Jaargang DO
DONDERDAG 12 FEBRUARI 1931
No. 21750
EERSTE BLAD.
icieele Kennisgevingen.
Indische voordrachten aan de Leidsche Universiteit.
STADSNIEUWS.
Het Voornaamste Nieuws
van heden.
leidsch
n.Bj
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN.
PRIJS DER ADVERTENTIES
«0 Cts per reB6' T00r advertentiên uit Leiden en plaatsen waar
Ischappen Tan 0ns Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
dvertentiên 35 Cts. per regel. Kleine Advertentiên uilsluitend
ii vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts. bij een
Carimum aantal woorden van 30.
icasso volgens postrecht. Voor eventueele opzending van brieven
r,i, porto te betalen. Bewijsnummer 5 Cts.
I Cts.
Bureau Noordeintlsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANTS
Voor Leiden per 3 maanden 2.36, per weet ƒ0.18
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week „0.18
Franco per post 2.35 portokosten.
mummer bestaat uit VIER Bladen
:0B3's tg
Bal
root ij
op Pi*
fles itj
edik»-,
'ïl£w.
BEUK?
A'dia
bi?
igtlii.
tra«
rj
tisjdl
L'i—-
is Ct,
8 7
M Jt
let 3^1
VERGADERING
van den
IEBEENTERAAD VAN LEIDEN
BAANDAG 16 FEBRUARI 1931
des namiddags te 2 uur,
in het gebouw
E »T NUT VAN T ALGEMEEN"
(Steenschunr 21).
te behandelen:
stel tot verlenging van de tijdelijke
PEBtiJ hl aan Drs. A. A Prins, tot het
ran onderwijs in de Engelsche taal
il Gymnasium. (dó)
lel tot overplaatsing van:
ijaila 1*1 Vellekoop, onderwijzeres
mui u de school Schuttersveld A, naar
[school Schuttersveld B,
stooH Ie). S. C. W. Bader, onderwijzeres aan
1 sc''c'0' Vrouwenkerksleeg B, naar
i n school Schutersveld A;
C. van Leeuwen, onderwijzer aan
1??? I s^00' Vrouwenkerksteeg B. naar
school Zuidsingel A;
Rinck, onderwijzer aan de school
[wuwenkerksteeg B, naar de school
lusastraat B;
J. M. Hilarius, onderwijzeres aan
school Zuidsingel B. naar de Oplei-
qsschool voor Gymnasium en
B S. aan de Aaimarkt:
!)C. M. Hoekstra, ondenvijzeres aan
school Duivenbodestraat A, naar de
[looi Zuidsingel B. (-16)
itel om aan het bestuur van de Ver
stol stichting en instandhouding van
met den Bijbel te Oegslgeest alsnog
:king te verleenen tot stichting van
jol voor gewoon lager onderwijs.
(IS van 1930 en d7)
tel lol het doen rooien en verkoopen
(d-i)
Prof. Boeke over „Volkscrediet en coöperatie in Ned.-Indië".
PLnnNG SCHEEPVAARTVERKEER.
pEesler en Wethouders van Leiden
Ier algemeene kennis, dat de
Talgtacht, ter hoogte van de Koe-
Donderdag 26 Februari a.s.i van
kmuddags 6 uur tot des namiddags
l in verband met het leggen van een
Iter voor het scheepvaartverkeer zal
■gesloten.
|a van de sande BAKHUIJZEN,
Burgemeester.
|1 A. v. d.STOK, lo.-Secretaris,
lm, 12 Februari 1931. 9311
■0
Dl
12 FEBRUARI iQ2Q
Rag is het twee jaar geleden, dat het
fte Stadhuis in vlammen opging. Veel
I sindsdien gesproken over de plaats,
[enden voTm waarin ons nieuwe raad-
verrijzen, doch heden, op den
g van de ra-mp, dringt, meer
Jnan op andere dagen, zich de vraag
loren: hoe lang nog.
BEROEPEN.
1^- C Lamain alhier heeft een beroep
T-tn naar de Geref Gemeente te
üizen.
CHR. TEUGDHULP.
hilf' laarvers'ag over 1930 van de Ver.
