IPS
Net niet ziek genoeg
om het bed te houden
Neem ABDIJSIROOP
KERSTMIS IN ANDALUSIE.
KERSTVARIA.
Circa
6 millioen gulden
DE CENTRALE
ONZE KERSTREBUS.
In de Zuidelijke landen kent men noch den
bjj ons en vooral in Uuitachlarul gebruikel(f-
ken kersteoom, noch andere kersigebru.ktn,
die men in de Noordetyke streken aantreit.
De „noche buena", de vooravond van
Kerstmis, is uitsiunend een kerne-ijke plech
tigheid, doch deze wordt dan ook met bij
zonderen luister gevierd. De grootsche nacht
mis, de „Missa del Gallo", roept de men-
scLeu tot inkeer en gebed, nadat z\j de
voiralgaande week in uitbundige vo.ks e;>ct.n
en rumoerige uitgelatenheid gevierd hebben.
Tjjdens deze week wordt in Andalusié een
„Kenia", vn kerstmarkt, gehouden. Dit is
een echt volksfeest, waar men het karak-
teristieke Zuidelijke karakter der menschen
uit kan opmerken en ook de Andalusische
voorliefde voor pracht en opschik. Doch
ook de spotzucht en de vechtlust vieren daar
hoogtij.
Op het kerkplein worden lange rijen
kraampjes opgesteld, waarin „cintas" (bonte,
zijden linten), zilver-filigrain ea andere sie
raden verkocht worden. In andere kraampjes
koopt men allerlei snoepgoed, vooral koeken
van tarwemeel, honing en amandelen, die
even hard zijn als een steen en voor een
Spanjaard ona'sch.idelrjk aan K rslmis ver
bonden zijn. Ook rozenkransen, heiligenbeel
den. gebedenboeken en met volksliederen of
balladen bedrukte bladen papier worden te
koop aangeboden. De kraampjes met muziek
instrumenten hebben het echter het drukste,
vooral die, waar men zambamba's verkoopt,
die ook bij een Spaansch kerstfeest niet
mogen ontbreken. Een „zambamba" bestaat
uit een pot van aardewerk, ongeveer zoo
groot als een bloempot, die met een trom
melvel bespannen is. Op dit trommelvel is
een dun riet staafje bevestigd, dat heen
en weer bewogen kan worden. Wanneer
men dit doet met een eenigszins vochtige
hand, geeft de zambamba een brommend of
gorgelend geluid, dat al naar de grootte
van het instrument hooger of lager is, doch
altijd het noodige lawaai maakt.
De zambamba is nog afkomstig van de
Hoeren en is een symbool van den herder;
daarom wordt dit instrument dan ook op
het vigilie van Kerstmis door jong en oud
bespeeld. Tusschen het gebrom der zam
bamba's hoort men het gepiep van een
doedelzak, het rammelen van castagnetten
en het geklingel van een tamboerijn. Onder
dit rumoer beweegt een bont gekleede volks
menigte zich door de straatjes en over de
pleiDen. Langs de trottoirs staan honderden
ezels en muildieren naast groote hoopen
zuidvruchten: versche druiven, sinaasappe
len. bananen en ananassen. Mulatten ver
korpen aan stukken gesneden su'k rshngen
en cocosnot-en. Jonge meisjes met frissche
rozen in het donkere haar bieden hun waren
t.e koop aan en niten een stroom van scheld
woorden tegen de jongens, die hen hl te
brntaai het hof maken.
De verkoopers der gedrukte liedjes reci-
teeren ze met galmende stem; de pamfletjes
ziin versierd met groteske houtsneden. Overal
klinkt het schelle geroep van in lompen
gekleede zigennervrouwen, die over houts
koolvuurtjes kastanjes en pünappels roos
teren of wnfe's IBunnneTasl bakken. Na zons-
ondergand begint het eigenlijke feest der
noche buena. Troepen mooi aangekleede
jongens en meisjes trekkend zingend en
juichend door de straten. Guitaren en cas
tagnetten, tamboerijnen, zambamba's klinken.
Oeroude volksliederen worden op de plei
nen begeleid door typische nationale dansen.
