waarbij de zakelijke relaties, welke hij builen dat milieu heeft weten te maken, niet zullen .achterblijven De heer Seijdell is ook in kerkelijke krin gen een bekende figuur, hij is o.a. reeds ja ren lang ouderling van de Ned. Hervormde Gemeente.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1931 | | pagina 1