P^iijke Jeugdhulp" gevestigd Utrecht-
l «Wd 20, ontleenen wij dat in totaal
norden verpleegd 12 volwassenen,
8 ongehuwde moeders waren Ge-
Idp?, V00r kinderen; bij 10 ge-
r u omdat ziekte in het gezin een
j1701"'0» orimogelijk maak'te-, bij 2
1 aa m s gescheiden waren. Het
I «ntaj verpleegdagen bedroeg 5233
VRIES EN STEVENS-
%uitenSleraV<md 'n "^en Turk" 6eh°u-
LdwWöne a'?emeene vergadering
fstnS k s der NV- Electric it ei t-
fn? appii voorheen de Vries en
Kiiren °estemm'nK verleend tot het
1 !an een obligatieleening groot
e Plaats van den heer A. ,TO"
werd Wlen op Z1in vcrzoek eervol
üir h.n Verkend, werd tot adjunct-
en°emd de heer M. D. J. Helder.
Gisteravond heeft prof. dr. J. H. Boeke
de reeks Indische lezingen voortgeezt met
een voordracht over bovengenoemd onder
werp.
Spreker begon met een beroep te doen
op het voorstellingsvermogen van zijn toe
hoorders. Men moet zich namelijk kunnen
losmaken van wat men hier onder volkscre
diet verstaat In 1929 gaf de Leidsche ar
menraad eenboekje uit getiteld„de woe
ker in het volkscr dietwezen." Daarin wordt
o.a. gesproken over banken van leening en
over een hulpbank, de eerste een over
heidsinstelling. de tweede een half-ambtelijke
pbilantropische instelling. Welnu, ook in ln-
dië treft men die typen aan; echter daar
hebben zü zich geheel anders ontwikkeld.
De Leidsche instellingen dienen voor nood-
crediet, voor abnormale omstandigheden,
men maakt er noodgedwongen gebruik van
öd wil het voor de buitenwereld liefst niet
weten. In Indië daarentegen zijn de pand
huizen en de hulpbanken, die men daar
volkscredietbanken noemt, normale crediet-
insteili.ngen, die voor allerlei doeleinden cre-
diet verleenen, waar men gaarne en open
lijk gebruik van maakt. Hierdoor zrjn deze
instellingen niet alleen tropisch snel ge
groeid, maar vertoonen zij in hun werking
belangrijke afwijkingen van de Nederland-
fiche stamgenooten.
Spreker ging vervolgens na, waarin de
verklaring van deze afwijkingen moet wor
den gezocht en wees daarbij op factoren
in de tropische natuur, in de economische
omstandigheden en in den aard van het
volk gelegen.
Het treffendste bewijs van die geheel an
dere ontwikkeling levert wel de organisatie
van het pandcrediet. in Indië in handen
van het gouvernement. Ofschoon als crediet-
vorm eigenlijk hoogst gebrekkig, heeft deze
dienst zich ontwikkeld tot een machtige or
ganisatie. die in 1929 56 millioen panden
beleende en 207 millioen gulden aan voor
schotten verstrekte. Spreker maakte ver
schillende vergelijkingen met de Leidsche
banken van leening en vertoonde eenige
lantaarnplaatjes om het meegedeelde tc ver
duidelijken.
Vervolgens kw^m het volkscredietwezen
in engeren zin ter sprake, dat een afzon
derlijk? organisatie vormt Hierin treft men
drie soorten van credietinstellingen aan
volkscredietbanken, di? gewoonlijk voor een
regentschap of een afdeeling, soms voor
een gewest werken. De meeste, 71, treft
men op Java aan; in de buitengewesten
slechts IS Spreker beschreef de organisatie
i en werking van deze instellingen, die elk
hun leeners bij de duizenden soms b£ de
tienduizenden tellen, waarvan het gros ar.
alfabeet en die zich in de dertig jaren van
hun bestaan tot krachtige banken hebben
ontwikkeld, maar met dat al zuiver wes-
tersch zijn in inrichting en beheer zonder
eenige inmenging van de leeners, die van
de organistaie als regel geenerlei begrip
hebben.