Waterdragers en koekverkoopers schreeuwen
zich schor bij het aanprijzen van hun waren;
nit de talrijke kroegen hoort men een wild
geschreeuw en gejoel van halfdronken men
schen opstijgen.
Tegen elf nur verstomt het lawaai. De
menigte gaat uiteen. De luidende klokken
verkondigen de geboorte van den Zalig
maker der Wereld en roepen de geloovigen
op tot de „Missa del Gallo". Gesluierde
vrouwen en mannen in donkere mantels
stroomen de wijdgeopende deuren der ka
thedraal binnen. De dolle vreugde van het
volksfeest heeft plaats gemaakt voor de
ernstige devotie van een groote godsdien
stige plechtigheid. In de hooge kerk is
het doodstil.
Zwijgend en vroom liggen de menschen
op de knieën, terwijl de dienstdoende pries
ter voor het Hoogaltaar de gebeden leest
Flikkerend kaarslicht schijnt op de pilaren]
dia boven verdwenen in het donker der
gr welven. De veelkleurige schilderingen der
hooge Gotische venters worden door het
maanlicht bes-benen en werpen vreemde
kleuren over de donkere kleeren der menigte.
Om twee uur is de Mis afgeloopen. Plech
tige orgelklanken doorstroomen de kerk.
Op het altaar worden de kaarsen gehluscht.
Zwijgend staan de knielende menschen op
cn gaan naar buiten. Aan den nachtelijken
hr-mei stralen de sterren, zooals men het
alleen tn Zuidelijke landen ziet.De stra
ten die enkele uren geleden nog zooveel
drukte en feestgewoel te aanschouwen gaven,
zijn nu stil.
(Nadruk verhoden).
RECLAME.
Asp
W|w<
bij verkoudheden
en rheumatiek
Weiger namaak en let er op da! op elke
tablet het woord 'Bayer* staal. Prijs 75 ets,
61U
SCANDINAVISCHE KERSTGEBRUIKEN.
Ieder land heeft zijn eigen kerstgebruiken.
Zoo wordt in Zweden en Noorwegen de
kerstboom reeds op den eersten Advents
zondag opgesteld. Eiken dag komt er één
lichtje bij, totdat op Kerstmis den geheelen
boom verlicht is. Gedurende deze dagen
staan alle huizen open voor de zwervers,
die hartelijk ontvangen werden aan den
steeds gedekten tafel. Ook de dieren, vooral
de vogels, worden met liefde verzorgd, ter
wijl allen er naar streven, vrede te ver
spreiden en te behouden, wat een zeer prij
zenswaardige trek van het feest is. Oude
twisten worden vóór Kerstmis bijgelegd en
lang gekoesterde wrok uit de harten ver
dreven.
KERSTBOOMVERSIERING EN WAAR ZE
VANDAAN KOMT.
Velen vragen zich niet af, waar de ver
sierselen van hun kerstboom vandaan
komen. Elk jaar opnieuw wordt er een
groote hoeveelheid van verbruikt in alle
landen, waar de kerstboom tot de kerstge
bruiken behoort. Oorspronkelijk werden
deze versierselen gemaakt in Duilschland,
in de dorpen van Thüringen en Franken,
waar gehe'ele gezinnen zic'h bezig hielden
met het vervaardigen der teere voorwerpen.
Vooral de omgeving van Sonneberg en
Neurenberg was een middelpunt van deze
bewerkelijke en weinig loonende huisvlijt;
deze streken zijn ook in de geheele wereld
bekend om hun speelgoedindustrie. Oude
voorbeelden worden nagemaakt, nieuwe uit
gedacht, en elk jaar worden zij op de beide
groote jaarmarkten te Leipzig tentoonge
steld, om van daaruit door de groothande
laars en exporteurs naar geheel Europa te
worden verkocht
De wijze van versiering van den kerst
boom is zeer verschillend. Oudere menschen
geven dikwijls de voorkeur aan het aesthe-
tisch effect van kaarslicht op een overvloed
van zilverdraad, doch waar er kinderen in
huis zijn, vindt men gewoonlijk een meer
kleurige versiering, waarbij ook snoepgoed
niet ontbreekt. Bollen en kettingen van ge
kleurd glas worden afgewisseld door voor
werpen .die de kinderen zelf wekenlang uit
geknipt, geplakt, verzilverd en verguld heb
ben. Velen geven er ook den voorkeur aan,
niet elk jaar een geheel nieuwe kerstboom
versiering te koopen, doch zooveel mogelijk
de versierselen uit vroegere jaren opnieuw
te gebruiken met het oog op de daaraan ver
bonden herinneringen. Anderen versieren
den kerstboom zoo min mogelijk of maken
zelfs uitsluitend gebruik van kaarsen. Het
is ook wel aan te raden, den kerstboom niet
te overladen, zelfs niet voor kinderen, om
dat dan de schoonheid van den donker
groenen boom op zichzelf niet meer uitkomt.