Ook van deze groep credietinstellingen
werd een serie lantaarnplaatjes vertoond,
die de technische en financieele ontwikke-
ling van dit bedrijf duidelijk maakten.
Daarna vertelde spreker een en ander
van de kleide dorpscredietinstellingen. de
loemboengs. ^ie crediet verstrekken in rijst
en de dorpsbankjes, die crediet in geld tot
geringe bedragen verleenen. Beide instellin
gen hebben zich vooral op Java ontwikkeld.
Spreker illustreerde hoe zij zich aanpassen
aan de behoeften en krachten van de in-
hecmsche gemeenschap.
Met een beschrijving van de Centrale
kas, de centrale instelling voor het gelde
lijk beheer en de controle van alle volks-
credietinstellingen sloot spreker zijn be
schouwingen over het volkscredietwezen af
De tijd, die hem nog restte, werd gewijd
aan de coöperatie. Dit was trouwens, volgens
spreker, in overeenstemming met de betee-
kenis die de coöperatie vooralsnog in In
dië heeft, een beweging nog in haar kin
derjaren De eigenaardigheid die onze Oost
op dit gebied vertoont is, dat er twee
wetten zijn, die de qoöperatie regelen; een
van 1915. een getrouwe navolging van de
toenmalige Nederiandsc-he wet en voor alle
bevolkingsgroepen bedoeld en een van 1927,
speciaal voor de inheemsche bevolking en
aan haar behoeften aangepast. Deze laatste
regeling gaat er van uit, dat coöperatie iets
is. wat de Indonesiër nog moet leeren en
dat het gouvernement tot taak heeft daar
bij te helpen door voorlichting en raad
en duor te zorgen, dat de coöperaties be
hoorlijk worden gecontroleerd.
Spreker zeide, dat hij hier nog geen in
druk maken kan door cijfers, maar enkel
door te verklaren dat in snel stijgende
mate de organisaties van Inlandsche intel-
leclueelen zich metterdaad voor coöperatie
gaan interesseeren en dat zich bij hen de
krachtige overtuiging heeft gevestigd, dat in
coöperatieve aaneensluiting meer dan in
iets anders de voorwaarde voor economische
ontwikkeling gelegen is.
VER. TOT BEVORDERING
DER BOUWKUNST.
Het 7de lustrum herdacht.
In de zaal van „Zomerzo rg" vond gister
avond de feestelijke herdenking plaats van
'hel 35-jarig bestaan van bovengenoemde
vereeniging. De voorzitter der feestcommis
sie de heer C. Ponsen, heette alten welkom
en sprak den wensch uit. dal de feestavond
zou mogen slagen en een unicum worden
in de annalen der vereeniging
De voorzitter, de heer J. A. Verhoog,
opende daarna met eenige toepasselijke
woorden den avond, waarna het feestlied
van den heer Jan de Quack werd gezongen
In zijn kwaliteit van eere-voorzitlcr gaf de
heer .Tan de Quack vervolgens ten deele
op rijm in het kort een ice episoden uit
het vereenigmgsleven weer, waarbij hij na
drukkelijk wees op het doel der vereeniging
Het verdere gedeelte van den avond werd
gevuld door leden van de jazz-band „Auf-
gepast", die individueel en gezamenlijk blijk
gaven van hun meesterschap in dit genre.
Mt. X. de heer Jan de Quack oogstte
als snelteekenaar en als auteur van de
poppenkast-operette ..Hallo! Bouwkunst!
Leiden!" zeer veel succes. Als erkenning
voor zijn medewerking en medevoelen werd
hem door het bestuur een krans overhan
digd, terwijl zijn dochter en kleindochter
bonbons werden vereerd. Prof Ben Ali Brbi
deed tenslotte iedereen door zijn magische
toeren versteld staan.
Als voorzitter huldigde de heer Verhoog
den secretaris, den heer Fred. A Wempe,
die onafgebroken vanaf den oprichtings
datum het secretariaat heeft waargenomen.