Even oneigenlijk is het gebruik van elec-
trische gloeilampjes op een kerstboom-, deze
mag slechts verlicht worden door het zachte
licht der kaarsjes, terwijl ook de kamer niet
te licht mag zijn.
DE EERSTE KERSTBOOM.
De eer9le betrouwbare mededeeling over
het opstellen van een kerstboom wordt ons
gedaan door een onbekende man uit Straats
burg, die in de zestiende eeuw geschreven
heeft: „Op Kerstavond wordt te Straatsburg
in de kamer een denneboom opgezet, waar
aan men rozetten van veelkleurig papier,
appels, klatergoud en suikerwerk hangt."
Hieruit volgt echter niet, dat dit gebruik
niet van veel ouderen datum kan zijn. Men
neemt zelfs aan, dat het een oud gebruik
der Alemannen in den Elzas was en weer
opleefde omstreeks 1500. Tevoren was het
een tijd lang bijna vergeten geweest, o.a.
omdat de in 1024: gestorven Bisschop Bur-
chard van Wormes ijverde tegen het ge
bruik, boomen te versieren met kaarsen en
andere voorwerpen, omdat daardoor de ge
dachte werd opgewekt aan wonderboomen
en de vereering van heilige boomen in den
heidenschen voortijd. Het is dan ook niet
buitengesloten, dat er tusschen den altijd
groenen, verlichten kerstboom en oude hei-
densche gebruiken verband bestaat.
Het Noorsche joelfeest is folkloristisch ge
sproken de voorlooper van het Kerstfeest en
daarin speelde de lijsterbes een rol. Een
oude IJslandsche sage vertelt van een hei
lige lijsterbes, die in den nacht der zonne
wende straalt in een geheimzinnigen glans
van duizenden lichtjes, zoodat de kale klip
pen aan de eenzame kusten der zee in het
licht flikkeren. In de 17e en 18e eeuw trof
men als voorlooper van den kerstboom een
groengeverfde, houten, pyramidevormige
stellage aan, waarvan de hoeken versierd
waren door verscheidene rijen kaarsen. Deze
Kerstpyramides hebben zich het langst ge
handhaafd te Berlijn, waar zij nog in het
midden der vorige eeuw verkocht werden
op de van ouds beroemde kerstmarkt, die op
het slotplein gehouden werd. Tegenwoordig
treft men echter overal in Duit9chland den
verlichten denneboom aan.
RECLAME.
verzekert „De Centrale" elk
jaar opnieuw. Welk een
bedrag voor een Instelling,
waarvan het leger der po
lishouders uit modern den
kende arbeiders bestaat!
Alléén een polis bij „De
Centrale" - moet het parool
luiden! Vraagt U eens onze
concurreerende tarieven I
RIJNSTRAAT DEN HAAS.
6117
I.
1812. 29 Junij, Groningen. Na dat het
125e regement van Linie, waaronder ik
toen als kapitein diende, of wel de drie
eerste bataljons van hetzelve, gekomman-
deerd door den kolonel Wagner, zich te
Groningen verzameld, en alle detachemen
ten zoo van de Oostriesche eilanden als
van de zijlen (zeesluizen) aan de vaste kust
van Oostfriesland, aan zich getrokken had,
en geweer en wapenen in goeden staat ge-
bragt waren, vertrokken wij eindelijk den
29e Junij 1812, ten getale van ongeveer
1600 weerbare manschappen uit Groningen
(voor de meeste helaas! om nimmer weder
te keeren) en namen onze marsch op Win
schoten, een aanzienlijk vlek in de provin
cie Groningen, nabij Oostriesche grenzen.