Als blijk van erkentelijkheid bood hij hem 'n
vulpenhouder met inscriptie aan. Hoewel
het door den overvloed van nummers reeds
laat geworden was, zullen ongetwijfeld de
liefhebbers van den dans er nog eenige
uurtjes bijgevoegd hebben.
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Wijzigingen:
De Leidsche Katoenmaatschappij v.h. de
Jleyder Go., Heerengracht 81, Leiden.
Weven, bleeken, verven, drukken van ka
toenen en andere stoffen. Overleden Procu
ratiehouder; F C. Driessen, Leiden, dd.
20 Januari 1931.
De Leidsche Stoomboot Maatschappij ,,De
Volharding", Haven 17, Leiden. Over
leden Commissaris: F C Driessen, Leiden,
dd. 29 Januari 1931.
Naamlooze Vennootschap Bonda's Vee-
voederhandel. Oude Vest 15, Leiden De
statuten zijn gewijzigd.
Mooy en Waasdorp. ,,De Nieuwe Leidsche
Agentuur", Oude Vest 207. Leiden. Agen
turen en commissiehandel Wijziging han
delsnaam thans: Mooy Waasdorp.
Maison „Gaillard", Stationsweg 14, Lei
den Dameskapsalon De eigenares: Mej D.
Ph. Gaillard, is gehuwd met den heer B W.
F. Rasing, en heeft de toestemming van
haar echtgenoot bekomen om als Openbare
Koopvrouw op te treden.
TWEE VINGERS AFGEKNELD.
Gistermiddag je ruim 3 uur heeft de
31-jarige arbeider J Z., die werkzaam
heden verrichtte op -de opslagplaats van
bouwmaterialen der firma de Later en
Meyers aan de Waard een ijzeren bint op
zijn handen gekregen, waardoor twee
vingers gedeeltelijk werden afgekneld De
Eerste Hulpdienst vervoerde den man naar
het Academisch Ziekenhuis.
ROOIEN VAN BOOMEN.
B. en W. doen weer een voorstel tot
rooien van boomen. Meestal is iepziekte de
oorzaak. Het betreft boomen aan de Rijn
en Schiekade, Vliet, Rapenburg (10 siuks),
Zoeterwoudsdhen Singel, Morschweg. Zijl
singel etc.
ZONDAGSSCHOOL
„ZAAIT AAN ALLE WATEREN"
Feestvergadering.
Ter gelegenheid van het gouden jubileum
van de Zondagsschool „Zaait aan alle wate
ren" is gisteravond in het gebouw Prediker
een feestvergadering gehouden voor de
ouders der leerlingen met hel personeel en
het oud-personeel De vergadering stond
onder leiding van den heer J. G. Snel, die
na de opening op de gebruikelijke wijze, een
welkomstwoord sprak tot de aanwezigen en
speciaal tot de afgevaardigden van den
kerkeraad der Geref Kerk, de vertegen
woordigers van het hoofdbestuur van
„Jachin", de afgevaardigden van zuslerver-
eenigingen en het groot aantal vroegere
onderwijzers en onderwijzeressen der Zon
dagsschool, die ook van buiten Leiden waren,
gekomen om dezen avond bij Ie wonen
Al de leden van hel personeel en van het
oud-per9oneei prijkten met bloemetjes op de
borst, een attentie van de ouders der leer
lingen, die zeer op prijs gesteld werd. Hoe
zeer de ouders mei hel werk van de Zon
dagsschool zijn ingenomen kwam intus-
schen het beste uit toen in den loop van
den'avond bij monde van den heer Oosten
dorp aan het bestuur van de school namens
de ouders een geschenk onder couvert werd
aangeboden. Groot was de verrassing toen
dit couvert een bedrag van f. 230 bleek te
bevatten, dat door de ouders gedurende ver
schillende maanden met wekelijksche bij
dragen was opgespaard.
Behalve door den heer Oostendorp werd
nog het woord gevoerd door verschillende
andere personen. De heer Verleur sprak
namens het hoofdbestuur van „Jachin", de
heer van der Horst namens den kerkeraad
der Geref. Kerk en de heer Kwaadgras
namens de Zondagsschool „Zaait Uw zaad
in den morgenstond". Behalve deze monde
linge waren nog vele schriftelijke geluk-
wenschen ingekomen.