Op dezen marsch, het aangename en door
de fraaiste buitenplaatsen omringde dorp
Sapmeer passeerende, konde ik niet nalaten
een afscheidsbezoek af te leggen bij mijnen
neef, welke aldaar den post van pre
dikant bij de Luthersche gemeente be
kleedde. Aandoenlijk was ons afscheid daar
wij beiden, ale het ware een voorgevoel
hadden, dat wij elkander voor het laatst
omhelsden. En dit voorgevoel is," helaas'
maar al te zeer bewaarheid; echter niet
zooals ik gedacht had: want ik. die mij aan
duizenden gevaren, en eenen bijna zekeren
dood ging bloodstellen. ik werd uit alle
deze gevaren gelukkig gered, en kwam
Na hier dus op onze manier uitgerust te
hebben, marscheerden wij den öden Julij op
Delmenhorst, en des anderen daags op
Bremen. Daar ik hier in den jare 1807,
voordat wij Straalsund te belegeren, eeni-
gen tijd hadden doorgebragt. vond ik voor
mij hier niets vreemds. Echter ging ik, voor
zoo veel mijn tijd het toeliet toch nog eenige
oude kennissen bezoeken, wier gulle vriend
schap mij de onaangenaamheden van den
rustdag (dien wij weder hier hielden en die
vooral niet beter was dan de vorige) hielpen
verzoeten. Hier moesten de kompagnies-
massa's (o) in de regementskas gestort wor
den; en dus kwamen zij in een zinkend
fonds: want er is immer iets van te regt
gekomen. Indien de Framsche administratie
er nog iets ingelaten heeft, zullen onze
vrienden de Kozakken zich wel over de
re-st ontfermd hebben.
Na van hier over Ottersberg en Rofhen-
burg gemarscheerd te zijn, kwamen wij den
9den te Forst&dt, een klijn dorp, alwaar ik
op eene pachthoeve ingekwartierd werd.
Hier had ik gelegenheid om een goed paard
te koopen; 'hetwelk mij in het vevolg vele
diensten gedaan heeft.
Des anderen daags marscheerden wij op
Haarburg van waar wij, op daartoe gereed
liggende schepen, over de Elbe, naar Ham
burg voeren. Deze stad was mij wel bekend;'
De oplossing van bovenstaande rebus zal gepubliceörd worden in ons blad van Maandag» 29 December.
behouden in mijn vaderland terug maar
ik vond er mijnen neef niet meer; hij was
zelfs niet meer in het land der levenden.
Want, na de omwenteling hier te lande, met
zijne vrouw en vier kinderen naar Batavfa
vertrokken zijnde, overleed hij aldaar kort
na zijne aankomst, benevens zijne vrouw
en twee kinderen. Zo onzeker is dus des
menschen lot, en niemand weet den tijd of
de plaats zijns doods 1 Dus waren die twee
ongelukkige vader- en moederlooze wcezen,
in een vreemd gewest, 2000 mijlen van
hunne bloedverwanten verwijdert, en van
allen steun ontbloot. Doch God, Die de
vader der wezen is, verliet hen niet De
Luthersche gemeente te Batavia nam zich
hunne vaderlijk aan, en zorgt edelmoedig
voor hunne opvoeding.
Den volgenden dag marscheerden wij van
Winschoten, en kwamen, na de rivier de
Eems gepasseerd te zijn, te Leer, een niet
onaanzienlijk steedje in Oostfriesland; en
van daar 's anderen daags te Westerstee; en
den 2e Julij te Oldenburg. Gelijk het nu rei
zigers dikwijls gaat. dat zij somtijds onver
wachts oude kennissen ontmoeten, zoo ging
het mij ook hier. Toen ik in den jare 1811
op het eiland Wangeroog,-gelegen aan den
mond van de Iade, kommandeerde, gebeurde
het menigmalen dat er afgedankte of gepa9-
poorteerde Hannoversche militairen door de
Engel9chen aan wal werden gezet; hetwelk
ik last had het ongehindert toe te laten. Nu
gebeurde het op zekeren tijd, dat, onder
anderen, ook een kornet of vaandrig met
zijne vrouw aan land werd gezet. Deze
vrouw had het ongeluk, van bij het van
boord stappen in de branding te storten,
waaruit zij met veel moeite gered, en geheel
zonder bewustheid tot mij gebragt werd.