Hiermede hebben we het officieele ge
deelte van den avond wel zoo ongeveer
weergegeven. Het programma was voorts,
zooals het op een feestvergadering past, aan
de vroolijkheid gewijd Zelfs het overzicht
over de vijftig voorbij gegane jaren door den
heer de Ru had een humoristisch tintje Het
muziekclubje van Prediker zorgde voor een
uitnemende stemming, terwijl een zang
koortje samengesteld uit het personeel van
de Zondagsschool onder leiding van den heer
de Ru op keurige wijze verschillende verzen
zong.
De heer H Lambooy H Pzn. trad met
groot succes als declamator op. Ook door
liet personeel van de Zondagsschool werden,
nog verschillende bijdragen gegeven een
schimmenspel, een pantomine enz. Het
spreekt vanzelf, dat de noodige tractatie niet
ontbrak.
Hoezeer de aanwezigen zich amuseerden
bleek wel uit het feit. dat niemand er aan
dacht weg te gaan, terwijl het toch al dicht
bij het middernachtelijk uur was toen de
vergadering werd gesloten.
Na de sluiting bleef 'het personeel met het
oud-personeel nog geruimen tijd gezellig
bijeen en werd in dezen intiemen kring nog
menige herinnering opgehaald en menig
dankbaar woord gesproken.
Vermeldenswaardig is nog dat de avond,
ook werd bijgewoond door den heer Koren-
lioff, den eenigen nog in leven zijnden
oprichter van de Zondagsschool.
EXAMEN NEDERLANDSCHE
ARCHAEOLOGIE.
Een doctoraal examen met Ned. archaeologie
als hoofdvak.
Dr A. W. Bijvanck schrijft in de Januari
aflevering van het Oudheidkundig Jaarboek
onder het opschrift: „De opleiding van
ambtenaren voor hel Museum van Oudhe
den te Leiden en de Universiteit", o.m.:
„Voor hen, die zich op de Nederlandsche
archaeologie willen toeleggen, zijn 't meest
geschikt de candidaatsexamens in de klas
sieke taal- en letterkunde, de geschiedenis
en de kunstgeschiedenis (Academisch Sta
tuut. Art. 4. rubriek V, 44. letters a. j en
k) om als grondslag voor hun verdere studie
te dienen Op deze examens kan thans vol
gen een doctoraal examen met klassieke
archaeologie of kunstgeschiedenis der Oud
heid (waaronder in dat geval moet zijn be
grepen de oude kunstgeschiedenis van West
Azië en Egypte") als hoofdvak (Academisch
Statuut, als boven. 47, letters a en k) en
bijvakken naar keuze van den candidaat.
Naar de Nederlandsche oudheidkunde zoekt
men inderdaad als eventueel hoofdvak in
het Academisch Statuut onder de daar op
gesomde vakken tevergeefs.
Is er dus in dit opzicht een leemte in het
Academisch Statuut? Zonder twijfel: want
blijkbaar wordt behoefte gevoeld aan een
examen, dat nog niet bestaal Maar het
Academisch Statuut zelf geeft ook den weg
aan om die leemte op zeer eenvoudige wijze
aan te vullen. In het Statuut (in 56) wordt
immers bepaald, dat de faculteit, onder
zekere voorwaarden, bevoegd is ook dodo-
BINNENLAND.
Een deskundige medewerker over de
bloemententoonstelling te Haarlem. (3e BI.)
Het voorloopig verslag der Eerste Kamer
over de rijksbegrooting, hcofdstnk: alge
meene beschouwingen, (Ie Blad).
Een enqnete over een wekelijkschen vlieg-
dienst op Indië. (Binnenland, 2e Blad).
De opkomst der militairen in verband
met de griep. (Binnenland, 2e Blad).
Het conflict in het zeevisscherijbedrijf to
IJmniden. (Binnenland, 2e Blad).
Gevormd is een Kerkelijke Raad voor
Practisch Christendom. (Kerk en School, 3e
Blad).
Voorstellen van B. en W. van Amsterdam
inzake de tooneelcrisis. (Kunst, 2e Blad).
BUITENLAND.
De moties van wantronwen tegen Cnrtiua
in den Dnitschen Rijksdag verworpen.
(Buitenl. Ie Blad).
Het Engelsche Lagerhuis verwerpt de
conservatieve motie van wantronwen, aan
vaardt het liberale amendement. (Buitenl.,
Ie Blad).
Zeer sombere rede van den Engelschen
minister Snowden. (Buitenl. en Tel. Ie BI.)]
Dnitschland verkrijgt het gewenschte
buitenl. crediet. (Buitenl. Ie Blad).
rale examens (maar geen candidaats
examens) af te nemen in andere studievak>-
ken dan de in 45 tot 55 omschreven vak
ken (waarbij de Nederlandsche oudheid
kunde wordt gemist) en te bepalen, welke
van de candidaatsexamens, vermeld in 42
of afgelegd in andere faculteiten dan de
faculteit der letteren als grondslag daarvoor
kunnen dienen. Bereikt dus de faculteit der
letteren een met klemmende redenen om
kleed voorstel om een doctoraal examen in
te stellen met Nederlandsche oudheidkunde
als hoofdvak, dan zal de faculteit, bij de
gebleken behoefte aan zulk een examen,
zonder twijfel dit voorstel uitvoeren. Op die
wijze is onmiddellijk de bedoelde leemte
aangevuld.
Zeker is in Nederland de weg tot 'het
verkrijgen van den doctorstitel in de let
teren lang Maar hij, die dien titel heeft
verworven, weet. dat die titel in Nederland,
en ook in het buitenland, hooger wordt ge
acht dan de buitenlandsche doctorstitels, die
dikwijls, en vooral aan buitenlanders, zoo
gemakkelijk worden uitgereikt. Al is het dus
zeer gewenscht, dat een aanstaand museum-
amïbfenaar eenigen tijd aan een buitenland
sche universiteit gaat studeeren om zijn
blik te verruimen en andere toestanden te
leeren kennen, het is niet noodig, dat hij
tot het buitenland zijn toevlucht neemt voor
het verwerven van den titel van doctor in
de letteren. Ook zonder een dubbele studie
is die titel voor hem in Nederland te be
halen".
LEIDSCHE H.B.S.-VER.
„EMTéGEëS".
Een aantal leden van bovengenoemde
vereeniging bezocht gisteren, hiertoe door
de directie welwillend in de gelegenheid
gesteld, de N V. Meelfabriek „De Rijn",
v.h. firma Wed. T. J Bots.
Het gezelschap bezichtigde o.a. de silo's
en aspirators Ook zag men het mengen,
wasschen en malen van de tarwe, het
bleeken van het meel en het automatisch
vullen der zakken.
Door dit bezoek, dat ongeveer een uur
duurde, alsmede door de duidelijke uiteen
zetting van den geleider, kregen de deelne
mers aan deze excursie een goed beeld van
dit bedrijf.
Bij K B. is op zijn verzoek eervol
ontslag uit den militairen dienst verleend
aan den reserve lsten-luitenant J. Boven
berg van het 6de R. V. A.
Door de „Vereeniging tot behoud van
„Trekhonden" voor Leiden en Omstr. en
den Bond voor verbetering van den Trekhond
voor Gouda en omstr. is opgericht de Neder
landsche Bond voor Behoud en Verbete
ring van Trekhonden. Bondssecretaris is D.
Baas, Jan Filipsweg 87, Gouda.
Doordat eenige baldadige jongens
gistermiddag de draaideur van het post
kantoor te hard in beweging brachten, is
de 71-jarige mej. G. L welke zich daarin
bevond, gevallen Zij kwam zoo ongelukkig
terecht, dat haar linkerdijbeen brak. De
Eerste Hulpdienst bracht de oude vrouw
naar het Academisch Ziekenhuis.
Op 11 Februari 1931 stonden 1547
werkzoekenden bij de Arbeidsbeurs inge
schreven tegen 725 op 11 Februari 1930.