Ik droeg alle zorgen voor haar. die hare
omstandigheden en de menschlievendheid
vorderden-, en ik had het genoegen, haar
spoedig weder bij te brengen, en weldra ook
van haren schrik hersteld te zien. Dezen
kornet nu en zijne vrouw trof ik hier in
Oldenzaal aan. Men kan denken dat onze
ontmoeting hartelijk w.as. Wij herinnerden
elkander nog menigmaal het gebeurde, en
hunpe dankbaarheid beijverde zich om mijn
verblijf in deze stad zoo genoeglijk te ma
ken. als hun mooglijk was.
Den volgenden dag hielden wij hier rust
dag. Gij zult u nu zeker verheelden, waarde
lezer, dat wij nu op ons gemak konden
gaan en doen wat wij wilden. O neen! zulk
een rustdag is, bij ons soldaten, al een raar
ding! dat was, van den morgen tot den
avond, niets anders dan appèl, inspectie,
exerceeren, loopen en. draven zoo dat wij
des avonds even moede waren, alsof wij
den gantschen dag gemarecheerd hadden,
zoodat wij naderhand eenparig verlangden,
liever te marscheeren, dan rustdag te houden
en zoo moet gij u in het vervolg al onze
rustdagen voorstellen, op eenige weinige
uitzonderingen na.
daar ik in den jare 1807 hier eenigen tijd
gelegen had. Ik was toen bij eenen suiker
raffinadeur gelogeerd geweest, welken ik
weder wilde bezoeken-, doch ik hoorde, dat
hij niet meer te Hamburg woonde; maar
zich op het land geretireerd had. Denkelijk
zal de man zijne schaapjes op drooge gehad
hebben en dan heeft hij van achteren be
schouwd', wijsselijk gedaan: want het was
in den jare 18131814 juist zoo aardig niet
in Hamburg, toen de maarschalk Davoust
aldaar zijne verfoeilijke rol speelde. Ham
burg is, zooals bekend is een zeer vermake
lijke stad: dan het vermak el ijkste gedeelte
van dezelve, was de zoogenaamde Hambur-
gerberg buiten de Altonasche poort, waar
eene onafgebroken rij van de schoonste
lusthuizen met sierlijk geboomte, het oog
verlustigde. Meermalen had ik, bij mijn
vorig verblijf, mij hier vermaakt; en kon
dus niet nalaten, clie genoegens bij mijn
kortstondig vertoef, thans nog eens te ge
nieten: daar dit welligt voor de laatste keer
in mijn leven zoude zijn. En waarlijk, ik
kan niet zeggen, hoezeer het mij smarte
naderhand te vernemen, dat deze schoone
plek gronds, die het voornaamste genoegen
van een gansche groote stad uitmaakte,
enkel op den wensch van den toenmaligen
kommandant verwoest is geworden, alleen
om de positie van Hamburg, eene stad. die
op den duur toch niet houdbaar wa9, voor
eene korten tijd te verdedigen. Rampzalige
gevolgen van den krijg, welke alles, wat
menschelijk vlijt, met groote kosten en lan
gen tijd daarslelt, dikwijls in één oogenblik
vernielt, enkel om de luimen van eenen
vorst ten dienste te staan! Hoe vele eertijds
bloeijende steden en vlekken zijn niet het
ongelukkige slagtoffer van deze verfoeijelijke
drift geweest!
(Wordt vervolgd).
RECLAME.
6102
Zoo'n hoestaanval, die U afmat en ver
velend maakt, die kou door Uw leden,
die beklemde ademhaling: dat zijn de
gevolgen eener verkoudheid, waarmee Ge
blijft rondloopen. Laat Uw toestand niet
verergeren. Neem 3 x per dag Abdijsiroop
en gebruik de gemakkelijk mede te nemen
Abdijsiroop-Bonbons 60 ct. („gestolde"
Abdijsiroop). De meest vastzittende slijm
komt los door Abdijsiroop, waardoor
Uw hoest kan verdwijnen en Uw adem
regelmatig wordt. Gij voelt U opknappen.
